Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
1911.
Verschijnt Donderdags en Zondags. 50ste Jaargang.
No. 95.
Zondag 26 November.
UIT DE PERS.
BINNENLAND.
Politiek Overzicht
VOOR
Afzonderlijke
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
vrou-
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
de rustverstoorder van ’t
de vrouw des huizes, toen
van de slaapgelegenheid der
waar te koop aan.
wijlen Brugman en
dialect en met een
En nu is het voor ons teleurstelling ge
weest, dat de H.H. Tydeman c.s. (in dit
geval is dat c.s. één persoon, te weten de
Hr. de Beaufort) zich niet geschaard heb
ben aan de zijde van de derde categorie van
voorstanders. Dat de Hr. Troelstra met zijn
voorstel, om over de hoofden van de j&egee-
ring heen een adres te ontwerpen aan de
Koningin, waarin wordt aangedrongen op
indiening van voorstellen tot Grondwetsher
ziening door de Regeering in den loop dezer
legislatieve periode, wegens de urgentie van
het Kiesreehtvraagsluk bij den Hr. Tydeman
geen succes had; dat was natuurlijk; dat
onzinnige voorstel kreeg alleen de sociaal
democratische stemmen. Als de Kamer dit
voorstel had aangenomen, en de Koningin
ware er op ingegaan, dan had Hare Majes
teit moeten beginnen met het thans zittend
Kabinet te ontslaan, en wij houden er ons
van overtuigd, dat dan de Hr. Troelstra de
eerste zou geweest zijn, om zulks zeer incon
stitutioneel te noemen. Maar dat de Hr.
Tydeman, die het voorstel-Troelstra terecht
bestreden had, zich ook heeft verzet tegen
de motie-Borgesius c.s., zelfs tegen het eerste
gedeelte, dat zich zuiver voor de urgentie van
A. K. uitsprak, is bedroevend. En dat te
meer, omdat de Hr. Tydeman, die in den
hoek gedrongen was, zich ten langen leste
achter de uitvlucht verschool, dat niet meer
vaststaat wat „Algemeen Kiesrecht” is. Ja,
dat is de oude truc. Net alsof in ons poli
tieke leven dit woord niet de zeer vast om
lijnde beteekenis heeft verkregen van Kies-
rechtregel, gemis daarvan uitzondering, wel
gemotiveerde uitzondering, op het staatsbe
lang gegrond, met eene Grondwet, die de
invoering van Algemeen Vrouwen-Kiesrecht
mogelijk maakt, al zjjn er onder de voorstan-
er een
PRINS JORIS schreef het volgend
in de Rnkhuizer Courant:
Les idéés marchent, de denkbeelden gaan
vooruit.Wel mocht Mr. Goeman Borgesius
in de uitnemende rede, die hij Woensdag 15
Nov. 1.1. in de Tweede Kamer heeft gehouden,
hierop wijzen, toen hij de zaak van het Al
gemeen Kiesrecht besprak. Deze veteraan in
den strijd voor deze zoo urgente zaak mocht
er aan herinneren, dat hij reeds meer dan
20 jaar daarvoor in de Kamer en buiten de
Kamer warm had gestreden en dat hij toen
slechts weinige medestanders had. En de
Hr. Limburg maakte er melding van dat in
1899 de Hr. Troelstra nog niet verder durfde
gaan dan eene motie voorstellen, waarbij de
Kamer zich in beginsel voor algemeen kies
recht zou verklaren, dat bij in 1901 riog
niet verder kwam dan eene motie, waarbij
de Kamer zou uitspreken, dat voor eene goede
sociale wetgeving, definitieve regeling van
het Kiesrecht onontbeerlijk is en dat daartoe
Grondwetsherziening noodzakelijk is.
En thans?
Op 16 Nov. 1911 stellen vijf Unie-Libe-
ralen en vijf vrijzinnig-democraten, de H.H.
Goeman Borgesius, Limburg, de Klerk, Patijn,
Rink, Roodhuyzen, Bos, Marchant, Smidt en
Treub eene motie, waarvan het eerste deel
luidde
„De Kamer is van oordeel, dat invoering
van algemeen kiesrecht en van evenredige
vertegenwoordiging wenschelijk, maar zonder
voorafgaande grondwetsherziening onmoge
lijk is”,
en deze motie krijgt van de vrijzinnigen alle
stemmen op drie na, d. i. 30 (de vrijzinnig-
democraat Vorsterman van Oyen was ver
hinderd deze vergadering bij te wonen) en
behalve die van de sociaal-democraten ook
„die van den Curistelijk-Historischen Hr. de
Geer, wien een eere-saluut niet mag worden
onthouden, dat geen coalitie-belang ter wereld
hem kan dwingen te stemmen tegen zijne
overtuiging. Hadden de Katholieken er ook
zoo over gedacht, de motie die slechts met
eene kleine meerderheid verworpen werd, 42
tegen 37, ware aangenomen en de Staats
commissie voor Grondwetsherziening zou eene
uitspraak gekregen hebben, waaraan zij ter
dege houvast had.
Maar wat praten wij
sociaal-democraten. Met de vraag of hun dit
door het A. K. ooit lukken zal en of zij
als voorstanders daarvan nu wel verstandig
doen, door zoo geweldig zwaaien met de roode
vlag den bijna met het A. K. verzoenden
stuipen van angst op het lijf te jagen, zullen
wij ons maar niet bezig houden.
In de tweede plaats hebben wij de burger
lijke democraten, vrijzinnig-democraten, Unie-
liberalen, de Hr. de Geer, en zoodra als de
conservatieve coalitiegroep hen loslaten ook
heel wat Katholieken, die in het A. K. een
groot staatsbelang zien. Die begrijpen, dat
het wederrechtelijk onthouden van het hem
toekomend recht aan den van eigen arbeid
levenden burger, niet anders kan leiden dan
tot billijken wrevel tegen het gezag; dat het
grootst mogelijk aantal burgers, dat mede-
zeggingschap heeft, in het huishouden van
den Staat, de mede verantwoordelijkheid doet
gevoelen van het heelé volk voor de Re-
geeringsdaden; dat daardoor eerst de Regeering
dat onmisbare vertrouwen van de burgerij in
al hare lagen krijgt, dat de grondslag is van
eerbied voor het gezag. De Heilige Thomas
van Aquine heeft het zoo juist gezegd Voor
eene goede regeling van staats- of stadsbestuur
is dit het eerste: „dat allen op eenigerlei
wijze deel moeten hebben aan de regeering
hierdoor toch wordt de vrede onder het volk
bewaard en allen zijn gesteld op zulk eene
regeling en houden ze in stand.
In de derde plaats hebben wij hen, die,
als de Nieuwe Rolterdamsche Courant, uit
meer practische overwegingen voorstanders
van Algemeen Kiesrecht zijn geworden. Die,
overtuigd hoe groote mislukking de Kies
wetman Houten is geweest, overtuigd dat
op art. 60 der Grondwet, door Dr. Kuyper
een wetgevend schandaal genoemd, geene
goede Kieswet opgebouwd kan worden, en
tevens van meening, dat het niet goed is
de in alle partijen wassenden stroom voor
definitieve regeling van het Kiesrechtvraag-
stuk langer tegen te gaan, het A. K. als de
eenig mogelijke oplossing aanvaarden. Geen
warme voorstanders dus, wij zouden de zaken
nietgaarne anders voorstellen dan zij zijn,
maar voorstanders en ons welkome voorstan
ders; wij zeggen het den Hr. Borgesius na:
Het spreekt toch vanzelf, dat, wanneer men
zoolang moet wachten op de invoering van
algemeen kiesrecht, dat alle voorstanders van
het algemeen kiesrecht ware voorstanders zijn
geworden, en voor de denkbeelden in dit
opzicht door den Hr. Troelstra ontwikkeld,
sympathie hebben, dat wij dan niet 10 maar
wel 20 en 30 jaren moeten wachten voor
die hervorming in het Staatsblad komt.
ders daarvan, die niet dadelijk alle
wen tot de stembus willen toelaten.
En merkwaardig genoeg, hier raakten de
uitersten elkaar, ook de Hr. Troelstra, al
zou hij er, om verkeerde gevolgtrekkingen
te voorkomen, zijne stem aan de motie ge
ven, vond baar te vaag. Hij, die de vader
is van het petitionnement voor Algemeen Kies
recht'; hij die op den Rooden Dinsdag aan
het hoofd liep van een stoet, verblindend
door vele vaandels met „Algemeen Kies
recht” er op, wist nu in eens niet meer wat
men daaronder had te verstaan hij kon zich
dus niet met de motie vereenigen, maar
moest zijn eigen voorstel handhaven. Wat
slechts hem kan verbazen, die niet weet, dat
het den sociaal-democraten minder te doen
is om verkrijging van het A. K., dan wel
om de agitatie daarvoor, en dat de S. D.
A. P. in de Tweede Kamer geen grooter
schande in de oogen der onvervalschte Mar
xisten kan overkomen, dan gevonden te
worden in samenwerking met de burgerlijke
democraten.
Tzum. Beetgenomen
Even geduld, wie gelooven, haasten niet.
Wat hangt er aan de klok
Och niks, ’t is ’n handelszaakje, ’t zit ’m
tusschen eenige huismoedertjes en ’n koop
man in bloembollen, eenen man die voor ’t
eerst, kennis kwam maken.
Eenige maanden geleden kwam
uiterlijk zeer fatsoenlijk, net gekleed bloem-
bollenventer aanbellen en bood van zijne
De man kon praten als
in vloeiend Hollandsch
flux de paroles, dat het
een aard had, wist hij zijne koopwaar aan
te bieden en van de hand te doen ook. Wij,
dat wil zeggen onze huismoedertjes, namen
een paar bollen voor slechts één kwartje in
koop aan. Voor slechts één kwartje, want
volgens ’s mans verzekering zouden uit die
bollen binnen eene maand te voorschijn
komen allerprachtigste blauwe bloemen, en.,,
elke maand opnieuw weer.
Eu de verzorging
O, zoo gemakkelijk. Men behoeft ze slechts
te plaatsen in een bloempot met droog zand.
Besproeiing en bemesting Geheel overbodig.
En dan slechts voor één kwartje twee,
Alweer strenge winter.
Volgens een imker zij wij een strengen
winter te wachten, daar de bijen de vlieg
gaten hunner woningen zoo klein hebben
gemaakt als blijkbaar in geen jaren het ge
val was. Ze willen zich zoodoende beter
tegen koude beschermen.
Rozenteelt.
Hoe krijgt men op goedkoope wijze wor-
telechte struikrozen Deze vraag vond ik
dezer dagen op practische wijze beantwoord
in den tuin van den heer Rademaker, hoofd
der school te Lobith. Hij had in het vorige
jaar het snoeisel der rozen uitgezócht, de
beste scheuten 3 centimeter diep in den
grond gezet en daarna vast aangestampt.
Zooals de heer R. mij vertelde had hij van
de veertig scheuten dertig struikrozen, waar
van er dit jaar reeds tien gebloeid .hadden.
Het is' nu in den tijd omdat voorbeeld te
volgen. Lukt het niet, het kost niet en is zeker
de proef waard. (Geld.)
Tien voorschriften voor de huisvrouw.
1. Laat uw kinderen nooit alleen thuis.
2. Laat geen lucifers onder het bereik uwer
kinderen. 3. Plaats een stevig hek rondom
uw kachel. 4. Laat nooit kokend water op
den grond staan. 5., Doof de lamp uit, al
vorens ze met petroleum te vullen. 6. Giet
nooit petroleum op het vuur. 7. Sluit uw
woning, wanneer gij u voor eenigen tijd moet
verwijderen. 8. Laat geen spijzen in koperen
vaatwerk koud worden. 9. Maak geen groenten
of vruchten in zinken vaatwerk in. 10. Vergif
moet gij zorgvuldig verbergen, teneinde on»
gelukken te voorkomen.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
men zou haast zeggen eeuwig doorbloeiende
kamerplanten.
Op het eerlijk gezicht van den koopman
af, wie kwam niet in de verleiding om zijn
kwartje zóó goed te besteden. Enfin, de
koopman heeft verscheidene pseudo-natuur-
kindertjes aan den man gebracht.
Onze op bloemen beluste moedertjes zitten
nu al maanden te turen naar de dingen, die
komen zullen. Het kleine spruitje, dat 'bij
den koop al uit de bollen keek, staat nog
even nieuwsgierig uit te kijken, alsof het
zeggen wil Mijn baas heeft je netjes bij
den neus gehad, ’t is ’n oolijkert.
Zoodra die gladjanus weer verschijnt, moesten
onze moedertjes toch eens bij hem infor-
meeren of de behandeling van de wonder-
bollen wel volgens aanwijzing is geschied.
Tryn Flapiit zei al Ei, jonge, it binne
opdroege siepelsnet oas, hij het jimme
bedondere. Fran. Ct.
Broek bij Joure. Ze hadden zich gehuis
vest in een wel kleine maar toch warme
woning, tot plotseling hun huislijk geluk
wreed werd verstoord. Die zij waren zeven
muisjes, die zich gevestigd hadden in een
kinderwagentje en
jonge volkje was
zij de „inhoud”
kleine eens ging opschuden.
Geen nieuwe Zondagswet.
De Regeering heeft aan de Tweede Kamer
meegedeeld, dat zij niet verzuimd heeft, de
Zondagswetgeving andermaal in onderzoek te
nemen zij kan echter nog geen toezegging
doen dat een wetsontwerp spoedig zal worden
ingediend.
Dat verstaan we, zegt de Zutph. Cl. De
Regeering is blijkbaar huiverig dezen knup
pel in het hoenderhok te werpen. Want
zoo zij de vrijheid om op Zondag feest te
vieren, aan banden ging leggen, zou er uit
’t Zuiden van ons land een geweldige storm
opsteken. En dan kon de heele coalitie wel
eens uit elkaar geblazen worden.
Onze R.-Kath. medeburgers zijn op een
Engelschen Zondag volstrekt niet gesteld.
Dat weten de a.-rev. wonderwel. Zij durven
het daarom niet aan, hun wil op dit punt
door te zetten. Dat kon hun te staan komen
op verlies van de hun zoo dierbare macht.
En dien prijs achten zij zelfs de meest voor
treffelijke Zondagswet blijkbaar niet waard.
Dat neemt niet weg, dat er wel eens een
ontwerp komen zal. Daar twijfelen we niet
aan. Den a.-rev. kiezers wil men gaarne in
’t gevlei komen. In het voorjaar van 1913,
als toch alle kans op afhandeling uitgesloten
is, zal er wel een nieuw Zondagswetje worden
ingediend, waaruit dan blijken moet de wil
der Regeering om de beginselen „levende
ter rechterzijde”, in onze wetgeving op te
nemen.
Maar des alniettemin, er zijn 37 stemmen
voor de motie uitgebracht en slechts 42 te
gen. Van rechts waren vele leden afwezig,
niet minder dan 19, waaronder vele Katho
lieken zouden die zich met opzet onttrok
ken hebben aan de stemming
Wij zouden tenslotte een plicht der dank
baarheid onvervuld laten, als wij deze kro
niek niet eindigen met eene ware dankbe
tuiging aan den man, die dezen uitslag
mogelijk gemaakt heeft, n.l.... Dr. Nolens.
Deze heeft zich toch met kracht verzet tegen
eene poging, die van rechts is uitgegaan,
om het stemmen over de motie-Borgesius-
Limburg c.s. te verijdelen. Helaas is het on-
noodig te vermelden, dat dit weer gedaan
is door den Hr. de Savornin Lohman, die
met een voorstel kwam om de motie te be
handelen op een later te bepalen dag, wat
in parlementairen stijl wil zeggennooit.
Dit voorstel, met grooten hartstocht toege
licht, verwekte sensatie, om niet te zeggen
consternatie. Was het den Hr. Lohman in
derdaad te doen, om, nadat hij de sociaal
democraten daartoe gedwongen had, thans
ook Vrijzinnig-democraten en Unie-liberalen
te noodzaken om te zien naar wettige ver
weermiddelen van hunne rechten als minder
heid Het leek er veel op, maar de gerust
heid keerde spoedig terug, toen Dr. Nolens,
wiens politieke figuur iederen dag sympathie
ker wordt, verklaarde dat hij aan Lohman’s
pogen niet zou meedoen.' Diens voorstel
haalde maar 12 stemmenen hij kon niet
eens die van alle eigen partijgenooten mee
krijgen de H.H. van Idsinga en de Geer
stemden tegen. De Hr. Lobman moest
zich tevreden stellen met de consolatieprijs
van twee Katholieken en vier anti-revoluti-
onaire helpers.
Het lijkt wel of het den Hr. de Savornin
Lobman er om te doen is, de teugels van het
bewind der Rechterzijde over te geven aan
Dr. Nolens.
over de Katholieken;
deze motie ware ook aangenomen, indien de
vrij-liberalen in plaats van hunne stem tegen
uit te brengen, deze aan de motie hadden
gegeven. Van den Hr. Karnebeek heeft
niemand zulks verwonderd, hij de afgevaar
digde voor Utrecht zal, welke hoogachting
wij hem om zijne scherpzinnigheid en ge
leerdheid mogen toedragen, geen bezwaar
hebben tegen onze qualificatie, dat hij is als
een „wilde” in de politiek, die precies op
eigen verkozen terrein blijft staan, ook al
doet zijne geheele partij een schrede vooruit,
maar van de heeren Tydeman en Beaufort
wekte zulks teleurstelling. (De hr. van Foreest
kon wegens de vervulling van zijne plichten
als Dijkgraaf van de Hondsbossche niet aan
wezig zijn). En die teleurstelling was er zeker
niet minder om, sinds het voornaamste orgaan
der vrij-liberalen, de Nieuwe Rotlerdamsche
Courant de zijde van het Algemeen Kiesrecht
heeft verkozen, natuurlijk niet als gloeiend
voorstander wat ook trouwens niemand ver
wacht had, maar als daad van wijs beleid,
om zich niet te verzetten tegen iets wat
logisch uit Thorbecke’s stelsel van directe
vertegenwoordiging voortvloeit, om mede het
struikelblok uit den weg te ruimen, dat
samenwerking van alle vrijzinnigen tegenover
de coalitie onmogelijk maakt.
Men moet toch niet vergeten, dat er in
Nederland onder de voorstanders van Alge
meen Kiesrecht drie groote nuanceeringen
worden gevonden. Wij hebben daarbij ten
eerste hen, die door het Algemeen Kiesrecht
de politieke macht van den arbeider willen
geven, om deze in staat te stellen ook op
dit terrein de overheersching van de bezittende
klasse een einde te doen nemen. Dat zijn de
Bolswardsclie Courant,
