Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward. en Wonseradeel.
Spaarbank te Bolsward
1911.
No. 32. Verschijnt Donderdags en Zondags. 50ste Jaargang.
Donderdag 20 April.
De Ambachtsschool te
Harlingen.
Vereeniging
Reserve ruim f 40000.
UIT DE PERS.
VOOR
-
Afzonderlijke
Laat ons een droom vertellen.
I 't soms niet in het hoofd kunnen krijgen.
Wij lezen in Oostergo:
EEN DROOM....
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Dan
het...
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Wij ontvingen een vriendelijke invitatie
om een openbare practische les aan boven
genoemde school te komen bijwonen. Met
genoegen werd daaraan gevolg gegeven, heel
Opgericht 11 Februari 1867.
Rente 3 pCt.
Zittingen: eiken Maandag 7r/2 uur,
eiken Donderdag 121 uur in de Consistorie
kamer der Doopsgezinde Gemeente.
wel een groot verschil zijn, want het was
een principieele kwestie... En die maakte
toen Dr. Kuyper uit.
En heeft het principe doorgewerkt?
Of ’t, zei de politieman niet zonder trots.
Ziet u dat nieuwe gebouw daarginds? Dat
is de Protestantsch-Christelijke kweekschool
voor vroedvrouwen. Daar achter verrijst het
Roomsche vredespaleis. Hier, aan uw rech
terhand, ziet u den toren van den nieuwen
Gereformeerden Schouwburg. In den beginne
speelden er alleen studenten.
Maar de kerk, de kerken vroeg ik.
De wat...?
De kerken...
Dat begrijp ’k niet, zei de man. Kerken,
nooit van gehoord... U moet rekenen, ’k
ben pas ’n dertiger... Zeg, collega, weet jij
ook... Deze meneer vraagt waar de kerken
zijn...
Och man, de ruïnes natuurlijk...!
O, bedoelt u dat?... Dat zijn de zooge
naamde ruïnes, oude bouwvallen, waar de
Padvinders oorlogje in spelen...
Wat? schrikte ik op.
Ja, zei de ander, natuurlijk meneer...!
Ieder die een afwijkende meening heeft, heeft
toch recht op zijn eigen leeszaal en waarom
ook niet op zijn eigen kerk? Daarom houden
de menschen nou thuis kerk, tenminste, dat
heet zoo...
En de dominees?
Wel, die keuren boeken en stichten nieuwe
politieke partijen...
Man, je raast!...
Beleedigingzei de agent en pakte me in
m’n nek. Ze brachten me naar een (Orthodox-
Protestant) bureau van politie en smeten me
met een kwak in het hok.
Meteen... schrikte ik wakker!...
’k Zat voor mijn stapel kranten. De lees
zalen waren weg. De trams der gezindheden
reden niet meer. Ik lag niet in het cachot,
'k Was weer een halve eeuw terug.
Ik had gedroomd.
De leering van dezen droom Wij behoeven
haar zeker niet te geven.
Slechts dit eene nog: Het is geen paga-
nistische droom geweest. Het gedroom is in
het zeer Christelijk brein van een der mede
werkers van de Jongelingsbode, welke in de
rubriek //Brieven zonder Omslag” onder den
schuilnaam Adam schrijft en in het nummer
van 16 Maart j.l. in dit orgaan bovenstaande
geestige en scherpe bespotting geeft van de
doordrijving der geloofsophitsing op alle ge
bied van ons nationale leven.
Heeft men hierin een verblijdend teeken
te zien, dat ook in //Christelijke” kringen
de oogen beginnen open te gaan voor het
kwaad, waartoe de //antithese” steeds meer
zal voeren?
Het kwaad, waarvan Christelijke en On
christelijke geitenfokkers-vereenigingen reeds
een dreigende en waarschuwende openbaring
waren geweest.
Hopen wij het en verheugeh wij ons dat
bovenstaand voorloopig nog slechts een droom
kon zijn van een ons onbekende toekomst...
MOLENAARS EN BAKKERS.
Een lezer van de Limb. Koerier maakt
naar aanleiding van het feit, dat tarwe en
roggebloem in het ontwerp-tariefwet belast
worden met 40 cts. per 100 kilo, terwijl
brood en beschuit vrij zijn gesteld van be
lasting, een opmerking, die de L. K. niet
van allen grond verstoken schijnt.
Die lezer voorziet van het recht op meel,
zonder meer, niet eene weder opleving van
onze nationale maal-industrievreest zelfs
daarneven groote schaê voor een ander vader-
landsch bedrijf.
Zijn betoog gaat n.l. als volgt:
In België is het meel nu reeds billijker
dan hier, en als er nu nog 40 ct. bijkomen,
dan neejnt het verschil nog met dit bedrag
toe.
Als men nu weet, dat alle dagen een massa
Belgische bakkers langs de grens komen
venten, ja zelfs tot 2 uren van de grens af,
en hieronder de Nederlandsche grensbakkers
reeds veel te verduren hebben, wat zal
het dan worden bij verhooging met 40 cts.
per 100 K G. meel
Zouden de groote Belgische molens zich
bij die 40 cent neerleggen, of zouden dezen
ding zoo is, de leerlingen veel voor hebben
boven de gewone opleiding bij patroons,
waar de jongens zoo occasineel eenige wenken
krijgen, doch grootendeels door af te zien
hoe hun oudere maten het verrichten, zich
de kunst eigen moeten maken.
Over de tentoonstelling van het teeken-
werk dat op ’t gebied der drie vakken aan
deze school wordt vervaardigd, hebben wij
een vorig jaar reeds gesproken, en wij kunnen
daar dus nu vlug over heen stappen. Even
willen wij toch vermelden, hoe wij met
bewondering hebben aanschouwd de resul
taten van den voortgezetten teekencursus.
Wat prachtige ontwerpen van verschillende
gebouwen, wat fijne uitvoering van de teeke-
ningen, in grondplan, opstand en details
uitgewerkt! Wat verscheidenheid van gevel-
versiering werd ons daar voor oogen gesteld!
En ook het teekenwerk der smeden, machine-
deelen en constructiewerken van ijzer, aan
den wand was even nauwkeurig, als de werk
stukken, op een tafel geëtaleerd, en die ons
toonden hoe vlak en juist de vijl gehanteerd
is. Daar waren, om iets te noemen, kook
kachels, waaraan geen enkel stukje gegoten
ornamentwerk zat, doch waar alle versierin
gen door de leerlingen zelf vervaardigd waren
en toch die kachels, met hun gepolijste
randen en uitgeslagen of gesmeedwerk, kunnen
iedere keuken tot sierraad strekken.
En onze schilders Niet alleen het schil
derwerk der tentoongestelde voorwerpen bleek
ons fijn uitgevoerd, maar ook de teekeningen
en de ontwerpen voor plafondschildering,
de teekening en versiering van tal van
reclameborden, het leek geen leerlingenwerk.
Een liefhebber van waterverfschilderingen had
een drietal kleine landschapjes geëtaleerd,
ze waren klein maar rein.
Volgens bekomen inlichtingen waren de
leeraren dan ook over ’t geheel zeer tevreden
over de vlijt en de toewijding der leerlingen
en was het ook voor hen een voldoening,
dat vele der vroegere leerlingen goed ge
plaatst zijn en de patroons over hun werk
hun tevredenheid betuigden. Enkelen be-
kleeden reeds lucratieve betrekkingen. Geen
wonder dan ook dat de ambachtsschool zich
mag verheugen in een blijvende belangstel
ling, zoowel van den kant der aankomende
werklieden en hunne ouders alsook van de
zijde der meergegoede burgerij.
Dat niet uit de stad zelf, maar ook uit
de omstreken de jongelui op deze school
toe komen zetten bleek ons niet slechts uit
de opgaven, maar ook uit het groot aantal
rijwielen dat in het gebouw was geborgen
en waar de aangebonden eettrommeltjes ons
getuigden, dat de jongens van elders waren
gekomen.
De opleiding aan de ambachts- of vak
scholen lijkt ons toe te zijn die der toekomst.
Hoewel deze opleiding, als zijnde meer theore
tisch dan voorheen bij de patroons nog wel
eens bestrijding vindt, zal toch de ervaring
leeren, dat een goed vakman slechts wordt
gevormd door goed onderwijs ook in zijn
dagelijksche werkzaamheden. De handelschool
te Harlingen in 1901 gesticht, heeft reeds
een gevestigde reputatie.
Roomsch, meneer?
Welnee, man, zeg ’k, naar Binnen Stad.
Is u Roomsch zei hij nog eens met nadruk.
Ik ben van nature niet onbeleefd, maar
nu liep me toch de gal over en ik zei:
Man, raakt 't jou, wat ’k geloof? ’k Ben
Protestant en nog wel orthodox-Protestant.
O, meneer, dan moet u die tram hebben
rood-zwart, daar links!... Nee, de vijfde, die
andere is zwart-blauw, dat is de etisch-
irenische...
Ting-ting, weg ging de wit-gele tram.
’k Heb zeker erg gek gekeken, want er
kwam een controleur en die vroeg me of ik
wat scheelde.
Ja, zei ik, ik scheel wat aan mijn verstand,
of de wereld is behekst...!
Nou meneer, ’t laatste zeker niet! zei de
man welwillend. Maar als ik u soms inlichten
kan Is u vreemd hier
Vreemd, vreemd?... Dat is tot daaraan
toe... als ’k maar ’s weten mocht, wat al
die trammen beteekenen?
Met een meelijdend lachje keek de man
me aan. Dat is jaren terug ingesteld, meneer,
zei hij. Er was toen een algemeene tegenzin
tegen het woord //openbaar”. Dat was ge
komen door de Openbare school. Die deugde
eerst niet. Daar hadden ze gelijk in en er
kwamen christelijke bij. Toen begon de strijd
tegen de openbare leeszalen. Er kwamen
christelijke. Vervolgens tegen de openbare
middelen van vervoer. Er zijn toen Chris
telijke sporen en trams gekomen. Maar dat
was sommigen, net als met de scholen...
En de Jongelings-Vereenigingen, zei ik.
Juist... te algemeen. We hebben het toen
eerst geprobeerd met afdeelingen in de tram.
Schotjes en hokjes voor Roomschen, Luther-
schen, Protestanten (van de Hervormde en
van de Gereformeerde Kerk) maar dat ging
niet. Er waren ten slotte zóóveel schotjes,
dat er geen plaats voor de menschen over
bleef. En over de schotjes heen bakkeleiden
ze. Toen heeft de vorige directeur van de
tram de afzonderlijke lijnen ingevoerd. Het
trammen is dientengevolge veel duurder ge
worden. Maar je wordt in bijzondere wagens,
van alle vreemde smetten vrij, vervoerd. Bij
politie-verordening is voorgeschreven, dat ieder
z’n doopbriefje in z’n zak moet hebben...
Maar... bijv, een Heilsoldaat, die niet
doopt of gedoopt is...?
O, die vervoeren we niet. Stel u voor,
dat een Heilsoldaat zat in een orthodoxe
tram, het zou ’n even noodlottig geval zijn,
als dat geval van vijftig jaar terug, toen
zoo’n Heilsoldaat preekte in een Hervormde
kerk. Want Calvijn moet gezegd hebben, dat
géén Heilsoldaat het koninkrijk Gods zal
beërven
Dat heeft Calvijn nooit gezegd! zei ik.
was het een ander, maar gezegd is
Daar is een tram van uw... wat is
u ook weer?
Orthodox-Protestant
Juist, rood-zwart. Stap u maar in...!
Ik ging, ik reed. Ik reed precies als altijd.
Die controleur was een praatjesmaker. Hij
hield me zeker voor ’t lapje... Ik was gauw
in de stad, midden op de Markt.
Maar zonderling, ook hier vreemdigheden.
Agent, zei ik, wat zijn dat allemaal voor
kantoren
Pardon meneer, dat zijn de leeszalen...
De leeszalen?
Om u te dienendaar hebt u ze allemaal
naast elkaar: Openbare, Christelijke, Room
sche (dat is een ander soort Christelijke),
Theosofische, Gereformeerde, Hersteld-Evan-
gelisch-Luthersche, dat kleintje is van de
Zevende- Dags-Baptisten
Maar waarom...?
Maar waarom? Wel, als een Gereformeerde
nu toch eens verzeild raakte in een openbare
leeszaal, dan...
Vond hij er de Standaard niet?...
Jawel, maar de Nederlander ligt er ook,
ziet u, en dat zou veel te gevaarlijk...
Ja, ja, ik begrijp ’t... Maar... e... als
nu elke richting zijn leeszaal heeft, zijn
open... nee, ik wil zeggen, zijn voor ieder
toegankelijke leeszaal, wat is er dan eigenlijk
voor verschil tusschen de eene, gewone open
bare en al die verschillende leeszaaltjes samen?
Welk verschil? Een groot verschil... Het
verschil is, het. verschil is... ja, laat 's
kijken... vijftig jaar geleden moet zekere
Dr. Kuyper er over geschreven hebben, pre-
1 cies weet ik het ook niet, maar er moet toch
Vanuit mijn buurt naar de stad is ’t een
kwartiertje loopen en ik ken den weg op
mijn duimpje. Maar, het was wonderlijk, het
leek me toen of ik hem dien avond nooit
vinden zou. ’t Waren wel dezelfde huizen,
maar de straten leken me veel breeder en
ineens zag ik het, er lagen vele rijen tram
rails in het midden, en het tramverkeer was
ook veel drukker dan gewoonlijk; alleen
waren ze, dacht me, slecht bezet, ’k Zal
anders niet licht trammen als ik loopen kan,
maar er was iets verwonderlijks in de histore,
waarover ik een conducteur inlichtingen wou
vragen. Want ik had al verscheidene trams
gezien, maar allemaal van bijzondere kleuren:
rood, groen, geel, blauw, wit-geel... daar
begreep ik niets van. En de conducteurs
hadden een uniform in dezelfde kleuren.
Daar stopte er bij een halte een. ’k Wou
instappen, maar de conducteur (’t was een
wit-gele) hield me tegen en vroeg:
Wordt in ’t eerste leerjaar het hanteeren
van ’t gereedschap bij meer eenvoudige en
gemakkelijke werkstukken aangeleerd, allengs
komen de verschillende moeielijker te maken
voorwerpen in behandeling en steeds gaat
het ontwerpen en vooraf teekenen der werk
stukken met het werken hand aan hand.
Een werkman moet van ’t geen hij zal ver
vaardigen zich vooraf een juist denkbeeld
kunnen maken, zijn doel goed voor oogen
hebben, en daardoor voorkomt hij vaak ver
gissingen of verkeerd werk.
Op de ambachtsschool wordt naar een
vast systeem gewerkt, en op juiste afmetingen
en nauwkeurige afwerking komt het hier
vooral aan. In onzen tijd van haast en
spoed geldt het vaak: /Zals ’t maar vast zit
en 't niet te veel in ’t oog loopt, is het
voldoende”, maar een goed vakman mag zoo
niet denken.
Bij ons bezoek in de verschillende werk
lokalen waren de jongelui ijverig bezig,
't Eerst kwamen wij bij de timmerlieden,
in de benedenzaal links van den ingang van
’t grootsche schoolgebouw. Ieder was in
de weer, een hun opgedragen werkstuk uit
te voeren, en ’t was een passen, meten, scha
ven en kloppen van belang. In de beneden
zaal rechts zagen wij vele afgewerkte voor
werpen, of deelen er van, ramen, deuren,
kozijnen, trappen en velerlei houtversierselen.
’t Kwam ons voor, dat alles getuigde van
nauwgezet werken. Was ’t getal timmer
lieden niet zoo groot als wij dit verwacht
hadden, voor de smederij, in een appart
gebouw achter ’t hoofdgebouw gevestigd,
scheen meer animo te bestaan. Hier waren
in de beide afdeelingen van 't gebouw bijna
een 40 tal jonge mannen druk in de weer
en ’t was een drukte en leven, dat onze
gehoorvliezen op een harde proef werden ge
steld. Zes smidsvuren brandden helder op, en
op een heele rij aanbeelden werd gehamerd
en geklopt, dat de vonken in’t rónd spatten,
terwijl anderen aan de werkbank of aan tal
van machines bezig waren. Polijsten, vijlen,
slijpen, draaien, schaven, boren, van alles
werd er gedaan.
De machinerieën werden gedreven door
een gasmotor, vertikaal systeem van flinke
afmeting. Zelfs de slijpsteenen en blaasbalgen
konden aan gekoppeld worden, terwijl des
winters ook de turbine voor ’t electrisch
licht in deze smederijen, door den motor
wordt gedreven.
De derde afdeeling, de schilders, zijn in
hooger 'sfeeren geplaatst, n.l. in de bovenste
verdieping van 't hoofdgebouw. Daar waren
eenige jongelieden aan ’t schilderen van
houten voorwerpen, door de timmerlieden
vervaardigd, of ook ijzeren versieringen een
passend aanzien te geven, anderen oefenden
zich in ’t nabootsen van hout- en marmer
soorten, en ook waren er, die zich onledig
hielden met het zetten van fraaie letter
soorten, het maken van reclameborden, of
randwerk.
Al dit werk, timmeren, smeden en schil
deren gaat onder toezicht en voorlichting
van leermeesters, in ’t vak doorkneed, en
geen tijd en moeite wordt ontzien om de
leerlingen het werk grondig te leeren.
Wij meenen dan ook, dat waar de oplei-
Bolswardsche Courant
I BLOO
