No. 41.
Verschijnt Donderdags en Zondags. 51ste Jaargang.
1912.
Nieuws- en Advertentieblad
Bols ward en Wonseradeel.
I
Fries olie Elfstedentocht
per Rijwiel,
Pinkstermaandag.
0FFIC1ËELE LIJST
I
II
Zuiver
Goed en Goedkoop
Overal verkrijgbaar.^
I
Het is zeker dat Ge ze
dan blijft drinken -
Vraacj bij Uw
winkelier een bus
-J/ainIIoutems
Rona
'cacao
en vergelijk deze
met andere soorten
van olenzelfden prijs
Zondag 19 Mei.
RECLAME.
op
II
BINNENLAND.
K2 bus ƒ1,50 IIMK? bus
-O,8Oho„ -0.18
i i
VOOR
Afzonderlijke
a
andere bus-
-
I
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. ’van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
VOOR DE HUISMOEDERS.
(Practische wenken voor het onderzoeken
van levensmiddelen).
■r.?..
■i-'l
te:
tel
te'.
I 1
IIw«e 1
der 278 deelnemers verkrijgbaar a
11 cent fr. p. post bij
FIRMA B. CÜPERUS Az.
te Bolsward.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Schw. M. Z.
Oosterlittens. In Mei leggen alle vogels
een ei, enz. Dat rijmpje mag algemeen bekend
heeten. Maar wat zeker eene bijzonderheid
kan worden genoemd, is, dat dit jaar de
jonge vogels zoo vroeg worden geboren.
Jonge spreeuwen piepen reeds onder de pannen
onzer daken, jonge eenden zwemmen in onze
slooten en verleden Vrijdag den 10 Mei is
in de nabijheid van ons dorp een broedsel
kievitseieren uitgekomen. Dit feit is deugdelijk
geconstateerd door een jongen, die er van
dag tot dag ging kijken. Vrijdag heeft hij
de pas geboren jonge diertjes in het nest
zien liggen. Den volgenden dag reeds waren
ze verdwenen. Daar volgens Brehm de kievit
met een sterk vergrootglas. Geheel zuivere
gemalen koffie moet een volkomen gelijkmatig
uiterlijk hebben, terwijl vervalschingsmiddelen
zooals bijv, gemalen boonenen erwten duidelijk
zichtbaar zijn. Cichorei herkent men aan de
donkere gummieachtige korreltjes, in groote
hoeveelheden bijgemengd kan zij gevaarlijk
zijn. Meest alle bijmengsels hebben een min
of meer glanzend uiterlijk, terwijl de echte
koffie er altijd mat uitziet. Zeer snel kan
men ook gemalen koffie onderzoeken door
een glas tot bijna den rand met water te
vullen en dan daarop een- weinig van de te
onderzoeken koffie te strooien.- Zuivere koffie
blijft bovendrijven, terwijl bijna alle verval
schingsmiddelen zinken. Cichorei kenmerkt
zich bovendien nog hierdoor dat de vloeistof
bijna onmiddellijk gekleurd wordt. Is de
kleur intensief donkerbruin dan is de toe
voeging van cichorei gevaarlijk voor de ge
zondheid. Bij zuivere koffie wordt koud
water in het geheel niet gekleurd of in elk
geval eerst na een betrekkelijk langen tijd.
Vervalsching van thee door bijmenging is
tamelijk moeielijk te constateeren, daartoe is
noodig eenige kennis van het artikel zelf.
Voor theevervalsching worden gebruikt de
bladen van zeer verschillende planten, bij
voorkeur die van den wilden pruimeboom.
Intusschen is in onzen tijd de thee op de
productieplaatsen zoo goedkoop dat het feitelijk
de moeite niet meer loont ze te vervalschen.
Geheel anders staat het met de cacao.
Men behoeft er niet aan te twijfelen of hiervan
worden reusachtige hoeveelheden verkocht
die niet voldoen aan de billijke eischen die
men aan zuivere cacao mag stellen. Het
meest wordt vervalscht met stijfsel in den
een of anderen vorm. Dit kan men intusschen
spoedig vaststellen als men een theelepel
vol poeder in een schaaltje doet en daarop
kokend water doet. Is stijfsel aanwezig dan
wordt de vloeistof spoedig en zeer merkbaar
dikker. Bij zuivere cacao is de verdikking
der vloeistof nauw merkbaar. Wat erger is
de bijmenging van cacaodoppen, die helaas
niet zoo spoedig zijn uit te vinden als men
geen microskoop ter beschikking heeft. Alleen
als het poeder niet zorgvuldig gemalen is,
verraden zich de doppen door eene zekeren
ongelijkmatigen vorm. Intusschen de knappe
vervalscher weet zulks te vermijden.
Van alle voedings- en genotmiddelen vindt
men wel de meeste vervalschingen bij mar
melades en geldsoorten. Het is geene over
drijving als men beweert dat slechts zeer
weinig van de onder genoemde namen ver
kochte waren uitsluitend bestaan uit de op
de etiquetten vermelde vruchten en zuivere
suiker. De meeste bijmeügels, zooals die welke
dienen om te kleuren of om het volume te
vermeerderen zijn onschadelijk, ofschoon na
tuurlijk toch vervalschingsmiddelen, stijfsel
is overigens slecht bruikbaar voor marmelades.
De gelei zou er de helderheid door verliezen.
Bij marmelades kan men ze het best ont
dekken door eene eenvoudige proef. Men
lost een theelepel vol marmelade op in een
halve theekop heet water en filtreert het geheel
dan door een doek van gaas om mogelijke
vaste overblijfselen te verwijderen. Vervolgens
voegt men druppelsgewijze toe eene oplossing
van overmangaanzure kali totdat het mengsel
volkomen kleurloos is. Zoodra nu de vloeistof
is afgekoeld, doet men er bij een enkele
druppel jodtinktuur. Is er stijfsel aanwezig,
al is het slechts eene kleine hoeveelheid,
dan toont zich onmiddellijk eene duidelijke
blauwe kleur.
Nog meer dan stijfsel wordt glucose voor
vervalsching gebruikt en ook deze kan op
eenvoudige wijze worden aangetoond. Men
handelt voorloopig zooals bij de eerste proef,
laat de gefiltreerde vloeistof koud worden en
giet er dan bij dezelfde hoeveelheid, of iets
meer, sterke alcohol. Om het proces goed te
kunnen volgen, gebruikt men voor het expe
riment bij voorkeur een glas. Is het monster
uitsluitend uit vruchten vervaardigd, dan
vertoont zich slechts een weinig bezinksel.
Is echter glucose aanwezig, dan scheidt zich
een dichte witte wolk van de vloeistof af,
die ten slotte op den bodem zinkt.
Om het uiterlijk van ingemaakt zuur fraaier
te maken, wordt dikwijls bij de bereiding,
in meer of mindere mate, koper gebruikt.
Somtijds gebeurt zulks niet eens opzettelijk
maar door het koken in gereedschap van
koper. Heete azijn nu heeft invloed op koper
zooals trouwens aan iedere keukenprinses wel
bekend is. Koper is echter vergif en, zelfs
bij geringe hoeveelheden, schadelijk. Inge
maakt zuur dat een heldere groene kleur
heeft, is reeds bij voorbaat verdacht. Men
onderwerpt het aan de volgende proef: eene
kleine hoeveelheid wordt met een vork fijn-
gedrukt en gebracht in een flesch met kurk.
Men voegt er bij eene oplossing van gelijke
deelen ammoniak en water en schudt het
geheel goed door. Is nu ook maar de kleinste
hoeveelheid koper voorhanden, dan wordt de
ammoniak blauw gekleurd.
Ook bij spinazie, erwten en
groenten wordt niet zelden koper gebruikt
om de kleur te verhoogen. Om zulks aan te
toonen kan men een zeer interessant experi
ment toepassen door middel van chloorwater-
stof. Men moet daarmee echter zeer voor
zichtig omgaan, omdat het een sterk bijtend
zuur is. Een monster van het te onderzoeken
materiaal wordt fijngedrukt en een theelepel
vol daarvan in een theekopje gedaan, waarna
men er 30 druppels chloorwaterstof bij voegt.
Het kopje wordt dan geplaatst in een bad
van kokend water, terwijl een blanke draad
nagel in het kopje wordt gedaan. Het water
wordt 20 minuten op kookhitte gehouden.
Vervolgens neemt men den draadnagel uit
het kopje, was er koper in het mengsel, dan
is de nagel sterk verkoperd.
Ten slotte zij nog vermeld, dat conserven
in blik waarvan een der deksels bol schijnt
te zijn, reeds bij voorbaat afgekeurd moeten
werden, omdat bij den inhoud eene omzetting
heeft plaats gehad.
Het is merkwaardig hoe moeielijk het voor
vele huismoeders is om de hoedanigheid van
een ei te beoordeelen. De meesten weten
eerst wat een ei is als ze het opengemaakt
hebben.
Toch is er eene zeer eenvoudige methode
die onder ieders bereik ligt en waarvan zich
ook de handel bedient, wat voor de betrouw
baarheid pleit. Voor een onderzoek is niets
anders noodig dan een min of meer donkere
ruimte (kamer, kast, kelder) en een brandende
kaars. Men neemt het ei en houdt dit
tusschen het oog en het kaarslicht. Een ei
dat versch gelegd is of in elk geval nog als
volkomen versch verkocht kan worden, toont
duidelijk op het breedste eind een lucht
ruimte tusschen de schaal en het binnenste
huidje. Hoe verscher het ei des te kleiner
de luchtruimte. Het overige deel van het
ei moet gelijkmatig doorschijnend zijn. Is
het ei geheel of gedeeltelijk bedorven dan
ziet men een aantal donkere vlekken. Past
men deze methode toe, dan zal men zeker
niet met bedorven eieren worden bedrogen.
Met eenig recht mag beweerd worden dat
in de groote steden (en op dorpen ook wel)
nog dikwijls melk wordt verkocht die met
water is vervalscht. Aan het uiterlijk kan
men zulks niet gemakkelijk herkennen. Een
eenvoudige methode om te zien of de melk
van goede kwalitéit is en een voldoend vet
gehalte heeft is de volgendeMen doe eene
kleine hoeveelheid der te onderzoeken melk
in een kleine glasbuis. Na ze goed te hebben
omgeroerd steekt men een dikke blanke
breinaald ongeveer tien centimeter diep in
de melk en trekt die dan kalm en in
schuinen stand terug. Is de kwaliteit der
melk goed, dan komt, aan het einde der naald
een druppel die vrij lang blijft hangen.
Bij met water verdunde melk vormt zich in
het geheel geen druppel of deze valt er on
middellijk af. Dit laatste kan ook plaats
hebben bij vetarme onvervalschte melk, maar
dan bewijst de proef in elk geval dat de
melk minderwaardig is.
Botervervalsching met margarine of andere
surrogaten kan worden ontdekt door de zoo
genoemde »lepelproef” die ook door schei
kundigen wel wordt toegepast. Men handelt
daarbij aldus een klompje boter ter grootte
van twee a drie erwten wordt in een lepel
verwarmd boven een spiritus-, petroleum- of
gasvlam. Goede versche boter gaat dan rustig
koken met een aantal kleine schuimblazen.
Margarine daarentegen en de meeste andere
kunstbotersoorten gaan spatten en sissen, zij
maken een geruisch als dat van groen hout
dat verbrand wordt.
Men kan ook de volgende eenvoudige
methode toepassen men brengt een deel van
het monster boter in een fiesch en plaatst
die in water zoo warm dat de boter smelt.
Laat men nu de flesch een half uur staan
waarbij het water op temperatuur blijft, dan
zal zuivere boter gedurende dien tijd volkomen
helder blijven. Wordt het vet daarentegen
troebel en vlokkig, dan bestaat het uit mar
garine of een ander kunstproduct. Sommige
bijzender geraffineerd samengestelde kunst
producten geven de eerste maal niet altijd
duidelijke positieve resultaten, maar bij eenige
oefening leert men toch zelfs den graad der
vervalsching kennen.
Een der veelgebruikte genotmiddelen die
het voorwerp zijn van vervalsching isde
koffie. Ook hierbij bestaan echter eenvoudige
hulpmiddelen om de vervalsching te ontdekken.
Dikwijls is reeds voldoende een onderzoek
16 dagen broedt, moet het laatste ei ongeveer
24 April zijn gelegd en is dus het broedsel
wonder boven wonder aan de spiedende oogen
der talrijke eierzoekers ontsnapt.
Achlum. Meende men aanvankelijk, dat
de voorloopige pogingen tot aansluiting bij
de Electrische Centrale te Witmarsum,
Pingjum en Arum, weldra met gunstigen
uitslag zouden worden bekroond, zoo’n vaart
bleef de zaak toch niet behouden. Ja, men
hoorde zelfs al fluisteren (misschien een ge
volg daarvan, dat alles zoo stil bleef) dat,
hoewel de verstrekte inlichtingen omtrent
eventueele aansluiting gunstig hadden geluid,
er geen waarborg kon worden gegeven voor
voldoenden stroom» Thans is evenwel door
het bestuur der Centrale een onderzoek in
gesteld naar de capaciteit der machines en
in een vergadering met de commissie alhier
het resultaat van dit onderzpek kenbaar
gemaakt. Gebleken is, dat men zich te Achlum
nog in het minst niet ongerust behoeft te
maken, daar het onderzoek aan het licht
heeft gebracht, dat de mogelijkheid tot aan
sluiting niet is uitgesloten. Fran. Ct.
Dat komt er van.
Gistermorgen is het zoontje van den
landbouwer Keurentjes te Zeddam bij het
uithalen van vogelnestjes uit den boom ge
vallen.
Deerlijk verminkt werd hij naar de ouder
lijke woning vervoerd. De toestand is zeer
ernstig.
In den afgeloopen nacht bemerkte
de heer W., wonende in de Reinaldstraat te
Arnhem, dat een vreemde gast op zijne slaap
kamer was. De heer W. wilde opstaan, om
den indringer te kunnen beletten zijn werk
voort te zetten, doch deze maakte, toen h(j
zulks zag, dat hij wegkwam langs een ladder,
die voor het openstaand slaapkamerraam stond.
Toen de inbreker nog op de ladder was,
greep de W. deze beet om dit werktuig om
ver te werpen. Onmiddellijk klonk een schot
en werd de heer W. in den rechterbovenarm
getroffen. De kogel ging daarna door een
eikenhouten ledikant en kwam daarop in den
muur terecht. De dief had intusschen het
hazenpad gekozen. De heer W. vermiste
een gouden dameshorloge, een gouden ketting,
een bos sleutels, een portemonnaie met eenig
geld en een Zeeuwsch gouden speldje. Door
de politie wordt een onderzoek ingesteld.
Bolswardsche Courant
I 1
