Stadsnieuws.
Laatste Nieuws.
Financiëel overzicht.
toe dan zijn arbeider.
de
meer
Het
aan-
Dan nog moet
aan-
er
van
de
baarheid
worden.
KONSTANTINOPEL, 3 Dec. (Officieel).
De wapenstilstand met Bulgarije, Servië en
Montenegro is geteekend. Alg. R.
den grooten zegen, die
hare stichtingen en
aan zich ver-
de geloovigen
De commissiehuizen klagen over stilte in
zaken, en gezien naar de oorzaak van deze
stilte, schijnt er weinig uitkomst naar
verandering. Het meest waarschijnlijke is,
tenminste dezen indruk krijgen wij uit de
diverse beursberichten, dat de beurs nog
langen tijd zal blijven onderden indruk van
de hangende geschillen onder de Europeesche
Staten. Hoe ernstig deze geschillen ook zijn,
en welke diep ingrijpende gevolgen hiervan
ook eventueel verwacht kunnen worden, wij
willen onze lezers hierover deze week niet
langer bezighouden en verwijzen hen naar
de buitenlandsche berichten in de dagelijks
verschijnende couranten.
Over het algemeen was de beurs wat
vaster, Russen zijn sedert verleden week een
procent opgeloopen en ook andere staats
fondsen waren eer aan den vasten kant.
Aandeelen Nat. Bank of South Africa
vielen j.l. Donderdag tot 112, vermoedelijk
op ongelimiteerde verkoopen, en konden zich
de daarop volgende dagen weer herstellen.
De Eerste Nederlandsche Hypotheek brief-
bank te den Haag die evenals vele barer
zusterinstellingen, overgegaan is tot uitgifte
van hooger rente dragende (41/2) pandbrieven
heeft gemeend aan de belangen te moeten
denken van de houders der uitstaande vier
procentige pandbrieven. Door loting worden
eenige nummers van bestaande pandbrieven
aangewezen die tegen een billijke vergoeding
van zegel en aanmaakkosten tegen 4t/2 rente
dragende pandbrieven kunnen worden in-
met 44 pCt. en dat alleen, roept Spr. uit,
veroordeelt al reeds de heerschende klasse.
Wij staan,'zoo vervolgt Spr. evenwel voor
het feit, dat het ontwerp Talma aan de orde
is. Er is reeds heel wal aan gedaan en in
Februari komt de verdere behandeling. Men
heeft ons Soc. er al zwart om aangezieu,
dat wij er niet mee opschoten, maar dat heeft
zijn reden. Dit prul van een ontwerp moet
nog voor 1913 in orde gemaakt worden,
wijl er een ommekeer kan komen, ’k Vrees
dat het in orde komt, en dan zit men er
mee. Jarenlang is door ons aan een doovemans-
deur geklopt door ouderdomspensioen te
vragen. Waarom zijn de liberalen niet eerder
bijgesprongen Nu is het misschien te laat
om dit ontwerp te keeren. Doch het gebeurt
altijd, dat de vrijzinningen bijdraaien, als
het te laat is. Onder het ministerie Pierson
hebben Troelstra en v. d. Zwaag reeds
voorgesteld een staatspensioen in te stellen,
maar o, wat was dat ver mis. Spr. leest
voor hoe daarop geantwoord werd, het zou
voor de natie een ramp zijn. Zelfs nog in
1905 was Mr. Treub de hevigste vijand van
staatspensioen.
Intusschen dat verschoont deze regeering
niet, dat er een zoo erbarmelijk ontwerp
werd ingediend. Bepaalde volksverzekering
is de wil der groote meerderheid, maar als
het zuiver zou zijn, diende algemeen kies
recht er eerst gebracht te zijn. Als de Kamer
niet meer uitdrukt den wil des volks, dan
heeft de Kamer ook eigenlijk niet het recht
dezen last het volk op te leggen. Zelfs Dr.
Kuyper heeft in 1891 gezegd dat de wijziging
der kieswet behoort te gaan vóór de andere
wetten. Sedert is Dr. Kuyper er zeker wat
anders over gaan denken.
Echter al wordt deze wet aangenomen,
dan is ze nog niet ingevoerd. De overgangs
bepaling van Troelstra om de ouden boven
70 jaar hun f 2 al vast te geven, is dan
zeker wel actueel geworden, maar de wet
kan als in 1913 de Kamer omgaat nog wel
blijven liggen. Er zijn nog vooraf zooveel
ministerieele voorschriften en besluiten uit te
voeren, eer de wet in werking treedt, dat
het nog lang niet ingevoerd is. Intusschen,
zegt Spr. zullen wij in de Kamer trachten dat
het ontwerp van de baan komt. De kath.
en anti-rev. arbeiders die een beetje doorzicht
hebben, zullen zeker meehelpen om een andere
richting in te sturen.
Wel is de vrijzinnige partij nog niet
eensgezind, en denken Tijdeman, Borgesius
en Patijn er nog verschillend over, maar
toch er is kans, dat de kerkelijken in de
minderheid komen, en de vrijzinnigen,
gesterkt door een versterkte groep socialisten
weer ’t roer van staat in handen zullen nemen.
In hoofdzaak zal het dan wel blijven in
den ouden sleur, maar als ze geen leelijke
dingen uithalen, zullen de soc. ze gaarne
steunen.
Grondwetsherziening en algemeen stem
recht, dat zijn de punten waarop aangestuurd
móet worden, en dan is het vooruitzicht niet
hopeloos, als met energie de strijd wordt
voortgezet. Onder de Kath. arbeiders begint
ook reeds eenig doorzicht te komen. Zij
zullen allengs meer gaan inzien, dat de
socialen te zeer belasterd worden, en dat bij
de voorlichting in de verkiezingsdagen heel
wat kaf onder ’t koren schuilt. De vorige
maand heeft hier ter plaatse prof. Diepenhorst
gestaan, de volgende week komt er weer een
spreker van die richting, Mr. de Wilde.
Wat die vertellen, is ver van de waarheid.
In ’t verslag der lezing van den professor
ligt er de leugen bij bosjes op. Die had het
over de Parijsche commune. Nu stel ik
voorop, zegt Spr. dat ik dat als een roem
rijke gebeurtenis beschouw. Als bewijs dat
er eerlijk werd geleefd strekke, dat er in 3
maanden geen enkele diefstal werd gepleegd.
Dat er echter fouten begaan zijn, bij welke
beginnende partij geschiedt dat niet De
prof, echter wil beweren, dat de soc. en de
anarchisten oorspronkelijk gelijk waren, dat
is een leugen, en hij wijst er nog wel op
dat de bezielende eenheid ontbrak. Hoe
durft die prof, van bezielende eenheid spreken,
het oog slaande op de partijen der coalitie?
De christelijken stellen in Ommen openlijk
een candidaat tegenover den coalitieman.
,/Het leven is ons van den Heere geschon
ken, dat mag men niet roekeloos wagen”,
zegt hij verder. Maar hoe dan, als in een
krijg bet vaandel door de priesters wordt
gezegend Dit geschiedde toch toen Italië
op rooftocht uitging naar Tripolis. En hoe
denken de Kath. over het gezag van ’t Oranje
huis Dat begon toch met een opstand
tegen het wettig gezagDit zal nu mis
schien geadeld heeten door de geschiedenis.
Als een revolutie slaagt wordt zij misschien
geadeld, mislukt ze, dan moet ze gevloekt
worden.
Er staat meer in dat verslag. Socialist en
anarchist zijn van één beginsel heet het daar,
maar dat liegt die professor. De soc. wil
geleidelijk verbetering, de anarchist een geweld
dadige ommekeer. Ook staat erzzde socialist
vloekt in zijn hart den godsdienst”, maar
wie kan in het hart des menschen zien
Zelfs prof. Diepenhorst niet. En er zijn
genoeg geloovige socialisten, meer zelfs dan
de heeren lief is. 't Zou al heel onpolitiek
zijn, de lieden uit te sluiten die nog geloovig
zijn. Wel verleidt de moderne wetenschap
menigeen tot de stellinger is geen Opper
wezen, maar dat staat niet in verband met
de socialistische partij. Tegen den godsdienst
wordt niet geageerd, laat de geloovigen gerust
op onze vergaderingen komen, en wordt tegen
mogelijk deel der menschen
binden, vandaar dat ook voor
er wel plaats is.
Wij sparen den godsdienst, gelijk de heeren
hun brandkast sparen. De brandkast lijdt
gevaar als de soc. beweging toeneemt, van
daar dat men bezorgd is.
Wil men weten wat het is dat de soc.
hindert? ’t Is het schandelijk misbruik,
dat er van den godsdienst wordt gemaakt.
Dat de oorlogslasten zoo hoog worden opge
voerd en er zoo weinig voor den arbeider
wordt gedaan. zzAan hunne vruchten
zult ge ze kennen” 1
De godsdienst kan goed zijn, heel goed
zelfs,, maar de menschen deugen niet en
prof, bederft voor den godsdienst veel met
zijne beschuldigingen, veel meer dan hij
zelf weet.
De hoofdzaak is de arbeiderspartij,
gaat niet tegen den godsdienst, maar wel
tegen ’t misbruik dat er van wordt gemaakt.
Wij laten ieder vrij, ga wel of ga niet naar
de kerk, maar strijd voor je rechten. De
maatschappelijke zaken die gaan ons aan.
Al mogen er enkele soc. zijn die barre uit
spraken hebben gedaan, dat vindt men bij
elke partij maar het aardsche leven goed
maken, dat kan het eeuwige leven toch
bepaald niet in den weg staan. Laat ons
werken om een behoorlijk bestaan te krijgen,
laat ons daarvoor strijden. Leest de ge
schriften die het over de maatschappelijke
verhoudingen hebben, en helpt allen een
toestand scheppen, die den godsdienst niet
in den weg zal staan.
Ik doe, zoo besloot Spr. een beroep op
allen om te bewerken dat wij bevrijd blijven
van het huidige wetsontwerp op staatspensioen,
opdat wij er een beter krijgen. Sluit u aan
bij onzen strijd, opdat wij ’t hier allen op
deze aarde beter zullen hebben.
Deze rede werd af en toe door gelach
onderbroken en aan 't einde luide toegejuicht.
Van de gelegenheid om met Spr. in debat
te treden, werd door niemand gebruik gemaakt,
waarom de - Voorzitter de vergadering sloot
met een hartelijk woord van dank aan den
Spreker, en een krachtige opwekking om zich
aan te sluiten bij de Soc. Dem. Arb. Partij.
Waar de aanwezigen het blijkbaar eens zijn
met de woorden van den Spr., daar hoopt
hij dat deze bijeenkomst vruchten zal dragen,
doordat meerderen zich bij de nog kleine
partij alhier aansluiten en ook openlijk voor
hun meening zullen durven uitkomen. Helpt
mee strijden, arbeiders! om de tegenwoordige
regeering te verwisselen met eene, die beter
uw belangen wil behartigen.
Vrijdenkers Vereen, „de Dageraad".
Deze vereeniging hield Zondagavond in
zzde Doele” eene openbare vergadering, waarin
als spreker optrad de heer Dr. J. H. v. d.
Brink van Breda, met het onderwerp zzde
suggestie in de Roomsch Kath. Kerk”.
Door de ongeveer 150 aanwezigen werd
met aandacht geluisterd naar de met gloed
uitgesproken rede, waarin de heer v. d. Brink
zijn standpunt uiteenzette en vooral opkwam
tegen den vormendienst.
Aan het slot zijner rede werden de won
deren van Lourdes door den Spreker aan
critiek onderworpen.
Postkantoor Bolsward.
Lijst van onbestelbare brieven en brief
kaarten van hier verzonden, gedurende de
tweede helft der maand November 1912:
de Riemerstraat 11, ’s Gravenhage.
Nota. Aan de afzenders wordt aanbevolen
hun adres op de brieven en briefkaarten
te vermelden, opdat deze bij onbestel-
baarheid aan hen kunnen teruggegeven
Wonseradeel, 1 Dec. Naar een te huur
aangeboden greidboerenplaats te Dedgum
maakten niet minder dan 61 personen gading.
De eigenaar, de heer Bruinsma te Bolsward,
had zelf de huursom bepaald en vormde uit
de sollicitanten een 6-tal. Bij loting werd
daarna de boerderij gegund aan den heer
Kingma te Rinsumageest.
Vele verbouwers van aardappels alhier ver
langen zeer naar kalm winterweer en velen
zijn druk bezig met schifting, ’t Is enorm
hoeveel zieken zich in de aardappels be
vinden, wat bij de rooiïng niet was op te
merken. Voor aflevering ter consumptie
dient men er eerst nog heel wat uit te gooien.
Repk. Nieuwsbl. v. Fr.
Ezn zesjarige dief.
Zaterdagnamiddag had een onderwijzeres
aan een der lagere scholen te Leiden bij het
eindigen der lessen een gouden armband en
een gouden ring even op een bank gelegd,
terwijl zij de handen waschte. Toen zij de
voorwerpen weder wilde krijgen, waren ze
verdwenen. Een onderzoek werd bij de leer
lingen ingesteld, doch leidde niet tot, de
ontdekking van den diefstal. Toen werd de
politie er mee in kennis gesteld, en deze
ging de verschillende goudsmidswinkels na
en vernam bij een winkelier, dat een knaapje
een gouden armband te koop had aangeboden,
maar dat hij den jongen naar huis had
gestuurd, met de boodschap, dat hij met
vader of moeder moest terugkeeren.
Dit leidde tot de ontdekking van den dader,
een zesjarig knaapje, die de voorwerpen in
huis had verstopt. Hij had ze van de bank
genomen. Tel.
Rigksveldwachter aangevallen.
Te Spaarndam is gearresteerd en gevanke
lijk naar Haarlem overgebracht zekere D. R.
uit Spaarnwoude die, gevolg gevende aan
een vroeger gedane mededeeling om den
rijksveldwachter Boorsma te zullen vermoorden
dezen onverhoeds met een mes aanviel
gelukkig waren de beide gemeente-veld wachters
van genoemde dorpen in de onmiddellijke
nabijheid, die den stoot wisten te voorkomen,
waarna R. onder hevig verzet naar het
arreslantenlokaal werd overgebracht.
Alg. H.
Verbouw Stadsarmenhuis.
Dinsdagmorgen werd een eenvoudige ge
denksteen geplaatst in den nieuwen vleugel
van het stadsarmenhuis.
De voorzitter, de heer H. A. Lunter, die
dit werk zeer netjes verrichtte, sprak daarbij
een kort woord tot allen, die daarbij
wezig waren.
Hij gewaagde van
Bolsward bezit in
constateerde, dat door dezen verbouw straks
groote verbeteringen zullen zijn daargesteld
ten behoeve van de verpleegden.
Hij hoopte, dat ook de verdere werkzaam
heden zonder stoornis mogen worden
volvoerd, en de stichting bij voortduur voor
velen een zegen mag zijn.
Nadat een aandenken aan dezen dag, den
aannemer voor zijn personeel was ter hand
gesteld, was deze plechtigheid afgeloopen.
Benoemd.
Tot onderwijzer aan de Jan van Nassau-
school te Sneek is benoemd de heer J. Postma,
alhier. Met den benoemde stond op het tweetal
de heer F. de Boer te Sneek.
Geslaagd.
Bij het j.l. gehouden examen in het Boek
houden van de zzVereeniging van Leeraren”
zijn o.a. geslaagd de heeren R. v. d. Vleugel
te Bolsward en J. Westra te Lollum.
Uitslag verkoop.
Zaterdag werd alhier ten overstaan
Notaris Bruinsma finaal verkocht voor
erven Wed. J. G. van der Spoel:
I. Een winkelhuizinge met bovenwoning
c.a. aan den Kleinen Dijlakker. II. Een
woning daarachter. Koopers werden van beide
perceelen J. en M. v. d. Spoel voor f2723.
IllVI. Vier woningen met bleekjes c.a.
bij de gasfabriek. Kooper werd van de vier
perc. D. F. Feenstra voor f1638.
VIL Een huis met erf c.a. aandeHeere-
mastraat, in huur bij C. Lammertsma. Inge
houden.
VIII. Een winkelhuisje achter de Groote
Kerk, in huur bij J. Harling. Kooper werd
J. T. Postma voor f 649.
IX. Een houten gebouw, staande op het
Stadsstreng. KooperW. de Jong te Hart-
werd voor f 462.
XXIV. Vijf wonigen nabij het Leeg.
Kooper: J. G. Dijkstra voor f 1750.
XVXVI. Twee wonigen aan het Leeg.
Kooper: J. G. Dijkstra voor f 467.
XVII. Een dubbele woning in de Gort-
(Applaus).
Aan den uitgang werd een collecte ge
houden voor de kosten der a.s. Kamerver
kiezingen.
betaalt het bij uit gekrenkt eergevoel.
Dat de patroon ook premie moet betalen
voor zijn personeel is eveneens onbillijk.
Dat hij voor de invaliditeit iets bijdraagt,
dit is te verdedigen, want de invaliditeit
komt door het werk, het eene vak is ook
gevaarlijker dan het andere, en die behooren
daarom in klassen maar de ouderdom is
niet aan het vak te wijten, en waarom den
werkgever er dan voor te laten betalen En
die werkgever zelf is er vaak minder aan
Een patroon, die
invalide wordt, krijgt ook geen pensioen,
want finantieel staan ze vaak zoo zwak, dat
ze zich zelf niet kunnen verzekeren, ja hun
zaken niet eens op stel kunnen houden.
Voor die kleine werkgevers dringen wij
socialen in de Kamer dan ook aan, zegt Spr.
op verzekering van staatswege, ’t Werd ons
door Rutgers zelfs kwalijk genomen, dat wij,
die altoos voor de arbeiders streden, nu ook
optraden voor de werkgevers. Doch 't was
hierz/als de vos de passie preekt, boer pas
op je ganzen”. Wij soc. komen op voor
de verbetering van sociale toestanden en dat
raakt meestal de arbeiders, want dat zijn de
onterfden.
Wij zien er een onbillijkheid in, dat een
kapitalist, die zijn geld belegt, niet bijdraag?
en een arme werkgever wel. Er werd ons
toegevoegd, dat de middenstand maar op
zich zelf moet vertrouwen. Die kan zich
verzekeren daartoe geeft deze wet de ge
legenheid maar een gelegenheid, zegt
Spreker, in dien zin, dat particuliere ver
zekering goedkooper is.
Maar wat wil men nu den arbeiders geven
voor hun premie
Ze moeten 70 jaar wezen een leeftijd
die de mensch bereikt, volgens den Bijbel.
Als men het pensioen daarop stelt, komt
het goedkoop uit, want dan zijn verreweg
de meesten dood. Maar dan wordt, bij over
gangsbepaling hem f 2,per week uitbe
taald. Engeland geeft er direct f 3,en
de invaliden krijgen hier voorloopig niets.
Eerst moet deze een langen tijd verzekerd
zijn geweest, en tweederde van de geschikt
heid tot werken verloren hebben. De uit-
keeringen zijn hier naar Duitsch model ge
regeld, dat is schraal en schriel, en op allerlei
manier wordt getracht de aanvragers af te
schepen, dat is rampzalig wreed.
De premiebetaling is zoo gesteld, dat van
de kleinste loonen naar verhouding de meeste
premie wordt betaald. Van f 4,is het
10 cent per week, van f 10,is het 20
cent procentsgewijze is het zoo, dat van
een loon van f 200,wordt betaald 2,6 pCt.
van f 500,1,66 pCt., van f 800,
1,30 pCt., van f 1100,loon f 1,14 pCt.
En als hij 54 jaar lang betaald heeft, elk
jaar gemiddeld minstens 47 weken, dan
bedraagt het pensioen in de 1ste klasse
f 2,70 per week, 2de klasse, loon van
f 4,80f 8,00 geeft f 2,98 loon van
f 8,00f 12,00 geeft een pensioen van
f 3,98 per week, een som, die veel arbeiders
niet halen.
Weduwenrente bestaat niet. Al heeft de
man heel zijn leven premie betaald, als hij
sterft, krijgt de vrouw niets, of ja, Talma
wil een invaliditeitsuitkeering doen tot het
jongste kind 13 jaar is. Dit was eerst op
16 jaar gesteld, maar is nu geworden 13.
Ingewikkelde administratie is er bij deze
wet, en de arbeiders moeten hun premie
betalen door zegels te koopen en in te plak
ken. Dan nog moet men weten dat alleen
loonarbeiders bij de verzekering zijn
gesloten. Alle losse werklieden vallen
buiten.
Spreker heeft in de Kamer de heeren
voorgerekend dat het veel goedkooper en
eenvoudiger kan uitgevoerd worden. Volgens
dit ontwerp moet de Staat jaarlijks 10 mill,
bijpassen, en voor 7]/2 millioen kan op 65-
jarigen leeftijd aan alle arbeiders die onder
deze wet vallen, f 3 per week worden gegeven.
Maar men wil daar niet aan, het is om
tureluursch te worden zegt Spr. ’t Is krank
zinnigenwerk, doch ik hoop, dat er nog een
weg wordt gevonden en er verandering komt.
PAUZE.—
Het betere en eenvoudige systeem kost
ook geld, maar de administratie wordt er
grootendeels door vermeden en dat is al veel
gewonnen. Maar dat geld is wel te vinden
zonder premie te vorderen. Immers hoe
betalen Engeland en Denemarken het? Wat
daar kan, kan stellig ook in ons rijk land;
f 3 per week voor man en vrouw elk, zal
voor ons land kosten 15 millioen gulden.
Volgens de inkomstenbelasting bedroeg het
vermogen der daarin volgens eigen aangifte
aangeslagenen in 1893 f 126.537 millioen in
1903 f 165.560 millioen en in 1913 is het
geraamd op f 203.438 millioen dus een toe
neming in 20 jaar van 75 pCt., terwijl de
bevolking in dien tijd slechts toenam met
38 pCt.
Het nationaal vermogen vermeerderde in
in 10 jaren ook met verbazende snelheid en
uit zulk een vermeerdering ziet men toch
zeker wel, dat het geld er wel is om de
ouden van dagen te helpen.
Ofschoon het om maar iets te noemen,
gemakkelijk is te halen uit een verhooging
der successierechten, wil dit ministerie het
halen door de tariefwet, schandelijk genoeg
zegt Spr. Voor gezanten die reeds zeer hooge
tractementen hebben, wordt verhooging aan
gevraagd, voor militaire doeleinden is telkens
meer noodig. In 1900 moest vooroorlogen
marine opgebracht worden f37 millioen ruim,
recht er tegen op te komen. Een groote
beweging als ’t socialisme wil een zoo groot
1913 is de raming f 53x/2 mill. In 20 jaar
zijn de uitgaven voor leger en vloot gestegen
Dat getiugde van een loyale opvatting
jegens pandbriefhouders, en het kan niet
steeg. KooperH. de Bruin voor f 400.
I
