Verschijnt Donderdags en Zondags. 51ste Jaargang.
No. 54.
Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
5 i
i
I
1912.
POLITIEKE BESCHOUWING.
I
Donderdag 4 Juli.
UIT DE PERS.
BINNENLAND.
VOOR
Afzonderlijke
hielp
waar-
Huisvlijt en Kunst-
nadeelig saldo, ten
PRINS JORIS geeft in de Enkhuizer
Courant de volgende
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
komt men
Talma
ondervonden
Slaapdronken.
Te Tilburg liep gisteravond de slaapdronken
sigarenmaker Bladel op de lijn van de in
aantocht zijnde stoomtram der Hollandsche
Buurtspoorwegen. Hij werd door de machine
gegrepen, en veertig meter voortgesleurd. Met
wonden aan hoofd en beenen en met in
wendige kneuzingen werd hij per brancard
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
in 1908 verzoenen kon met het
van dit ministerie, dan was het,
Talma de belangen der arbeiders
1909 drong de hr. Goeman Borgesius, toen
nog afgevaardigde voor Enkhuizen er op aan,
dat de Minister toch de Ouderdomsvoorziening
zou voorop zetten en wat antwoordde de
Minister toen: Het volgende:
we vernemen
ongeluk gebeurd,
aan-
van bakker P., die met
staatssocialistisch decreteeren van boven, dat
de Kamer bij de Steen hou werswet door hare
amendementen nog kon verijdelen dat haar
de aanneming van de Bakkerswet onmogelijk
maakte, omdat de Minister tegenover elk
amendement zijn //onaannemelijk” liethooren;
en dat bij de Stuwadoorswet zoo groote ont
stemming wekte, dat de Minister er niet
meer mee voor den dag durft komen. En
als men dan in het oog houdt, dat Talma
absoluut niet met de Kamer weet om te
gaan, dat hij alle plooibaarheid en gemak
kelijkheid van den hr. Heemskerk misten
dat zijne onverzettelijke koppigheid van die
eigenaardige soort is, dat hij dikwijls weigert
toe te geven, waar dit heel makkelijk kan,
om over stag te gaan waar pal blijven staan
eerste plicht ware, dan kan men zich ge
makkelijk voorstellen, hoe het komt, dat
Talma’s sociale hervorming nu reeds een
reuzenfiasco is. Wij betreuren dat voor den
mensch-Talma, want onze waardeering van
zijne werkkracht en werklust is onverdeeld,
en het doet pijnlijk aan hem thans in de
Kamer bij de Radenwet te zien hij is zijn
zelfvertrouwen kwijt, en zoo op en over-
prikkeld, dat hij zelfs coalitiegenooten op de
dwaaste wijze afsnauwt, en men mag het der
coalitie billijk kwalijk nemen, dat ze niet
door aanneming van het voorstel-Karnebeek
om de amendementen-Roodhuyzen voor
heen Lohman naar de afdeelingen te
zenden, den Minister die rust heeft gegund,
die hij blijkbaar zoo bitter noodig heeft.
Maar we kunnen slechts herhalen wat we
reeds gezegd hebben: Talma heeft bij de
verwerping van de Bakkerswet eene schoone
gelegenheid voorbij laten gaan, om met eere
het veld te verlaten, en is nu bezig politieke
zelfmoord te plegen, des te pijnlijker voor
den toeschouwer, omdat die in tempo’s ge
schiedt.
z/De geachte afgevaardigde uit Enkhuizen
heeft gezegd die Ziekteverzekering kan wel
achteraan komen. Ik geloof dat dit niet kan
en ik zal zeggen waarom. De geachte afge
vaardigde uit Amsterdam III heeft naar
mijne meening volkomen terecht gezegd, dat
het bij sociale hervormingen niet alleen
gaat om sociale wetgeving en ik zou er aan
willen toevoegen en bij de sociale wetgeving
niet alleen jprn de vraag van steun uit de
schatkist. Wanneer het bij sociale wetgeving
de quaestie was eenvoudig hoeveel dubbeltjes
uit de schatkist komen in de zakken van de
arbeiders, zou ik zeggen: ja, het eerste wat
wij noodig hebben voor alle dingen is een
Ouderdomswet, waarbij als pensioen uit de
schatkist wordt gegeven een bepaalde som
en wij kunnen alle andere verzekeringswetten
rustig laten wachten. Maar ik geloof, dat dit
een door en door foutief standpunt is. De
geachte afgevaardigde uit Amsterdam III
(men ziet, dat reeds in dien tijd de hr. Talma
zich bij voorkeur op mr. Troelstra beriep.(P. J.)
zeidewaar het op aankomt is niet alleen
sociale wetgeving, maar ook die sociale her
vorming, die bezig is zich te voltrekken in
de maatschappij, ook in de arbeidende klasse.
Dat ben ik met den geachten afgevaardigde
eens en ik geloof dat het van zeer principieel
gewicht is, zoowel bij onze arbeidersbescher-
ming als bij de verzekeringswetten zooveel
mogelijk de zelfwerkzaamheid van de maat
schappij te prikkelen, en zoowel in werk-
geverskringen als in arbeiderskringen een
zoodanige organisatie in het leven te roepen,
dat zij zelf deel kunnen nemen aan de be
hartiging van deze zaak, (dat was de Raden
wet. P. J.) en nu ben ik overtuigd, dat de
verzekering, die zich daarvoor als het ware
vanzelf aanbiedt is de ziekteverzekeringomdat
men reeds op het gebied van de Ziektever
zekering zeer merkwaardige dingen heeft.
(Cursiveering van ons. P. J.)
zei tot haar: ,/Zeg eens, dat ik
De buks ging af en ’t kogeltje
De zaak staat dus nu zoo, dat de Radenwel
wordt afgehandeld, omdat daaraan ook, zij
het dan in veel mindere mate dan de Ziekte
verzekering, de Ouderdoms- en Invaliditeits
verzekering vastzit, en deze niet in behan
deling kan worden genomen als de Radenwet
niet is aangenomen. En dat nu na de Raden
wet de Ouderdoms- en Invaliditeitsverzekering
voorop komt.
Wij voor ons hebben daar niets tegen,
integendeel. Wij zijn het altijd geheel eens
geweest met die leden van Rechts en Links,
die jaar op jaar bij den Minister Talma er
op aandrongen zijne Ouderdomsvoorziening
voorop te laten gaan; en het is ons altijd
een bewijs geweest, hoe bij Talma alles
grauwe theorie was en hoe weinig hij het
leven van den arbeider kende, dat hij zich
gerechtigd achtte, de Ziekteverzekering voorop
te zetten. Maar eene heel andere vraag is
het of Talma nu bereid zal worden gevonden
om deze volte-face mede te maken en alles
op te eten wat hij vroeger heeft verklaard.
Waarom moest toch volgens hem de Ziekte
verzekering voorop? Het was immers, omdat
die voor hem was het onmisbaar fundament
van zijn gansche sociaal hervormingsgebouw.
Wij zullen onze lezers niet met citaten ver
moeien, maar willen toch ééne uitspraak van
den Minister onder hunne oogen brengen,
om hun te laten zien, dat Talma’s laatste
prestige zoek zal raken, als hij er nu in
toestemt de Invaliditeits- en Ouderdoms-
Er is nog iets anders waar wij tegen op
moeten komen. Men vervolgt sommige Kamer
leden, o.a. den heer Treub, omdat ze zich
vroeger verklaard hebben vóór afschaffing
van den nachtarbeid voor bakkers, en nu
tegen de wet stemden. Onzinniger hebben
wij het zelden bijgewoond. Dus, als men
ergens vóór is, dan moet men zich blindelings
overgeven, en elke regeling, ook al gaat men
daarmee meer achteruit dan vooruit, aan
vaarden. Dr. Kuiper dacht er anders over,
en heeft reeds vóór maanden en maanden
verklaard, dat hij zijn stem niet aan Talma’s
misbaksel kon geven, wat hij dan ook niet
heeft gedaan.
Neen, de schuld van de verwerping van
de Bakkerswet ligt het blijkt noodig
zulks nog eens te herhalen uitsluitend
bij Minister Talma, die door aanvaarding
van het amendement Snoeck-Henkemans, ge-
subamendeerd door Dr. Bos, minstens 30
stemmen van Links voor zijne wet zou
hebben gewonnen. Dat zijn de feiten, en
tegen feiten verstommen de praatjes.
Wonseradeel, 29 Juni. Enkele onzer land
bouwers, die steeds maar hooger prijs voor
hun aardappelen dachten te ontvangen en
verleden herfst en dit voorjaar flinke prijzen
Nu wij toch over de Bakkerswet spreken,
willen wij even wijzen op de dwaze voor
stelling van hen, die het willen doen voor
komen, alsof de voorstemmers bij die ge
legenheid de democraten waren en de tegen
stemmers conservatieven, zooals èn in
Rechtsche èn in sociaal-democratische organen
wordt beweerd. De enkele opnoeming van
vóór- en tegenstemmers slaat die bewering
reeds direct doodonder de voorstemmers
vinden wij bevoorbeeld naast de sociaal
democraten ultra-conservatieven als van Veen,
van Lennep, Fruytier en anderen, terwijl
bij de tegenstemmers Drucker en Borgesius
naast van Lynden van Sandenburg en Berch
van Heemstede stonden. Bewijs genoeg, dat
de wet van de politiek geen last heeft
gehad, integendeel. Als de politiek er niet
geweest was, had de wet in de Kamer geen
5 stemmen gehaaldze was inderdaad te
slecht. Maar Talma kan zich wel bitter
beklagen, dat de coalitie haar mee
verwerpen, zonder hem vooraf te
schuwen.
maken nu een slechte eindrekening. Er zijn
er, die f 1500 a f 1600 bij deze speculatie
hebben verloren.
Snoek, 1 Juli., De alhier gehouden natio
nale tentoonstelling van
nijverheid sluit met een
bedrage van 5/8 van 't garantiefonds.
Burgwerd, 1 Juli. Tijdens het onweder,
dat hedenmorgen boven deze streken woedde,
ging de bliksem rakelings langs een meisje
van den werkman K. W. Het kind was
eenigen tijd geheel blauw en zeer ontsteld,
doch had overigens geen letsel bekomen.
Witmarsum, 1 Juli. Het onweer heeft
heel wat schade aangericht .onder de lampen
der electrische centrale. In tal van woningen
waren de fijne naaldjes in de glazen stuk.
Een vliegweek te Wolvega.
Wolvega, 1 Juli. In een vergadering
van belangstellendên is besloten in de tweede
helft dezer maand, vermoedelijk in de laatste
week van Juli alhier een vliegweek te
houden. Er is een voorloopig comité ge
vormd, dat reeds met een gediplomeerd avia-
teur heeft gecontracteerd.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Hommerts, 1 Juli. Naar
is hedenmorgen alhier een
dat zich nu niet zoo heel ernstig liet
zien. De knecht
een buks speelde, ging tegenover de meid
staan en
niet durf”.
trof haar in de keel. Geneeskundige huip
werd terstond ingeroepen.
Oosthem. Dat kleine vischjes een welkome
versnapering vormen voor een snoek is alge
meen bekend. Maar dat ze ook al... muizen
verslinden is zeker minder bekend. Toch
zagen wij dat hier dezer dagen een muis, die
een opvaart wilde overzwemmen halverwege
werd opgeslokt door den wijd opengesperden
bek van een snoek.
Workum, 1 Juli. Heden morgen ongeveer
5 uur werden de bewoners opgeschrikt door
een hevig onweer, dat drie uren duurde.
Gelukkig bleven we, wat onze plaats aan
gaat, voor ernstige onheilen bewaard. Alleen
aan de in aanbouw zijnde nieuwe woning op
het Zuideinde heeft de bliksem een stuk
hout geraakt en eenige splinters afgerukt.
Van verschillende zijden kwamen de buien
opzetten, die gepaard met hevige regens,
langzaam over onze stad trokken.
Naar we vernemen was het hemelvuur in
de mast van een schip geslagen, dat lag
tusschen Parrega en Tjerkwerd, waardoor bet
bovengedeelte werd vernield.
Te Makkum sloeg de bliksem in een
hooischelf, eigen aan Sjirk IJntema, dat in
vlammen opging. De boerenhuizinge van den
heer Schrale stond in de onmiddellijke nabij
heid van het hooi, alleen een kleine sloot
er tusschen, zoodat het gevaar voor het huis
groot is geweest.
Eveneens heeft de bliksem de torenspits
van de R. K. kerk te Makkum getroffen,
die zich langs den bliksemafleider verwijderde,
zonder gelukkig verder onheil aan te richten,
behalve eenige materieele schade.
Een balkon-scène.
Gistermorgen had een incident plaats in
de Newtonstraat te ’s-Gravenhage. Een
officier van het N.-l. leger, gekleed in uni
form met sabel, wilde met zijn echtgenoote
de door hem bewoonde gemeubileerde kamers
verlaten met achterlating van huurschuld.
De hospita wilde hun goed niet afgeven
omdat ze eerst betaling wenschte. De officier
kwam toen op het denkbeeld om zijn goed
van het balcon door eenige mannen van den
Christelijken Volksbond te laten zakken,
waartegen zich de hospita natuurlijk verzette.
Politie stond hiertegen machteloos.
Het trok vooral de aandacht, dat de
officier bij deze balkon-scène zijn uniform
aan had. (N. C.)
zoo
Talma beging al dadelijk de
om de motie-Aalberse op den
arbeidsdag naast zich neer te
ze ter wille van de conservatieve
in de coalitie onuitgevoerd te
nu is het met de politiek net
als met het schaakspel, een verkeerde zet
nooit weer te boven.
heeft dat op de bitterste wijze
nu hij de motie-Aalberse on
uitgevoerd liet, werd hij aangewezen op eene
regeling voor ieder bedrijf afzonderlijk, en
werd hij wel gedwongen te doen wat altijd
uit den booze is, d. w. z. in het bedrijf
zelf ingrijpen, terwijl een verstandig wet
gever slechts algemeene regelen stellen moet,
die voor ieder bedrijf een menschwaardig
bestaan voor den arbeider verzekeren natuur
lijk met die uitzonderingen, die de aard van
sommige bedrijven onvermijdelijk maakt. En
toen hij aldus den goeden weg verlaten had,
Toen verleden jaar bij de behandeling van
de vraagpunten over de Ziekteverzekering de
coalitie, om politieke redenen toegaf aan
Talma’s even ongerijmd als koppig besluit
om de geneeskundige behandeling niet in de
wet op te nemen en juist ten platte lande
laat in vele streken de behoefte daaraan zich
zeer sterk voelen werd de Ziekteverzekering
zeer terecht betiteld als //hazepeper zonder
haas”. Wat naam moeten wij nu aan deze
wet geven, nu alleen daarvan de inleiding,
d.i. de Radenwet zal worden behandeld, en
de eigenlijke ziekteverzekering voor goed in
de doos is gedaan Nu verdient ze toch
zeker wel den naam van //schotel met niets
er op”. Wie nu meenen mocht, dat onze
Uitspraak, dat er van de Ziekteverzekering
niets meer komen kan, zou kunnen voort
komen uit paganistische of autonomistische
lust tot het geven van pessimistische voor
stellingen, gelieve er nota van te nemen,
dat zulks thans officieel vaststaat. Niemand
minder toch dan de hr. de Savornin Lohman,
die nog weinige weken geleden het denkbeeld
verdedigde, om de eindstemming over de
Radenwet eerst dan te houden, als de Kamer
ook met de behandeling van de Ziektewet
zou zijn gereed gekomen, heeft thans ver
klaard, dat zulks ondoenlijk zal zijn, omdat
er van de behandeling van de Ziektewet niets
meer komen kan. En een niet minder machtig
man in de coalitie, Dr. Kuyper, heeft uit
drukkelijk verklaard, dat er niet aan te
denken valt, dat de Kamer na het zomer-
recès aan de Ziekteverzekering zou beginnen
October ligt volgens hen vast voor de In
validiteitswet. En deze uitspraak heeft in
den mond van den man, die bij de discussiën
over de laatste Staatsbegrooting met een
ultimatum dreigde, als de Regeering het
juiste oogenblik voor de behandeling der
Ouderdoms- en Invaliditeitsverzekering zou
laten voorbij gaan, eene bijzondere beteekenis.
Dr. Kuyper wil dan de Ziekteverzekering
afdoen in Juni 1913 na de verkiezingen,
als eerst het Kabinet weer voor vier jaren
vastzit! Hij blijkt groot vertrouwen te hebben
in den uitslag van de verkiezingen van dat
jaar; moge hij net zoo bedrogen uitkomen
als in 1905. Wij wenschen slechts, en wagen
ons niet aan voorspellingen, dat is voor een
politiek man niet verstandig en het wil ons
voorkomen dat Dr. Kuyper zulks ook niet
zou doen, als hij onder het Kabinet niet heel
iets anders verstond dan dit Kabinet. Een
goed verstaander heeft maar een half woord
noodig.
Deze uitspraak is door den hr. Talma
naderhand in allerlei toonaard bevestigd en
versterkt, en nu zou hij zich laten vinden
om den grondslag van zijn stelsel prijs te
geven en zijn sociaal Verzekeringsgebouw op
drassigen grond op te trekken Wij weigeren
het alsnog te gelooven, en toch, en toch...
wat is Talma langzamerhand in het politiek
bederf, dat coalitie heet, te gronde gegaan.
We zeggen dit met leedwezen. Wij hebben
behoord tot hen, die het eerste optreden
van den Christen-democraat Talma in de
Tweede Kamer warm hebben geprezen, men
kan er ons artikel in dit blad op nalezen,
dat we schreven in December 1901. En als
iets ons
optreden
dat aan
werden toevertrouwd, want al waren wij niet
zonder vrees, we waren toch ook niet geheel
zonder hoop, dat bij zichzelf zou durven
blijven, en als het er op aan kwam, de
coalitie de tanden zou durven laten zien,
wat o. i. hem niet te moeilijk kon vallen,
omdat de coalitie hem oneindig veel meet
noodig had dan hij de coalitiehij was toch
de democratische vlag op de conservatieve
regeeringshulk. Helaas, het heeft niet
mogen zijn, en
cardinale fout,
10-urigen
leggen, en
elementen
laten. En
Bolswardsclie Courant
