Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
1911.
50ste Jaargang.
No. 5.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
I
Zondag 15 Januari.
Stadsnieuws.
Kijkjes in ’t gezinsleven
van Luther
VOOR
Afzonderlijke
Gezang 180 1 werd
de
we
h ij sloeg een zot
voor dit jaar
toegezegd,
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar 5 5 Cent.
voor oogen gehouden. Zijn wapenschild
een schrijf-
van zoo laat te arriveeren, was
een gouden ring. Dit alles heeft zijn zinne
beeldige beteekenis.
De Voorzitter der Commissie, de heer De
Visser bracht een kort woord van hulde aan
den Spreker voor de schoone wijze waarop
hij den grooten Hervormer, die als historisch
persoon allen bekend was, nu eens als in
diens persoonlijk leven had voor oogen gesteld.
Ook bracht hij een woord van dank en hulde
aan 't zangkoor, herinnerde aan de verdiensten
van den vroegeren Directeur en hoopte dat
het den nieuwen Directeur, den heer A. Alt
mocht gegeven zijn, dit koor nog tot hoogeren
bloei te brengen.
Na het zingen van
de vergadering met gebed gesloten.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4
De Broerekerk was Donderdagavond weer
f ik gevuld bij de tweede volkslezing.
Na het zingen van Psalm 146 1 en het
gebed van der heer H. J. de Visser, sprak
deze een woord van welkom tot de aanwezigen,
verblijdde zich over de groote opkomst en
kondigde aan dat hedenavond Ds. de Visser
van Groningen een lezing zoude houden over
’t gezinsleven van Dr. M. Luther, den grooten
hervormer.
Vooraf zou echter zzde Lofstem” een lied
doen hooren, evenals dit ook in de pauze
geschieden zal.
wel en meermalen op
steeds de innige en i
professor voor zijne vrouw. Verschillende
intieme trekjes worden daarvan meegedeeld.
In maatschappelijken en wetenschappelijken
zin verre bij Luther ten achterstaande, en
ondanks de zucht om ook als moeder over
haar man te regeeren, werd toch deze vrouw
steeds door Luther hooggeacht.
Vooral toen Luther in het tweede jaar van
zijn huwelijksleven ernstig ziek werd, erkende
hij den vleugelslag van zijn engel der liefde.
De onderworpenheid van beide echtgenooten
aan Gods wil werd roerend geschetst, en
beider onderlinge liefde bleek uit geheel hun
gedrag en woorden.
Gelukkig herstelde de professor weer.
PAUZE.—
(Hierin werden een drietal liederen gezon
gen door de zangvereeniging zzde Lofstem”,
welke in het ruime kerkgebouw fraai klonken,
en blijkbaar door allen met welgevallen werden
aangehoord.)
De echtelijke vreugd werd gezegend met
6 kinderen, waarvan één zeer jong overleed,
zoodat er op te voeden waren 5 kinderen,
3 jongens en 2 meisjes. Luther blijkt een
liefhebbend vader voor zijn kinderen te zijn
geweest. Hij wist zich bij het kinderlijk
gemoed aan te sluiten, en daarin ligt eigenlijk
het geheim der opvoeding opgesloten. Zelf
was hij in zijn jeugd met strengheid, ja soms
met hardhandigheid door zijn vader opgevoed,
en van die eenzijdige gestrengheid had hij
een afkeer gekregen. Hij beoogde de vrij
heid der kinderen te laten om de karakter
ontwikkeling niet te onderdrukken, maar die
met liefde en geduld in de goede richting
te leiden.
Luther heeft een diepe blik in het kinder
leven geworpen, uit hun doen en laten trok
hij leering, ook voor zich zelven. Hij bestu
deerde het kinderleven, speelde veel met
hen, ja was als het ware kind met zijne
kinderen. Verschillende gevallen en avontuur
tjes werden daarvan door Spreker meegedeeld,
waarin vooral uitkwam de liefde voor en de
belangstelling in zijne kinderen.
Een der meisjes stierf op 14-jarigen leeftijd
en dit trof en smartte de ouders in hooge
mate, doch zij berustten in ’s Heeren wil.
Hoewel Luther zijn kinderen bij voorkeur
met zachtheid leidde, handhaafde hij toch wel
streng de tuchtregelen, want het gold bij hem:
liever een dooden zoon, dan een ongehoor-
zamen zoon, evenwel was toch altoos zij-n
regel dat er toch honig moet zitten aan de
roede. Een bijzondere tact was hem eigen,
om op de consciëntie der kinderen te werken.
In het gezin van Luther heerschte dage
lijks een vroolijke tint. Er werd gezongan
en gemusiceerd. Ook aan tafel heerschte
steeds een tintelende humor, en men hield
er van gezelligheid. Een eigen vijver voorzag
den disch menigwerf van visch, eieren uit
eigen kippenfokkerij, terwijl ook steeds fijne
wijnen in voorraad werden gehouden voor de
talrijke gasten die hij ontving.
Zelden was het gezin met eigen volk aan
tafel en zzmoeder Kaatjes” optreden was wel
eens noodig vanwege de onkosten, om deze
leefwijze op dezen grooten voet te kunnen
voortzetten. Want het inkomen als professor
was niet zoo groot en Luther was er ook
de man niet naar, om zijn nood te klagen.
De Keurvorst zou hem gaarne hebben ge
holpen als hij geweten had van de soms
tijdelijke geldverlegenheid, doch Luther wilde
niet vragen. Integendeel hij was steeds mild
dadig en spaarde soms zijn laatste contanten
niet om armen wel te doen.
Verschillende gevallen en voorvallen worden
bijgebracht om dat te staven, en dat er
toch ook niet over achteruitgang in ’t gezin
viel te klagen bleek wel uit de nalatenschap
toen hij na een smartelijk nierlijden den
18 Juni 1546 ontsliep, en bij twee hofsteden
en vele kostbare sieraden aan zijne achter
blijvende vrouw had gelegateerd.
Luthers sterfbed was een voorbeeld van
berusting in ’s Heeren wil. Hij werd in de
slotkerk te Wittenberg, waaraan hij zijn
stellingen in 1619 had aangeplakt, begraven.
Door hem leed de protestantsche kerk een
ernstig verlies, men gevoelde het, dat men
een wereldfiguur had verloren.
In korte trekken, zoo besloot Spr. heb ik
U Luther als theoloog en vooral als mensch
eens wat heerschzuchtig optrad, en toch voor oogen gehouden. Zijn wapenschild ver-
ondanks dit, blijkt uit alle brieven toch i toont een zwart kruis, een hart en een witte
oprechte liefde van den roos op een lazuur blauw veld, omgeven door
Van de Raadszitting-.
In ’t verslag van de laatste raadsvergadering
staat dat na afhandeling der agenda de
vergadering gesloten werd. Dit was niet juist,
de openbare zitting werd toen geschorst, en
na heropening wordt nog met algemeene
stemmen besloten om zich in rechten te
verdedigen tegen een rechtsvordering van
Klaas Rusticus onder IJsbrechtum, tegen de
gemeente ingesteld over den koop en ruil
van een paard ten behoeve der Gemeente-
reiniging.
In dat verslag komt tevens
of zetfout voor, n.l. dat de brugwachter bij
de Harlinger brug in functie is sedert Sept.
1908, dit moet zijn 1909.
Tooneelvoorstelling.
Met genoegen vernemen wij, dat een paar
dames het initiatief hebben genomen om den
liefhebbers van het tooneel hier te vergasten
op iets extra’s, ten minste wanneer hare
pogingen voldoenden steun kunnen vinden.
Zij hebben zich n.l. jn correspondentie
gesteld met de bekende rederijkerskamer
zzLa belle Esperance” te Groningen, welke
den 29 Januari a.s. op het concours te Sneek
zal optreden met het blijspel in 3 bedrijven
zzEen Dorps-Idylle” van J. B. Meerkerk.
Dezelfde vereeniging neemt met genoemd
stuk ook deel aan den internationalen tooneel-
wedstrijd te Breda.
Genoemde rederijkerskamer is bereid dat
stuk ook te Bolsward op te voeren.
On tegen zeggelijk belooft dit dus een eerste
klas voorstelling te wSrden maar... dan is
algemeene medewerking en steun noodig en
daarvoor zullen die dames de volgende week
persoonlijk de tooneelliefhebbers bezoeken
met een lijst waarop kan worden ingeteekend
a f 1.00 per persoon.
Alleen bij voldoende deelname kan de
voorstelling doorgaan.
Er valt hier op kunstgebied zoo weinig te
genieten, dat wij volgaarne iedereen opwekken
om deze pogingen te steunen.
„Handel en Nijverheid”.
Bovengenoemde vereeniging hield Donder
dagavond in zzde Wijnberg” eene flink be
zochte jaarvergadering.
Na lezing der notulen en het jaarverslag
waarvoor den secretaris den heer D. Terhenne
den dank der vergadering werd gebracht,
werd rekening en verantwoording gedaan,
waaruit bleek, dat de finanties er goed voor
staan, er was ruim f 300 in kas.
In de plaats van den heer O. Galama,
vertrokken naar elders, werd tot bestuurslid
gekozen de heer A. F. de Boer, terwijl de
heer H. J. Boersma, met algemeene stemmen
als zoodanig werd herbenoemd.
De clou van den avond was het voorstel
van het bestuur om in vereeniging met het
muziekkorps van Bolsward, ter gelegenheid
van het 30-jarig bestaan van dat korps een
muziekconcours hier in den a.s. zomer te
organiseeren.
Algemeen vond dat plan instemming en
zal dus getracht worden om het ten uitvoer
te brengen. De onkosten zijn geraamd op
plm. f 1200, en zal het concours in twee
afdeelingen worden gehouden, n.l. voor har
monie- en fanfarekorpsen, tusschen deelnemers
uit de drie of vier noordelijke provincies.
Het bestuur werd gemachtigd om het
Ds. DE VISSER begon met de mededeé-
ling, dat hij eene lezing zou houden over ’t
familieleven van Luther. Nu door de Borro-
meus-encycliek van den Paus het oog bij
zonder is gevestigd op de historie van het
protestantisme, vindt hij het niet van belang
ontbloot, om een beeld te geven van den
grooten hervormer, en wel vooral hem te
schetsen als echtgenoot, en het familieleven,
het huisgezin, te plaatsen in ’t licht van het
Christendom.
Spreker schetst dan eerst de groote betee
kenis en waarde van het huisgezin, de levende
bron, waaruit de helden en dichters kracht
en bezieling putten. Aan de hand der ge
schiedenis wijst hij, hoe zelfs bij het heiden
dom uit de plichtplegingen bij het huwelijk
de onuitwischbare sporen van liefde tusschen
man en vrouw steeds toongevend zijn, en
er een zedelijke ernst en een religieuze geest
uit oprijst. Waar deze echter verdwijnen en
de vrouw als koopwaar wordt beschouwd,
kwijnt de liefde weg. In China en in Indie
heerscht de despotische macht van den man,
ook bij de Arabische volken om van anderen
niet te spreken, kwijnt de vrouw weg in
hulpeloozen toestand.
Bij de oude Grieken en Romeinen sleten
de vrouwen een eentonig leven in de vertrek
ken van hun heerschers. Doch in deze wereld
drong het licht van ’t evangelie binnen, en
het huwelijk werd een levenslange verbinding
tusschen de echtgenooten, waarbij de vrouw
haar plaats terug kreeg in de maatschappij.
De Christelijke vrouw en moeder vond haar
rechtstoestand in zoo verre terug als de maat
schappij het toeliet.
Het Christendom heeft zijn intrede gedaan
en den bouw opgetrokken op de puinhoopen
van de Romeiusche tempels. Bij de Germanen
werd een veel betere verhouding tusschen
man en vrouw aangetroffen dan bij de Romei
nen, maar op dezen bodem is het Christendom
jaren en eeuwen gebleven onder Romaanschen
invloed. De Roomsche Kerk heelt nog altoos
de zegening van ’t huwelijksleven niet genoeg
zaam erkend. De Kerkvaders prijzen den
ongehuwden staat als het meest volkomene
aan en het kloosterleven heeft zich inge
drongen naast het familieleven.
Spreker wil daarom een licht ontsteken
over de waarde van het huiselijk leven en
den zegen er van schetsen door te wijzen op
Luthers huisgezin; Luther toch is geworden
een stuk protestantisme, en een voorbeeld
voor alle tijden.
In het midden van den strijd over de
sacramenten en bij de woelingen der Weder-
doopers kan men in Luthers huwelijksbesluit
niet anders zien dan de consequentie van
zijn protestantisme. Bij het af werpen van
zijn monnikskleed in 1524 bestonden nog
geen huwelijksplannen, en dacht hij er niet
aan om Catharina van Bora tot zijn vrouw
te nemen. Uit zijn brieven blijkt, dat hij
een echtgenoot voor haar zocht, en toen zij
later verklaarde, bij een ander aanzoek,
slechts den door Luther aanbevolen echt
genoot te wenschen, of wel Luther zelf, heeft
deze na gebed, aanzoek om hare hand gedaan
en werd 13 Juni 1525 het huwelijk gesloten.
Hij was toen 42, zij 26 jaar.
Moeielijk, zegt Spr. is het na te gaan wat
de beweegredenen tot dit huwelijk zijn geweest,
maar Luthers geschriften wijzen voldoende
aan, hoe hij op grond der schriftuur het
huwelijk als een heilige zaak beschouwde.
Over het gezinsleven van Dr. Luther is
veel en ook veel tegenstrijdigs gezegd, maar
het valt niet te ontkennen dat Dr. Luther
een zachtmoedig huisvader en zijn vrouw wel
We hoorden hem, maar
zagen hem niet, zoo duister was het in het
hoog gewelfde, gothisch studeervertrek van
den ouden doctor.
Mephisto treedt op ja, dat heeft hij
den geheelen avond gedaan, optreden en
afgaan, anders niets. Want »der Geist, die
stets verneint”, was stom, Gast, maar
een zwijgende.
Dat was ’n teleurstelling, en een groote
ook. Want hoe goed de Booze ook speelde,
zingen hebben we niet gehoord, jammer
voor Orelio.
W ij misten veel en
figuur.
In plaats
concours uit te schrijven namens zzHandel
en Nijverheid” afdeeling zzVreemdelingen
verkeer”.
Allereerst dient er echter een waarborg
fonds te worden gevormd, daar het voor de
vereeniging niet te wagen is om alleen de
risico te dragen, in hoofdzaak hangt het
welslagen af van gunstig weer.
Aan het bestuur werden nog vijf leden
toegevoegd, waarvoor benoemd werden de
heeren Leo Hettema, J. C. Cuperus, D. B.
Eerdmans, J. M. Kingma en 8. Fennema Pz.,
die met het bestuur van het muziekkorps
het concours zullen voorbereiden en bij
voldoenden steun de leiding op zich zullen
nemen.
Bij het punt mededeelingen gaf de heer
C. W. Eisma een kort verslag van alles wat
gedaan is om van den tramweg Bolsward
Sneek een lokaalspoor te maken. Onze
lezers weten uit de raadsverslagen reeds alles
wat hierop betrekking heeft, zoodat wij hier-
o ver niet verder in détails tredenAlleen kunnen
wij mededeelen, dat de subsidieaanvragen
aan het Rijk, de Provincie en de Gemeente
moeten geschieden door den uitvoerder van het
werk, in dezen de Ned. Tramweg Mij. en
zal op spoed worden aangedrongen.
Een schrijven kwam nu ter tafel van
familie Van der Spoel, dank betuigende voor
den krans, gezonden bij het overlijden van
hun vader Jan v.d. Spoel, die meer dan 30
jaren bode der vereeniging was. Als zijn
opvolger werd zijn zoon benoemd.
Verder passeerden nog eenige mededeelingen
van minder belang de revue.
Het schrijven van den heer C. T. Bölger,
opgenomen in dit Blad van jl. Woensdag
werd besproken, maar het bestuur achtte het
niet op den weg der vereeniging om stappen
te doen bij heeren Gasthuis voogden ter uit
voering van de bestaande plannen voor
bouwterreinen.
Algemeen was men het eens met den heer
D. B. Eerdmans, die van gemeentewege
uitbreiding der stad wenschte te verkrijgen
door het beschikbaar stellen van bouw
terreinen.
Nadat opnieuw f 10 steun
voor het Werkloozenfonds was 1
sloot de voorzitter de vergadering.
zzFaust”.
Verscheidene Bolswarders hadden Woensdag
j.l. de reis naar Harlingen gemaakt, om daar,
in den nieuwen Schouwburg, de opvoering
van Gounods meesterwerk bij te wonen.
Reclame voor dezen exodus had vooral
gemaakt de vermelding op het programma
zzOrelio als gast”.
Bovendien was het vorig optreden dezer
zangersschare zeer goed in den smaak
gevallen, zzTiefland” genoot eene goede
vertolking, vooral wat het orkest aangaat.
Dat was toen subliem.
Alzoo naar Harlingen, ’t Was vol in
het theater, ’t publiek vrij goed op tijd
en toch werd er laat begonnen. De gast
zzOrelio” kwam, door treinverlating, ter
twaalfder ure opdagen mitsgaders de
Contrabas. Toen ging ’t gordijn omhoog en
verscheen er een heer, die ons vroeg ’n
beetje toegevend te wezen voor den //gast”,
die ’n beetje verkouden was. Enfin die
toegevendheid gaven we.
zzInleiding”, dun orkestje, ’n klein
strijkje, orgel, piano, hobo, fluit, clarinet,
trompet, trombone, en ’n man aan het
slagwerk. Men behoefde ons niet bekend te
maken dat dit niet hetzelfde orkest was als
bij zzTiefland”.
Dat hoorden
den avond.
Faust begint.
Bolswardsclie Courant
I
