Wonseradeel.
I
1
I
Verscjlbansdei 12 J-1 zondags.
I
47ste Jaargang. 1908.
No. 63.
t
Jl
J
Korte Levensschetsen v. Gysbert Jacobs,
enkele Familieleden, Kennissen, Vrienden
en Geestverwanten van den Dichter,
door D. BARTSTRA,
Archivaris der Gemeente Bolsward.
j
■s
6 Augustus.
Ingezonden.
1
'lil
Afzonderlijke
(Slot volgt.)
BINNENLAND.
i
0. M. ia
i
(De in deze beschrijving genoemde personen
komen voor in den optocht van 12 Awg.a.s.)
I
de Plaetse” vlak tegenover ’t Stadhuis. Hij
overleed in Februari 1663, zijne vrouw met
drie harer kinderen in de laatste week van
October 1666.
Zijne twee overgebleven kinderen, Frans
en Jacob Willems benevens hunne nakome
lingen hebben zich steeds Rolkema genoemd
evenals Salvus Ggsberts.
vertragingen voor dan enkele van 10 a 15
minuten.
-
N
De correspondent van de Controleur te
Amsterdam schrijft o.a.
De Koninklijke Vereeniging, gebroeders
van Lier, Verkade, Royaards en de Tooneel-
vereeniging zullen over enkele dagen of weken
een strijd beginnen, die goed beschouwd, meer
dramatisch belooft te worden dan het meest
ontroerende stuk, dat zij zullen opvoeren.
Over de Opera-ondernemingen, waarvan er 3
in Amsterdam het brood willen trachten te
verdienen, spreek ik later wel eens. Maar
ongerekend Prot, en Stoel Spree, vijf om
’t zoo te noemen, volwassen gezelschappen.
Bijna alle komen met vele nieuwe namen
voor den dag, nog meest jongelui, die van
de planken roem èn eer, benevens een stuk
brood verlangen.
Reeds thans is te voorzien, dat, gezien den
algemeenen toestand, het a.s. seizoen bijzonder
slecht zal zijn voor de tooneelwereld en het
kan haast niet anders, of voor wij nog 1909
schrijven, zullen al een tweetal gezelschappen
de wapens hebben neergelegd.
Het wil mij voorkomen, dat het dappere
troepje, dat den HoHandschen Schouwburg
bespeelt, mede het eerst in het gedrang zal
komen. De Koninklijke heeft baar subsidie,
Verkade en Royaards hebben steun van
machtige kliekjes en het tableau de la troupe
van het Grand-Théatre doet in de Amstel-
straat iets zeer goeds verwachten. Rest der
halve de Hollandsche Schouwburg, met een
troep, welke op eigen wieken drijven moet.
Ik zie het voor dil gezelschap zeer donker in.
//Het misdadige separatisme van Royaards
en Verkade zal mede schuld zijn, dat werkelijk
verdienstelijke lieden den strijd zullen moeten
opgeven. En dan zal het resultaat zijn, dat
wederom ettelijke dozijnen jongelui, verblind
door het voetlicht, zich aan den tooneel-
moioch hebben geofferd. Zij verlaten geregel-
den arbeid voor het klatergoud der planken,
dan vaak te laat inziende, in welke malaise
zij zich begeven hebben.
z/Ik bewonder geenszins den moed van
hen die ’t wagen, Amsterdam met tooneelspel
te overstroomen, doch acht het kortweg mis
dadig een aantal jonge levens te doen mis
lukken”.
Donderdag trad te Prinsenhage een
paartje in den echt. Druk werd er feest
gevierd en, of ’t niet anders kon, stevig
gedronken, vooral ’s avonds. De alcohol
maakte zich van de feestvierenden meester
en zoodoende ontstond er ’n twist onder de
bruiloftsgasten, die spoedig tot handtastelijk
heden oversloeg. De vier gebroeders G. grepen
den bruidegom en diens broeder aan en weder
zijds vielen er klappen. De bruidegom ont
ving met ’n drankfleseb een slag op het
voorhoofd, waardoor hij een hevig bloedende
wond opliep. De broer een steek in den nek
en bovendien nog een snee over de hand.
Toen het broederen viertal ten slotte de
woning, waar de bruiloftsgasten feestelijk
bijeen zaten, verliet, werd nog het bovenlicht
boven de buitendeur stuk geworpen. De
marechaussees zijn thans een woordje aan
het meespreken in deze gestoorde bruiloft.
’s-H. Crt.
GYSBERT JAPIKSSTRAAT.
M. de R. Nu men binnen eenige
dagen Gysbert Japiks feestelijk gaat huldigen
door het plaatsen van een steen in het huis
dat op de plaats staat, waar eens des dichters
geboortehuis heeft gestaan, moet men er zich
over verwonderen, dat niet reeds op waardige
wijze de nagedachtenis van den grooten
dichter door ’t Gemeentebestuur is gehuldigd.
Waarom, zoo vraagt men zich af, heeft
Bolsward, dat toch zoo prat gaat op het feit
dat Gysbert Japiks hier geboren werd, niet
lang een „Gysbert Japikstraat?” Het ligt
voor de hand, dat de Wipstraat, waar het
geboortehuis van den dichter stond, ’t eerst
voor die benaming in aanmerking zou komen.
Bescheidenlijk geef ik ’t Gemeentebestuur
in overweging alsnog zoo spoedig mogelijk
zijn aandacht aan deze zaak te schenken.
U, mijnheer de Redacteur, dankend voor
de plaatsruimte, verblijf ik hoogachtend,
UEd. Dw. Dr.
H. A.
WILLEM JACOBS,
volgens zijn handteekening geboren in
1609, was het jongste kind van Jacob Ggs
berts en Anke Willems want Janke was,
volgens haar eigen opgave, in 1639 aan de
presideerende Burgemeester gedaan, 31 jaar
oud, dus geboren in 1608. Willem wordt
sints 1630 steeds vermeld als Burger Hop
man, d.i. Kapitein van de Burgerwacht, een
ambt nog al van beteekenis, en dat hij van
zijn oom, Jelle Ggsberts had overgenomen.
In 1632 trouwde hij met Aeltje, dochter
van den Burgemeester Frans Jans de Ringh
te Leeuwarden bij wie hij verscheidene kinderen
heeft verwekt. Zij dreven een zeer beklanten
ijzerwinkel in een groot huis, staande „op
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar
plaatsruimte.
Het bureau van dil blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
XIII. SIBILLA VAN JONGSTAL,
een adellijke dame of Freule uit het be
kende en beroemde geslacht van dien naam,
misschien eene dochter van den geleerden
Allard Pieters van Jongstal, President van
’t Hof van Friesland, en van Margaretha
van Haren. Gysbert Jacobs heeft aan haar
stout en sierlijk paardrijden, in welke edele
sport zij iedereen, zoowel heeren als dames
destijds scheen te overtreffen, een gedicht
gewijd, en dit nog van een toehaak of aan
hangsel voorzien.
XIV. S1BBILLA VAN GRIET
HUIZEN.
was volgens ’t gedicht van Gysbert Jacobs
opgedragen aan Claude Fontaine, eene adellijke
Juffer uit Groningerland. Denkelijk had zij
een bundel verzen bij Fontaine ter perse
gelegd, dien deze aan Gysbert Jacobs ter
lezing of ter beoordeeling had gezonden. In
dit gedicht aan Fontaine prijst Gysbert
de Groningsche dichteres en hare verzen
zeer uitbundig, en wijst dier voortreffelijk
heden in bijzonderheden aan. Wij weten nu
eenmaal, dat Gysbert Jacobs in ’t prijzen
van ’t werk van anderen zelden door iemand
overtroffen werd.
XV. J. BOGAERDT.
In den elfden en achttienden brief aan
Gabbema maakt Gysbert Jacobs melding van
dezen man, dien hij in den elfden met
„monsieur” en in den achttienden met „uwz
oprjuchte frjeune” betitelt, ’t Schijnt, dat
hij te Leeuwarden woonde en met Gabbema
en diens letterkundigen kring zeer bekend
en bevriend was. Misschien was hij aldaar
onderwijzer in de moderne of oude talen
ik raad er maar naar in dit geval.
XVI. FRANCISCUS JUNIUS,
een beroemd Engelschman en uitstekend
taalkenner, die om ook de Friesche Taal te
leeren, een paar jaren in Friesland heeft
doorgebracht, en wel voornamelijk in de
omstreken van Molkwerum, Hindeloopen en
Workum. In 1654 en 1655 schijnt hij
eenigen tijd omgang met en lessen genomen
te hebben van Gysbert Jacobs bij dezen aan
huis. Onderscheidene gedichten van onzen
Bolswarder Schoolmeester, door hemzelf of
Junius overgeschreven, berusten thans nog
in de groote bibliotheek te Oxford en zijn
voorzien van uitgebreide aanteekeningen door
de hand van Junius daarop aangebracht.
XVII. EVERHARDUS HERAKLITI
BORNAEUS,
geboren te Oldeboorn, waarom hij zich
Bornaeus noemde, in 1622, is als Candidaat
beroepen te Garijp, en bevestigd 15 Juli
1647, verroepen naar Oldeboorn 24 Nov.
1649, en naar Bolsward 8 Oct. 1651.
Weduwnaar geworden, hertrouwde hij 23
Aug. 1674 met Pyttie Feddes Siccama,
weduwe van Douwe Eeltjes Bangma van
Wolsum. Hij is overleden 30 Juli 1680.
Misschien was Dr. Harmanus Bornaeus
die in 1681 in de Vroedschap werd gekozen
en in 1688 tot Burgemeester werd benoemd,
zijn zoon.
XVIII. ADOLPHUS MARCK,
was eerst Predikant op ’t huis Dorth, werd
beroepen te Wijhe en te Koudum, maar
nam het laatste beroep aan en werd in 1657
te Bolsward beroepen in de maand Mei. Hij
trouwde aldaar, weduwnaar zijnde, den 21
Dec. 1662 met Juliana (Jeltje), jongste
dochter van den Secretaris Gysbertus Siersma.
Hij overleed in 1673 en zijne weduwe her
trouwde 13 Dec. 1674 met Dr. Julius
Hansma, Advocaat en Procureur te Bolsward.
Rel fluitende Raadslid.
De Rechtbank te Breda behandelde de
zaak van het Raadslid Van Welij te Rozen-
daal, die door fluiten de zittingen van den
Raad onmogelijk maakte. De dagvaarding
legt hem ten laste, «dat hij op 25 en 26
Juni te Roosendaal telkenmale en opzettelijk
de ten Raadhuize, aldaar geoorloofde openbare
vergaderingen van den Gemeenteraad heeft
gestoord door toen de secretaris, op verzoek
van den voorzitter, voorlezing deed, op de
eerste vergadering van de notulen der vorige
vergadering, op de tweede vergadering een
schrijven van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken, hard en aanhoudend op een fluit
te fluiten, zoodat de voorlezer dientengevolge
voor de Raadsleden niet verstaanbaar was en
eene geregelde behandeling van zaken niet
mogelijk was.”
Er waren als getuige gedagvaard: de ge-
meente-secretaris, twee raadsleden en de ge-
meentebode. De eisch van het
veertien dagen gevangenisstraf.
Uitspraak over 14 dageu.
Witmarsum, 2 Aug. Uitslag van den
kaatswedstrijd tusschèn 36 uitgenoodigde
kaats-matadors.
]e prijs f60 R. v..Buren te Oosterlittens,
H. E. Zijlstra en Sietze A. Kooistra, beiden
te Witmarsum.
2de prijs f 30 M. Helfrich te Kimswerd,
Catr. J. Werkhoven te Witmarsum en Rinse
Feitsma te Wommels.
3de prijs f 15 J. Reitsma Sr. te Pingjum,
J. v. Spanning te Bolsward en Sj. Dijkstra
te Tjummarum.
Witmarsum, 3 Augs. Uitslag der heden
alhier gehouden harddraverij. 10 mededingers.
1ste prijs f 40 donkerbruine ruin «Pipo"
van H. Schaap te Leeuwarden; premie f 25
zwarte merrie «Aspacia" van Tj. Kramer te
Wolsum; troostprijs 120 witte ruin //Prison"
van L. IJpma te Franeker; troostpremie
f 10 bruine merrie «Flora" van S. Dijkstra
te Heidenschap bij Workum.
Repk. Nieuwsblad v. Fr.
Sneek. Dinsdagnamiddag had aan de
Nieuwe Veemarkt alhier een hoogst treurig
ongeval plaats.
De 15-jarige dochter van den aldaar
liggenden turfschipper P. Tichelaar zou met
petroleum de half uitgegane kachel aanmaken.
Ineens slaat de vlam naar buiten, de kleeren
van ’t kind komen er mee in aanraking
en in een oogenblik is ’t arme meisje
met brandwonden overdekt. In haar angst
heeft zij de cordaatheid over boord te springen.
Een werkman van de stadsreiniging, aldaar
aanwezig, bracht haar weer op het droge.
Dr. Hannema verleende geneeskundige
hulp; de wijkverpleegster, mej. Van der V.,
belastte zich met de verpleging van de niet
buiten gevaar zijnde patiënte.
Ook aan het vooronder van het schip moet
vrij wat brandschade zijn aangericht. De
middelen om het meisje in het ziekenhuis
opgenomen te zien, moeten, naar men ons
mededeelt, hier totaal ontbreken.
Den Isten Augustus heeft het U, D,
op het Centraalstation te Utrecht de drukte
gadeslagen. Het reizigersvervoer was buiten
gewoon groot en ’t schijnt dat alle menschen
hadden afgesproken dien dag op reis te gaan.
Het personeel zeide dan ook, dat de schade
weer ingehaald was, omdat het in Juli niet
zoo druk geweest was als verleden jaar. De
treinen naar Arnhem (Duitschland) en naar
Nijmegen en Zutphen waren overvol. Men
zag een trein met 4 bagagewagens tot in
den top toe beladen met bagage. Alles liep
zeer geregeld van stapel eu er kwamen geen
OOR
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 11 B11 1f
Franco per post 50 Cents. U Aft ||L LAIIA|| |t
nos. van dit Blad zijn verkrijg? Illi UL
Familieleden, Kennissen, Vrienden
en Geestverwanten van Gysbert Jacobs.
Vervolg.
Dat deze patricische familie, die het in
vele opzichten tegen den adel kon en durfde
opnemen, zich niet wenschte en dus niet
wilde verzwageren, d i. te mesallieeren met
den eenvoudigen boekhandelaar en drukker
Samuel Haringhoeck, ligt voor de hand;
maar evenzeer kan het voor de hand liggen,
dat Lamcke zich aan die aristocratische over
wegingen niet heeft gestoord, en met den
man harer keuze is gaan samenwonen en
zich met dezen in concubinaat heeft be
geven. In die tijden was zoo iets ver van
ongewoon, en de proclamatie en trouwboeken
van Bolsward geven er verscheidene voor
beelden van; zoo heeft de Burgemeester
TjamckeEpesWattinga, van beroep Apotheker,
met zijn ondertrouwde vrouw Hincke Rintjes
Claesma van 1^521659, dus volle zeven
jaren samengewoond, zonder in den huwelijken
staat bevestigd te zijn; hij heeft in dien
tijd bij haar kinderen verwekt en die ten
doop gehouden, en het is niet bekend, dat
hem daardoor in zijne positie ook maar eenige
onaangenaamheden zijn berokkend.
Eindelijk schijnt de familie Siersma te
hebben ingezien, daar de gecombineerden
volhielden, dat langer verzet tegen ’t besluiten
van het huwelijk van Haringhoeck en Lamcke
doelloos zou blijken, en schijnt zij verlof te
hebben gegeven, om ds proclamatien van
den kansel te laten gaan, doch de bevestiging
op 18 April, na de 3de afkondiging op 16
April, elders te doen geschieden. „Maar”,
zegt het trouwboek: „zij zijn den 24 April
1656 toch hier getrout”.
Samuel Haringhoeck en Lamcke Siersma,
nu echtelieden, hebben behalve de in 1651
en 1654 gedoopten, nog acht kinderen ver
wekt. Van dezen hebben alleen Jeltje, geb.
19 Dec. en Hester, geboren 24 Maart 1672
kinderen en verdere afstammelingen nagelaten.
Hester Samuels Haringhoeck trouwde 5
Dec. 1694 met Allert Hanzes Ruurda, wiens
nakomelingen men in Bolsward tot 1754
kan vervolgen, in welk jaar Allert Samuels
Ruurda huwde met Ochjen Groenewoudt.
Jeltje Samuels Haringhoeck trouwde 2
Juli 1682 met Foppe Goslicks Cloostra, bij
genaamd Spaan, mr. timmerman alhier, die
bij haar verwekt heeft eene dochter, Trijntje
geheeten, geboren 2 Oct. 1684. Daar Foppe
Goslicks overleden was, althans voor Sept.
1687, hertrouwde zij den 17 Juni 1688 met
Reinder Meinderts Stellingwerf!, schipperen
koopman,wien zij 4 kinderen heeft geschonken.
Drie van dezen hebben kinderen verwekt
waarvan misschien nog eene talrijke nakome
lingschap bestaat.
Trijntje Foppes Cloostra, in de stamlijsten
van ’t Hendrik Nannes en Catrijn Epes-leen
vermeld als Trijntje Foppes Spaan, huwde
den 5 Jan. 1706 met Jan Thomas Cramer,
mr. bakker, die bij haar heeft verwekt 8
kinderen van welke kinderen een talrijke
nakroost in de bovengenoemde stamlijsten
staat opgeteekend. Hunne oudste dochter
Jeltje Jans Cramer, geboren 22 Sept. 1711,
trouwde 20 Sept. 1733 met Steffen Steffens de
Jong, die de stamvader is geworden van de
in Bolsward nog zeer talrijke familie de
Jong, allen deel gerechtigden aan ’t voren
genoemde Leen. De kleindochter dezer echte
lieden, Trijntje Steffens de Jong, geboren
12 Juni 1772, trouwde den 9 Mei 179 4
met Douwe Sjoerds Bartstra. Zij zijn de
grootouders geweest van den schrijver van
dit opstel, die omtrent Samuel Haringhoecks
nakroost zoo uitvoerig is geweest, om dat
Halbertsma in Hulde II, I>lz. 382 zoo boud
weg heeft verkondigd, dat het geslacht thans
„geheel is uitgestorven”. Dit kan tot
zijne verontschuldiging dienen, dat hij niet
beschikken kon over de bronnen, die mij
ten dienste hebben gestaan. Zie verder
M. E. v. d. Meulen, Samuel Haringhoeck,
t
I
i
Bolsgrt Jhe Courant
x A advertentieblad 03!
to BOA
Be Optocht
