Nieuws- en Advertentieblad
Bols ward en Wonseradeel.
i
p
MMER,
47ste Jaargang. 1908.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 62
s
J
Korte Levensschetsen v. Gysbert Jacobs,
enkele Familieleden, Kennissen, Vrienden
en Geestverwanten van den Dichter,
door D. BARTSTRA,
Archivaris der Gemeente Bolsward.
Zondag 2 Augustus.
SU’
BOLSWARD.
Annrin M I.S1 glr
pers verlieten, verdienen volkomen den lóf,
door Gysbert Jacobs er aan toegezwaaid. Hij
was een der beide Menniste preekers te
Leeuwarden en bleef dit tot aan zijn over
lijden in 1698. Door zijne uitgave van Clioos
Kraam, 1656 en 1657, kwam hij in kennis
met alle liefhebbers en beoefenaars van de
edele „Rijmkunst” in Friesland en dus ook
met Gysbert Jacobs, maar onder al de rijme
laars dier dagen was hij een dergenen, die
een dragelijk vers maakte, en een der weinigen
onder de vrienden, die Gysbert zoo niet boven
allen, toch boven de meesten voortrok en
hoog vereerde.
VOOR
1
Afzonderlijke
e.
BINNENLAND.
LI
tegen den prijs
steld worden.
Oude Munten.
een metselaar, bij het
fundeering voor een woonhuis,
eeuw.
F/
van den
en diens
i hij mis-
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Fr.Zuidwesthoek, 29 Juli. De zeezwaluwen
of sterntjes, die prachtvogeltjes onzer zee
kusten, worden opnieuw vervolgd. Men had
gehoopt, dat de grillige mode voor het nieuwe
seizoen iets nieuws zou begeeren en wellicht
zal ze dit gedaan hebben. Maar de sterna’s
schijnen niet gemist te kunnen worden. En
daarom worden ze opnieuw geschoten thans
nog, omdat het weder, de verzending bemoei
lijkt, in kleine getallen. Wordt het koeler
dan zal de jacht wel toenemen echter ook
wordt verzekerd, het politietoezicht op het
dragen van vuurwapens.
Wij wenschen den jagers hartgrondig menig
procesverbaal toe.
so zien or nooren tegen-i i j
in 1657, toen hij Lriiziekonderwijzer,
De vijf koppen.
Men schrijft uit Maastricht:
Onze stad is voor f 23.000 eigenares ge
worden van een terrein genaamd „De vijf
koppen*, aldus genoemd naar een gebeurte
nis uit het jaar 1638, toen men beweerde
verraad te hebben ontdekt, dat aan vijf per
sonen het leven kostte. Deze werden ter dood
veroordeeld en onthoofd. De hoofden dier
ongelukkigen werden op staken geplaatst en
van daar de naam van vijf koppen. Het
terrein is gelegen nabij het „torentje van
pater Vink*, een der slachtoffers van het
z.g. verraad. Deze gebeurtenis leeft nog altijd
in het geheugen der bevolking voort, waartoe
de benaming der vijf koppen niet weinig bij
draagt Het is in den laatsten tijd een fraai
stadsgedeelte geworden dat evenals de daarbij
gelegen helpoort door vreemdelingen druk
wordt bezocht.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Familieleden, Kennissen, Vrienden
en Geestverwanten van Gysbert Jacobs.
Fer volg.
VIII. SIMON ABBES GABBEMA.
Deze Apollo van den Friescben zangberg,
die door den nederigen, eenvoudigen Gysbert
Jacobs bijna als een god werd bewierookten
aangebeden, zag als zoon van Abbe Freercks
Gabbema het eerste levenslicht te Leeuwarden
den 19 Oct. 1628. Hij was dus een kwart
eeuw jonger, dan zijn bewonderaar, toen hij
in 1654 voor ’t eerst met dezen kennis
maakte, na zijn terugkomst in Friesland.
Hier werd hij door sommige geleerden, maar
nog meer door vele halfgeleerden en door
verzenmakers van allerlei graad en gehalte
met open armen ontvangen en zelfs door
waarachtige dichters, als Gysbert Jacobs,
blijkende uit diens lofverzen op Gabbema,
ver boven zijne verdiensten geprezen en ver
heerlijkt. De meeste leden van den Frieschen
zangberg, medewerkers van de geopende Clioos
Kraam, beschouwden den nooit gepromoveer
den Leidschen en Utrechtschen student als
een volleerden professor van alle weten
schappen en voor den prins der dichters
van het landschap Friesland. De Staten van
Friesland benoemden hem 28 Mei 1659 tot
Historieschrijver dezer provincie en in die
betrekking heeft hij eenig werkelijk nuttigs
verricht door ’t verzamelen, copieeren en
bewaren van oude charters, die anders zouden
zijn verloren gegaan.
Galamadammen, 29 Juli. Op de Morra
en Fleussen hebben de hengelaars in de laatste
dagen prachtige zaken kunnen doen. Ver
schillende schuitjes brachten tot 200 baarzen
aan wal, samen wegende 20 tot 30 pond.
Met de zonnige dagen zijn de azen verschenen
op de meren vandaar het groote succes.
Stavoren. Met den wieroogst is een begin
gemaakt. Reeds heel wat wier is aan de
kust komen aandrijven, dat ijverig verzameld
en na geverscht en gedroogd te zijn, getrans
porteerd wordt naar het aanzienlijk ver-
groote reuzenpakhuis van de firma Kroon
en Pereboom. Daar wordt het geperst tot
blokken, die voor den handel bestemd zijn.
Er is echter tegenwoordig weinig vraag naar
wier, wat den prijs drukt. Werd tot nog
toe f 1,40 per 50 K.G. betaald, voortaan
zal de prijs met 10 cent worden verminderd.
De uitbreiding aan de zaak gegeven wijst
er op, dat men de wierbewerking hier ter
plaatse wil centraliseeren.
Gaasteriand, 29 Juli. De kunstmest blijkt
voor onze bouwgronden eene weldaad van
groote beteekenis te zijn. Wie thans de
akkers ziet ze mogen geleden hebben
door droogte en hagelslag moet erkennen,
dat het gewas prachtig is. Inzonderheid op
de korenveldenwaar forsche zwaar beladen
aren op stevige halmen wiegen. Op de greide
is de aanwending der mest nog lang niet
algemeen ze vermeerdert echter telken
jare en leidt ook hier tot zeer bevredigenden
uitslag.
De kunstmest thans aangewend wordt bij
scheepsladingen ingevoerd eigen kunst
mest bezit de gemeente ook nog in de zand-
mergelbeddingen aan het klif. Wij vernemen,
dat daarmee opnieuw proeven genomen zullen
worden.
Sneek. Volgens bericht zal eerlang ver
schijnen „het Algemeen adresboek voor Sneek*
uitgever A. J. Osinga alhier.
In navolging van andere steden komt dus
ook onze stad in het bezit van een adresboek.
Waar deze uitgave zooveel mogelijk de namen
en adressen van alle inwoners, alphabetisch
Te Edam heeft
maken van
oude munten gevonden uit de 16e
gerangschikt, zal bevatten, is het adresboek
niet alleen van belang voor het vreemde
lingenverkeer, maar ook van beteekenis voor
het locaal verkeer, en wij hebben dan ook
het oog op onze vele en groote handelsin-
richtingen.
Het adresboek zal, naar men ons mede
deelt, in handig boekformaat verschijnen en
van 60 cts. verkrijgbaar ge-
De in deze beschrijving genoemde personen
.komen voor in den optocht van 12 Aug. a.s.)
te Bolsward te hebben neergezet als boek-
verkooper, althans in 1643 was hij daar als
zoodanig gevestigd. Oud-Archief. Hij
was eenige jaren ouder dan zijne zuster, die
volgens bare eigen opgave in 1629 geboren
was, Oud-Archief, en 31 Jan. 1647
trouwde met Johannes Rudolphi of Jan Roelofs,
openbaar Notaris en Ontvanger-generaal van
Wonseradeels-Zuider-Zeedijken, en bij zijne
komst in Bolsward omstreeks 20 jaar oud.
Toen hij den 24 April 1656 trouwde met
Lamcke Siersma, tweede dochter
stads-Secretaris Gysbertus Siersma i
eerste vrouw Jeltje Fockes dr., was
schien weduwnaar, want den 9 Mei 1651
heeft hij een zoon, Mattheus, ten doop ge
houden en den 18 Mei 1654 eene dochter,
Jeltje geheeten, later overleden.
De omstandigheid, dat dit kind gedoopt
is met den naam van Lamckes moeder geeft
aanleiding tot eene geheel andere beschouwing,
der verhouding, die, hoe romantisch dan ook,
ver van ongewoon is in dien tijd. De familie
Siersma behoorde tot de voornaamsten van
Bolsward, de Secretaris zelf was, voor hij in
1652 tot die belangrijke betrekking werd
benoemd, een der 6 stads Burgemeesters ge
weest; zijn zoon, Dr. Fokke Siersma, was
Advocaat en Procureur, benevens lid der
Vroedschap en gehuwd met Juffrouw Anna
Abbes Hanenburgh van Leeuwarden; Fockes
en Lamckes oudere zuster Trijntje was in
1650 gehuwd met, Dr. Adrianus Pijnacker,
Advocaat te ’s-Gravenhage, zoon van den
Franeker Professor Cornelis Pijnakker, wiens
weduwe in 1646 hertrouwd was met Burge
meester Gijsbertus Siersma; diens jongere
broeder, Dr. Sierck Siersma, was in 1644
getrouwd met Anneke, dochter van den Bols-
warder Predikant Sixtus Hommius. Hamckes
jongere zusters, Maria (Marijke), Helena(Hiltje)
en Juliana (Jeltje) genoemd naar de moeder
die in het kraambed overleed, huwden later
onderscheidenlijk met Ds. Johannes Wisman
te Oldebercoop; Sibrandus Gosses Heringa,
Vroedsman en Stads Rentmeester van Bols
ward; en Dominé Adolphus Marck, Predikant
te Bolsward; Jeltje Siersma hertrouwde 13
Dec. 1674 met Dr. Julius Hansma, op den-
zelfden dag, dat haar vader, Secretaris Gys
bertus Siersma voor de derde maal in het
huwelijk trad met Juffr. Gesina Broersma,
weduwe van den luitenant Bruce, van Gro
ningen. Wordt vervolgd.
Gysbert Jacobs op de eerste drukproeven
van Hendrik Rintjes.
In de oude Registers van den Burgerlijken
Stand, aanwezig in het Oud-Archief van
Bolsward heb ik gevonden de volgende aan-
teekeningen, die ik hier ga mededeelen
a. Den 11 Nov. 1645 is gedoopt la Fon
taine zoon, geheeten Frans.
b. Den 2 Jan. 1648 is gedoopt la Fontaine
zoon, genaamd Thomas.
Den 3 Aug. 1649 is gedoopt la Fontaine
zoon, genaamd Jan.
Deze drie gedoopten heb ik later in de
proclamatie- en trouwboeken niet kunnen
wedervinden; zij zijn dus bf ongehuwd over
leden bf naar elders vertrokken.
d. Den 13 Mei 1666 zijn getrouwd Warner
Warners, geboortig uit Bremen, marine
soldaat onder den kapitein Dirck Fonck
van der Linden, en Catharina la Fontaine,
jonge dochter van Bolsward.
Indien zij kinderen hebben verwekt, is
toch geene van dezen te Bolsward gedoopt.
Mogelijk zijn de jongelieden, na afloop van
’s mans dienst, metterwoon naar Bremen
vertrokken.
Den 27 Jan. 1667 zijn getrouwd Hendrik
Arriens en Antje la Fontaine, jongelieden
van Bolsward.
f. Den 31 Dec. 1668 is gedoopt Marijke,
dochter van Hendrik Arriens.
Deze korte aanteekeningen geven aanleiding
tot het vermoeden, dat de drie zoons in 1645,
1648 en 1649 gedoopt, en de twee oudere
«idiiuacnr, op lüïju 1
JKETBAKKERIJ,
e keuze vindt van
zijn verloren gegaan. Deze benoeming ont- pjnqn}|A JfpnidlzAüV
gloeide alweder alle mogelijke verzenzweeters 1 IvOUHU 1Y1 HiUllVullj UCLlllYUL,
en als op bevel braken zij los in brullende, j
roerende, profetische galmen. Het oordeel fl fl A- A PT j P Pïl
van Halbertsma over de bekwaamheden en 1 1
den arbeid van dezen, door zijne tijdge- tustus -w
nooten en lofredenaars veelzins over t paard W w
getilden man, is ver van gunstig. Zie: Hulde ’UQ O O UI KI O 17 KT
II, blz. 386—397 en dat van Eekhoff, die I K V bK^KHI|Vlj|^nl
zijn leven heeft beschreven, bepaald ongunstig. W
IX. HERO GALAMA, TT/XA f ]4 f T10 1) 1 1
was boekverkooper en boekdrukker te 1 U1V1M EO, DOlSWcirCL
lingen, hoewel hij pretenteerde te behooren,
tot de leden en afstammelingen van het oude
Friesche adellijk geslacht, Galama, wat toen
algemeen werd geloofd en aangenomen, en
wat ik ook nooit heb zien of hooren tegen
spreken. Hij was i
middel van Clioos Kraam in kennis kwam
met Gysbert Jacobs, want hij behoorde al
mede tot de Friesche rijmersclub, waarvan
Gabbema het hoofd en de afgod was, nog 11 p 0 VOOP
een aankomend jongeling. Hij was, zegtl vO IVvl
Halbertsma, Hulde II, bldz. 385, de eenige
die Gysbert Jacobs bij zijn leven lof heeft||7Q flfl
toegebracht, en noemt dit een merkwaardig IJ X Hl
verschijnsel, dewijl zijne talrijke kunstbroeders w
anders gewoon waren, elkander met dichte”
wolken te bewierooken. ’t Is zeker mede
een bewijs, dat Galama van al Gysberts
vrienden den werkelijken dichter in hem
ontdekt en hem ’t best van allen begrepen had.
X. CLAUDE FONTAINE,
was van geboorte een Franschman uit
Parijs, en denkelijk een gevluchte Hugenoot.
Door voorspraak van den Frieschen Stad
houder Ernst Casimir verkreeg hij reeds vóór
1629 den post van Ordinaris Drukker der
Ed.- Mog. Heeren Staten van Friesland en
werd in 1636 daarin nog eens bevestigd.
Niet alleen was Fontaine een hartvriend van
den zangerigen dichter Gysbert Jacobs, maar
hij zelf, naar de proeven die Halbertsma
daarvan, Hulde II, blz. 366369 mede
deelt, iets meer dan gewoon rijmer, en
de beide boezemvrienden deelden elkander
bestendig hunne vervaardigde gedichten mede.
Dat Fontaine behalve zijne moedertaal, ’t
Fransch, ook het Engelsch, en zelfs het
Friesch verstond naast het Hollandsch, is
zeker, anders zou een rpan als Gysbert niet
de dwaasheid hebben begaan zijn „Friesche
Herder” en andere gedichten op te dragen
aan iemand, die hem niet verstaan kon.
Claude Fontaine overleed denkelijk in 1655
dit valt op te maken uit een gedicht van
XII. SAMUEL (MATTHERISZ.HA-
RINGHOECK,
was van afkomst denkelijk een Engelschman
of wel een in Engeland geboren Hollander.
Onderzoekingen te Londen gedaan, in de
archieven der Hollandsche Gemeente, hebben
aan ’t licht gebracht, dat daarin verscheidene
personen worden aangetroffen met den familie
naam Haringhoeck of Haringhouck. Zie:
M. E. v, d. Meulen, Samuel Haringhoeck
een man van gewicht te Bolsward in de 17 de
eeuw. Omstreeks 1635 of 1640 schijnt
hij met zijne zuster, Anneke geheeten, zich
Een ministerieele aanschrijving.
De Minister van Oorlog schrijft het na
volgende aan de commandeerende officieren
van korpsen der landmacht, gedeeltelijk uit
militie samengesteld:
„Bij de openbare beraadslaging in de
Tweede Kamer der Staten-Generaal over het
ontwerp van wet tot nadere vaststelling van
het VlIIe hoofdstuk der Staatsbegrooting
voor bet diensljaar 1908, werd door mij het
volgende medegedeeld
Een enkel woord over den terugkeer
op Maandag van miliciens, die ’s Zondags
verlof hebben bekomen, bij de herhalings
oefeningen. De bepaalde regeling is, dat
de miliciens eens in de maand de ver
gunning hebben ’s Zaterdags weg te gaan,
’s Zondags over te blijven en ’s Maandags-
morgens terug te keeren. De korpscom
mandanten zijn echter bevoegd het aantal
keeren wat uit te breiden. Als ik korps
commandant was, zou ik voor hen, die
goed hun plicht volbrengen, in dit opzicht
zeer vrijgeving zjjn en ik zou die gunst
alleen onthouden aan hen, die niet hun
best doen. Ik ben alleszins geneigd mijne
zienswijze aan de korpscommandanten te
doen kennen, maar ik wil geen verplichting
opleggen.
De korpscommandant is de verantwoor
delijke man; aan hem dus het recht de
gunst te verleenen of dit niet te doen.
„Gevolg gevende aan vorenvermelde toe
zegging, heb ik de eer u, mijne heeren te
verzoeken, bij voorkomende gelegenheden in
den geest van mijne daarin vervatte meening
te handelen en te doen handelen,”
Bolswardsche Courant.
k1''
c.
X
i
i
- U
I
1
X
