Kieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
De Kermis.
i
I
I1
1
i
11
1912.
51ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 70.
De Friesche Landbouw-Tentoonstelling
te Leeuwarden.
r
I
B
Donderdag 29 Augustus.
1
VOOR
Afzonderlijke
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
van
Hark, mesyk. It njuggende spilet, fensêU
Lv
i
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar h 5 Cent.
meer bestaat, gaat wel
ook dat ondervindt elk onderne-
kermisvermakelijkbeden elk jaar
’t Komt ons dan ook maar
de kermis haar eigen dood
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
met de kermisvermakelijkheden, willen wij
toch gaarne melding maken van een oud-
bekende onzer vroegere kermissen, n.l. van
den heer G. J. Lauwere, gezichtkundige.
Deze is gedurende eenige dagen in z/de Wijn
berg” te spreken. Een bril of pince-nez van
een deskundige is, voor dengene die ze be
hoeft, van blijvende waarde en dus te stellen
boven een kortstondig genot of vermaak.
Wie praktisch wil handelen en cadeaux
heeft te geven, verwijzen wij dan ook naar
de vele fraaie en nuttige artikelen, uitgestald
in de smaakvolle winkeletalages onzer in
gezetenen.
Al moge onze verwachting van de kermis-
drukte niet groot zijn, wijl weer- en tijdsom
standigheden voor een groot bezoek van buiten-
menschen nietanimeeren, en bovendien voorden
landbouwenden stand de Leeuwarder tentoon
stelling meer zal trekken dan onze^kermis,
terwijl ook nog in deze dagen de Koninginne-
feesten in eigen plaats het bezoek alhier niet
ten goede komen, toch willen wij besluiten
met den wensch dat onze verwachting zal
worden overtroffen, en de ondernemers van
de verschillende gelegenheden redenen tot
tevredenheid zullen hebben, en allen die er
van gediend zijn, wenschen wij
EEN PRETTIGE KERMIS.
Friesche vee het neusje van den zalm.
Wat door jarenlange, volhardende zorgen kan
worden verkregen, blijkt hier en de buiten
wereld heeft kunnen zien, hoe hoog onze
veeteelt staat. Zelfs oude boeren waren in
extase. En de vreemdelingen, nog al veel
Engelschen? Een woord van lof. Een aar
dige afwisseling was hier het voorrijden van
eenige bespanningen der Rijdende- en Veld
artillerie. Vooral z/de gele rijders” trokken
de aandacht.
Intusschen regent het alweer. Als we
weer op het tentoonstellingsterrein aankomen
is het veel vuiler dan hedenmorgen. Jammer,
er wordt zoo gezorgd om de paden gang
baar te houden.
Er is naar omstandigheden veel bezoek.
Naar gissing wordt het aantal bezoekers van
daag wel 3000. Te weinig, maar’t druilerige
weer in aanmerking genomen, nog al bevre
digend.
Weer eens rond. Attentie voor de tent
der afdeeling akkerbouw. Uit de vele afdee-
lingen, zoowel op de klei als op de lichte
gronden, worden inzendingen aangetroffen.
Al de gewassen, geene uitgezonderd, zijn
vooraf gekeurd, te velde, en werden alleen
dan ter inzending toegelaten, als zij aan
bepaalde eischen van stam en zuiverheid
voldeden.
En daar ziet men nu, in groote verschei
denheid wat de Friesche bodem in 1912
oplevert. Wat er hier wordt te zien ge
geven Te veel om te noemen. Aardappelen,
tarwe, rogge, gerst, haver, boonen, erwten,
koolzaad, mosterd, vlas, kanariezaad, karwij,
klaver, bieten, rapen, cichorei, knollen, appels,
peren, kool, druiven, wortels, vlas, en nog
evenveel als ik reeds opnoemde.
En dat alles is zoo smaakvol, zoo in het
oog vallend geëtaleerd, dat het zien reeds
een óezien wordt.
Kaarten en platen geven aan de indeeling
der gronden, overzichten, tabellen en op
brengsten. Soms zijn bijzondere détails op
waarlijk artistieke wijze aangegeven.
De zuivel, ’t Was vroeger een gansch
andere toestand. Hoe behielpen zich toen
onze Friesche boerinnen. In de tenten //zui
vel” is eene afdeeling, die ons dat oude
gedoe nog eens voor oogen stelt. En nu 1
Geweldige machines van allerlei metier-
apparaten, koel-installaties, transport-mate-
riaal, boter, kaas, melk... groot en grootsch.
Alweer treft de opzet van deze expositie.
Hoe ruim zijn al die tenten, hoe heeft
ervaren hand alles zoo praktisch mogelijk
ingericht, ’t Is hier bewaarheid wat op onze
Bolswarder Schilderstentoonstelling als
motto goldt
z/De nijvere hand, geleid door ’t verstand,
z/Aan kunstzin verknocht,
z/Heeft wonderen gewrocht.”
Enorm is de groepLandbouwindustrie
en werktuigen.
In deze afdeeling worden geene bekronin
gen uitgeloofd. De leveranciers zijn in de
gelegenheid gesteld hunne artikelen te laten
zien, de tentoonstelling als zoodanig onthoudt
zich van beoordeelen.
Men ziet hier het mandenmaken, de
meubel-industrie van Zwaagwesteinde,
klompenmakers, het vleeschvervoer, de carton-
fabrikage, veevoeder, kunstmeststoffen, sier
lijke rijtuigen, centrifuges, motoren, tuin-
bouwartikelen.
Op het open terrein staan de grootere
machinerieën, zaaimachines, strooiers, culti
vators, schudders, maai- en hooimachines,
binders, rooimachines, ja ik weet al niet wat.
Bekende en vreemde inzendingen, vooral
voor den landman vol interessants.
De kippententoonslellingUs hinnen, ayen,
bredmesjines, einen en sok spil. Och heare,
hwet in fflgels. Hoanen en hinnen, yn
forskate soarten, lyts en great. Hoanen mei
ougriiselike basstemmen, hwerbij it gülen
fen in greate steamer noch flósterjen is,
hinnen, sa lyts en mei sa’n piperich lüd,
dat men tinkt dat in lytse poppe yn ’e
widze sa*hiel sunichjes siekhellet.
En in tinte mei ayen forbasend. Dit
is hwet for ’e frouljue F’rol sjen, hjer 1
Wat is het mooi en wat is het jammer.
Mooi, bijzonder mooi zelfs, dat groote, 13
pondemaat groote expositie-terrein, ingericht
zooals men nooit hier zag. Wat een schat
van inzendingen wat staat er voor een
reuzenkapitaal. Rondom het terrein zijn
groote tenten, gebouwen, verrezen, alle even
ruim en frisch, waarin vaardige hand rang
schikte en plaatste wat nu het oog boeit.
Jammer, dat de regen het terrein zoo
schrikkelijk vuil heeft gemaakt. Met niet
genoeg te bewonderen inspanning is er en
wordt er naar gestreefd de paden begaanbaar
te maken. Een trottoir van breede planken
vormt nu een vrij voldoenden weg voorbij
de verschillende afdeelingen.
Vlaggen wapperen nu in den, helaas te
laat gekomen wind. Ginder springt een
fontein, te midden van een reuzen bloembed.
Daar, op het midden-terrein draaien een
paar hercules watermolens. //Nicht umsonst”,
een grachtje werd gegraven om de werking
dezer machines te laten zien.
Ik wilde zoo graag, dat ik deskundige
was op landbouwgebied. Wat missen wij,
leeken veel van al het interessante, hier
bijeengebracht.
Op aanraden van een collega van de
Apelfloornsche courant was mijn eerste bezoek,
na een vluchtigen rondgang in de tent waar
de firma B. Hartelust Lim. te Leeuwarden,
demonstraties houdt met melkmachines.
In een ruim, hoog en luchtig gebouw
staan acht koeien op een betonnen stal. Ik
onderstreep beton, omdat onze boeren dit
maaksel altijd nog met een schuin oog
aankijken.
De firma H. H. Schreuder bezorgde de
inrichting dezer betonstallen, ’t bekende huis
Volkers te Sneek zorgde voor eene zelfwer
kende drinkwaterleiding.
Wonder, de vooruitgang der techniek, om
den uier wordt een ding gezet, precies ’n
hoorn van een telefoon buizen gaan en
komen van daar, en de melk loopt in een
tusschen twee koeien geplaatste melkbus.
In 4 minuten is het gebeurd. En de dieren
staan daarbij zóó rustig alsof ze thuis waren,
’t Spreekt van zelf dat deze demonstratie
bijzondere belangstelling trekt.
’t Publiek komt aardig opdagen Dins
dagmorgen kwart voor twaalf. Ook vele
vreemdelingen zijn aanwezig. Reeds hoorde
ik Engelsch spreken en Duitsch, buiten
provincialen, de dames kenbaar aan hunne
vreemde hoofdtooisels, passeeren de revue.
Er schijnt ’n exodus uit Gelderland of
Overijsel in ’t spel te zijn. Er komt bepaald
veel publiek. Och, mocht nu het weer
goed blijven.
Op de veemarkt wordt intusschen de groote
keuring gehouden van vee, runderen,
schapen, varkens, geiten. Een uitgezocht
terrein. En op dat terrein is aanwezig het
de gewoonte,
vermelden.
Over de zoogenaamde openbare vermake
lijkheden zijn wij heel gauw uitgepraat, wijl
die zich dit jaar enkel bepalen tot de kaats-
partijen. Dinsdag 3 Sept, de groote kaats-
partij, dat eigenlijk te noemen is: de dag
van vreemdelingenbezoek. Voor de stadge-
nooten zijn toch ook de twee voorafgaande
kleinere partijen wel een attractie. Zaterdag
de partij der zoons van leden, en Zondag
de leden-kaatspartij. Vooral op zoo’n leden
partij kan men soms leuke avonturen zien
afspelen.
Het vuurwerk op Maandagavond is echter
ook een geliefkoosde vermakelijkheid, die door
stadgenooten en de bewoners der omstreken
steeds met belangstelling wordt waargenomen.
Ook de straatmuziek zou men nog moeten
rangschikken tot de publieke vermakelijk
heden, hoewel velen er de eerste letter
greep plus één letter liefst afdoen. Het.
moge waar zijn, dat het gehalte dezer muziek
op een bedenkelijk laag punt staat, toch
geven de draaiorgels aan ’t geheel nog een
glim van feestelijkheid. Zonder die muziek
zou men toch allen moeten bekennen dat
het /Zeen dooie boel” is. Wij hopen dus dat
de 5 orgels die na keuring worden toegelaten,
ook waard zijn, goedgekeurd te worden.
Van de inrichtingen voor vermakelijkheden,
komt voor velen in de eerste plaats in
aanmerking de stoomcaroussel, van den heer
Anton Nizet. Deze net ingerichte tent is
een gezellige plaats van samenkomst gelijk
de gewone draaimolen dit is voor de jeugd.
Had de heer Welte, metzijn kinematograaf
op het Marktplein "vorige jaren steeds een
zeer druk bezoek, ook dit jaar zullen er
weer belangwekkende tafereelen voor oogen
worden gesteld, op films van groote
afmetingen. Sensatiestukken als Z/Een sprong
op een sneltrein”, //Gouddorst”, //Iedere
schuld wreekt zich” lachwekkende en
hoogst comische scenes als//Apotheker
Jansen gaat trouwen”, //Amsterdam op
rolletjes”, ^Paardengeneesmiddelen” ook
opnamen vari den dag als bijv. Z/de Sneeker
zeilwedstrijd” en dergelijke zullen evenals de
vele kleinere tafereelen veel bijval vinden.
In Z/De Doele” worden ook gedurendedekermis
dagen voorstellingen met de zoo gewilde
//levende beelden” gegeven. De heer Uges
die te Sneek een vast etablissement heeft,
en daar in goede reputatie staat, zal in onze
concertzaal zijn beste films voor ’t licht
brengen.
De Schouwburgtent bij de Blauwpoort
belooft ook een druk bezoek te trekken.
Het gezelschap van den heer Hart is hier
reeds voldoende bekend, maar toch wenschen
wij er de aandacht op te vestigen, dat de
heer Frans Hart, vroeger werkzaam bij het
gezelschap W. Hart (zijn ouders) destijds
was de ziel van ’t gezelschap, thans komt
als Directeur met een eigen personeel.
Dat hij als jong Directeur ook met den tijd
wil meegaan, bewijst zijn repertoire. De
gedurende de kermis op te voeren stukken,
bij advertentiën omschreven, getuigen van
goeden smaak. Stelt hij aan de keuze der
stukken groote eischen, niet minder zorg
wijdt hij aan de samenstelling van zijn
gezelschap, waarbij bekende tooneelkrachten
zijn, die bij Nederl. Tooneel en aan den
Schouwburg te Brussel optraden, ’t Zal dan
ook den heer Hart op deze kermis niet aan
bezoek ontbreken, dat waarborgt zijn gevestigde
reputatie.
Van de talrijke gelegenheden om de tong
en ’t verhemelte te streelen noemen wij de
wafel- en poffertjeskraam van den heer P. de
Bruin, op het Hengstepad, de bekende kraam
van chocoladewerken, nougat enz. op de
Koemarkt, van den heer Elberg, benevens
verschillende oliekoekkraampjes en wat dies
meer zij.
Hoewel in geen direct verband, staande
Wilt U een flets koopen, een tuf,
misschien een auto P ’t Kan gebeuren.
Auto’s brj de fleet, attentie voor de zieken
automobiel (Spijker).
Een periodiek van alle jaren, een oud,
volgens sommigen reeds verouderd volksfeest.
Een copie, een herhaling in velerlei opzicht
van vorige jaren, een erfstuk van vroegere
tijden, dat evenwel met den tijd gaat slijten
en allengs minder wordt.
Toch heeft de kermis een taai leven, en
daarvoor zijn redenen. De meeningen der
menschen ten opzichte van dit jaarlijksch
volksfeest verschillen wel zeer. Wordt de
kermis door sommigen verafschuwd en met
antipathie bejegend, door anderen wordt zij
met verlangen en sympathie begroet. Ook
is er een groot deel de neutrale midden
stof die haar met een zekere onverschil
ligheid gadeslaat en er al of niet, naar het
uitkomt, aan meedoet, doch ze niet zoude
willen missen, en het bestaande wenscht
te behouden. Drie groote categorieën, die
elk meenen het bij het ware eind te hebben.
Uveren de tegenstanders steeds voor de af
schaffing, de voorstanders zijn evenzeer be
dacht op het behoud. Hier en daar is reeds
de kermis ten doode opgeschreven en afge
schaft ja officieel ten minste, doch met
terdaad het volk de gelegenheid benemen,
een algemeenen tijd van ontspanning te
hebben, de ervaring, zelfs in onze naaste
omgeving leert, dat dit niet opgaat.
Over het voor en tegen van de kermis
is in ons Blad vorige jaren reeds meermalen
in den breede uitgeweid, en de meeningen
van voor- en tegenstanders zijn al meermalen
op den keper beschouwd zoodat wij om
in geen herhalingen te vervallen alleen hier
opnieuw de conclusie stellen, dat het bezwaar
lijk gaat de kermis aan kant te doen, zonder
er iets anders en dan natuurlijk iets
beters voor in de plaats te stellen.
Men verlieze niet uit het oog, dat niemand
gedwongen wordt, deel te nemen aan de
verschillende kermisvermakelijkheden, en dat
men vrijheid voor zich zelven verlangende,
ook de vrijheid moet laten, aan anderen die
anders denken en anders willen doen.
Men bedenke wel dat menigeen alleen het
dwaze en verkeerde der kermis wil opmer
ken, en ’t liefst nog door een vergrootglas
bezien. Dezulken hebben daardoor een zeer
eenzijdig denkbeeld opgevat. Wat voor den
een een steen des aanstoots is, is het daarom
nog niet voor ieder ander. Wijst men op
de buitensporigheden die soms in de kermis
dagen voorkomen, dan gelieve men te be
denken dat dit vaak meer aan de betrokken
personen dan aan de kermis te wijten is.
Bij alle ook de beste algemeene feestelijk
heden des volks vindt men altoos personen,
die het met de regelen van orde of zedelijk
heid niet zoo nauw nemen. Ook is het
wel eens opgevallen, dat een vermaak, al is
het nog zoo onschuldig, wordt veroordeeld,
omdat het met het woord kermis in verband
staat, en diezelfde vermakelijkheden bij
andere gelegenheden worden vergoelijkt, ja
er dan zelfs aan deelgenomen wordt door
dezulken, die als het kermis is, er van
schijnen te gruwen.
Maar de mensch hecht vaak aan voor-
oordeelen, en de een volgt hierin vaak den
ander. Het is gelijk het versje zegt
De mensch pronkt dikwijls met blanketsel,
Zoo naar lichaam als naar geest,
Zoo van buiten als van binnen,
Ja, van binnen vaak het meest.
Wij kiezen omtrent de kermis geen partij,
laten elk de volle vrijheid, voor zoover het
natuurlijk tot het geoorloofde beperkt blijft
maar eischen ook voor ieder die vrijheid.
Uitspattingen en dronkenschap gelijk men
volgens overlevering voorheen vaak op ker
misdagen aantrof, beginnen gelukkig hoe
langer hoe meer tot het verleden te behoo-
ren. Hoorde men toen vaak dat menigeen
in enkele dagen in overdaad en brasserij
zijn spaarpenningen van het geheele jaar er
doorbracht ook dat is voorbij. De veler
lei gelegenheden tot reizen en uitgaan zijn
in concurrentie met de jaarlijksche kermissen,
die er den invloed van ondervinden en slechts
een kwijnend bestaan meer voortslepen. De
tijden veranderen, en wij met hen, de spaar
potten van velen, zoo ze er dat luxe artikel
nog op na houden, zijn meestal van klein
kaliber en
mer van
haast meer,
het best voor,
te laten sterven, inplaats van ze, de sukke
lende, af te maken. Iets waaraan geen be
hoefte meer bestaat, gaat wel van zelf aan
kant.
De kermis tracht er steeds naar elk wat
wils te geven, en ofschoon er veel te zien,
te hooren en te genieten valt, dat men be
kend mag veronderstellen, volgen wij toch
om het voornaamste even te
Bolswardsche Courant
I
lm
