Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
1911.
50ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 90.
EEN DIERENPARK.
EBMI.
Donderdag 9 November.
BINNENLAND.
VOOR
Afzonderlijke
Siatneesch dorp
In donkren wervelwind.
in-
op
bloemengeur
verlaten,
beroofd
i Stellingen,
Hagenbeek,
Zaterdagavond j.l. werd op zeer
een kostbaar diertje gevan-
een daalder
„ontvangsten”
hak zetten.
ijle wolkjes
gevaagd, en
waar we ons gelukkig
houden worden, zonder een
of een dergelijke attractie.
Het boek, dat wij hier bespreken, bevat
ook een uitvoerige beschrijving van
het dierenpark bij Hamburg, waar
de afgesloten ruimten voor de wilde en andere
dieren zoo heeft laten maken, dat het den
schijn heeft, of b.v. de leeuwen, tijgers en
beren, er in vrijheid rondwandelen. Breede,
voor den toeschouwer onzichtbare grachten
waar de dieren met geen mogelijkheid over
kunnen springen, zorgen voor voldoende
afsluiting. De omgeving waarin de quasi-vrije
dieren zich bewegen, - is zoo goed mogelijk
nagebootst naar de natuur van het land
waaruit de dieren afkomstig zijn. In de
tuinen en parken der inrichting zijn den
laatsten tijd ook cementen nabootsingen ge
plaatst van reusachtige voorwereldlijke sau
riërs. In Aug. 1908 waren er in het park
o.m. 49 leeuwen, 26 tijgers, 3 bastaarden
van leeuw en tijger, 18 ijsberen, 12 andere
beren, 40 hyena’s, wolven, honden, 15
chimpansé’s, orang oetan’s en gibbons, 109
apen (22 soorten) 13 olifanten, 3 nijlpaarden,
21 kameelen, dromedarissen en lama’s, 57
herten en reeën, 43 runderen, w.o. 2 wisents,
12 bisons en 17 buffels, 84 wilde schapen,
43 antilopen, 21 zebra’s enz.; niet minder
dan 1072 vogels, w.o. 48 Afrikaansche, 18
Zuid-Afrikaansche en 11 Australische struis
vogels. In het geheel 2000 dieren, ver
tegenwoordigend een waarde van 1.125.000 M.
Met veel erkentelijkheid schrijft Hagenbeek
van een bezoek van keizer Wilhelm II aan
Stellingen, die zich vier uur lang door het
Dierenpark liet rondleiden en toen afscheid
nam met de woorden //Gij hebt hier een
werk tot stand gebracht zooals niemand dat
ooit heeft gedaan.”
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
De bekende stichter van het beroemde
dierenpark bij Hamburg, Carl Hagenbeek,
tevens de organisateur van een wereldhandel
in wilde dieren, heeft zijn interessante levens
loop te boek gesteld. Onze collega, Gos de
Voogd, te Amsterdam maakte van dit boek
eene Hollandsche bewerking en illustreerde
deze bewerking o.a. met platen naar foto’s
van wilde dieren, in volle vrijheid in de
wildernis genomen. Deze auto-biografie ver
dient belangstelling omdat zij het eenvoudig
relaas behelst van een ondernemend en door
tastend Duitscher, die zich omhoog gewerkt
heeft door eigen kracht.
Als zoon van een eenvoudig vischhande-
laartje te Hamburg, kreeg Hagenbeek van
visschers, die aan hem leverden ook wel
eens levende zeehonden, die hij door goede
verzorging in het leven wist te houden. Dat
was het begin van het houden en verhandelen
van vreemde dieren, hetgeen door hem tot
een wereldhandel werd ontwikkeld. Maar niet
zonder harden strijd trouwens de levensloop
van Carl Hagenbeek vertoont „ups” en
,/downs” bij menigte. De Hagenbeck’s zijn
onder de allereersten geweest misschien
waren zij wel de eersten die naar alle
landen ter wereld, maar vooral naar Afrika,
mannen zonden om voor hen het wildgedierte
te vangen of van de inboorlingen te koopen.
Bij tijden was de buit dier inzamelaars enorm.
En het transport van zulke convooien leeuwen,
tijgers, olifanten, nijlpaarden, struisvogels,
giraffen ging, vooral in de dagen toen
de transportmiddelen nog zooveel te wenseben
overlieten, met de grootste moeilijkheden en
ontzaglijke kosten gepaard. Over die jacht
en transportavonturen, en over de anecdotische
voorvallen uit zijn koopmans-, jagers- en
zwerversleven raakt Hagenbeek niet uitgepraat.
Trouwens ook het beroep van circus-onder-
nemer en dierentemmer heeft hij enkele jaren
uitgeoefend.
Als temmer werd hij baanbreker van een
nieuwe school, die beoogt de dieren ook
de wildste door geduld en met zachtheid
te overwinnen, en niet op de wreede, hard
handige manier, die voordien algemeen was.
Beteekenis heeft Hagenbeek ook gehad als
de eerste, die zich bezighield met het in
richten van anthropologische tentoonstellingen
ter opluistering van congressen, wereld
kennissen e.d. Hij was het die het eerst
Lappen, Singaleezen, Patagoniërs enz. wist
te bewegen, met hem naar de beschaafde
wereld te komen, en zich daar in hun gewone
dagelijksche bedrijf te laten kijken. Hagenbeek
heeft daarmee veel succes gehad en thans
kan er geen wereldtentoonstelling meer ge-
Makkum, 4 Nov. Hedenmorgen strandde
tusschen Makkum en Gaast een tjalk, geladen
met turfstrooisel. De opvarenden, de schipper
en zijn tweejarig zoontje, werden gered en
naar Workum gebracht. Het schip is Zondag
nacht uit elkander geslagen en met de lading
grootendeels hier aangespoeld. Schip en lading
waren niet verzekerd.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Sneek, 7 Nov. De Raad heeft gisteren
bijna 10 uren besteed aan ’t inelkaar zetten
van de Begrooting voor het volgend jaar.
Ons nog kort in functie zijnd Dagelijksch
Bestuur mag gerust zeggen, dat ’t bij deze
begrooting echec heelt geleden. Niet ver
geefs zei de oudste wethouder, de heer dr.
Bouma, toen hij zijn stem toezei voor 't
steunen van een voorstel om den post f 1000
subsidie voor 't St. Antonius ziekenhuis voor
5 jaar met f 500 te verhoogen, dat de slag
toch was verloren.
De vooruitstrevenden in den Raad hebben
zich ditmaal voorgoed op den .voorgrond
geplaatst.
De openbare leeszaal bezorgde men een
subsidie van f 600.
Vijf drankbestrijders-vereenigingen kregen
voor 1912 elk f 40.
’t Aanvangsalaris van de onderwijzers
bracht men van f 600 op f 650.
De politieagenten 1ste en 2de klas kregen
f 50 tegemoetkoming in de huishuur.
Een paar onderwijzers met diploma zang
kregen voor dal bezit een jaarlijksch dou
ceurtje van f 50.
Nachtwachts zagen hun jaarlijksche
komst stijgen van f 390 tot f 416.
De stadstuinier kwam van f 780
f 884 enz.
Door al die verhoogingen moest de post
hoofdelijke omslag van f 75000 tot f 77000
worden opgevoerd.
De onvoorziene uitgaven werden geraamd
op f 5080.
Bij de rubriek //Ontvangsten” zou men
onze veemarkt een hak zetten. Maar de
Voorzitter kwam met feiten, die den spreker
al gauw de overtuiging schonken, dat welke
pogingen men ook aanwendt, een model-
markt als die te Leeuwarden niet op zij
kan worden gestreefd. Van onregelmatig
heden op onze markt had de Voorzitter nooit
iets vernomen. Mocht men deze bespeuren,
Z.Ed. Achtb. hield zich aanbevolen daarmee
terstond in kennis te worden gesteld.
Als een bewjjs, dat onze veemarkt nog al
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau, van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Stranding.
Bij Elburg is in den nacht van Zondag
op Maandag op de Zuiderzee een motorboot
gestrand. Het bleek te zijn de //Elisabeth”,
schipper N. G. Klein van Zaandam. Daar
men niemand op de boot vond, werd naar
Zaandam geseind, waarop bericht inkwam,
dat zich twee menschen op de boot moesten
bevinden. Men vreest het ergste.
aardig marcheert, voegen we hier aan toe,
dat de post „ontvangsten veemarkten” op
f 6800 werd geraamd.
’t Eindcijfer der Begrooting zou later
worden bekend gemaakttoch kunnen we
meedeelen, dat deze dicht bij de zes ton komt.
Zondag had alhier het examen in
lichamelijke geoefendheid voor a.s. miliciens
plaats, vanwege het Noordergewest van het
N. G. V.
Het aantal deelnemers bedroeg 20, die
allen slaagden, nl. F. Bergsma, P. Lemstra,
B. Hendriks, D. Wierstra, J. Bakker, A. Bak
ker, A. Kampen, J. de Vries, J. Pekelharing,
allen te Sneek F. v. d. Berg te Bolsward
W. Ferwerda, A. Fockema, T. Damave,
T. Mensonides, P. de Groes, D. vd. Zee,
allen te Bolsward J. Hartstra te ’t Meer
H. vd Veen te Oranjewoud; J. Nauta en
D. Kraak te HeerenveenJ. Feenstra te
Wolvega.
Bij de er aan verbonden wedstrijden werd
de eerste prijs behaald door J. Nauta, lid
der Gymnastiek ver. „Tyr” te Heerenveen
met 103; de tweede prijs door D. Wierstra,
lid der Gymnastiekver. „Greate Pier” te Sneek
met 102de derde prijs door P. de Groes
te Bolsward met 102de vierde prijs door
P. Lemstra te Sneek, ook met 102 punten.
Makkum, 6 Nov. Gister zijn hier hon
derden pakken turfstrooisel komen aandrij
ven, alsmede hout en verder materiaal van
het bij Gaast gezonken tjalkschip „de Hoop”.
De zee ziet zwart van het strooisel, dat
evenwel als strandvondst geene waarde zal
hebben.
Workum.
eigenaardige wijze
gen, waarvan de huid minstens
waarde heeft.
Bij den drogist J. W. de Jong alhier
stonden een paar koopers voor de toonbank,
die de voordeur een weinig open hadden
gelaten. Opeens komt daar een afschqwelijk
beestje den winkel binnen en verbergt zich
onder de toonbank. De bewoner meende
dat het een rat was, maar door het binnen
komen van een paar stoere jongelingen werd
hij spoedig ingelicht, die hem zeiden dat het
een bunzing was en tevens verzochten het
diertje te mogen vangen. Dit ging niet
zoo gemakkelijk, omreden het dier zich achter
een partijtje fleschjes had verscholen. Toch
gelukte dit eindelijk. Door het in ’t nauw-
brengen verliet ’t zijn schuilplaats en werd
het tusschen de deur gevangen, waardoor men
het verder kon afmaken. Het gezegdestinke
als een mud, werd wederom bewaarheid, want
na de vangst verspreidde zich zoo’n onaan
gename geur in den winkel, dat deur.en en
vensters open moesten worden gezet.
Voor de jongelingen was hel geen onvoor-
deelig buitenkansje.
Op vermoedens.
De 61-jarige Arie Groen, caféhouder en
steenkolen handelaar te Nieuw-Lekkerland, is
12 Oct. 1.1. overleden. Zijn lijk, dat Dinsdag
is opgegraven, werd na te Dordt gerechtelijk
onderzocht te zijn, Woensdag weer ter aarde
besteld. Gedachte aan misdaad schijnt opge
komen te zijn bij de verzekeringmaatschap-
pijen, daar bleek, dat de overledene niet
alleen door zijn vrouw bij verschillende
Maatschappijen was verzekerd voor f 400,
maar óók door zijn 26-jarige ongehuwde
dochter Jana Marie, en wel, naar men zegt,
tot een bedrag van f 30.000 en dat nog
slechts sedert korten tijd. Vrouw Groen zegt
hiervan niet af te weten. Ook schijnt de
onderlinge verstandhouding niet al te best te
zijn geweest, en moet het gezin den laatsten
tijd nogal in geldnood hebben verkeerd.
Woensdag is de dochter door de justitie
te Dordt in verhoor genomen, waarvan ze
nog niet is teruggekeerd. Donderdag stelde
de justitie ten huize van de wed. Groen een
onderzoek in, dat anderhalf uur duurde.
Roti.
Wel, dacht ik Zaterdagavond j.l., dat moet
er weer van langs, net als twee weken ge
leden met het noodweer. De wind begon
weer op te spelen, en sloeg de regen tegen
de ruiten.
Gelukkig nam ’t zoo’n vaart niet, en bleef
het wel ruw, maar toch geen noodweer. Nu
gelukkig, want wat die stormnacht van 30
Sept, op 1 Oct. heeft teweeg gebracht, is
met geen pen te beschrijven. De kranten
stonden vol van de ongelukken, die er in
dien orkaan op zee zijn gebeurd, waarbij
honderden menschenlevens in de golven zijn
omgekomen, en talrijke gezinnen voor immer
in rouw gedompeld zijn.
Ja, de storm is in zijn uitwerking ver
schrikkelijk en menig hartverscheurend
tooneel zal daar op de woeste golven zijn
afgespeeld in dien stikdonkeren stormnacht,
waarvan onze gevoelvolle De Genestet terecht
zegt
„Gelijk de blaasbalg van een smids
(loeit d’ orkaan
Of reuzenvuisten in hun toorn het aan
beeld slaan
Zoo raast het op de kust. Als ijle haard
vuurvonken
Verschieten in de lucht de starren, die
(er blonken,
't Is ’t uur,
(waarin de nacht,
Van onder ’t zijden masker, een luchtig
(danser lacht.
En ’t uur, waarin de nacht, omfloerst
(met storm en regen,
Een kaperkapitein uit d’ afgrond
(opgestegen
Een armen zeeman grijpt en neersmakt
(op de rots...
Zijn jongste noodgehuil sterft weg in
(’t golfgeklots...
Zijn huikje splijt hij zinkt beveelt
(zich Gods genade,
En denkt aan d’ ijzeren ring en ’t
(zonnetje op de kade.
Zoo keeren iederen herfst 'die stormen
terug, als den wreeden overgang tot den
winter, die met zijn stille vries-dagen meer
het beeld is van rust en kalmte in de natuur.
De zomersche dagen, met langen zonne
schijn, waarvan we dit jaar zoo bijzonder
geprofiteerd hebben, zijn nu voorgoed voor
bij. We hebben genoten, volop genoten dit
jaar van die zomersche dagen, vol vroolijke
pracht, met hoog-blauwe luchten, en blik
kerende zonneschijn.
Maar ook aan al die lange zomerpracht
komt een einde en de gure dagen zijn ge
komen, die ons brengen het herfstseizoen.
De blauwe luchten zijn niet meer, en de
aan het hemelgewelf zijn weg
hebben plaats gemaakt voor
grauwe wolkgevaarten, die in woeste vaart
langs het zwerk drijven, en een dicht gor
dijn schuiven voor ’t glinsterend oog van
de Koningin van den dag. Wel probeert
de gouden zonne sommige dagen nog haar
gulden stralen te zenden door het dichte
wolkengordijn, maar meestal is de moeite
vergeefs, en hult de dag zich in een kleed
van nevel en regen.
De gevederde zangers, die in den heerlijken
zomer van ’s morg. vroeg tot ’savonds laat de
lucht vervulden met blijden jubel, zij hebben
ons voor ’t meerendeel verlaten en zijn ge
vlogen naar warmer oorden, waar nu de
hoogste zonnestand is.
De kleurige velden, getooid met de veel-
getinte bloemenpracht, liggen nu verweekt
door den slagregen, eenzaam en verlaten, en
worden langzamerhand meer verlaten, wan
neer het vee gestald wordt
De insecten, zoekende naar
zijn of gestorven, of weggekropen in korven,
reten en scheuren, om beschutting te zoeken
voor he’t gure getij.
En ook de landman legt den arbeid neder.
Hij keert vroeg terug van den akker, en
spoedt zich huiswaarts, waar hij zoekt het
gezellige plekje van.den haard. Niet lang
meet duurt het, of de koude dagen worden
al menigvuldiger, en we halen de kachel
van den zolder, om te verwarmen ons kil
geworden vertrek, dat straks bij kachel-
warmte en lamplicht wordt omgetooverd in
een gezellig plekje,
gevoelen.
Neemt ’s zomers de arbeid ons den gehee-
len dag in beslag, van den vroegen morgen
tot laat in den avond, nu vinden we
’s avonds rust en gezelligheid bij den huise-
1 ij ken aard.
De vruchtboomen staan kaal en
De hand van den plukker heeft ze
van hun kostbare schatten, en de stormach
tige dagen helpen mee, soms veel te erg
om de boomen te ontladen.
De bladeren, verwelkt en verdord, worden
afgeschud door den guren herfstwind, en her
en derwaarts gestrooid, en vallen neer op
den grond, waar ze weer veranderen in aard,
om nieuwe groeikracht te schenken.
Bij den boer komt nu weldra de drukke
tijd aan, wanneer de stallen wijd worden
opengezet, om het vee een warm plaatsje
te bereiden.
Lang blijven ze misschien nog in de weide,
waar ze dit jaar meer ellende, dan genoe
gen beleefd hebben, maar toch, wanneer aan
houdende regens het land herscheppen in een
modderpoel, dan worden de beestjes spoedig
binnengebracht, en vleien zich behagelijk op
stal, waar spoedig een aangename warmte
heerscht.
Zoo bereidt alles zich voor tot den naderen
den winter, met z’n korte dagen en lange
nachten, wanneer de natuur in schijnbaren
doodslaap ligt te droomen... om later weer
gewekt te worden tot „opgewekt” leven.
Rnkh. Crt.
Bolswardsche Courant
