Nieuws- en Advertentieblad
Bols ward en Wonseradeel.
I
r
K. FALKENA Bz,
tegenover ’t Stadln
1911.
50ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 23.
to T
WK
Zondag 19 Maart.
UIT ÜE PERS.
BINNENLAND.
Ingezonden.
DEBATAVOND
tusschen de heeren KLOOSTERMAN en
VOOR
Afzonderlijke
r
het
van
hen tot rustige
de beweging ver-
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Duur vee.
Deersum, 16 Maart 1911.
genoot, de veehouder J.
verkocht heden een stierkalf, dat den 27sten
der volgende maand zijn eersten verjaardag
hoopt te vieren, voor f 1500.
N. Sn. Cl.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
I M
voetbalspel en
Onze plaats-
van der Woude,
ANEMA gehouden te Franekeb.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
De heer Nijdam heeft in zijn antwoord
den Zondag geheel genegeerd.
van het
ff“
I Ivr'l
eigenlifk geen socialisme is.
Eerst om twaalf uur ging de vergadering,
die tusschenbeide vrij rumoerig was, uiteen.
De Franeker Courant bevat het volgend
interessant verslag.
Onder een kolossale belangstelling, een
stampvolle Koornbeurszaal, waarbij men zat
tot zelfs op het podium, ja velen zich met
een staanplaats moesten tevreden stellen,
had Maandag de door bemiddeling van de
afdeeling Patrimonium tot stand gekomen
openbare debat-avond plaats tusschen de
heeren E. Kloosterman te Assen en J. H.
Anema te Wijnaldum.
Nadat de vergadering door ds. Koppe
met gebed is geopend, krijgt de heer Anema
’t eerst het woord. Daar deze avond een
voortzetting is van het debat van 28 Februari
j.l, zal spreker geen nieuwe stellingen op
werpen, doch zich houden aan ’t geen toen
door den heer Kloosterman is gezegd. Deze
heeft beweerd dat de klassenstrijd, zooals
hij door Karl Marx is gepredikt, feitelijk
niet bestaat, maar patroons en arbeiders in
tegendeel belangen hebben, die overal in
elkaar grijpen en die tegelijkertijd kunnen
worden behartigd. Als bewijs daarvoor
noemde de heer Kloosterman o.a. de fabriek
van wl. Van Marken te Delft, waar de
arbeiders aandeel in de winst genieten en
een pensioen van 913 gulden in de week.
Spreker legde er thans nog eens weer den
nadruk op, dat door de daar toegepaste ver-
deeling in klassen niet die arbeiders, die
’t beste werk leveren, ’t grootste aandeel
in de winst ontvangen, maar zij, die ’t beste
kunnen hielenlikken en willen kruipen voor
de opzichters. Wat ’t pensioen betreft,
volgens spreker is bij het overlijden van den
heer Van Marken gebleken, dat de werk
lieden, die hun geheele leven de slaven waren
geweest, een pensioen ontvingen van een
rijksdaalder in de week, terwijl daarentegen
de opzichters, de slavenjagers en blank-
officieren, zooals spreker ze noemt, pensioenen
kregen van f 10f 13.
Verder is door den heer Kloosterman ge
vraagd, waarin die opvoedende kracht der
S. D. A. P. bestaat Spreker wijst in ver
band hiermee op de diamantwerkers te
Amsterdam, die door de organisatie van een
ordelooze bende tot flinke, respectabele
burgers zijn geworden en hoe door den
Christelijken minister Ellis is erkend, dat het
zedelijk peil der zeelieden door den Matrozen-
bond zeer is gestegen. Ook heeft de heer
Kloosterman den socialisten verweten, dat
deze in de Kamer het N. Malthusianisme
hebben verdedigd. Volgens Spr. staat de
S. D. A. P. het N. M. niet voor, doch
vindt alleen dat men het als een particuliere
zaak, die noodig kan zijn, niet aan banden
mag leggen. Ze staat hierin trouwens niet
alleen. Ook dr. de Visser heeft in de
Kamer verklaard, dat het N. M. z.i. niet
strafbaar moest worden gesteld,
hiermee noemt Spr. cijfers
socialisme niet alleen kunnen, maar zelfs
moeten samengaan. Verder wijst Spr. er
nog eens op, dat de klassenstrijd niet door
Marx is gemaakt, maar enkel geconstateerd
en houdt hij vol, ’t geen hij omtrent de
fabriek van Van Marken heeft gezegd. Dan
komt ter sprake de door den heer Beladin
gen in de Franeker Courant gewraakte uiting
van Polak. Deze komt volgens den heer
Kloosterman voor in het verslag in Het
Volk van de kiesrechtmeeting te Amsterdam
in Sept. 1910. ’t Gaat er nu een oogen-
blik om of er staat: „bereikt ons petitionne
ment zijn doel, des te beter, enz.” dan wel
„bereikt ons petitionnement zijn doel niet,
des te beter, enz.” ’t Eerste blijkt het geval
te zijn, doch de heer Kloosterman verklaart
later, dat al staat het er dan niet letterlijk,
z.i. toch duidelijk blijkt uit hetgeen verder
volgt, dat ’t den socialisten niet te doen is
om het kiesrecht zelf, maar om de arbeiders
klaar te maken voor de sociale revolutie.
Verder vraagt de heer Anema den heer
Kloosterman hem in de Handelingen der
Tweede Kamer aan te wijzen, waar Troelstra
het homosexualisme als iets goeds heeft ver
dedigd en verklaart nog eens de houding der
soc.-dem. fractie bij de behandeling van het
zedelijkheids-ontwerp. Van grond aan arbei
ders, zooals Patrimonium wil, is spr. geen
voorstander, ’t zal de arbeiders te veel aan
plaats en patroon binden en
burgertjes maken, die voor
loren zijn.
De heer Kloosterman, daarna weer aan
het woord komend, zet nog eens het
standpunt van den Christen omtrent den
klassenstrijd uiteen. God wil armen en
rijken, zij ’t dan misschien ook met een doel,
dat de mensch niet begrijpt. Verder laakt
spr. het optreden der socialistische kamer
leden bij de behandeling der zedelijkheidswet
en verklaart, dat ook de Christenen zoo goed
als de socialisten tegen het ruwe kapitalisme
optreden. In den bijbel en geheel de chris
telijke litteratuur kan men de bewijzen daar
voor vinden. Doch wie is kapitalist ’t Is
hij, wiens geheele streven op ’t bezit van
geld is gericht. En spr. noemt bijbelwoor
den als„De mensch kan bij brood alleen
niet leven” en „Wat baatte het den mensch,
zoo hij zich alle schatten der aarde ver
zamelde en schade leed aan zijn ziel”. Dat
de heer Anema tegen grond aan de arbeiders
is, kan spr. zich volkomen indenken, omdat
juist de ellende der arbeiders hen tot het
socialisme moet brengen, zooals ook Karl
Marx met ziin_ ..VerelemLu,n_es-theorie” be-
Automatische Sigarenaansteker, ni
Zeer geschikt 5
AANBEVELEND,
zoodanig, maar tegen de beoefening van dat
spel op Zondag (gelijk het in mijn vraag
ook gecursiveerd voorkwam).* Mijn bedoeling
is dan ook volstrekt niet, den geachten Burge
meester van Bolsward te kwetsen (zooals U
zich voorstellen kan, dat dit gebeuren zou),
evenmin ZEd. Achtb. op te zetten tegen de
wedstrijden van „Achilles” of „voetbal” in
het algemeen (zooals schijnt te meenen,
als ik ’t slot van uw antwoord goed begrijp),
o neen 1 als adviseur heeft de heer Oberman
aan mij in ’t minst geen behoefte; ZEd. Achtb.
is, om uw uitdrukking te gebruiken, zelf
mans genoeg om te weten, hoe hij als Hoofd
der gemeente heeft te handelen.
Duidelijk is echter uit uw antwoord voor
mij niet geworden, dat U begrepen zou heb
ben, dat mijn vraag speciaal bedoelde de
vermeerdering van voetbalwedstrijden op
Zondag.
Waar ik echter volkomen vertrouw, dat
de Edel Achtb. Heer Oberman met de Zon
dagswet beter op de hoogte is dan onder-
geteekende, daar zou advies van een niet-
jurist van heel weinig beteekenis zijn.
Intusschen zal ik, nu mijn vraag naar
genoegen beantwoord is, dat er n.l. geen
verband bestaat tusschen de vermeerdering
van het spelen met den voetbal op Zondag
en den rechtschen burgemeester, doch alleen
deze vermeerdering is toe te schrijven aan
’t feit van den vooruitgang v./h. spel en ’t
succes van „Achilles”, verder over deze zaak
niet meer schrijven.
Met herhaling van mijn raad aan de „voet
ballers”, om voortaan niet meer op Zondag
hun spel te spelen, tot ergernis van anders
denkenden, en met hartelijken dank voor
de plaatsing, ook van deze regelen, ben ik
van U, Mijnheer de Uitgever,
de dw. Dn.,
W. NA WIJN Ezn.
Kampen, 17 Maart 19] 1.
Snoek. In eene Dinsdagavond,-in het café
„Haanstra” gehouden algemeene vergadering
van de afdeeling „Sneek” van de vereeniging
„Middenstand”, behandelde de heer Cor.
Visser van Leeuwarden, het onderwerp „Mid-
denstand-credietbanken”. Het doel dezer ver
gadering was om hier zulk een bankinstelling
op te richten.
Het resultaat dezer lezing was, dat na
eenige discussie met algemeene stemmen werd
uitgesproken „het wenschelijke van de oprich
ting eener M. O. alhier”. Benoemd werd
eene commissie, bestaande uit de heeren:
P. Spoelstra, K. Zandhuizen, A. G. de Waa]
en P. IJpes, om deze zaak verder voor te
bereiden.
Daarna werd na verschillende besprekingen
besloten, dat deze afdeeling zich met een
adres tot den Gemeenteraad zal wenden,
waarin zij op de, in het adres aangegeven
gronden zal verzoeken:
1. Een onderzoek in te stellen naar den
werkelijken commercieelen kostprijs van ’t gas.
2. Naar die gegevens een billijken gasprijs
vast te stellen in overeenstemming met andere
plaatsen van ons land.
Het aangeboden concept-adres werd goed
gekeurd. Daarin wordt o.m. er op gewezen,
dat de gasprijzen op zeer veel plaatsen lager
zijn dan hier en zeer vaak 5 cent per M3.
bedragen. Zooals men weet, zijn de prijzen
van het licht-, kook- en industriegas hier
zonder onderscheid 7 cent per M3.
Broek bij Joure. Terwijl een schipper
afwezig was, brak in zijn schip brand uit in
het vooronder, tengevolge van het aanmaken
van de kachel met petroleum. De kinderen
konden slechts met moeite gered worden.
Een hondje kwam in de vlammen om. Ge
lukkig kon het vuur vrij spoedig gebluscht
worden.
Mijnheer de Uitgever
Ongeveer zooals ik me had voorgesteld,
is dan nu mijn vraag beantwoord door den
heer B. J. A. Nijdam, die „voor „Achilles”
speelt”, voor welk antwoord ik genoemden
heer dank.
Hier blijkt dus, wat ik trouwens ook wel
gedacht had, dat de vooruitgang
het succes, dat de Bolsward
sche Club bij dat spel heeft, oorzaak zijn
van de toenemende belangstelling
publiek in dezen tak van sport.
Tevens, dat er in den laatsten tijd meer
publiciteit aan de wedstrijden, waarin „Achil
les” optreedt, wordt gegeven en dus ook de
kolommen der advertenties van de Bolsw.
Courant daarvoor dienst doen. Alles goed en
wel.
Miju bezwaar, geachte heer Nijdam, is dan
ook niet gericht tegen het voetbalspel als
schijnt Talma zich daarvan niets aan te
trekken en wil elk bedrijf afzonderlijk
regelen, waardoor het natuurlijk onmogelijk
wordt iets van beteekenis tot stand te
brengen.
Dan krijgt de heer Kloosterman het woord.
Hij begint met te constateeren, dat de heer
Anema in gebreke is gebleven aan te toonen,
dat christendom en socialisme vereenigbaar
zijn, de zaak waarom het eigenlijk ging.
Wel heeft hij andere dingen in den breede
uitgemeten. Zoo de kwestie Van Marken.
Spr. had gedacht, dat de heer Anema thans
beter beslagen ten ijs zou komen dan den
vorigen keer. De fabriek van wl. Van,Mar
ken staat n.l. bekend als een der inrichtin
gen, waar de arbeiders het best worden
behandeld. Ook door Anema’s partijgenoot
V. d. Goes is dit in diens bekende opstellen
hierover, volgens Spr., erkend. Dat de ar
beiders in klassen zijn verdeeld en dat de
bekwaamste arbeider het meeste verdient is
natuurlijk en wordt overal toegepast ook
bij socialistische coöperaties. En dat enkel
hielenlikkers in de eerste klasse zouden
komen, ontkent Spr.hem zijn n.l. socialisten
bekend, die tot die klasse behoorden. Later
noemde Spr. als zoodanig de namen Piccardt
en De Blauw. Wat de pensioenregeling be
treft, tot begin vorige jaar werd minstens
f 5 uitbetaald, thans f 9f 13, zooals door
alle bladen is meegedeeld. Overigens ge
nieten de arbeiders er alle mogelijke vrij
heid en vindt men volgens Spr. in de leeszaal
der fabriek lectuur van alle richtingen.
Ten opzichte van de opvoedende kracht
der S. D. A. P., zegt spreker, dat hij wel
erkent de opvoedende kracht der vakorga
nisatie, doch niet van het socialisme. Troel
stra heeft inderdaad in de Kamer het homo
sexualisme op wetenschappelijke gronden
verdedigd en de rechten der homo-sexueelen
trachten te bepleiten. Dr. de Visser en
Lohman spraken zich niet uit ten gunste
van het N. Malthusianisme, doch opperden
enkel bezwaren wegens de moeilijkheid om
het te constateeren. En waar de socialisten
het aanprijzen als middel tot bestrijding der
armoede, daar wil Patrimonium, volgens
spr., heel wat praktischer middelen, die niet
strijden met de natuur en man en vrouw
niet van elkaar brengen. Volgens haar pro
gramma toch wil ze invoeren, dat elke land
arbeider een stuk grond in erfpacht krijgt
en dat de regeering credietbanken opricht
om hem in den beginne te steunen.
Briand, Viviani c. s. waren volgens spr.
socialisten, toen ze minister werden, doch-
hebben de partij vrijwillig verlaten, toen J
zij, moetende opbouwen in plaats van afbre
ken, de onmogelijkheid van het socialisme
inzagen. Ze zijn vrijwillig uit de partij
gegaan, niet er uit getrapt. Thans zijn ze
door hun vroegere partijgenooten ten val
gebracht, daar Briand bij de spoorwegstaking
nog strenger optrad dan Kuyper in 1903.
Wat de critiek op min. Talma betreft,
zegt spr. dat deze het geheele verzekerings
wezen wil hervormen. Daarom ook wil hij
aan de ziektewet de ongevallenwet verbinden,
om zoo dit misproduct met haar grooten
nasleep van ambtenaren te kunnen weg
bonjouren.
Talma wil daarentegen de instelling van
raden, die grootendeels geheel belangeloos
de administratie voeren, terwijl staat, patroon
en arbeider bijdragen. Schapers uitstellen
van de ziektewet is hierdoor dan ook vol
strekt niet gemotiveerd, volgens spr., doch
eenvoudig een gevolg daarvan, dat de
socialisten het goede, dat anderen voor de
arbeidersklasse doen, niet willen erkennen.
Dat Talma niet harder opschiet, komt, door
dat 'hij den faillieten boedel der liberalen
heeft op te knappen en het algemeen belang
wil dienen, waardoor hij met zooveel reke
ning heeft te houden. Ten opzichte van
staatspensioen, zegt spr., dat de staat geen
diaconie is, zoodat van een pensioen enkel
door den staat betaald geen sprake kan zijn.
Ten slotte wijst spr. er nog eens op, aan
de hand van citaten uit Marx en Kautsky,
hoe het socialisme gegroeid als het is uit het
historisch materialisme, het leven zonder
God, z.i. ten eenen male onvereenigbaar is
met het christendom.
In zijn repliek leest de heer Anema een
gedeelte voor uit een verslag van een rede
van de christen-socialiste Enka, waaruit
blijkt, dat deze vindt, dat christendom en
In verband
van mr. Treub
omtrent de kindersterfte in Saksen, waaruit
blijkt, dat bij de eerste vier kinderen de
sterftekansen gedurende het eerste levensjaar
nagenoeg gelijk zijn, terwijl bij de volgende
kinderen dit sterftecijfer voortdurend stijgt.
Troelstra zou de homosexualiteit hebben
verdedigd. Volgens spreker is van ver
dedigen als iets goeds geen sprake geweest,
doch enkel van een verklaring zoeken. Ook
stonden hier De Savornin Lohman en
De Visser aan Troelstra’s zijde. Voor de
daden der Fransche ministers Briand, Viviani
c.s. kunnen de socialisten niet aansprakelijk
worden gesteld, omdat deze reeds de partij
waren uitgegooid, toen ze minister werden,
’t Zou den socialisten geen ernst zijn met
sociale hervormingen. Schaper had uitstel
gevraagd van de behandeling der ziektewet.
Zeker, hij deed dit, doch slechts, omdat
minister Talma haar wilde vastkoppelen aan
de ongevallenwet, waardoor het eenige stukje
goede sociale wetgeving, dat we thans heb
ben, volgens Spr. weer zou worden verknoeid.
Ten slotte wijst Spr. op de onmacht en
onwil der tegenwoordige regeering op ’t stuk
van sociale wetgeving. Hoewel de Kamer
zich heeft uitgesproken voor de invoering
van een algemeenen 10-urigen arbeidsdag,
Bolswardsche Courant.
