Nieuws- en Advertentieblad
9
prima atwerkin^olsward en Wonseradeel.
PETROLEUM
No. 75.
47ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
1908.
i
Modeplaten R. Tailor Co, Lond"
Donderdag 17 September.
HANDEL
Amerikaansche
VOOR
'i
ir 3 maanden.
yn ’t roan,
Spott,
BINNENLAND.
1
*3!
Aanbevelend,
TAILLEUR. igbaar a 5 Cent.
zoo op
hel spel
Ik was
Summa summarum, er ligt voor ons iets
zeer ziekelijks in, dat de stelregel niet meer
geldt, dat, behoudens hoogst enkele uitzon
deringen een ieder toerekenbaar is. Dat wil
zeggen, toerekenbaar voor de wet. Wat wijs-
geeren en geneesheeren willen bedisputeeren
over den vrijen wil van den mensch in het
algemeen, raakt het abstracte en heeft slechts
theoretisch waarde; laat men dat aan de
academie houden, maar wat de maatschappij
behoeft, vindt slechts hij, die //grijpt in het
volle menschenieven”.
Ontoerekenbaar? Wie is er bepaald ontoe
rekenbaar, behalve de erkend krankzinnige?
Zeker, een man, wiens vader en grootvader
overgegeven dronkaards waren, heeft eerder
kans in hetzelfde euvel te vervallen, dan de
zoon en kleinzoon van den geheelonthouder,
maar is hij daarom ontoerekenbaar? Neen,
al zal den eerste zijne schuld minder zwaar
aangerekend worden dan den tweede, hij blijft
de volle verantwoording dragen voor wat hij
doet, en als hij nadenkt zal hij het leven
intreden als geheelonthouder, omdat hij,
erfelijk belast zijnde tegen dit bepaalde euvel,
minder weerstandskracht heeft dan een ander.
Maar staan wij er zoo niet allen voor? Er
is nooit waarder woord geschreven ook in
deze, dan dat de zonden der vaderen bezocht
worden aan de kinderen tot in het derde en
vierde geslacht, en zoo zou iedereen, kon hij
een overzicht krijgen van de ondeugden of
gebreken zijner voorouders weten, waartegen
hij in de eerste plaats heeft te strijden.
Maar daar wij dit niet kunnen weten, moet
een ieder maar steeds voor oogen houden
Die staat, zie toe dat hij niet valle; wel
wetende dat rang noch geboorte, rijkdom
noch eere afdoende waarborg is tegen diepen
val.
En nu is onze grief tegen vele juristen en
medici, dat zij dat verantwoordelijkheidsgevoel
van den mensch voor zijne daden, welk ge
voel onmisbaar is voor eene gezonde maat
schappij, niet altijd even hoog houden. Dat
er bij sommigen, wij zouden haast zeggen
neiging bestaat, om de toerekenbaarheid van
elk individu zooveel mogelijk te verkleinen.
En dat de ontoerekenbaarverklaring lang
zamerhand het plechtanker wordt van die
misdadigers, die anders alle kans verloren
hebben, om aan den wrekenden arm van
Vrouwe Justitia te ontkomen, zal wel door
niemand worden ontkend? Dat eindelijk de
wetenschap, dat men gemakkelijk ontoereken
baar of krankzinnig verklaard wordt, de
simulatie (het nabootsen ervan) in de hand
werkt, zal wel geen betoog behoeven. Wie
herinnert zich niet het geruchtmakend proces
waarin de hoofdschuldige les gekregen had
in het /Zzich gek houden”, hij moest maar
suf voor zich staren en niets zeggen. Dat is
alles zoo oud als de weg van Rome. De
bekende advocaat uit Rabelais’ meesterstuk
ried den boer, die gestolen had, aan, op alle
vragen, die hem gesteld werden met mè te
antwoorden, alias als een schaap te blaten,
en de rakker bevond zich wel bij dien raad,
want hij werd als //gek” vrijgesproken. Maar
toen de advocaat om zijn loon kwam, kon
hij uit den gekken(?) boer ook niet anders
dan mè krijgen. Zoo kwam boontje om zijn
loontje.
ons bezoek aan Medemblik niet hadden ge
bracht. Men mag het ons, leeken, echter niet
euvel duiden, dat wij een ongeloovig gezicht
zetten, bij ontoerekenbaarverklaring; dat is
niet onze schuld, maar die van sommige doctoren
en van vele advocaten. Van die doctoren, die
met die zoogenaamde grensgevallen uiterst
vrijgevig zijn en de grens zoo wijd mogelijk
trekkenvan die advocaten, die direct bereid
zijn om ontoerekenbaarheid te pleiten, en die
bij iederen misdadiger de rechtbank verzoeken
een onderzoek naar zijne hersens in te stellen.
Zouden die advocaten niet beter doen hunne
eigen hersens eens te laten onderzoeken
En zoo gebeurt het, dat er in Nederland
wel eens misdadigers ontoerekenbaar verklaard
worden, waarover de deskundigen het alles
behalve eens waren. Dit nu, dunkt ons absoluut
verkeerd. De ontoerekenbaarheid moet wel
zoo vast staan als eene rots, willen wij iemand
niet meer verantwoordelijk stellen voor zijne
daden. Waar zou het met onze maatschappij
heen, als het bewustzijn, dat men ten allen
tijde verantwoording van zijne daden ver
schuldigd is, verzwakte of verdween. En wij
gaan dien weg al aardig heen.
opgenomen te worden. Genoemde autoriteit
bracht hem natuurlijk aan het verstand, dat
zulks zoo maar niet ging. Och, dat weet ik
wel, zei onze vriend, maar als ik wil, kom
ik daar toch; laten wij het Rijk nu al dien
omslag en schrijverij besparen. Ziet U, ik
heb van alles meegemaakt; ik heb cellulair
gezeten; ik heb in het tuchthuis gezeten;
ik ben op Veenhuizen geweest; maar daar
gaat niets boven Medemblik; behandeling
best, eten opperbest. Nu, daar had de man
gelijk in; wij hebben het menu van het
gesticht voor ons liggen; het is om menig
werkman te doen watertanden. Een menu,
dat wij natuurlijk niet misgunnen aan den
ergste van alle misdeelden, den krankzinnige,
maar wel aan den deugniet, die krank
zinnigheid voorwendt.
Maar om op ons verhaal terug te komen.
Genoemde autoriteit zond den man natuur
lijk weg, die drie maanden later op... Me
demblik zat. Hoe was dat in zijn werk gegaan
Doodeenvoudig. Hij ging direct na zijne
afwijzing onder de oogen van de politie bedelen
werd deswegens tot twee dagen celstraf ver
oordeeld. plus opzending naar Veenhuizen,
en in Veenhuizen was hij in minder dan
geen tijd zoo abnormaal, dat zijne opzending
naar Medemblik noodzakelijk werd geacht.
Nu zeggen wij natuurlijk niet (lieve Hemel
het is om alle doctoren tegelijk aan je hals
te krijgen), dat die man niet krankzinnig
was toen hij van Veenhuizen naar Medemblik
werd gezondenwij zullen er maar niet meer
van zeggen, dan dat zijne ziekte hem zeer
van pas is gekomen.
maar
van het vertrouwen, dat men in hem
men hem zonder gevaar kon laten
aan de vermakelijkheden, die in
het gesticht plaats hebben op Koninginne-
verjaardag. In hoeverre dit vertrouwen slecht
of goed geplaatst was, daarover behoeven
wij, na hetgeen'plaats gehad heeft, niets meer
te zeggen.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Dat er op Medemblik misdadigers zitten,
uit de cel of van elders daarheen gezonden,
die tot de zeer twijfelachtige grensgevallen
behooren, dat weten wij. Een zeer merk
waardig staaltje kwam ons daarvan ter oore.
Voor de waarheid van het verhaal staan
wij in.
Op zekeren dag kwam bij één der autori
teiten te Medemblik een man zich aanmelden
en vroeg in het krankzinnigengesticht aldaar
Sluiten wij hem goed op? Zeker. Alle
beweringen, ook wederom aan de ontsnapping
van Frans Rosier ontleend, dat Medemblik’s
gesticht er niet op gemaakt zou zijn, dergelijke
gevaarlijke sujetten behoorlijk achter slot te
houden, zijn geheel ongegrond. Wij hebben
ons daarvan kunnen overtuigen, toen wij
weinige weken geleden een bezoek aan het
gesticht brachten, waar de waarnemende di
recteur ons met de grootste welwillendheid
heeft rondgeleid. Uit de versterkte afdeeling
kan geene muis uit, en de bewaking is daar
geheel voldoende. Wij gelooven niet mis te
zijn, als wij zeggen, dat men om uit die
afdeeling te ontvluchten, zes gesloten deuren
moet openbreken en even zoovele bewakers
tegen den grond slaan. En bij het zoogenaamde
luchtje scheppen worden alle voorzorgen ge
nomen. Wij mochten dit met eigen oogen
aanschouwen. Want toen wij in de versterkte
afdeeling kwamen was Frans Rosier juist aan
het wandelen in den tuin; wij gingen daar
heen en kwamen hem tegen tusschen twee
flinke bewakers, beiden gewapend met een
fluitje, dat ze slechts even aan den mond
hebben te brengen om in geval van nood
van alle kanten hulp te erlangen.
Frans Rosier is dan ook niet uit zijne cel
ontsnapt, maar heeft een listig gebruik ge
maakt
stelde, dat
deelnemen
standers had verslagen. En nu hoor ik, dat
hij zijn 250sten prijs had gekregen. Dus
twee en een half maal honderd keeren heeft
hij overwonnen. Hij heeft nu 32 medailles
gekregen, in een tijd, dat er nog niet zoo
veel medailles gewonnen werden. In 1898
heeft hij te Scheveningen bij het difilée van
de kroning van H. M. de Koningin, den
eersten prijs gekregen, bestaande uit 6 zilveren
messen met vorken en een zilveren taart-
schep benevens een groot diploma. Eenige
malen kreeg hij de bondsmedaille bij de
bondspartij, vanwege den Nederlandschen
kaatsbond. Hij is nu 39 jaar en zijn eenige
zoon Jan, doet zijn best, vaders voetsporen
te volgen. Deze heeft ook reeds eenige
malen de kaatserseer opgehouden.
Wij wenschen, dat koning Jan 1 nog vele
jaren, zijn kaatserseer moge ophouden, moge
hij nog dikwijls in den strijd overwinnen.
In Sljucht en Rjucht fen ’e 28 Juni 1907
komt zijn portret voor met het navolgende
onderschrift
Dit ’s greate Jan, dy ’t yn rjue pleatsen
Fierwei de béste wier yn ’t keatsen,
Twahündertachttsjin prizen woan.
As kening klinkt syn namme
Mei earbiwizen as bihinge,
Elk moat sa'n keatser hulde bringe.
Ramp bij een mijn.
Gistermorgen te 10 uur zijn op de mijn
//Laura" en //Vereeniging" te Eygelshoven
3 of 4 stoomketels gesprongen. Het ketelhuis
is geheel ingestort. Twee huizen zijn.gescheurd.
Er zijn drie dooden en drie vermisten. Het
aantal gewonden is groot.
Volgens officieele opgaven zijn er thans 4
dooden, maar er worden nog vermist. Hoeveel
is onbekend. Oorzaak springen van den
stoomketel. Ondergronds is geen gevaar. De
bevolking is kalm.
Tegen de z.g. tentoonstellingen.
De vereeniging voor Tentoonstel]ings-be-
langen in Nederland heeft aan autoriteiten
bij het Rijk, de provincie en de gemeente
een missive gericht waarin zij de bijzondere
aandacht vestigt op het feit dat in de laatste
tijden vooral talrijke pogingen worden gedaan
vooral door vreemdelingen om tentoonstellin
gen tot stand te brengen, waarbij dan o.a.
de medewerking van verschillende personen
van naam en stand wordt ingeroepen.
Wijl het bevorderen van dergelijke ten
toonstellingen zoowel is tegen het algemeen
belang als tegen het belang van de firma’s
die in de termen vallen er aan deel te nemen,
verzoekt de vereeniging steun en medewerking
aan de door de direct belanghebbenden vol
strekt niet gewenschte tentoonstellingen te
onthouden.
Vrijdagavond is een dame te Leiden
door een inktwerper lastig gevallen, die haar
ganschen lichten mantel, door er een roode
vloeistof op te werpen, bedorven heeft.
Vrijdagmiddag tusschen halftwee en 3
uur, terwijl de geheele familie v. H. in den
Terheijdenschen Hoek te Teteringen op plm.
100 meter afstand van de woning gelegen
bouwland werkzaam was, hebben dieven in
gebroken in de afgesloten woning en uit een
kabinet ontvreemd ruim f 700 aan bankpapier
en zilvergeld, De maréchaussée stelde een
onderzoek in, doch van de daders schijnt
niet het minste spoor te vinden te zijn.
(Dgbl. v. Nbr.)
Zondagochtend is de godsdienstoefening
in de R. K. Kerk op de Mariaplaats te
Utrecht verstoord door een man die, met de
pet zwaaiende en zingende binnenkwam. Uit
het gebouw verwijderd, verzette hij zich met
geweld, waarbij hij met het hoofd op de
straatsteenen terecht kwam, zoodat hij met
’n zware hoofdwond bewusteloos naar het ge
sticht van St.-Johannes de Deo vervoerd moest
worden. Zijn toestand is zeer ernstig.
Diefstal in den trein.
Een dame, die in een eerste-klasse-coupé
van Brummen naar Arnhem reisde, vermiste,
nadat zij zich even verwijderd had, een pakje
met zilveren vingerdoekringen, die vermoede
lijk werden gestolen.
Giftige bessen.
Te Schoten bij Haarlem zijn twee jongens
ziek geworden, vermoedelijk ten gevolge van
het eten van giftige bessen. Een is reeds
bezweken.
Er zijn velen in den lande, die niet ge
looven aan de ontoerekenbaarheid van Frans
Rosier, en wij moeten eerlijk bekennen, dat
wij een tijdlang tot dezulken hebben behoord.
Misschien behoorden wij er nog toe, als wij
in uitsluitend EERSTE KWALITEIT -
Of men met onze psychiaters aanneemt, dat
Frans ontoerekenbaar is, of dat men zulks
niet aanneemt, het effect blijft voor het pubiek
hetzelfde en zoowel van den moord door den
ontoerekenbare als door den toerekenbare
gepleegd is het einde de dood. Heel Nederland
ademt dan ook vrijer op, nu de beruchte
patiënt, dank zij den wakkeren boeren uit
Opperdoes, weer in zijn aangewezen verblijf
plaats is teruggekeerd.
Aangewezen verblijfplaats? Is Medemblik
zulks? Wie zal daarop het antwoord geven,
waar deskundigen aarzelen? Ook hier geldt
Goethe’s woord
z/Magst Priester oder Weise fragen,
Und ihre Antwort scheint nur
Uber den Tragen zu sein.”
Maar het is voor de maatschappij de vraag:
Waar moet men met dergelijke creaturen
heen, wier waanzin hen zoo uiterst gevaarlijk
maakt voor hun medemensch, omdat deze
hen aandrijft tot misdaad. Men kan Frans
Rosier nu weer opsluiten in zijne cel, hem
beter bewaken dan ooit, weer beginnen met
hem kunstmatig te voeden; maar daar zijn
wij er niet mee af. De maatschappij kan
zeker zorgen, dat ze geen last meer van den
man heeft, maar dat is niet genoeg; ze
moet dien krankzinnige gelegenheid geven
om te genezen.
Want dat wordt wel eens vergeten, en is
dezer dagen in de vaak ziekelijke belang
stelling naar zijn persoon wel wat al te veel
vergeten, we hebben hier met een zieke te
doen. Daarover zijn de medici het eens. Wij
hebben hier niet eene van die vele gevallen
(grensgevallen noemt de wetenschap ze, als
wij ons niet vergissen) waarover in de medische
wereld verschil van meening bestaat; neen,
over Frans Rosier is de faculteit éénstemmig
hij is ontoerekenbaar. Maar even éénstemmig
is die faculteit als men haar vraagt: Wat
kunnen wij anders doen dan hem opsluiten?
Want dan blijft zij het antwoord schuldig.
En dus sluiten wij hem maar op.
Sneek, 15 Sept. In de heden avond ge
houden spoedeischende raadszitting werd aan
de Firma J. de Boer te Leeuwarden de onder-
handsche aanbesteding gegund van ’t maken
van pijpwellen ten dienste der pris d’eau te
Hommerts voor de som van f 10032, waar
onder begrepen buitengewone proefboringen
tot het verkrijgen van grootere diepten.
Daar genoemde Firma voor het maken van
bewuste werken de aangewezen persoon is,
besloot de Raad deze onderhands te gunnen.
Tot onderwijzer aan school no. 3, aan-
vangsalaris f 600, werd met 8 stemmen be
noemd D. Dijkstra, onderwijzer te Hemrik..
Met het oog op de te behandelen be-
grooting in de volgende maand, waren in
deze zitting 5 adressen ingekomen om ver-
hooging van salaris, onder welke een request
van 7 politieagenten.
De Tennisclub „De vliegende Bal” vroeg
om grond te koopen of te huren, de Ijsclub
'z/Friso” om het terrein van de Kunstijsbaan
op dezelfde voorwaarden weer in te huren.
Witrnarsum, Sept, ’t Is kaatspartij ge
weest. Op den hoek bij den stal van Meijer
staat een groepje mannen verlangend uit te
zien naar den uitslag.
Wie zou het winnen En hoor ik daar
geen stoomfiets, ja waarlijk, de berijder heeft
de krans om, nu Cathrir.us heeft weer een
prijs meer, nu dit jaar reeds ongeveer vier
honderd gulden en verscheidene medailles
heeft onze fietskoopman 0. Werkhoven ge
wonnen. Maar de vraag was, beeft tilde
Jan nog goed gekaatst, och de oude kan nog
en uitslaan en is nog zoo wis in
en bij elke uitnoodiging die er van
wege de kaatsvereenigingen wordt gedaan,
wordt Jan Reitsma niet vergeten. Dinsdag
was het ledenkaatsen te Pingjum.
er ook even bij en zag het spel van den
matador. Ik dacht, wie zou het winnen.
Drie eersten gelijk speelden Jan en zijne
maten, tegen Lytse Teake en zijne maten,
ik dacht, dat wordt gevaarlijk, maar jawel
Jan doet zijn best, en wint nog deze partij.
Later hoorde ik, dat Jan Reitsma toch de
prijs had gekregen en al zijne jongere tegen-
Bolswardsclie Courant,
y
p. a. ernirti
J
A an L tj -a l-o—CT7~'-TS V/L11611
