Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Fen buten de stéil.
il
No. 33.
1909.
Verschijnt Donderdags en Zondags. 48ste Jaargang.
Voor belangstel
lenden zijn losse
nommers van dit Blad ver
krijgbaar a 5 cent.
If
Zondag 25 April.
Ingezonden.
VOOR
Afzonderlijke
a 5 Cent.
het hoofd-
het
BINNENLAND
-
hoppe op ’e toer syn breede baenen sa fleunch
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
wapperje lit, ja, den scille wij feest halde,
great feest.
II
W'
UEd. dv.
S. BAKKER.
Harlingen, 21 April 1909.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents,
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar
Non, dy sprekker üt Boalsert hat it goed
sein. Der is ’n ófdieling fen ’e Bonn for
Staetspinsioneering, oprjuchte.
Ek wij, to Slotwerd, wolle en scille stride
foar dat greate, dat hearlike doel: „net
mear aid en arm”.
Mijnheer de Redacteur.
Ik heb kennis genomen van
artikel in Uw blad van Zondag 18 April
1909, getiteld „Het laatste woord is aan
den beklaagde* en, ofschoon ik geheel geen
plan bad daarop te antwoorden, omdat de
heer Tromp geen enkele reden opgeeft,
waarom hij ontevreden op mij is, wil ik
dat thans toch doen, waarom ik bij dezen
beleefd vraag ook voor het onderstaande een
bescheiden plaatsje in Uw blad af te willen
staan.
Fr. Zuidwesthoek, 21 April. De malaise
in ’t bouwvak heerscht niet alleen in de
groote steden ook op het platteland valt
stilstand in het bedrijf op te merken. Van
woningnood is geen sprake meer, zelfs komt
het voor dat hier en daar in de dorpen 3 a 4
woningen beschikbaar zijn. Voor den am-
bachtsman-werkgever en -nemer ziet het er
dus niet rooskleurig uit, ook nog in een
ander opzicht. Wat n.l. vroeger bij opdracht
of tegen begrooting geschiedde, wordt thans
zelfs als het kleine karweien geldt, aanbesteed.
Dit komt het werk niet ten goede, maar even
min de beurs van den timmerman of schilder.
De toestand laat dus veel te wenschen over.
Hem. Oldeph. en Nw., 21 April. Vrij
zinnig politiek leven heerscht in deze gemeente
al zeer weinig. Ten tijde van de vorige
kamerverkiezing werden twee vereenigingen
opgericht, één voor de wouddorpen en één in
het zuidelijk deel der gemeente. Maar de
laatste is reeds „ter ziele”, althans enkele
groepen en de rest zal er om zoeken.
Men overweegt nu of het wenschelijk is
pogingen aan te wenden tot de oprichting
van een Volkskiesvereeniging.
toes tem
en een dag voor eene
en overeengekomen
plan ter tafel zou
mogelijk, daaruit één
indien overeenstemming
evenmin kans toe ziet als ik om
een diep
in de tweede plaats is daaronder een door
gaande betonvloer, dik 0.60 M. aangelegd
en niettegenstaande dat, is de grond aan
de eene zijde meer ingedrukt dan aan de
andere en staat ook deze houder een weinig
scheef. Aangezien deze echter niet bij het
water staat, is de indrukking reeds tot rust
gekomen en mag de hoop worden gekoesterd
dat dit nu gedaan is. De rechtzetting hiervan
is dan ook aanbesteed voor de luttele som
van f 250. Mocht later toch nog een
onregelmatige zakking ontstaan, dan nog is
deze afwijking gemakkelijk te herstellen,
daar op den bestaanden betonvloer zonder
bezwaar een tweede laag is aan te brengen.
De bewering van den heer Tromp, dat
hij mij met het bouwen van gasfabrieken
vooruit is, geef ik direct toe en ik hoop,
dat dat aantal moge toenemen en zij toon
beelden -van stabiliteit mogen zijn.
U bij voorbaat mijn dank betuigende,
teeken ik hoogachtend
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau vdn dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Yet is it nacht
Aid en earm, sjuch it wacht’,
’t Wacht op it Ijocbt fen ’e kommende dei;
Den fillle jeften en earmoede wei,
Yet hat de tsjusternis macht.
Ho hird en kald
Klinkt it wird: earm en aid!
Den as de kreft en de moed binn’ ta ’n ein.
Den wirdt de earme it ealste üntsein:
’t Soarchje foar sêls ünderhald.
Wyk den, o nacht
Striders op, toan jimme macht.
’t Staetspinsioen, bring dat oan elkien
Soargen en noeden bin dan al forgien;
Op striders, iendracht jowt macht!
Jo tsjinner
JAN DE WAL.
Slotwerd, 22-4-’09.
III.
Hwer scille wij it dizze kear r’s oer hawwe?
Fensêls, ’t earst komt „de blijde verwachting”
oan bar. Nou moat ik Jo yn ienen mar sizze,
dat bij üzes fen dy saek it allernijste a] öf is.
Wij binne net sünder bilangstelling, ei,
né, mar it djürret üs to lang. Wij binne
der sahwet oer dtpraet.
Och, heare, ’n dei mannich forlyn, do
wier it „schering en inslag” sa ’t üs aide,
op pinsioen sette fjildwachter sei.
F’ral Hylke Hinke, dy hie’t allerheislikst.
Moarns ier fleach hja it bêd al üt, sa mar
yn ’t bêdjak, om it finster üt to sjên. En
dan wier it eltse moarn al hwer it sêlde
lietsje: „Och, heden, Hylke, noch net ’n
prins, de dagge stiet er nog net op.” (Op
’e toer fensels.)
En nou is ’t al Woansdei en it forwachte
keningsbern is er noch net.
Master sei jister, fornaeme ljue litte op
hjarren wachtsje. Nou, master mient it oars
net sa min, hij wol it net wêze, mar ik
leau, dat hij ek tige bliid mei ’n jonge
Willem of ’n lyts Willemientje wêze scoe.
Forline wike do barde der yn ’n doarp
yn üs gemeinte al ’n kemyk stikje.
Aide Jan liedt dêr de klok. Nou hie der
him forslept, of Ijeaver, hij hie him net
forslept mar wier ’n üre to ier üt syn bêd
komd. En do it saun üre wier, trape er nei
de tsjerke en lits oan it klokstou. Hij miende
dat it al bij achten wier.
Do it hiele doarp op ’n ein. Gjin aid
wiif bleau yn ’e hüs, de bern oan ’t
ballen fen: „al is ons prinsje nog zoo klein.”
len frege oan Jan: „siz aide, haste bericht
krige?” Jan andere: „ik bericht, hwerfen,
’t is dochs acht üre?” En do fornaem er
hwet stik er üthelle hie. Och, och, hwet is
dêr om lake.
Ik hearde earjister, dat alle telefoon-kan-
toaren yn Wonseradiel de jouns net foar
al ven slüte meye. Nou, dat is in baen for
al die Sijke’s, Pytsje’s en Marijke’s.
Fensêls, de baes fen ’t hüs giet bijtiids
op bêd en de wiifkes kinne mar wacht halde,
wachtsje op it regjearings-tillegram.
Ik freegje: hwa moat dat bericht
sa lèt
op ’e joun noch hawwe? Hjir yn Slotwerd
is gjin telefoonkantoar, dus wij hawwe der
net mei nedich, mar yn ’e doarpen der ’t
hja sa’n „fen fjirrensprater” der op nei hélde,
scille de minsken dochs net sa let op wêze
Tink der r’s om, as’t noch lang oanhéldt
stake üs telegrafisten ek, krekt as hjarren
collega’s, yn Parys for ’n wike mannich.
De bern binne op 'e rin. Hja krije skoalle-
feest. De gemeinterie hat 25 cinten tasein
for elts bern. Us boppemaster hat, seit Japik
skroar, al trije nachten net sliepe kinnen
fen it rekkenjen, bo 't er for ’n kwartsje
de persoan feest hélde scil.
Mar, feest scil der kom me, en wij scille
de blommen noch es tige foar’t finster sette.
En as dan de klokken yn koar oer 't
hiele l&n de bliide boadskip bringe, dat it
berntsje oankomd is, as den üs moaije trijekleur
mede, dat niet te doen dan
te hebben gehoord,
stellen, in een
van B. en W.
den heer Tromp
bespreken
antwoord was „neen, hoewel ik het nut
er niet van inzie, doch bepaal maar een
dag, dan zal ik komen.” Toen deze ver
gadering door den heer Burgemeester was
geopend en mij de vraag gedaan werd, mijn
rapport nader toe te lichten, heb ik daarop
geantwoord, dat het rapport alles behoorlijk
uitvoerig omschreef en dus geen nadere
toelichting noodig had, doch niettemin gaarne
bereid was het nog eens in het kort mondeling
te herhalen, wat dan ook geschiedde.
Daarna werd het woord aan den heer
Tromp gegeven, die al direct begon te
verklaren het eigenlijk mpt den heer Bakker
eens te wezen, dat de palen te licht waren,
dat het niet goed was de palen buiten den
muur te plaatsen en eigenlijk de geheele
constructie niet deugde en ten slotte ver
klaarde, na het aldus zelf geheel te hebben
afgebroken schrik niet lezer
plan niet van hem was.
Dit laatste gaf mij aanleiding te zeggen
„Dat doet mij genoegen te vernemen, daar
ik den heer Tromp niet in staat achtte zulk
goochelwerk in elkander te zetten.* Het
geheele plan getuigde van totaal gebrek
aan vakkennis.
Nadat door enkele der andere leden van
de vergadering het woord was gevoerd en
de heer Tromp weigerde den naam te noemen
van een door hem voorgestelden derden des
kundige in de zaak te betrekken, werden
wij, n.l. de heer Tromp en mijn persoon,
gevraagd of wij genegen waren samen te
werken, teneinde tot een gemeenschappelijk
plan te komen, waarop beiderzijds
mend werd geantwoord
samenkomst vastgesteld
werd, dat ieder een
brengen om, zoo
plan te maken en
niet mogelijk was, om dan elk zijn eigen
plan aan B. en W. in te zenden.
Daaraan werd door mij Voldaan, doch de
heer Tromp had geen plan gereed, geen
schema, had niets, waarop ik ten slotte
mijn plan inzond.
Aan den lezer het oordeel of de door
mij gevolgde lijn correct is of niet en of
de woorden van den heer Tromp: „De
houding van den heer Bakker vond ik
beneden peil* wel te verdedigen zijn.
Dat de heer Tromp het onaangenaam
vindt, dat ik het door hem als afdoende
aanbevolen plan heb gediskwalificeerd en
ontraden om het uit te voeren is begrijpelijk,
doch mij dat kwalijk te nemen is onredeiijk.
Ik eisch voor mij het recht om mijn
naam niet te leenen aan een plan, waarvan
ik de overtuiging heb, dat het tot teleur
stelling moet leiden en daar de vlakke
vorm van den bodem van het bassin een
regelmatige ondersteuning eischt, daar heb
ik geweigerd mede te werken tot elk plan
dat geen radicale en afdoende verbetering
brengt.
De heer Tromp wijst op Franeker, dat
daar de nieuwe gashouder ook op den grond
is gebouwd. Hij had echter beter gedaan
dit voorbeeld niet aan te halen, eerstens
omdat men daar niet de fout heeft begaan,
zooals te Bolsward, door de beste vaste
bovenlaag af te gravenmen heeft die
laten zitten en er boven opgebouwd, doch
Door B. en W. werd mij gevraagd mijn
oordeel te willen geven over het herstel-
lingsplan van den heer Tropp, of dat
afdoende was dan wel door mij andere
voorzieningen noodig werden geacht.
Bij onderzoek van den bodem bleek mij,
dat van 0.35 M. tot 2.30 M. onder Zomer-
peil slappe klei, derrie en veen aanwèzig
was, een grondsoort niet bestand tegen den
last waarmee deze was bezwaard en welke
de oorzaak is van de verzakking, tengevolge
zijdelingsche wegpersing naar
Daarop opnieuw te bouwen,
binnen een
er evenmin kans toe ziet als ik om fun-
deeringpalen in te heien onder een diep aan-
gelegden muur, zonder deze eerst af te
breken. Doch geen nood, de heer Tromp
wist raad en plaatste de palen er buiten.
Er mankeerde nog maar aan, dat na het
verwerken van f 2750, waarop naar ik
meen deze fundeering, die slechts een derde
van den rand des gashouders moest steunen,
begroot is, was bepaald, dat een briefje op
den gashouder zou worden geplakt met bet
opschrift: „Ik gebied u niet meer te zakken
nadat deze palen zijn ingeslagen*. Van
andere constructieve fouten in het plan zal
ik maar niet spreken ze zijn echter vele.
Toen heeren B. en W. kennis hadden
genomen van mijn rapport en daaruit de
onmogelijkheid van het plan Tromp be
aamden, werd mij gezegd: „Wanneer iemand
geoordeeld moet worden, brengt de billijkheid
na den beklaagde
waarom wij U voor
gecombineerde vergadering
en de gascommissie met
en U, deze zaak nader te
hebt U daar op tegen Mijn
„neen,
inzie, doch bepaal
de vaartzijde.
na deze eerst
soliden kaaimuur of beschoeiing
in te sluiten, ontraadde ik, daar dan nog
evenmin zekerheid tegen verdere zakking
zou zijn verkregen.
Tot goed begrip van de zaak zij hier
medegedeeld, dat deze gashouder bestaat
uit een bassin en twee telescopeerende
klokken, dus drie bussen of trommels die
in elkander schuiven, waarvan de onderste
van een bodem en de bovenste van een dek
is voorzien.
Voor de gemakkelijke op- en neerbewe
ging sluiten deze niet nauw in elkander,
waarom, ter voorkoming dat het gas zal
.ontsnappen, de onderste bus is gevuld met
water en dus het bassin genoemd wordt,
waarin de beide andere bussen naar beneden
duiken, en dus klokken worden genoemd,
die met omgevouwen randen in elkander
grijpen, welke randen bij het oppersen van
de klokken door het instroomend gas, met
water, uit het bassin medegevoerd, gevuld
zijn.
Het bassin is 14. o M. in middellijn en
is met water tot 6.80 M. hoogte gevuld,
(opgaaf Tromp.) Denkt men zich nu dat de
bodem van dit bassin vlak is en uit dun
plaatijzer bestaat, dan zal men begrijpen,
dat deze bodem onder een druk van 6800
K. G. per M2. gemakkelijk doorbuigt, wanneer
die niet voldoende ondersteund wordt.
Dat nu is het geval hier, want alleen
onder den buitenrand van dit bassin is een
ringmuurtje gemetseld, terwijl de bodem
enkel op een zandbed, rustende op slechten
ondergrond, steunt.
Het terrein, waarop de gashouder staat,
heeft tot 0.35 M. il 0.65 M. onder zomer-
peil een bovenlaag van zeer vaste klei,
(gemiddeld 1.60 M. dik) welke door den
bduw van het ringmuurtje en door de
vervanging hiervan binnen dit muurtje door
een 1.00 MA 1.20 M. dikke zandlaag, nagenoeg
is doorgesneden, aan de vaartzijde nog wel
het diepst. Waar nu de bassinbodem door
den waterdruk wegens onvoldoenden steun
naar beneden wordt gedrukt,, daar is het te
verklaren dat de slappe grond, die aldaar
in dieper lagen wordt aangetroffen, samen
perst en ten slotte zijdelings uitwijkt dat
aan de vaartzijde vrijwel zonder tegenstand
mogelijk is.
Dat de grond binnen het ringmuurtje
belangrijk samengeperst is, moet wel worden
afgeleid uit het feit, dat de scheuren in dit
muurtje van onderen het grootst zijn.
Dit gebroken en reeds verzakt muurtje
wilde de heer Tromp met zijn herstellings-
plan aan de vaartzijde door een paalfun-
deering ondersteunen. Ik zeg, wilde de
heer Tromp doen, maar hij deed dat niet,
W wel om de eenvoudige reden dat Z.Ed.
Ik hie ’t sa krekt oar üs pinsioneerde
fjildwachter. Nou ja, sa is ’t net al hielendal,
mar de man hat hwet „bijslag”.
Oer dy pinsioneering hawwe wij foar in
dei mannich noch al hwet heard. Der wier
in sprekker üt Boalsert komd en dy hat üs
de saek mar r’s knap ütlein. Yn theorie is
't tige moai, mar... it jild, it jild.
Ja, as it mienens wier, ’t koe wol. As
der hwet minder „Nooit benauwds” yn ’t
wetter wieren en as der net sa’n bulte jild
formoese waerd mei subsidies en soks, och,
den scoe it misskien mei jierren ta stan
komme. Mar ik vrees, mei greate „vreese”.
As men it goed neigiet, dan is it toch
ünbillik dat aide minsken, dy’t jieren oanien
op ’n oar syn lan, yn ’n oar syn febryk,
op in oar syn kantoar arbeide hawwe, as
hja op hege jierren komme, oan ’e kant set
wirde, krekt as ’n ütlêzen boek. Hja hawwe
dochs ek meiwirke ta it algemien wolwêzen.
Dat earmhüs, dat earmhüs, och, der
sjucht mannichien sa tsjin op. Altiid skrept,
altiid warber west, bern greatbrocht, nea
om ’t ien of ’t oare frege... en den op ’t
lést yn ’t earmhüs.
It is wol wier, sa ’t ik it r’s heard ha
yn in kemeedsjestik„êld en earm, dat is
in tastan, dy ’t net mear bistean mei. De
Allerheechste hat ek yn it hert fen de earme
de bigearte lein om op him sêls to stean.
Hij joech üs de bannen om to arbeidsjen
en it forstan om to tinken, en as wij net
mear arbeidsje en tinke kinne, dan kin it
syn bidoeling net wêze, dat syn skepsel as
in bist libje moat fen ’e brokken, dy ’t min
him tasmyt.”
Bolswardsche Courant
r
yr.
S
