Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 66.
51ste Jaargang.
1912.
Hoe dieren zich zelf genezen.
I
1
Hoe men rijk wordt in den antiquiteiten-
handel.
(J
Donderdag 15 Augustus.
1
M
BINNENLAND.
VOOR
Afzonderlijke
a
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Hepk. Nieuwsbl. v. Friesl.
De Sneeker Kermis nadert. Nadert
met rassche schreden. Reeds is ’t op de
Veemarkt vol van planken en palen, waaruit
straks de kermispaleizen zullen worden op
getrokken.
Reeds liggen verschillende //kermis-skip-
pen” in onze grachten en staan de bekende
groote wagens op ’t stations-emplacement,
beide met gejuich begroet door de Sneeker
jeugd.
Zooals wij reeds meldden komt in //Ami-
citia” het operetten-Ensemble Janmart twee
voorstellingen geven, n.l. van de /Moderne
Eva”, de nieuwste Wiener Operette en de
hier nog nooit vertoonde en toch zoo aardige
z/Dollarprinses”.
Waar de laatste jaren in de kermis hier
nooit een flinke troep is opgetreden, zal de
komst van Janmart’s sympathiek en uit
stekend gezelschap zeker door velen met
vreugde worden begroet. N. Sn. Ct.
De 91-jarige Friesche schrijver Waling
Dijkstra zal zijn prozastukken en gedichten,
welke hij nog in portefeuille heeft, uitgeven.
Dit laatste werk van den grijzen schrijver
zal in 3 deelen verschijnen.
Tijdens een onweer te Leiden heeft de
bliksem Zondagavond in drie perceelen aan
de Heerenlaan zonderling huisgehouden. Van
een der woningen werd bijna het geheele dak
afgerukt, in een andere smeet hij de pendule
van den schoorsteen. Gelukkig kreeg geen
der bewoners letsel,
Markus junior placht het als volgt aan
zijn zoon te vertellen
vZal ik je zeggen, mijn zoon, hoe mijn
vader, Markus Rosenbaum, zoo rijk is ge
worden in zijn antiquiteitenhandel Weet je
hoe Doopen kon hij. Had hij gekocht eene
oude schilderij voor een paar thaler, wat
meen je, dat hij deed Hij doopte het oude
stuk, en dan was het een Rubens als de
geschilderde vrouwen heel dik waren, en het
het vierde met de viool, is de
er muziek gemaakt en gedanst
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch, aangesloten onder No. 4.
meer werk
zijn in onze
ten gevolge
gaan.
Overigens is de greidboer wel tevreden.
Er is veel hooi binnengehaald.
Het nieuwe gras is bovendien dit jaar zeer
overvloedig. Er zijn boeren, die bij de eerste
snede de schuur reeds aan den nok vol hooi
kregen en nu nog 2030 pondemaat nieuw
gras moeten maaien of er reeds druk mee
bezig zijn, ’t Is een ongewoon verschijnsel.
Dientengevolge verwacht men in den a.s.
herfst zeer hooge prijzen voor het vee. Nu er
overvloed van hooi is, wordt er veel vee
opgezet, d.w.z. elke veehouder is er op uit
zooveel als maar mogelijk is vee aan te
houden, in tegenstelling met andere jaren,
als tegen den staltijd vee van de hand wordt
gedaan.
Als zoo af en toe sterke stukjes op genees-
en heelkundig gebied ons ter oore komen,
als sprekende bewijzen van den hoogen trap,
dien men in onzen tijd van wonderen ook
op dit terrein heeft bereikt, dan slaan we
dikwijls vol verbazing de handen in elkaar
en zien met ’n soort van schuchteren eerbied
op naar zóóveel ontwikkeling, zóóveel geleerd
heid en kennis omtrent de kunstvolle
machine van het menschelijk lichaam. Tót
dikwijls een eenvoudig boertje met even
eenvoudige middelen niet minder gunstige
en verbazingwekkende resultaten bereikt en
bij ons leeken de geheime overtuiging post
doet vatten, dat men niet een bol vol
geleerdheid behoeft te hebben om tot de
geheimen van ons lichaam door te dringen.
Tót ook maar al te vaak onze menschelijke
onmacht blijkt en bf de patiënt niet meer
te helpen is, bf de groote heelmeesteres
//Natuur” zich toont méér te zijn dan prof,
en dokter en boertje met z’n allen.
Ook de dierenwereld heeft haar ziekten
en kwalen, en waar hier moeilijk van onderwijs
in de geneeskunde sprake kan zijn en alleen
de meeste huisdieren redelijkerwijs hulp van
een veearts kunnen verwachten, daar zijn al
die millioenen anderen aan zichzelf over
gelaten en moeten nu als gevolg van de in
ieder schepsel wonende zucht tot zelfbehoud
wel middelen aanwenden, om een lastig euvel
te genezen, of zoo mogelijk te voorkomen
het dreigend gevaar van te zullen bezwijken
aan een ernstige verminking. Waar wij
menschen hierin drijven op het verstand en
de kennis van eeuwen, laten de dieren zich
leiden zooals in méér door hun
//instinct”, en zij zullen daarbij in de meeste
gevallen het juiste middel hebben getroffen,
omdat hun z.g. //instinct” is de stem van
de //Natuur”.
In een oud handboek zoo zegt De
Nieuwe Revue lezen we eenige interessante
mededeelingen omtrent de geneeskunde onder
de dieren, of, zoo men liever wil, over de
middelen die zij hebben om zich te helpen
en té genezen, wanneer ze verwond of
ongesteld zijn geworden.
De geneeskunde, zooals zij door de dieren
in practijk wordt gebracht, is geheel en al
empirisch (volgens ervaring).
Dieren kiezen instinctmatig die soort van
voedsel uit, welke het best voor hen geschikt
is. En dit geldt niet uitsluitend voor de
dieren, daar de mensch denzelfden aanleg
heeft. Daarom is het verkeerd van de genees-
heeren, wanneer, zij niet voldoende acht geven
op de voorkeur, die hun patiënten voor
bepaalde spijzen hebben. Wanneer de dokters
werkelijk hier wat meer acht op gaven,
zouden zij in dit middel een gids hebben,
die hun in een groot aantal gevallen van
veel nut zou kunnen zijn en den patiënt in
menig opzicht aangenaam kon wezen.
Zoo is het bekend, dat vrouwen bijvoorbeeld
niet van denzelfden kost houden als mannen,
en ook omdat zij minder op éénmaal
eten spoediger weer honger hebben toch
worden in de oude mannen- en vrouwen
huizen allen op hetzelfde diëet gesteld.
Nauwelijks gespeende kinderen worden
spijzen gevoed welke aan volwassenen worden
voortgezet; vleesch bijvoorbeeld en wijn, die
hun tegenstaan en ook niet geschikt voor
hen zijn. Een bekend geneesheer onderzocht
deze kwestie in de verschillende gestichten
van Parijs en kwam tot het besluit dat
kinderen in den regel niet van vleesch
houden voor zij minstens vijf jaren oud zijn.
Menschen, die van zout, azijn en dergelijke
houden, moest men steeds in de gelegenheid
stellen aan hun verlangen te voldoen. De
bekende Lorain leerde steeds, dat met be
trekking tot de voeding de smaak de beste
leidsman is.
Een groot aantal dieren heeft de gewoonte
zich geregeld te wasschen en te baden,
zooals bijvoorbeeld de olifanten, de vogels,
de mieren en andere. Bekend is het, dat alle
zoogdieren hun jongen op den behoorlijken
tijd spenen, hen zindelijk houden en opvoeden,
en deze moederlijke instincten komen veel
vuldig in rudimentairen vorm bij de vrouwen
van beschaafde natiën voor. Inderdaad kan
de mensch menige les in hygiëne van de
lagere dieren ontvangen.
Dieren ontdoen zich van hun parasieten
vijf beeldjes het dubbele van den prijs kunt
maken, die je er voor gesteld hadt, als je
ze maar weet te doopen.
door gebruik te maken van stof, modder,
klei enz. En zij, die aan koorts lijden,
houden diëet, houden zich stil, zoeken
donkere en luchtige plaatsen op, waar zij
neerliggen, drinken veel water en baden zich
somwijlen daarin. Wanneer een hond zijn
eetlust verloren heeft, eet hij een bepaalde
soort van gras, in het Fransch chiendent
genaamd welke een min of meer purgeerende
werking uitoefent. Katten eten ook somwijlen
gras. Wanneer honden aan constipaties
(verstopping) lijden, eten zij begeerig vette
zelfstandigheden zooals olie of boter, en
handelen dus evenals hun meer ontwikkelde
natuurgenoot, die zich met wonderolie helpt.
Schapen, koeien en paarden zoeken be
paalde kruiden op, wanneer zij ziek zijn,
en een hond, die aan chronische rheumatiek
lijdt blijft altijd zooveel mogelijk in de zon.
Bij de mieren hebben de soldaten geregeld
ingerichte ambulances. Latreille sneed de
antennae (voelhorens) van een mier af en
andere mieren bedekten het verwonde ge
deelte met een vloeistof uit hun mond. Wan
neer een Chimpansee gewond wordt, houdt
hij het bloeden tegen, door zijn hand tegen
de wond te drukken of deze met bladeren
en gras te verbinden.
Wanneer een dier een verwonden arm of
been heeft, welke bijna geheel van het lichaam
gescheiden is, voltooit het de amputatie door
middel van zijn tanden.
Een hond, die in zijn neus gebeten was
door een adder, dompelde zijn kop herhaal
delijk gedurende een aantal dagen in stroo-
mend water. En met goed gevolg want het
uier herstelde. Een andere hond werd door
een rijtuig overreden. Gedurende drie weken
bleef hij in een beek liggen waarheen men
hem zijn eten bracht. Ook hij herstelde.
Een terrier werd aan zijn rechter oog ge
wond. Hij bleef onder een toonbank liggen
en vermeed licht en warmte, ofschoon hij
overigens de gewoonte had van vlak voor
den open haard te liggen. Hij volgde dus
de gewone behandeling rust en onthouding
van voedsel. De plaatselijke behandeling be
stond in het likken van den poot, welken
hij tegen het gewonde oog aandrukte. Door
voortdurend den poot door likken weer nat
te maken, wanneer hij droog was geworden,
handelde hij als een dokter, die natte com-
pressen voorschrijft. Katten behandelen zich
bij verwonding ook door* deze eenvoudige
manier van voortdurende bevochtiging.
De lezer deelde het geval mede van een
kat, die gedurende eenigen tijd aan den oever
van een rivier bleef liggen en eveneens van
een andere kat die de buitengewone wils
kracht aan den dag legde om gedurende de
acht-en-veertig uur onder een straal koud
water te blijven staan.
Dieren, welke aan koorts met plaatselijke
pijn lijden, genezen zich do.or voortdurend
gebruik van koud water, hetgeen een bekend
geneesheer een zekerder behandeling acht
dan die welke door alle andere methoden
wordt voorgeschreven.
Met het oog op deze en nog een aantal
andere feiten zijn wij naar zijn oordeel tot
de bekentenis gedwongen, dat gezondheids
leer en geneeskunde, zooals die door de
dieren in praktijk worden gebracht, met
vrucht in het belang van de physiologie
(leer der levensverrichtingen) bestudeerd
kunnen worden.
Hij zou waarschijnlijk nog verder kunnen
gaan en zeggen, dat de veeartsenijkunde en
de gewone geneeskunde vele nuttige wenken
van hen zouden ontvangen, en wel omdat
zij het uitvloeisel zijn van instinct, dat ge
woonlijk niet mistast, waar ’t het bewaren
of herstellen van de gezondheid geldt.
Bildtsche Crt.)
Wartena, 12 Aug. De vischhandelaar J.
Valk alhier ontving dezer dagen een merk
waardig geschenk uit Engeland, namelijk
drie opgezette visschen, resp. een snoek, een
baars en een blei, alle drie afkomstig uit
de Friesche vaarwaters.
Dit opzetten van visch, welke kunst men
hier te lande naar het schijnt nog niet
verstaat, leek ons uitnemend geslaagd. Het
is net of men levende visch voor zich ziet.
Alle drie exemplaren zijn afzonderlijk in
een glazen kastje geborgen. De heer Valk
is voornemens, om, behalve levende visch,
ook deze kunstvisschen in te zenden op de
a.s. tentoonstelling te Leeuwarden.
Wonseradeel, 11 Augs. Het blijkt reeds
thans, dat het regenjaar 1912 voor de ver
bouwers van granen minder gunstig is dan
de voorgaande droge zomer. Lijnzaad, tarwe,
rogge, garst, erwten, al deze gewassen
zijn op lange na niet zoo zwaar als het
vorige jaar, en de kwantiteit en kwaliteit
evenaren in geenen deele die in het vorige
jaar. Verleden jaar klaagde men over droogte,
maar toen behoefden de arbeiders geen dag,
zelfs geen uur te verzuimen en dezen zomer
hebben ze gemiddeld niet meer dan 4 a 4i/2
dag per week kunnen werken, ja sommige
weken slechts l1^ dag.
Witmarsum, 11 Aug. De Weleerw. heer
F. vd. Oever, pastoor der R.-K. Kerk, sinds
een 5-tal jaren alhier, herdenkt 15 dezer
den dag waarop hij voor 25 jaar tot priester
werd gewijd.
Sneek, 12 Aug. Hoewel de hooiing reeds
eenige weken is afgeloopen, zitten verschei
dene boeren nog voortdurend in het hooi.
Het geeft dezen zomer door den sterken broei
en zorg dan andere jaren. Reeds
provincie eenige boerderijen,
van hooibroei, in vlammen opge-
was een Titiaan als zij heel geel waren. Dat
hebben de lui geloofd, en een mooien prijs
hebben ze hem betaald.
Eens stonden er in zijn magazijn vijf
Meissener porseleinen beeldjes, die de vijf
zinnen voorstelden, weetje?prachten van
vrouwtjes. De eene keek in een spiegel, en
dat was het gezichtde andere beet in een
appel, en dat was de smaak de derde rook
aan een bloem, en dat was natuurlijk de
reukde vierde drukte een kleinen jongen
aan haar hart, en dat was het gevoelen
de laatste had een viool in de hand, dat was
bet gehoor.
Daar komt de Fransche gezant binnen
stappen en hij vraagt naar den prijs van de
vijf beeldjes. Mijn vader zaliger vraagt er
voor vijf Louis d’or; toen ging het alles bij
Louis d’or in den kunsthandel. Wat zegt nu
de Fransche gezant? //Monsieur Markus”,
zegt hij, //aan mijne collectie van de vieux
Saxe”, ontbreekt juist het époque van de
figurettesik wil er maar één hebben om
te représenter die periodeik zal nemen de
dame met den spiegel.
vExcellentie”, zei nu mijn vader zaliger
alle gezanten zijn Excellenties als ik toch
die beeldjes niet van elkaar kan scheiden
de vijf zintuigen zijn het en ik zou me laten
afnemen mijn schoonste zintuig, het gezicht?
Wat doe ik er mee zonder gezicht
De Franschman lachte en zei: Nu goed,
ik geef u voor het beeldje twee Louis d’or,
ik moet het hebben. Nu, vader zaliger had
niet meer betaald dan twee Louis d’or voor
alle vijfhij laat hem er dus het beeldje
voor, omdat hij geen gekibbel met Frankrijk
wou hebben.
Kort daarna komt de bankier en zegt
Markus, mijne vrouw wil een beeldje op het
buffetik zal nemen de vrouw met den
appel wat kost dat
Waarachtig, ik kan de vier beeldjes toch
niet van elkaar scheiden zegt vader zaliger,
het zijn de vier jaargetijden, die moeten bij
elkaar blijven wat meen je, dat ik u kan
geven mijn herfst Zie je, Ippelberger, (hij
noemde hem maar familiaar Ippelberger,
omdat hij geld bij hem belegd had), zie je,
dat mooie vrouwtje, dat aan de bloem ruikt,
is de lente, het andere met het naakte
jongentje is de zomer, als het zoo warm
ishet derde, dat gij hebben wilt, is de
herf»t, en
winter, als
wordt.
Voor wat zou ik vier beeldjes koopen,
zegt Ippelberger, als mijn vrouw er maar
één wil hebben. Om dan kort te gaan
Ippelberger heeft betaald voor den herfst,
die eigenlijk de smaak was, twee Louis d’or,
en blij toe was hij.
De kunstkooper Isaak van der Wit, uit
Amsterdam, had in last voor een verzamelaar
een Meisener porseleinen beeldje uit den tijd
van omme en bij de 1760 te koopen, en
zoodra hij de drie beeldjes gezien had, wou
hij er een hebben en wel het vrouwtje
met het jongetje. Wat zei vader zaliger?
Die beeldjes behooren bij elkaar, ik kan ze
niet bij ’t stuk verkoopen het zijn Geloof,
Hoop en Liefde. Wat weet een Hollander,
die van onze natie is, van de drie Christelijke
deugden Kort en goed, eindelijk heeft mijn
vader gezegd Geef me twee Louis d’or voor
de //liefde" en je hebt ze. Ik word toch
te oud om in de liefde veel pleizier meer
te vinden. En de Hollander heeft het beeldje
genomen.
Nu zei vader tegen de twee laatste beeld
jes ./Ochtend en avond zal jelui voortaan
heeten."
Het duurde niet lang of er kwam een
Engelschman, die volstrekt den //ochtend”
wou koopen, omdat die op zijn vrouw zaliger
geleek. Maar mijn vader zeiMylord (in
den antiquiteitenhandel zijn alle Engelschen
Mylords), dat zijn pendanten, die kan ik
niet scheiden zij koste samen twee Louis
d’or. En de Engelschman gaat over zijn zak,
smijt twee Louis d’or neer, neemt het eene
beeldje mee en laat het andere staan.
Eén beeldje was er nu nog over de
avond. Daar komt de directeur van het
Nijverheidsmuseum, die juist een figuurtje
van Meissener porselein uit die periode zocht.
Die had er verstand van en kocht zonder
afdingen het beeldje voor twee Louis d’or.
Je kunt bet nog in het museum zien.
Hieruit leer je, mijn zoon, dat je voor
Bolswardsche Courant
