Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Donderdag 1 October.
unarm
Handelaren i
die het merk „Winse
machines 25 a 30 Pro*
in te koopen, gelieve
van adres hun omzet
dit merk op te gevei
bieding zal hen dan
I
A
Fd
I
No. 79.
47ste Jaargang. 1908.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
L
Amsterdamsche Beelden.
Si
wis
F
1
I
tl
Eerste Voorstelling 1
VOOR
BINNENLAND.
lang lijden stierf,
zijn stervenssponde
Brieven franco onder no. 705
Amsterdam.
I
populaire figuur
zijn leven afscheid
was ’t ook als de
van verlangen, die
doen, die zooals
aan de
I
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
Austerlitz eiken morgen voor hem
kimme verrees.
De nuchtere praktijk en ons kleine landje
maakten echter, dat men met die kostbare
monteering niet altijd voort kon gaan. In ’t
kleine gebouw waar geest moest vergoeden
wat aan prachtuitstalling ontbrak, werd De
la Mar nu niet de artistieke leider, zooals
in deze bombarie-kunstdagen overal wordt
aangekondigd, maar de eenvoudige directeur.
Hij noemde zijn gezelschap geen modelensemble
had ook geen vereeniging of kapitalist achter
zich zitten, om de stommiteiten van den.
exploitant te dekken. Verplak, die een
sigarenwinkeltje aan den overkant had, voerde
de administratie, Knaup, schilderde de décors,
Helmbout, die toen op veel bescheidener
schaal werkte dan nu, leverde de costumes,
baas was ie zelf.
Hij werkte met bescheiden middelen, maar
al zijn sujetten vonden bij hem een leer
school. De meester is vergeten, de leerlingen
zijn er allen nog in volle kracht. Zijn vrouw
mevrouw De la MarKley, bekend door
heel het land, zijn zoon Napoleon Hol
land vermaard De jongste zoon Chris was
in die dagen nog te jong. Verder waren be
kenden uit dit gezelschap: mevrouw Van
Ollefen, mej. Van der Lugt (thans als me
vrouw Van der Horst de eerste vrouw der
Nederlandsche Tooneelvereeniging,) mejuff.
Herberich (door huwelijk van het tooneel
gegaan), mej. Jeanne Mönch (thans mevr.
Spree), de heeren Marcel Myin (Nederlandsch
Tooneel). Henri Morriën (Rotterdammers),
Marinus Spree, Eylders (een goede komiek
bij Spree), v.d. Heuvel (regisseur groote
schouwburg Gent), de heeren Ternooy A pel
en Van der Horst (de beide artistieke be
stuurders van de Nederlandsche Tooneelver-
eeniging), enz.
Theunissen en Klaas Vos, waarvan vooral
het succes van den eerste als volkskomiek
ongeëvenaard was, stierven, terwijl zij nog
aan dit gezelschap verbonden waren. De heer
Wagemans uit Rotterdam slaagde er gedeel
telijk in den eerste te vervangen.
De la Mar gaf alles d.w.z. op ’t tooneel
want over zijn geven op ander gebied liepen
de meeningen wel wat uiteen, 's Zondags om
den broodeswille een „kraker" als de nacht
van den 13en November, maar ook goed
populair werk als „Krates" van Justus van
Maurik (de jonge Nap. speelde toen al de
titelrol), de schoone Hongaarsche. De Salon-
Tyroler enz. Maar meermalen bewees hij de
kunst ook een dienst door modern werk hier
bekend te maken. Hij bracht o.a. het eerst
dr. Rameau op de planken, dat toen juist
in het Nieuws van den Dag als feuilleton
was verschenen en later dra Pascal, het in.i.
zeer ten onrechte vergeten tooneelwerk van
Emile Zola.
Maar de la Mar deed nog iets... iets wat
Prot later gedaan heeft... hem erg kwalijk
werd genomen... elders werd vergeven. Hij
bracht hier het Palais-Royal-genre. Zijn de
buut op dit terrein was „Parfum" de pers
kleedde het uit, sprak er schande over maar
de la Mar verdiende goud.
Waarom men hier, evenals bij Prot niet
op dien weg kon blijven voortgaan, weetik
niet zeker, vermoedelijk echter wijl de tering
niet naar de nering kon worden gezet, ’t
Werd sukkelen en de la Mar moest met
eenige getrouwen naar ’t Casino in Den
Haag verhuizen, daar waar nu het luxueuse
Scala-gebouw is verrezen. Grauwe tijden braken
aan, te grauw voor hen die ze meegemaakt
hebben, om in bijzonderheden te vervallen.
Charles-Napoleon had den terugtocht uit
Rusland moeten aanvaarden, was door den
wil der omstandigheden naar Elba ver
bannen.
Dat lieve maar kleine Elba was voor hem
de Ned. Tooneelvereeniging waar hij o.a. in
een „Vijand des Volks" meewerkte. Een
bewijs hoe hij, artist op rijperen leeftijd, die
steeds ook zelfstandig uitbundig succes had
geoogst, ook voor ensemblespel zonder sterren
geschikt was. De la Mar begon echter lij
dende te wordenhet monster dat zulke
verwoestingen aanricht in de kringen waar
de zenuwen te sterk geprikkeld worden en
gezocht wordt naar verdooving, het monster
gevaarlijker dan alcohol en opium.
LI.
Charles de la Mar is niet meer. Of liever
voor den jeugdigen Amsterdammer was hij
al lang een overlevering, waarvan men slechts
een uit groote-kinderjaren weggedoezelde
herinnering had; de ouderen begonnen hem
ook te vergeten, meenden, dat hij al lang
dood was, de indertijd zoo
die nog in de kracht van
nam van de planken, al
grijsaard uit het liedje
telkens nog eens mee wou
wijlen oude Bamberg tientallen van jaren
deed, elk jaar een onherroepelijk beslist laatste
afscheidsvoorstelling zou gegeven hebben, als
zijn fiuancieele staat minder goed was ge
weest.
Ja, welgestelde tooneelisten dat zie je niet
dikwijls, maar daarover later.
Amerika... neen juister een broer gekomen,
die zoo rijk was als alleen een rijke Ameri
kaan kon zijn. Naar men vertelde bezat die
broer zoo ongeveer een heele stad met kerken,
huizen en fabrieken incluis en deze zette
een vrij groote lijfrente voor Charles vast,
mits deze nooit meer op de planken trad.
Om de verleiding te ontgaan trok hij naar
Berlijn. Maar die planken, wat trokken ze
hem satanisch aan. Nog niet zoo heel lang
geleden kwam hij telkens nog een paar dagen
hier om ’s Zondagsavonds hier of daar
„De Voddenraper van Parijs" te spelen. Dat
was de eenige rol, dien hij zich herinnerde
en leeren dat kon hij niet meer.
Hij had veel te jong nog zijn roem
overleefd. In Berlijn werd zijn St. Helena,
waar hij eenzaam, na
zonder één verwant aan
te zien.
menige débacle dan ook niet verongelukten
maar voor zoover ze aan het tooneel bleven,
tot op heden een klankvollen naam bezitten.
Het meest kwam dit uit in de jaren, dat
hij directeur was van het theatre Tivoli in
de Nes. Tivoli was maar een heel klein, doch
in-gezellig schouwburgje uit den tijd, toen
het liedje:
In de Nes, daar moeten we wezen,
In de Nes, daar moeten we zijn,
op de nu naargeestige Tabakssteeg voor alle
Amsterdammers en vreemden van vroolijken
wille nog volkomen van toepassing was. Daar
had Erits van Haarlem de grootste speciali
teiten vertoond, daar gingen de goede naïve
zangspelen onder leiding van den ouden Henri
Morriën en na hen kwam de artist met den
zoo voluit Eranschen naam Charles de la
Mar.
Ik maak bij deze necrologie uitsluitend
gebruik van mijn eigen geheugen. Begin met
te vertellen, dat ik hem het eerst kende als
Napoleon uit het Paleis. De prachtig gemon
teerde balletten, waardoor de nu nog zoo
jeugdige Maandag „Jan" werd en „boven
Jan” kwam, waren op den duur blijkbaar
toch geen voldoende attractie en er moesten
drama’s worden opgevoerd. Maar het moesten
drama’s zijn, waarbij veel te kijken was en
je 't hooren desnoods kon missen, want
daarvan kwam in de groote holle zaal, die
toen èn tooneel- en concertzaal besloeg, toch
niet veel terecht. De la Mar voerde er een
reeks Napoleon-drama’s op: Waterloo, Elba
en St. Helena, doet er niet toe; hij was altijd
Napoleon, ’k Verdenk hem ook sterk van
groote bewondering voor „le petit Caporal"
dien hij zoo vol animo imiteerde. En zou
misschien het geven van diens voornaam
aan zijn in deze dagen zoo bekenden zoon
niet een uiting geweest zijn van zijn Napoleon-
liefde?
O, dat waren groote dagen voor hem, den
Qharles-Napoleon, dagen waarop de aon van
Voor den mensch de la Mar was er uit
komst gekomen. Als in een zijner ouder*
wetsche ftondagavonddraken was een oom uit
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Eranco per post 50 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
i
Hennaarderadeel. In een gecombineerde
vergadering van antirevolutionnaire en vrij
zinnige kiesvereenigingen in deze gemeente
is besloten, bij de eerstvolgende gemeente
raadsverkiezing de evenredige vertegenwoor
diging te bevorderen.
Sneek. „Branden" is hier tegenwoordig
maar aan de orde van den dag.
Zaterdagmorgen bij den bakker D. van
der Zee in de Kr. Broederstraat. ’t Was
wel een schoorsteenbrand in een geheel steenen
rookgeleiding, maar als men er niet haastig
bij was geweest, waren de gevolgen op niet
weinig scha uitgeloopen.
Dienzelfden namiddag leek ’t er naar dat
de lakstokerij van de firma Jan Hou wink
tot asch zou worden verteerd.
Men wist daar echter wel beter, aangezien
dat heele zaakje er van ijzer en steen is.
Maar met dat al sloeg een hooge vlam uit
den hoogen schoorsteen, gevolgd door een
respectabelen rookkolom.
Een grappenmaker ging ’t onheil? gauw
telefoneeren aan ’t politiebureau.
Vandaar werd de brandweer opgebeld en
met een beetje successpuit 3 aan den
Lemsterweg getroostte zich de moeite een
kijkje te nemen.
En wat bleek? Men was op ’t bewuste
terrein bezig met ’t uitbranden van een
schoorsteen. Eenige liters petroleum moesten
daarbij dienst doen, vandaar de kolossale vlam
die zich boven den rookgeleider vertoonde.
Onwillekeurig dachten we bij dit grapje
aan ’t oud verhaaltje: „Hans en de Wolf".
’t Niet komen van ’t Circus Blumen-
feld moet, naar men ons meedeelt zijn oorzaak
vinden in ’t feit, dat Blumenfeld f 200 voor
de IJsbaan moest betalen, van welke som de
helft moest worden gestort in de gemeentekas
en de rest door de IJsvereeniging „Sneek”
kon worden geïnd.
De eigenaar van ’t paardenspel was voor
zoo’n uitgave niet te vinden.
Door een gift van f 200 van den heer
IJ. W. alhier daartoe in staat gesteld, kon
de brandweer Zaterdagavond bij het uitbe
talen van het loon, aan ieder der ongeveer
400 personen, die Maandagavond en -nacht
meeholpen bij den brand op het Grootzand,
vijftig cent extra uitkeeren.
Een arbeidsbeurs voor landarbeiders.
Door den Nieuwen Bond van Landarbeiders
is aan de Raden van Leeuwarden, Sneek en
Bolsward het verzoek gericht om een arbeids
beurs voor maaiers en hooiers op te richten.
Te St.-Josse-ten-Noode, Brussel, heeft
zich in een huis van drie verdiepingen, dat
onlangs gebouwd was, een paniek voorgedaan
onder de bewoners, een vijftiental werkmans-
gezinnen. Een der huurders bemerkte dat er
scheuren in de muren waren en waarschuwde
de politie, die op haar beurt „publieke
werken” van het geval in kennis stelde. Er
werd bevel gegeven dat het huis dadelijk
ontruimd moest worden. Op dat bericht
ontstond er een paniek onder de huurders.
Meenend, dat het huis ieder oogenblik kon
instorten, wierpen zij hun beddegoed, hun
kleeren, ja zelfs hun stoelen uit het raam.
De politie moest eraan te pas komen om den
menschen duidelijk te maken dat er geen
oogenblikkelijk gevaar was. Het huis zal
afgebroken worden.
Donderdagavond kwam in een paar
Amsterdamsche bladen een advertentie voor,
waarin een paar meisjes gevraagd werden,
tegen f 5 per week, voor het opplakken van
postzegels. Gistermorgen stonden nu mins
tens een paar honderd dametjes op ’t troittoir
van het Damrak voor de woning, waar men
zich moest aanmelden. Sommigen waren reeds
om 7 uur present.
Toen de forens-trein zijn inhoud op het
Damrak had uitgestort was de ophooping zoo
groot, dat de politie moest optreden. Doch
de sterke arm was niet in staat de juffertjes
van den ingang af te houden.
De agent moest ten slotte zijn pogingen,
om tot doorloopen te bewegen, opgeven, en
verklaarde toen hij met een bezweet gezicht
aftrok, dat het toch ook niet aanging zoo’n
advertentie te plaatsen, zonder vooraf de politie
te waarschuwen I
Ten slotte bleek alleen de mededeeling,
dat in de betrekkingen was voorzien, in staat
te zijn de schare liefhebsters en toeschouwer»
te doen aftrekken
Gaasterland, 28 Sept. Op de mooie dagen
van herfstmaand, die achter ons liggen, bood
de zee een prachtigen aanblik aan. Touristen
die nog in ’t bosch kwamen, om ook aldaar
te genieten van het tinten- en kleurenspel,
verzuimden niet naar de kust te gaan, om
de magnifiek schoone effecten te aanschouwen
van de zee onder kleurigen Septemberhemel.
’t Was de moeite waard inderdaad. Nu eens
trof de verheven rust, dan weer de innig
teedere schakeering, de plotse afwisseling van
licht en donker, verrassend; dezilv’ring van
de lijn, zich verliezend in de schitt’ring van
één zonnestraal...
Brekingsverschijnselen, die fata’s scheppen,
min of meer duidelijk, komen met kalm Sep-
temberweder aan de kust voor en infusoriën
tooveren niet zelden een vuurglans op de
wateren.
Wie de zee bezoekt op dagen, als die achter
ons liggen, wordt wel beloond.
Veenwouden, 25 Sept. Onze spoorbuurt
schijnt wel het monopolie te hebben van veron
gelukte honig- of stroopvaten, met den aan
kleve van dien. Thans was ’t een vat witte
stroop h 300 kilo, dat, al rollende naar zijn
bestemming, op den weg bezweek en leeg liep.
’t Was avond, fietswielen snorden door
de kleverige massa, liepen bestroopte banden
op, waaraan zich dan weer een laag stof
hechtte, die zoo dik werd, dat een soort
rem ontstond, tot verbazing van de be
rijders.
Sneek, 28 Sept. Onze N. Sneeker Ct.,
uitgever firma H. Brandenburgh, zal binnen
kort tweemaal inplaats van eenmaal ’s weeks
verschijnen, terwijl Drijfhouts gratis adver
tentieblad haar uitgave van driemaal ’s weeks
tot tweemaal heeft beperkt.
Hepk. Nieuwsbl. van Fr.
Workum, 28 Sept. Met de werkzaamheden
in de bouwvakken is het alhier, evenals op
andere plaatsen, treurig gesteld. Vele timmer
knechten zijn thans al zonder werk, terwijl
de vooruitzichten om weder aan den slag te
komen, niet best staan. Naar men ons mede
deelt zullen in den aanstaanden winter weder
om 6 nieuwe arbeiderswoningen wordên ge
bouwd op het Noordeinde, terwijl de nieuwe
moderne Wasch- en Strijkinrichting thans
ook een voldongen feit is. Gelukkig toch
iets in ’t vooruitzicht, lang niet genoeg om
in de thans heerschende malaise te voorzien.
Ook de toeloop van rondtrekkende knechten
om buiten hunne woonplaats werk te krijgen
is zoo groot, als in jaren niet het geval is
geweest. Enkele patroons worden met aan
vragen overstelpt.
Is er dan geen werk aan de bestaande
gebouwen voor den timmerman? zoo vraagt
men onwillekeurig. Het algemeene antwoord
is: ja. Werk genoeg. Maar het allernood
zakelijkste wordt verricht, aangezien de beurs
het bij de meeste eigenaars niet toelaat de
andere timmerwerken uit te voeren. Hieronder
lijden ook andere bedrijven, die met ’t timmer
vak in verbinding staan.
Moge hierin spoedig verandering komen.
Stavoren, 29 Sept. Met de Palingvisscherij
gaat het tot nog toe slecht, deze donkere
maan, wat de beste moest zijn, is om, en
nog is er bijna niets gevangen, het schijnt
wel dat bijna alle visscherij alhier dit jaar
zal mislukken. Verlangend wordt er uitgeaien I
dat de garnalenvisscherij aal beginnen.
Bolswardsclie Courant
4
PANDBRIE
I
Mi
1
7.nn. kuna varrrofmi nla lui nu 7OD
El
