i9ia.
No. 42.
Verschijnt Donderdags en Zondags. 51ste Jaargang.
Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Friesche Elfstedentocht
per Rijwiel,
0FF1C1ËËLÊ" LIJST
I
h
I
Politiek Overzicht.
Donderdag 23 Mei.
UIT DE PERS.
BINNENLAND.
Ingezonde n.
op Pinkstermaandag.
VOOR
Afzonderlijke
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
PRINS JORIS schreef in de Enkhuizer
Conrant het volgend
II. BEEKHUIS,
Voorzitter Elfstedentocht-Commissie.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
bosch kunnen bieden,
het ook gevaren
der 278 deelnemers verkrijgbaar a
10 cent (11 cent fr. p. post,) bij
FIRMA B. CUPERÜS Az.
te Bolsward.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
Bolsward, 19-5 1912.
Wel Edele Heer!
Zou U onderstaande nog in uw Blad willen
opnemen
I
I
I I
Talma heeft dus, dank zij de trouwe hulp
der sociaal-democratie, zijne Bakkerswet er
door gekregen. Wel heeft de eindstemming
over het wetsontwerp nog niet plaatsgehad,
dat zal eerst na Pinksteren geschieden, maar
de aanneming van de wet lijdt bij ons geen
twijfelhet coalitiebelang zal hier ook zeker
weer gaan boven het landsbelang, zoodat men
van Rechts deze wet wel unaniem zal slikken
en de enkele afwijkenden als Lohman,
Idsinga en Snoeck Henkemans zullen ruim
gecompenseerd worden door de sociaal-demo-
craten, misschien versterkt door eenige andere
leden van Links, die vinden „dat er nu
toch eindelijk iets voor die bakkers gedaan
moet worden”, eene stemming, waarvan de
Regeering geheel de schuld draagt, die dit
wetsontwerp nu reeds vier jaren lang voor
zich uitdroeg.
Hoe een boerderij ontruimd werd.
Snoek, 20 Mei. De hr. J. Hoekstra alhier
kocht van een veehouder te IJsbrechtum een
boerenplaats met 46 hectaren groenland voor
f 100.000, om een en ander met oude Mei
(12 Mei 1912) te aanvaarden.
De koop scheen echter buiten verkoopers
familie te zijn aangegaan, want den heer
Hoekstra werd door verkoopers vrouw ver
boden het erf te betreden.
De betaling had echter plaats, doch de
en ver
en slechter hoe meer
Nu de lijst der deelnemers van den elf
stedenrij vïtfhtocht op Pinkstermaandag gesloten
is, zij het mij vergund, er nog eens op te
wijzen, dat door de inschrijving iedere deel
nemer zich verplicht heeft, van
geen snelheidswedstrijd te maken.
Is hard jakkeren ten eenenmale onver-
eenigbaar met het volop genieten van al de kocht huis ontruimd.
Met hulp van deurwaarder en politie werd
de verkooper opgezocht en aan genoemde
hulp is het te danken, dat den kooper heden
een aanzienlijke schadeloosstelling werd uit
betaald.
Vee in de weide vergiftigd.
Zuidbroek bij Joure, 20 Mei. Een vee
houder alhier, de heer K., heeft aan ’t pad,
dat van Noordbroek naar Joure loopt, een
uitmuntend beslag melkvee loopen. Bij drie
dezer dieren deden zich plotseling vergifti
gingsverschijnselen voor en nu bleek, dat
aan den kant van een der slooten eene hoe
veelheid verfstof, roode menie, was gestort.
Zeker hebben de dieren hieraan gelikt.
Bij ’t verzenden dezer mededeeling is reeds
een der koeien gestorven. Hoewel boos opzet
in dezen geheel buiten gesloten schijnt, wordt
toch de zaak door de politie slreng onder
zocht.
Wommels, 20 Mei. De heer W. K.
Hoekstra, onze „oude dokter”, vierde heden
zijn 50-jarig jubileum als geeneesheer in ons
dorp. Bijna een 200-tal vlaggen versierden
onze straten. Op de versierde bovenzaal van
’t logement de Jong werd ieder in de gelegen
heid gesteld den jubilaris zijn gelukwenschen
aan te bieden.
Men vereerde den jubilaris een paar ver-
groote portretten in lijst, van hem en zijn
overleden echtgenoote. Eveneens een fraai
album met de namen der gezamenlijke gevers,
uit een 8-tal dorpen. Er werd ook een vuur
werk afgestoken.
Wat bij de behandeling van deze wet zoo
bijzonder' getroffen heeft is de volslagen af
hankelijkheid van Talma dezen keer, net als
bij de Steenhouwerswet, van de sociaal-
democratie. Hier komt boontje om zijn loontje.
In den tijd, dat de hr. Talma nog propa
gandist was, was schering en inslag van zijn
betoog, dat men daarom reeds niet den
liberalen steun zou mogen verleenen, omdat
deze, als ze aan de Regeering kwamen, niets
zouden vermogen zonder den steun van de
sociaal-democraten. .En wat zien we nu
Nooit is eenig minister in Nederland zoo
van de sociaal-democraten afhankelijk geweest
als Minister Talma, die voortdurend ligt
gekromd onder de zweep van Troelstra, die
diens order om ook regelen omtrent den
arbeidsduur in de wet op te nemen, zoetelijk
heeft moeten uivoeren en die als belooning
daarvoor dan ook zijne wet in veilige haven
zag komen. Tot driemaal toe hebben de
sociaal-democraten, toen Talma’s bakkers
scheepje op de politieke golven dreigde te
vergaan, het bedreigde vaartuig gered. De
eerste maal bij het amendement-de Visser,
dat het patroonsverbod uit de wet wilde
lichtende tweede maal bij het amendement
Snoeck-Henkemans om in het goed ingericht,
billijke arbeidsvoorwaarden schenkende groot
bedrijf onder zekere voor waarden nachtarbeid
toe te staan; de derde maal... maar dat is
te kenschetsend om er niet wat uitvoeriger
bij stil te staan.
Toen het wetsontwerp bijna afgehandeld
was, moest art. 6, dat handelt over de per
missie om nachtarbeid te verrichten aan dien
alleenwerkenden patroon, die daardoor geene
concurrentie aandoet aan zijne collega’s, nog
in behandeling komen. En van deze ge
legenheid maakte de hr. Thomson met 9
andere Unie-liberalen gebruik, om eene laatste
poging te doen om het grootbedrijf te vrij
waren tegen den knauw, die deze wet het
zal toebrengen. Zij dienden dus het oude
ingetrokken amendement-Borgesius weer in
„om nachtarbeid toe te staan” in die be
drijven, waarin met het drieploegenstelsel
•werd gewerkt, maar thans met de bijvoeging,
dat in die bedrij ven de arbeidsdag niet langer
dan 8 uur zou moeten wezen. Deze toe-
voeging was niet anders dan het sub-amen-
dement, dat de sociaal-democraten indertijd
op het amendement Borgesius c.s. hadden
ingediend, zoodat deze thans voor hun oor
spronkelijk voorstel kwamen te staan, waar
door aan Talma zijn 7 trouwste bondgenooten
zouden ontvallen. En scheen de zaak eerst
van geene overwegende beteekenis, omdat de
verstandhouding tusschen kooper
kooper werd slechter
12 Mei naderde.
Toch betrok de heer Hoekstra met zijn
gezin op 12 Mei j.l. de aangekochte be
huizing.
Doch wat daarin bevonden werd
Totaal alles was in de beide voorkamers
vernield gewordende verf op de houtwerken
was bedorven, vensterbanken, glasramen,
schoorsteenmantels en zooveel andere dingen
meer waren op ergerlijke wijze versneden en
bekrast en daardoor vernield; op verborgen
plaatsen had dierlijke bevuiling plaats gehad;
in de keuken waren houtwerken verdwenen;
de pompen waren vol steenen gestopt en
onbruikbaar gemaakt; de regenbakken bevuild
en de toelooppijpen vernield; luiken, ramen,
ladders enz. waren verdwenen; in de schuur
de vloeren opgebroken; een schoorsteenkap
en-waaier waren verdwenen; ettelijke vrucht-
boomen waren in den tuin op schandelijke
dien tocht I wijze zoo met zaag en bijtend vocht bewerkt,
dat ze sterven moesten, enz. enz.
Op schandelijke wijze was hier éen ver-
hr. Snoeck Henkemans verklaarde zich niet
met het amendement Thomson c.s. te kunnen
vereenigen; ze werd werkelijk critiek, toen
deze op dit amendement een sub-amendement
indiende, ten doel hebbende het iets te ver
zachten van den 8-urigen arbeidsdag een
9-urigen makende en behalve met het drie
ploegenstelsel ook genoegen nemende met
nooit meer dan 2 uren nachtarbeid. Werd
toch dit sub-amendement aangenomen, dan
stond de aanneming van het amendement
vrijwel vast en dan zou de overwinning, bij
art. 2 op den hr. Snoeck Henkemans behaald,
in een volslagen nederlaag verkeeren. Het
gezicht van dep hr. Talma stond dan ook
lang niet vroolijk en werd nog heel wat
bedenkelijker, toen de hr. Schaper gesproken
had. Deze verklaarde toch veel te voelen
voor het amendement, vooral na aanneming
van een amendement-de Geer, waardoor het
wel veroorloofd wordt ’s nachts koek, banket
en beschuit te bakken. Als er dan toch
nachtarbeid plaats zal hebben, had hij ’t liever
voor brood, vooral omdat hem namens een
zeer groot gedeelte der gezellen verklaard is,
dat zij liever hebben het drieploegenstelsel
dan de arbeidsduurregeling, zooals de Minister
die voorstelt, met dien uitgerekten werkdag
van ’s morgens 5 ure tot 9 ure des avonds.
En hij gaf ten slotte nog eenige kleine wij
zigingen aan, dan zou het amendement den
sociaal-democraten toelachen'. Maar nauwelijks
had de hr. Talma zijn „onaannemelijk” laten
hooren (deze anti-revolutionaire minister gunt
het grootbedrijf dus nog niet eens wat zelfs
de sociaal-democraten vinden, dat het toe
komt) of de sociaal-democraten draaiden om;
zij zouden Talma aan den lijve laten voelen,
dat hij zonder hen niets vermocht. De hr.
Schaper zei het met zooveel woorden: „Wij
zijn het geweest, die hier herhaaldelijk hebben
voorgesteld de Bakkerswet aan de orde te
stellen. Wij hebben voor dit beginsel buiten
de Kamer in vergaderingen en meetings en
ook in de Kamer gestreden. Dit Ontwerp IS
dus een stuk van ons werk. Wij zullen
het daarom niet in de waagschaal stellen
door aanneming van een amendement ,dat door
den Minister onaannemelijk is verklaard."
Het sub-amendement-Snoeck-Henkemans werd
met 45 tegen 34 stemmen verworpen; hadden
de sociaal-democraten andersom gestemd,
het ware met 41 tegen 38 stemmen aan
genomen nu het verworpen was, had het
amendement-Thomson c.s. absoluut geene
kans meer, het werd dan ook met 52 tegen
28 stemmen verworpen. Driemaal is scheeps
recht voor die drievoudige redding mag
Talma Troelstra wel eens aan het hart drukken,
al was het alleen maar om den clericalen
laster, dat de sociaal-democraten de schuld
zouden dragen van Talma’s achterstand op
sociaal hervormingsgebied, goed te maken.
De hr. Schaper heeft dan ook van de ge
legenheid duchtig gebruik en gerecht gebruik
gemaakt, om zijnen belagers daarover den
mantel uit te vegen, toen hij op de hierboven
aangehaalde woorden liet volgen. „De coalitie
heeft dat niet aan ons verdiend. Als het om
haar ging, bad zij eerlijk aan ons verdiend,
dat wij medewerkten om dit wetsontwerp
naar den kelder te doen gaan. Zij hebben,
ondanks ons voortdurend pogen om dit wets
ontwerp aan de orde te stellen ons uit
gescholden en gezegd dat „wij de sociale
wetgeving van Minister Talma tegenwerkten.”
Zij hebben laster noch leugen gespaard om
ons een dergelijk verwijt te maken.”
Harde woorden zeker, maar verdiend,
zoo verdiend en men zal zich in den ver
volge wel tweemaal bedenken aan dien kant
om weer met deze uitvlucht aan te komen.
pracht, die beemd en
in de 2de plaats zou het ook gevaren mee
brengen, die men verplicht is te voorkomen.
Natuurlijk zal er behalve door de tocht-
genooten, ook door vele anderen van de
wegen worden gebruik gemaakt om te profi-
teeren van het heerlijke voorjaar. Zorgt nu,
dat een te groote snelheid nimmer de oorzaak
van een ongeval wordedan helpt ge mee
dezen tocht populair te doen worden.
En mocht iemand een lichte kneuzing of
verwonding bekomen, welnu onmiddellijke
hulp is bij de hand, wijl de Directie der
Kon. Nederl. fabriek van Verbandstoffen v./h.
Utermöhlen en Co. onze commissie 200 snel-
verbanden deed toekomen, om onder de
rijders te verdeelen.
Nu bijna geen enkele weg in onze provincie
meer verboden is voor automobielen, zullen
ook in verband met den te houden rijwiel-
tocht vele auto’s Pinkstermaandag voortsnellen
langs Friesland’s wegen; de commissie ver
trouwt, dat dezelfde welwillendheid, die zij
schier overal mocht ondervinden, bij het
voorbereidend werk van den tocht, ook bij
de gebruikers van bovengenoemd vervoer
middel zal voorzitten en den deelnemers zoo
weinig mogelijk hinder en stof zullen worden
gegeven.
Tusschen Stavoren en Molkwerumerzijl is
een gedeelte van den weg pas opgebroken
geweest en daardoor moeilijk berijdbaar, maar
de dijkgraaf, de weledele heer Tjebbes, notaris
te Workum, heeft toegezegd, het middenpad
nog zoo goed mogelijk te laten effenen 1
Na de passage van dezen weg nadert men
snel Hindeloopen. Een bestaand misverstand
is opgelost, de beer en mej. van Elselo zullen
in oud Hindelooper costuum gereed staan
de deelnemers te bedienen.
Ofschoon het misschien onnoodig is te
wijzen op al de bloemenpracht, die velden,
plassen, en wegen siert, zij hier toch nog
even de aandacht gevestigd op de paarse
orchidéën of handekenskruiden, waarmee de
bermen pronken van een gedeelte van den
weg tusschen Hindeloopen en Workum, terwijl
witte waterranonkels met hare gele hartjes
gansche slooten bedekken.
Hier en daar steekt de teergetinte watec-
violier zijn torentjes van rose bloemen omhoog,
terwijl de greppelranden rood getint zijn door
Engelsch gras, dat nu reeds voor Stavoren
heele plekken aan den Zeedijk prachtig heeft
doen kleuren.
Moge het weer gunstig zijn, dan twijfel
ik niet of velen zullen genieten van „schoon
Friesland”.
Hepk. Nieuwsbl. van Fr.
Workum, 20 Mei. De. heden gehouden
voorjaarspaardenmarkt alhier leverde weinig
animo op. Door enkelen werd beweerd, dat
de oorzaak moet gezocht worden in de buiten
gewoon grasrijke weiden waarop het op een
meer of minder in de weide niet aankomt.
Aangevoerd werden 30 flinke paarden en 1
veulen. Werkpaarden brachten op van f 100
tot f 250, terwijl voor slachtpaarden f 60
tot f 80, de gewone prijs, werd bedongen.
De handel was traag.
21 Mei. Het staat er op dit oogen-
blik voor den landbouwer best voor. De
milde en overvloedige regens in de laatste
dagen,' maakt dat de velden in korten tijd
met een dikke graslaag bedekt zijn. Het
vee in de weiden heeft volop gras en doet
zich te goed, waardoor de melkrijkheid in
den laatsten tijd niet weinig is toegenomen.
De zon, die na den regen mildelijk schijnt,
is hierop van grooten invloed. Enkele land
bouwers zijn al begonnen te maaien. De
meeste landen worden al door machines ge
maaid. In den laatsten tijd is de verkoop
van landbouwwerktuigen ontzettend groot,
hetgeen alles op schade voor den arbeider
uitloopt. Wat de machine in één dag neer
legt, daar hebben twee arbeiders één week toe
noodig. Een aanmerkelijk verschil. Verder
worden al de machines aangeschaft die voor
den hooioogst benoodigd zijn, zoodat veel
handenwerk kan gemist worden.
Eveneens staan de tuinvruchten bijzonder
voordeelig en beloven deze een ruimen oogst.
Als de prijzen van de levensbehoeften ook
dan weder eenigszins dalen, zal de levens
toestand van velen er belangrijk beter op
worden.
Van W.-Terschelling wordt gemeld
Zaterdag arriveerde alhier het Eng. Salvage-
stoomschip „Lyons” van Amsterdam om, bij
goed weer z’n operaties op het wrak der
„Lutine” te hervatten. De aanwezigheid
van de „Lyons” brengt weder een aange
name drukte en afwisseling. Een aantal
nieuwsgierigen zijn voortdurend op den steiger
te vinden. Hiertoe behoort de jeugd, die
zich het meest voelt aangetrokken tot de
twee Chineezen, die aan boord dienst doen
als koks. De boot werd op den voet ge
volgd door de „Simson” van de firma Zur-
mühlen, als concurrent voor bergingszaken.
Drie jongens van goede familie te ’s-Her-
togenbosch hebben gisteren hun ouderlijke
woning verlaten en zijn de wijde wereld in
getrokken op avontuur. Waarschijnlijk is den
jongens het hoofd op hol gebracht door het
lezen van sensatie-lectuur. De ouders hebben
de politie met het verdwijnen in kennis ge
steld en deze tracht thans het spoor te ont
dekken, ten einde de jeugdige avonturiers
weer naar den ouderlijken haard terug tg
brengen.
Bolswardsche Courant
o.
