Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
1908.
47ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 23.
De (lieren in het volksbijgeloof.
Donderdag 19 Maart.
BERICHT.
Wie zich met 1
op dit Blad
ontvangt de
Maart verschijnende
nos. g*ratis.
VOOR
Afzonderlijke
te wijzen lid der
BINNENLAND.
L
degenen, die zich
’t timmeren, zijn
algemeene vergadering van
school werden de notulen
vergadering, na
April a.s.
abonneert,
in
de koster er gisteren in slagen, den dader
op heeterdaad te betrappen. De diefstal is
niet geschied door het openbreken der offer
bus, maar vermoedelijk door middel van
lijmstokjes.
Terhorne, 16 Maart. De visscher Tj. van
Dijk alhier heeft heden een witte aal ge
vangen.
Harlingen, 17 Maart. Toen gisteravond
eenige jongelui na een repetitie een vriendin
naar huis zouden brengen, die over de Har-
linger trekvaart gezet moest worden, schijnt
de schouw gekanteld te zijn en is een der
meisjes, dienstbode van den burgemeester,
verdronken.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Stavoren. Door een onzer visschers werd
heden een zoogenaamde zeeroos aangebracht,
een vreemd soort visch en zelden hier voor
komende. Hij is ongeveer 25 cM. lang en
te kennen aan een roosvjn ongeveer 5 cM.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Wij leven in de dagen van geweldigen
vooruitgang op allerlei gebied. De mensch,
zelf slechts
bedrijf, is in staat met zijn verstand de
hoogten en diepten van het heelal te peilen.
Hij is in staat den sterrenloop na te gaan
en tot in het binnenste der aarde door te
dringen, om de wonderen der natuur te
doorgronden. Hij heeft de elementen produc
tief weten te maken en reeds ontdekt, dat
het geloof onzer voorvaders aan bovennatuur
lijke wezens op natuurverschijnselen berustte.
Niettegenstaande deze ontdekking, komt nog
heden ten dage half onbewust eene rest van
het oude bijgeloof der heidenen voor.
Zelfs in groote steden vindt men siiog
bijgeloof dat aan lang vervlogen tijden her
innert. Veel meer komt het voor op het
platte land en in de kleine, afgelegen stadjes,
waar het spoorwegverkeer nog niet zijn in
trede heeft gedaan.
De hond, die sinds eeuwen de trouwe
begeleider van herten en jagers is, staat nog
heden in gemeenschap met de menschen.
Vroeger was hij de metgezel van de Duitsche
heidensche godin Syrona en was het zinne
beeld van trouw en huiselijkheid. Door zijn
bijzondere plaats ten opzichte der góden
moest hem natuurlijk de gave van geesten
te zien, eigen zijn, welke hem door de
landelijke bevolking nog heden wordt toe
geschreven. Hij zou zelfs door muren en
omheiningen, de naar lijken zoekende bosch-
geesten zien naderen en door zijn huilen den
ras plaatsvindenden rouwstoet aankondigen.
Wanneer onder de dorpsbewoners misschien
niet veel meer zijn die aan boschgeesten ge-
looven, zoo gelooven zij toch heden zeker, dat
de hond den dood van te voren ziet.
Toen bij de invoering van het christendom
al het heidensche als slecht werd verworpen,
en in het volksgeloof de vroeger goedgezinde
góden als schrikgestalten werden voorgesteld,
verscheen de duivel in gezelschap van een
hond, meestal een groote, die in het bijzonder
bij het schatgraven een groote rol speelde.
Ook het paard geldt, daar het in betrekking
stond tot Wodan, als voorspeller. Witte
paarden werden in de oude donkere dagen
voor den dienst van verscheidene godheden
uitgekozen. Deze paarden trokken den heiligen
wagen en voorspelden door hun gehinnik de
toekomst; evenals voor duizenden jaren geldt
nog heden bij vele menschen het vroolijk
gehinnik van een paard als voorspeller van
geluk. Werden paarden aan de góden ge
offerd, dan nuttigde de bevolking gezamenlijk
het vleesch. De christelijke zendelingen kostte
het heel wat moeite het oude heidensch
gebruik van het nuttigen van paardenvleesch
te doen verdwijnen. Hieruit is misschien het
vooroordeel gesproten dat de Duitsche chris
tenen legen het eten van paardenvleesch
hebben. De koppen werden op pinnen ge
stoken, hopende dat deze geluk zouden aan
brengen. Een overblijfsel van deze gewoonte
ziet men nog in ’t bijzonder in Westfalen
en Hanover, waar paardekoppen van hout
als dakversiering dienst doen. Paardehoeven
en hoefijzers worden nog heden, niet alleen
door de landelijke bevolking, als gelukaan-
brengend beschouwd. Er zijn er nu nog die
gelooven dat paarden geesten kunnen zien.
Volgens hen zou het paard voelen, wan
neer iemand in huis sterft en dit door ver
schillende teekenen aanduideö.
Ook de katten en muizen spelen in het
volksbijgeloof hunne rollen. Daar de kat door
Freya, de godin der wolken, geheiligd was,
moest zij in betrekking staan tot het weder.
Zij geldt nog heden voor weerprofetes. Steekt
zij in den slaap den neus in de lucht, dan
is er volgens het bijgeloof storm in aantocht.
Een bruid, die voor haar trouwdag goed
weer verlangt, zal de katten bijzonder goed
in middellijn, zittend onder den buik nabij
den kop.
Sneek. In de gisterenavond gehouden
onze Ambachts-
van een vorige
lezing, onveranderd goedge-
gekeurd. ’t Aantal leden bedroeg in 1907
19, donateurs 102, begunstigers 69.’t Aan
tal leerlingen ten vorigen jare 77.
De ontvangsten bedroegen in genoemd jaar
f 12524,73, de uitgaven f 12256. Saldo f 268.
Met _voldoening werd meegedeeld dat het
bestaande nadeelig saldo langzamerhand werd
gereduceerd.
Als bestuurslid werd herkozen de heer B.
J. Boerigter, en als leden van de Commissie
voor ’t nazien der rekeningen van’tloopende
jaar de heeren 8. Noordhoff en J. Volkers
benevens een nader aan
St. Jozef-Vereeniging.
De begrooting voor 1909 werd in ontvangst
en uitgaaf vastgesteld tot een bedrag van
f 15785. ’t Rijk draagt o.a. tot die ontvangsten
bij f7500, de provincie f 2000, de gemeente
f 1700,collegies of andere lichamen
f 1565, onder welke f 1500 van ’t O. B.
Weeshuis alhier.
Met den nieuwen cursus is ’t aantal leer
lingen gestegen tot een kleine 90.
’t Derde gedeelte van
aangegeven hebben voor
zoons van patroons.
Voor den nieuwen cursus hebben zich
aangegeven 34 leerlingen, onder welke 19
voor ’t timmeren, 10 voor ’t smeden en 5
voor ’t schilderen.
Bij ’t punt voorstellen, wijst de heer De
Jong er op dat, met 't oog op de"buitenwereld,
de jongelui, die de school gaan verlaten,
hun bevindingen bij ’t onderwijs op de
ambachtsschool opgedaan, moeten gaan publi-
ceeren. Vele ouders zijn nog altijd van oordeel
dat ’t onderwijs op de Ambachtsschool veel
te wenschen laat, ’t Is z.i. daarom van ’t
grootste belang, dat de leerlingen of de ouders
van dezen in de courant hun oordeel te
kennen geven over de lessen aan de Ambachts
school.
Van verschillende zijden vond ’t idee van
den heer De Jong bestrijding. De heer Voet-
berg oordeelde o.a. dat ’t publiceeren in de
courant voor de leerlingen moeilijk zou gaan.
Als een bewijs dat de patroons reeds druk
bezig zijn, het vooroordeel tegen ambachts-
onderwijs te laten varen, deelt de heer Voet-
berg mee, ’t geen door ons reeds werd ge
noemd, n.l. dat tal van patroons hun zoons
reeds van ’t am bachtsonderwijs laten profiteeren
Uw verslaggever kan daar nog aan toevoegen
dat aan de ambachtsscholen in Zeeland en
Zuid-Holland tegenwoordig ’t getal patroons-
zoons in ’t oogloopend groot is.
Heden Dinsdagmiddag werd de kar
van den groentenhandelaar T., op het Singel
door een passeerende, met een paard be
spannen vrachtwagen aangereden, met het
gevolg dat T. door den schok van den wal
in een daar liggend bootje viel, gelukkig
zonder letsel te bekomen. Óok de ledige kar
onderging een zelfde lot en kwam gedeeltelijk
in het water terecht. Met vereende krachten
werd de kar weer op het droge getrokken.
Zaterdagmorgen had de aanwijzing
plaats van de verschillende uit te voeren
werken ten behoeve van onze drinkwater
leiding, door den bouwmeester, den heer
G. Halbertsma van Almelo.
Naar men ons mededeelt waren bij deze
aanwijzing ruim 70 aannemers tegenwoordig.
Kerkdieven.
De ter zake van diefstal van geld uit een
offerbus in de O. L. Vrouwekerk aan het
Bezuidenhout te ’s-Gravenhage aangehoudene
is waarschijnlijk een lid eener internationale
bende, die zich in het bijzonder toelegt op
kerkdiefstallen. Hij noemt zich Robert More
en zegt geboren te zijn te New-York. Hij
beweerde den laatsten tijd te Rotterdam ver
blijf te hebben gehouden en eerst Zaterdag
van daar naar Den Haag te zijn gekomen.
Dit is echter in strijd met de verklaring van
iemand, die mededeelde, dat hij den aange
houdene reeds sinds enkele maanden op ver
schillende tijdstippen in de kerk had gezien.
Sedert ongeveer veertien dagen had men
bemerkt, dat uit de offerbussen geld werd ont
vreemd. Er werd dus uitgekekeu, om den
dief of de dieven te snappen en zoo mocht
Te Bennekom is op 75-jarigen leeftijd
overleden dr. L. C. Levoir. De heer Levoir
promoveerde in 1856 cum laude te Leiden
tot doctor in de philosophie. Driejaar was
hij assistent van prof. Rijke; van ’59 tot
’66 leeraar in de chemie te Groningen en
van ’66 tot 1891 als zoodanig aan de poly
technische school te Delft verbonden. De
heer Levoir is met prof, van Bemmelen de
vervaardiger van het bekende ventilatiestelsel
Levoir-van Bemmelen, dat vooral in Engeland
toepassing heeft gevonden.
Gistermorgen te 8!/2 ure is zekere H.
v. d. Wwonende in de Palaesstraat te Utrecht,
bewusteloos in zijn bed gevonden. Een sterke
gaslucht werd waargenomen. Het bleek, dat
den avond te voren bij het naar bed gaan
de gaskraan niet behoorlijk was afgedraaid.
Gelukkig was het leven nog niet geweken.
Na behandeling met den zuurstofkoffer en
onder medischen bijstand keerde het bewust
zijn ten slotte weer. U. D.
De Telegraaf en de Courant verschenen
gisteren in het formaat van de Echo, even
wel met den gewonen kop. Vermoedelijk zal
dit echter niet lang behoeven te duren, aan
gezien de persen van de Electrische Drukkerij
slechts 'door het water hebben geleden en
dus spoedig weder in bruikbaren toestand
kunnen worden gebracht.
In een der gemeenten, gelegen in de
nabijheid van het centrum van ons land,
moest, zoo wordt aan het Utrechtsch Dagbl.
geschreven, de stemming voor de Provinciale
Staten plaats hebben.
Op de kiezerslijst van die gemeente kwam
voor een persoon die reeds eenigen tijd uit
die gemeente was vertrokken, doch nog tot
den 15den Mei aanstaande in genoemde ge
meente kiesgerechtigd is.
Zijn bewonderenswaardig kiezersvernuft
deed hem het volgende middel aan de hand
om zijn plicht te volbrengen.
Zooals gebruikelijk werden hem de oproe-
pingskaarten toegezonden waarop, zooals be
kend, de namen der candidaten voorkomen.
Om moeite en reiskosten te besparen en
om toch aan zijn verplichting als kiezer te
voldoen, gebruikte hij z.i. een radicaal middel
daartoe streepte hij de namen van de candi
daten zijner keuze eenvouding op de op-
roepingskaarten aan, in de meening ver-
keerende, dat het stembureau daarmede te
vreden zou zijn en zond deze kaarten, na
ze eerst, om ze passend te maken voor de
enveloppe, aan de vier zijden te hebben af
geknipt, aan den secretaris der gemeente,
hopende dat deze ze wel aan het stembureau
zou overhandigen. Had de kiezer kunnen
vermoeden, dat al zijn moeite nutteloos was
en de kaart op de secretarie eenvoudig naar
de papiermand verhuisde, hij zou zijn 5
cents-postzegel wel gespaard hebben.
Aan dit verhaal, als fait divers niet on
vermakelijk, knoopt de berichtgever de wijs
heid vast dat het//voorzeker geen propaganda
voor de uitbreiding van het kiesrecht maakt.”
Alsof een kiezer, die zich van de techniek
der Kieswet niet op de hoogte stelde, en
vermoedelijk zijn er zoo zeer velen, daar
door toonde -de geschiktheid als kiezer te
missen. Evenzoo zou men iemand, die huwen
wil maar niet zorgde dat zijn papieren in
orde zijn, ongeschikt voor het huwelijk kunnen
verklaren.
een zandkorrel in het wereld-
in staat
diepten
Aan den dood ontsnapt.
Bij den heer Er. B. te Wognum was een
koe na ’t afkalven afgekeurd als geheel
verlamd. Het beest was reeds ter slachtplaats
geleid, pardon gesleept, de slager stond reeds
klaar de doodelijke snede toe te brengen toen
de lam gewaande opsprong en aan de riebel
ging, ’t Beest leeft nog. Tableau.
Een bijzonder paartje.
Als een bijzonderheid wordt uit Kampen
gemeld, dat eergistermiddag aldaar een paartje
in ondertrouw is opgenomen, samen tellende
146 jaren; bruid en bruidegom tellen even
veel jaren.
voedsel geven. Wanneer een kat zich schoon
maakt, kan men visite verwachten.
De woudbewoners moeten eens de kat als
een godheid vereerd hebben. Derhalve werden
afvalligen //katten” genoemd, later werd dit
ketters.
De muizen werden door het volk wrekers
van misdaden genoemd, zooals in de sage
van Bisschop Hatto van Mainz voorkomt,
waarin de korenwoekeraar door muizen ver
volgd werd. Het verschijnen van vele muizen
zou oorlog, van veldmuizen naderende leger
scharen aankondigen. Daar de volksgeest in
den voortijd iets bovennatuurlijks niet begreep
werd in die dagen dikwijls in symbolen ge
sproken en de muizen vaak met de zielen
van afgestorvenen vergeleken. De heilige
Geertruida, de schutspatrones der zielen
werd derhalve met eene muis in de hand
voorgesteld.
Zoo stond ook de rattenvanger van Hameln
met den god der onderwereld in relatie, die,
toen men hem zijn loon onthield, de zielen
der kinderen tot zich riep.
De raaf, de begeleider van den Noorschen
god Odin, die eens den helden den dood
verkondigde, heet thans nog de hut te om
zweven van hem die in doodstrijd ligt.
De ekster geldt evenals vroeger nog als
weervoorspeller. In sommige streken heerscht
het bijgeloof, dat zoolang de ekster zijne zwarte
veeren draagt, alle helden der onderwereld
sluimeren, zooals keizer Roodbaard, keizer
Karei, de Britsche sagenheld Arthur enz.
Dit geloof dateert van den tijd dat de donkere
kleur de doodskleur was. Eerst wanneer de
eksters witte vederen krijgen worden de helden
tot een nieuw leven geroepen.
De haan was het gebruikelijke offerdier
der voorvaderen. Hij werd, vooral in noorde
lijke streken, den god Donar geofferd, die
over bliksem en donder regeerde. Schijnbaar
is hiervan het gezegde afgeleid //iemand den
rooden haan op dak zetten”.
De Wenden drukten hun bijgeloof uit
door op de door de christelijke bekeerlingen
opgerichte kruisstangen een haan te bevestigen.
Dat vele menschen de eierschalen na
nuttiging van het ei breken, wijst op het
bijgeloof van vroeger, dat de geest van heksen
in de schalen zou huizen en zooals de
sprookjes spreken over de gouden eieren,
zoo bleef het oeroude symbool van het ei
als teeken van vruchtbaarheid in de Paasch-
eieren in den loop der eeuwen tot heden
bestaan.
De spin, die tot het dierenrijk behoort
der Frigga, die als beschermster der huiselijk
heid geldt, brengt nog altijd geluk. Nog
heden weigeren vele menschen een kruisspin
te vertrappen, zonder zich rekenschap te
geven, dat hunne voorouders die spinnen
spaarden, omdat het dier in kruisvorm het
teeken van den hamer van Donar, dat tegen
bliksemslag beschermen zal, op den rug draagt.
Het volksgeloof zegt ook, dat ieder huis
van vuur en bliksem verschoond blijft, waarop
een ooievaar nestelt. Nog heden wordt de
ooievaar het dier van Donar, lentebode en
gelukbrenger genoemd.
Een landman zal daarom nooit een ooievaar
van zijn dak verdrijven.
In zeker opzicht hebben al deze oude ge
bruiken hun recht van bestaan. Zij zijn als
’t ware de echo van het oude gevoelsleven
uit een cultuur-historisch belangwekkend
verleden. Daarin weerspiegelt zich de rijkdom
van phantaisie, welken de voorvaderen be
zeten hebben en met behulp waarvan zij
menig raadsel der natuur oplosten.
Bolswardsche Courant
