Nieuws- en Advertentieblad
Bols ward en Wonseradeel.
1911.
Verschijnt Donderdags en Zondags. 50ste Jaargang.
No. 66.
I
Donderdag 17 Augustus.
UIT DE PERS.
BINNENLAND.
VOOR
Afzonderlijke
den winkeliersstand
alle
van
1
het Huisgezin
H. en T.
Oostergo.
morgen een eenige zij n
zou dan „Einde goed,
Sn. Cl.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Ruit ingedrukt.
Bij de juweliersfirma Del Canho in de
Kalverstraat is hedenochtend een spiegelruit
ingedrukt. Op ongeveer schouderhoogte is
een groote opening in het glas, dat tot boven
aan toe gebarsten is. Uit de etalagekast zijn
verschillende voorwerpen ontvreemd. Verleden
jaar toen de firma nog aan de overzijde van
de Kalverstraat bij de Munt gevestigd was,
is haar iets dergelyks overkomen.
Alg. H.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Lemmer, 14 Augs. In geen jaren is hier
zoo’n gebrek aan drinkwater geweest als
thans. Werd den vorigen keer van gemeente
wege leidingwater van Sneek aangevoerd om
in de allernoodzakelijkste behoeften te voor
zien, nu dit water ook niet meer is te ver
krijgen, heeft men zijn toevlucht genomen
tot het water uit het Tjeukemeer. Ook laten
sommigen per fust, met de booten der HolL-
Friesl.-lijn leidingwater uit Amsterdam aan
voeren.
Oudehaske, 14 Augs. Met de tegenwoor
dige droogte hebben we hier veel van de
autoplaag te lijden. Er passeert hier elk
oogenblik zoo’n nieuwerwetsch vervoermiddel
en dan is heel de grintweg, zoover men zien
kan, één stofwolk. Wenschelijk zou het zijn,
dat voor grintwegen een matige snelheid
werd voorgeschreven. Ook met het oog op
de gezondheid. Thans kan men, hoe be
nauwend warm het ook is, geen raam openen
om te luchten, want de stofplaag is nog
grooter dan de warmtelast. Eenige inwoners
van ons dorp zijn voornemens bij autoriteiten
aan te kloppen, om in dezen onhoudbaren
toestand verbetering te krijgen.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Workum, 14 Aug. Hoe ver het katte-
kwaad van sommige knapen gaat, kan men
nagaan uit het volgendeOm eenige ver-
frissching te zoeken, hadden vele wandelaars
gisteren een wandeling langs de Makkumer-
dijk ondernomen, om de heerlijke zeelucht
in te ademen. O.a. profiteerde onze hoofd
agent Stout, vrouw en kinderen hiervan.
Doch nauwelijks bevond hij zich daar, ter
hoogte ongeveer van de 2de hek, of hij zag
rook opstijgen uit de palage en bleek, na
onderzoek, dat een viertal palen in brand
stond. Bij de hekwachterswoning werden
een paar emmers geleend en geholpen door
een viertal wakkere knapen, die den agent
telkens water haalden uit de Dijksvaart,
werd men het vuur eindelijk meester.
Jongens, belust op vuurtjes maken, hadden
denkelijk dit aangestoken, niet overziende
welke gevolgen dit kon hebben gehad, indien
zulks niet tijdig ware gebluscht.
De Banier.
Sneek. Heden Dinsdagmorgen, ruim 12
uur, werd op den hoek Looxmastraat-Looxma-
dwarsstraat het paard van den vrachtrijder
Niemendal door een graswagen zoodanig aan
gereden, dat het leelijk kwam te vallen en
de vrachtwagen van N. nog al erg werd
gehavend. Men had het paard, dat oogen-
schijnlijk geen letsel had bekomen, spoedig
weer op de been.
Heden Dinsdagmorgen is bij 5 kalveren,
afkomstig uit Jorwerd, en welke aan de Vee
markt alhier werden aaugevoerd, mond- en
klauwzeer geconstateerd.
Naar men ons mededeelt, zullen de dieren
worden afgemaakt.
De S. D. A. P. komt bij de a.s. raads
verkiezing met een harer vorige candidaten,
den heer J. IJtsma.
De vrijzinnigen zullen er nog een moeten
aan wij zen.
De anti-rev. kiesvereeniging „De Vrije
Fries” vergaderde gisterenavond, maar de
gehouden besprekingen worden voorloopig
geheim gehouden.
Onze voorspelling dat de kermis dit
jaar niet zoo druk zou loopen, schijnt be
waarheid.
In de concertzaal was ’t bezoek Zondag
en Maandag zoo slecht, dat ’t gezelschap
Delmonte maar besloot haar verdere opvoering
te staken.
Op de Kleine Palen trekt de schouwburg
nog al.
De Buiten-Societeit kon zich gisterenavond
reeds in een zeer druk bezoek verheugen.
De heer Bol bracht er, vooral met zijn
„Pas op de verf” niet weinig de lachspieren
in beweging.
Op de Veemarkt worden de schreden ’t
meest gericht naar de Bioscope en naar een
paar menageriën. In de stoomcaroussel is ’t
voortdurend druk.
Heden Dinsdag, waarop vaak veel wordt
goed gemaakt wat de vorige dagen bedierven,
is ’t ook niet overdruk.
’t Grootzand was leeg, de jongelui, die
er zich andere jaren op de Kermis-Dinsdag
zoo aardig kunnen verpoozen, we misten
ze er nu.
Zoodra vele buitenlieden hun zaken hadden
afgedaan, haastten ze zich naar huis, waar
noodiger belangen dan de kermis hun aan
wezigheid riepen.
Moge de dag van
voor onze burgerij
al goed” kunnen wezen.
Berouw
Eenige dagen geleden maakten wij melding
van een inbraak ten huize eener weduwe,
wonende in de Nieuwe Leliestraat. Er werd
daarbij een bedrag van ruim f 360 gestolen,
toebehoorende aan den zoon der weduwe, een
R. K. geestelijke. Naar de Maasbode verneemt,
ontving de geestelijke gisteravond een on-
geteekend briefje met een bankbiljet van
f 300. Op het brief je stond „Hierbij terug
wat nog over isde rest is opgemaakt”.
Het schrijven werd in handen der politie
gesteld, die hedenmiddag den dader nog niet
had gearresteerd. Alg. H.
Balsche rijksdaalders.
Te Hengelo zijn valsche rijksdaalders in
omloop.
De Tariefwet.
Het hoofdbestuur van de Hollandsche
Maatschappij van Landbouw stelt aan de
algemeene vergadering, welke 13 September
te Leiden zal worden gehouden voor, aan
de Tweede Kamer een adres te zenden,
waarvan het slot luidt:
De landbouw vraagt in de concurrentie
met handel en industrie geen steun van de
Regeering; hij zal door verbetering van
arbeidsvoorwaarden zich in het bezit van de
noodige arbeidskrachten moeten handhaven,
maar omgekeerd mag dan ook worden ge
vraagd, dat de regeering niet door partijdig
ingrijpen den strijd voor den landbouw nog
verzware, wat te zekerder het gevolg zal
zijn naarmate het doel, met dezetariefwijzigiug
beoogd, beter zal worden bereikt. Met één
slag zou ongedaan worden gemaakt, wat door
een gelukkige samenwerking tusschen een
bereidvolle regeeringszorg en de energie van
den boerenstand in lange jaren is tot stand
gebracht.
Gevraagd wordt daarom, in belang van
land- en tuinbouw, de Tariefwet te verwerpen.
Het toezicht op het stoomwezen hier
te lande.
De kortelings plaats gehad hebbende ketel-
ontploffing aan boord van de Duitsche Rijn
boot „Gutenberg”, te Rotterdam, heeft bij
velen de vraag doen opkomen of in deze zaak
den betrokken ambtenaar van ons Toezicht
op het Stoomwezen ook eenige blaam treft.
Art. 35 van onze Stoomwet schrijft o.a.
voor, dat vervoerbare stoom toestellen, welke
aan in het buitenland gevestigde eigenaren
behooren en minder dan drie achtereen
volgende maanden in Nederland in gebruik
zijn, niet onder de hier geldende bepalingen
vallen, mits de gebruikers binnen 2 maal
vier en twintig uur na aankomst van het
stoomtoestel hier te lande bewijzen, dat vol
daan is aan de bepalingen omtrent het stoom
wezen van kracht in het land, waar de
eigenaren gevestigd zijn.
De „Gutenberg” nu was een Duitsche
stoomboot en vertoefde telkens slechts eenige
dagen in Rotterdam. Het Nederlandsche
staatstoezicht op het Stoomwezen gaat dus
geheel vrij uit. In Duitschland heeft men
niet een dergelijk toezicht van boven. Slechts
is daar voorgeschreven, dat elke eigenaar van
een stoomketel aangesloten moet zijn bij een
z.g. „Kesselverein”.
Een dergelijke „Verein” is meteen een
soort verzekeringmaatschappij, die daarom
natuurlijk zelf wel voor een voldoend toe
zicht zorgt.
Het Nieuwsbl. v. Ned. de quaestie van het
toezicht moveerende, gaat uitvoerig na, wat
Staatstoezicht hier te lande uitwerkt aan
de hand althans van het verslag over 1910
van den hoofdingenieur, om dan te komen
tot de eischen in Duitschland gesteld. De
treksterkte van Duitsche ketelrompen bedroeg
vrij wat minder in gevallen, waarbij ons
Staatstoezicht betrokken werd dan de
fabrikant had opgegeven. Met Engelsch
materiaal was tot dusverre niet die ongunstige
ondervinding opgedaan.
„Als dit iets is, dat eenigszins algemeen
voor Duitsch materiaal geldt, is het een niet
zoo heel onschuldig verschijnsel, zegt het
N. v. N.
Immers de Duitsche ambtenaren zullen
daardoor hun eischen over ’t algemeen lager
moeten gaan stellen, dan we dat in Nederland
gewoon zijn.
’t Gevolg is, dat actes worden verstrekt
voor ketels, die de Nederlandsche ambtenaar
misschien niet zoo maar onmiddellijk zou
goedkeuren.
En daar onze Stoomwet toelaat, dat der
gelijke ketels ook in ons land voorkomen
en vrijloopen van keuring, zoolang ze niet
meer dan 3 maanden achtereen hier blijven,
is hier, meenen wij, het begin van een ver
keerden toestand.
Booten als de „Gutenberg” blijven telkens
op z'n hoogst eenige dagen hier en vertrekken
weer en kunnen dus jaren op ons land varen,
zonder ooit door een Nederlandsch ambtenaar
bezocht te worden, al heeft deze wel het
recht om wanneer hij dat wil, aan boord te
komen en een onderzoek in te stellen.
We vreezen echter, dat dit wel niet ge
regeld zal gebeuren.
Men moet kunnen vertrouwen op het door
een anderen staat ingestelde toezicht, waarmee
wij echter niet gaarne zouden willen beweren,
dat het Duitsche toezicht niet deugt.
Eerder is hier de Duitsche staalindustrie
de schuldige.
Hoe het ook zij, een onderzoek in deze
quaestie is meenen wij, niet ongegrond.
De op het spel staande belangen, in ’t
bijzonder de veiligheid, zijn groot genoeg.”
Het tarief en de politiek.
De „herziening” van het tarief van invoer
rechten, hetgeen in den mond der protecti-
onisten een sterke verhooging dier rechten
beteekent, wat trouwens het tariefontwerp
van minister Kolkman afdoende bewijst, is
een kwestie, die de belangen van nagenoeg
het geheele volk raakt. Handelplaatsen als
Rotterdam en Amsterdam, stellen de vraag,
welken invloed de rechtenverhooging op den
invoer en dus op haar handelsverkeer zullen
hebben. Importeurs der buitenlandsche arti
kelen drukken de vrees uit, dat hun bedrijf
in belangrijke mate zal worden geschaad.
Grossiers en winkeliers zijn beducht, dat zij
bij hun aankoopen zullen worden aangewezen
op, en overgeleverd aan de binnenlandsche
leveranciers, die van hun monopolie terdege
zullen profiteered Export-industrieën wijzen
op de verzwaring der bedrijfsvoorwaarden en
bemoeilijking harer mededinging op de wereld
markt. Arbeidersorganisaties duchten met
reden, dat de protectie voor hen zal betee-
kenen verzwaring van haar bestaansstrijd.
Ambtenaren zien zeer wel in, dat tariefs-
verhooging in de eerste plaats voor de min
deren beteekent een verzwakking der koop
kracht van hun vaak nauwelijks toereikend
salaris. Voor al deze categorieën geldt dezelfde
vraag, onverschillig of men Rechts dan wel
Links staat: welken invloed zal de tariefs-
verhooging hebben? Zoo wordt de kwestie
dan ook opgevat door verschillende organi
saties. De Groninger Veenkoloniale Boeren
bond sprak zijn votum tegen het tariefont
werp uit, en de Rechtsche leden van het
Hoofdbestuur verzetten zich niet tegen de
meening hunner medebestuurders. De bond
van schoenmakerspatroons behandelde in haar
vergadering het tariefontwerp en verklaarde
zich er unaniem tegen. Zeer terecht zien deze
organisaties in, dat de politiek bij deze bij
uitstek economische kwestie behoort te zwijgen.
Te meer wekt het daarom verbazing, als
juist zij, die zeer sterk betrokken zijn bij
verhooging van rechten, ter wille der politiek
(lees de clericale coalitie) hun meening niet
durven uitspreken. Herhaaldelijk heeft men
in allerlei vorm de klacht hooren uiten, dat
bij belastinghervormingen of wat ook, steeds
de middenstand het gelag betaalde. De klacht
was niet geheel zonder reden. Tusschen de
toenemende zorg der arbeidersbelangen en het
zelfzuchtig streven der grootbezitters om de
lasten van hun schouders af te wentelen,
dreigde de middenstand meermalen in het
gedrang te geraken.
Eerst voor enkele jaren greep men het
doeltreffendst middel van verweer aan: men
kwam tot organisatiede Nederlandsche Mid
denstandsbond kwam tot stand. Men zou
natuurlijk meenen, dat de jaarvergadering
dezer vereeniging, allereerst haar aandacht
zou wijden aan het Tariefontwerp, waar dit
in zoo hooge mate de belangen der Midden
standers raakt.
Niets van dit alles. De voorzitter wilde
niets weten van een buitengewone vergadering
ter behandeling van de Tariefwet, „omdat
de Tariefwet een politieke twistappel is”.
Ja, waarde voorzitter, door de schuld van
u en allen, die deze economische kwestie
vertroebelen tot een politieke.
Een der afgevaardigden op de jaarvergade
ring, de Goudsche winkelier Potharst, zeide
het ronduit:
„De Tariefwet is een politieke zaak, en
als man van rechts is hij tegen de be
handeling. Hij is tegen een Tarief
wet, maar in 1909 moesten hij en anderen
het ontwerp, dat reeds aangekondigd was,
slikken, om aan rechts de over
winning te bezorgen. Behande
ling van het ontwerp zou zijn
verraad aan de eigen zaa k”.
De lezer ziet, terwille der coalitie eischen
de clericale winkeliers, als deze heer Potharst,
dat de Middenstandsbond zal zwygen over
een kwestie, die voor
een levensbelang is.
Zoodanige benepen handelwijze is de paar
den achter den wagen spannen en in den
slechtsten zinnes woords„kruidenierspolitiek”.
Zoo één, dan had deze Middenstandsorga
nisatie flinkweg haar oordeel dienen te zeggen
over het aanhangig ontwerp. Oostergo.
Een rekensommetje.
Het r.-k. Huisgezin de Maas-f en
Merwebode neemt ook daaruit een stukje
over schrijft naar aanleiding van de
liberaal-socialistische overwinningen te Am-
sterdam en Arnhem o.a.
„Het liberaal-socialistische blok heeft
bij de Gemeenteraads-herstemmingen succes
gehad.
Zoowel te Amsterdam als te Arnhem.
Het is een eenvoudig rekensommetje
geweest: a en b zijn samen sterker dan
c, dus winnen zij het”.
De conclusie is juist. Het sommetje is
echter ietwat verkeerd opgezet. A en b,
d.w.z. vrijzinnigen en socialisten, men
mag er ook a, b, p en q van maken zijn
sterker dan c, d en e, dat wil zeggen dan
katholieken, anti-revolutionnairen en christe
lijk-historischen samen!
Zoolang dus c, d en e samen doen, zijn
a, b, p en q wel verplicht samen te werken,
willen zij zich niet door c, d en e laten
verdringen.
Als nu het Huisgezin schrijft:
„Zoowel te Arnhem als te Amsterdam
is het liberalisme met blindheid geslagen
de anti-clericale haat heeft het van
andere overwegingen gewonnen”,
dan heeft het zijn eigen rekensommetje niet
begrepen! Zouden de clericale heeren het
soms verstandiger vinden, als de liberalen
zich uit vrees voor het roode spook in de
armen wierpen van het clericalisme.
Mogen de liberalen nooit zoo verstandig
worden
En als het blad schrijft:
„Wat wij nu beleven, is vermoedelijk
nog maar een zwak voorspel van hetgeen
de Kamerstembus over twee jaar ons zal
te zien geven: het broederlijk arm in arm
gaan van liberaal en socialist”,
dan meenen wijhet is te hopen, dat alle
man Links de noodzakelijkheid van samen
werking in 1913 zal inzien, tenzij de heeren
van Rechts hunnerzijds de firma c, d en e
ontbinden.
Het rekensommetje
worde goed begrepen
Bolswardsche Courant
r
