51ste Jaargang.
1912.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 102.
Kieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
BERICHT.
SOLIST
RATIS KINDER I IJDSCHRIFT
verschunTalle 14 DAGEN
ras
iaS
Tegen de protectie in Duitschland.
Donderdag 19 December.
RECLAME.
HET GROOTSTE ORGEL DER WERELD.
Ingezonden.
Nieuwe Abonnés
op dit Blad, ont
vangen de nog vóór Nieuw
jaar verschijnende num
mers gratis.
TWADDE KRIIÏ
8 ure ynr
h
s
MS
Nij Toanielstik,yn fjouwer utJt
en troch „H E L r
nMASK
te overzien, zoodat de organist zonder hulp
elke beweging kan uitvoeren. Twaalf duizend
een honderd en drie en zeventig pijpen staan
ter zijner beschikking.
VOOR
Afzonderlijke
Ws.
Opflering fen:
r
3
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).
In het nummer van de
Bolswardsche Courant, ver
schijnende 1 Januari 1913, zullen
Nieuwjaarswenschen,
worden opgenomen a 25 cents.
Spoedige toezending van adver
tenties is zeer gewenscht.
DE UITGEVER.
zen profiteert slechts
De andere 94 pCt.
ES3
s
De orgelvirtuoos Alfred Sittard had de
eer
inwijding, die o.a.
Duitschen Keizer
en autoriteiten.
missive, inhoudende eene
een reuzenorgel door de
de St. Michaelskerk te
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Het besproken instrument is het grootste
der wereld, de reeds genoemde te Riga en
Weenen, de grootste van Rusland en Oosten
rijk. Meerdere groote orgels leverde de firma
Walcker in de St. Pieterskerk en de Aca
demie St Cecilia te Rome, te Leipzig in het
Gewandhaus, te München in de Kaimzaal,
te Berlijn en te Straatsburg in de Synagogen,
alsmede te Boston, Buenos-Aires, New-York,
Kaapstad enz.
In ons land vindt men de Walcker orgels
te Helmond, Ingen, Osch, Rotterdam en
Woensel, terwijl in aanbouw is een orgel
voor de Ned._ Herv. Kerk te Wildervank,
welk instrument wordt voorzien van de
allerlaatste vindingen.
’t Kon zijn dat sommige lezers vreemd
opzien tegen het woord //Speeltafel”. Bij
gewone orgels is de claviatuur één met het
orgel. De speeltafel is iets op zich zelf, staat
meestal geheel vrij, terwijl van daaruit langs
pneumatischen- of electrischen weg verbinding
met het eigenlijke //Orgel” wordt verkregen.
In de R. K. Kerk te Workum staat een
orgel met een speeltafel.
tal van
Onze protectionisten wijzen altijd op het
voorbeeld van het buitenland omhetNeder-
landsche volk begeerig te maken naar de
zegeningen der bescherming.
Behalve, dat zij daarbij vergeten, dat een
vergelijking tusschen ons kleine land en de
groote landen, waar het beschermend stelsel
heerscht, niet opgaat, zien de protectionisten,
als zij over onze grenzen kijken, blijkbaar
niet meer dan zij zien willen.
Dat een vergelijking niet opgaat ten aan
zien der handelspolitiek is niet minder waar,
dan dat men in verband met de politiek in
het algemeen ons land niet op één lijn kan
plaatsen met een groote mogendheid.
Voor zoover onze handelspolitiek betreft,
bedenke men slechts, dat de verscheidenheid
der grondstoffen en hulpmiddelen, welke een
klein land oplevert, in den regel meer be
perkt zal zijn, terwijl de aanwezigheid van
voortbrengselen van meer verschillenden aard
mag worden verwacht in een land van grooter
uitgebreidheid.
Meer dan de bevolking van grootere landen
zal ons volk dus verschillende benoodigd-
heden uit het buitenland moeten betrekken,
terwijl omgekeerd binnen onze grenzen geen
voldoend afzetgebied te vinden is voor onze
groote industrieën, dat zijn die takken van
bedrijf, welke als gevolg van de natuurlijke
omstandigheden hier onder zulke gunstige
voorwaarden voor hun ontwikkeling verkeeren,
dat zij tot grooten bloei zijn gekomen en
een dergelijke uitgebreidheid hebben verkregen,
dat zij voor den afzet van hun producten
op het buitenland zijn aangewezen.
Twee redenen dus, waarom wij, nog minder
dan groote landen, ons met een tariefmuur
mogen omgeven en integendeel onze grenzen
voor het handelsverkeer zoo ruim mogelijk
moeten openstellen.
Nog minder dan groote landen.
Als onze protectionisten hun blikken richten
over de grenzen, dan zien zij niet, of dan
doen zij alsof zij niet zien, dat overal de
bevolking zich verzet tegen de hooge invoer
rechten. En toch spreekt de volkswil zich
overal duidelijker en duidelijker uit tegen de
bescherming.
Een der eerste orgelmakers in binnen-en
buitenland is gewis de firma E. F. Walcker
en Co. te Ludwigsburg. Vertegenwoordiger
voor Nederland dezer firma is de heer Joh.
C. Raupp, te Eindhoven.
Namens de firma Walcker werd ons dezer
dagen door gezegden vertegenwoordiger toe
gezonden eene
beschrijving van
firma geplaatst in
Hamburg.
Aan gezegde missive ontleenen wij o.a.
het volgendeDit ontzaglijk groote orgel
overtreft niet alleen in afmetingen en
omvangrijkheid der dispositie elk tot heden
in eenig Godshuis of Concertzaal opgesteld
orgel, maar vereenigt bovendien in zich alle
nieuwste vindingen der meest moderne orgel-
bouwtechniek, op hoogst meesterlijke wijze.
Het instrument overtreft in omvang alle
orgels te voren door deze firma gemaakt.
Toch werd er te voren kapitaal werk geleverd,
als men leest dat uit dezelfde fabriek orgels
werden geplaatst met 124,109 en 90 stemmen.
1 zelf, worden nooit geduld zoodra
Sunlight slechts eens j
geprobeerd is.
EN IS OVERAL GRATIS VERKRIJGBAAR VOOR ELK KOOPER
VAN .ST O L D MARGARINE A ScT PER POND
het orgel te bespelen bij de plechtige
werd bijgewoond door den
en tal van deskundigen
Men ziet met hoe groote schreden de
orgelbau” voortgaat zich te ontwikkelen.
Ook al omdat er onder de lezers onzer courant
meerderen zijn te vinden, die sympathiseeren
met het schoonste aller instrumenten, ook
om eens te laten hooren hoe ver het kennen
en kunnen der hedendaagsche orgelmakers
gaat, vermeenden we deze bizonderheden ter
kennisse onzer belangstellende abonné’s te
moeten brengen. Dem verdienst seine Krone.
Alle verbindingen zijn tot stand gebracht
met 60000 M. electrische draad, 920 electro-
magneten en 10141 contacten.
De benoodigde wind wordt aangevoerd
door 2 gekoppelde, door electriciteit ge
dreven, luchtzuigers, elk van 5 P. K., welke
voor het hoofdorgel per minuut 95000 liter
lucht leveren.
Bovendien is er op het gewelf der kerk
nog een electro-motor geplaatst van P/2 P.K.,
die de lucht bezorgen moet voor het echo-werk.
Van dit echo-werk, ook geplaatst op het
gewelf, wordt het geluid geleid door een
klank-kanaal, uitgevoerd in beton. Deze
klankgeleiding is 40 M. lang, 3,65 M. breed
en 3,50 M. hoog. Zij mondt uit ongeveer
in het midden der kerk, alsdan passeert het
geluid nog een rooster. Van wondervolle
werking is de »thatigkeit” van dit echo-werk.
De prestant (32) voet, geheel van tin ge
maakt, is in het front geplaatst. De grootste
pijp van het orgel (C sub contra octaaf) is
11,28 M. lang. Daarentegen heeft het aller
kleinste pijpje van dit groote werk slechts
de afmetingen 25 bij 6 m.M,
In de Vereenigde Staten van Noord-
Amerika, het land van de protectie in haar
uiterste consequentie, heeft de meerderheid
zich onlangs op de ondubbelzinnigste wijze
verklaard door den vrij handelaar Woodrow
Wilson tot het presidentschap der republiek
te roepen. En de gekozene heeft reeds bekend
gemaakt, dat zijn eerste regeeringsdaad zal
zijn gericht tegen de hooge invoerrechten
en de daarop gebaseerde trusts.
Kwamen de beschermende rechten in Noord-
Amerika, in bescheiden vorm en als tijdelijke
maatregel eertijds binnen door een achter
deurtje als oorlogsbelasting tijdens den
burgeroorlog in Duitschland, het land,
waar de ontevredenheid over de hooge prijzen
der levensbehoeften zich meer en meer tegen
de bescherming keert, is men den weg van
het proctectionisme ook niet om het stelsel
zelf, doch evenzeer met bijoogmerken in
geslagen en wel juist zooals dit thans
bij ons dreigt te geschieden om zuiver
politieke redenen.
Bismarck, oorspronkelijk vrij handelaar, ge
bruikte het in 1879 onder zijn invloed vast
gestelde, aanvankelijk bescheiden, tarief van
invoerrechten dat echter reeds in 1885
verdubbeld en in 1887 vervijfvoudigd werd
als middel om te komen tot een partij-
formatie, die in den Rijksdag een door hem
gewenschte meerderheid zou doen ontstaan.
Dit geschiedde onder de patriotische leus,
dat het Duitsche vaderland voldoende voedsel
moest kunnen opleveren voor bevolking en
leger in tijd van oorlog, om welke redenen
den landbouw (Duitschland had reeds toen
een bloeiende nijverheid) gelegenheid moest
worden gegeven zich te ontwikkelen.
Dat klonk zeker heel mooi. Maar minder
mooi waren en zijn nog de vérstrekkende
gevolgen van de met dat doel verleende be
scherming. Tot die gevolgen behooren o.a.
de vleeschnood, die zich vooral dit jaar door
geheel Duitschland doet gevoelen, alsmede
de duurte ook van alle overige levens
middelen.
Van die hooge prijzen genieten slechts
weinigen de voordeelen, en komt de schade
ten laste van het algemeen.
Wil men een voorbeeld Meer dan 80
pGt. van de bevolking van het Duitsche
Rijk heeft met den landbouw niets te maken
en profiteert dus niet van de graanrechten.
Die graanrechten kosten den gezamenlijken
Duitschen consumenten jaarlijks 1020 mil-
lioen Mark, of per hoofd 19.91 Mark.
Hiervan komt nog niet 1/8, inden vorm
van invoerbelasting, ten goede aan ’s lands
schatkist. Het overige meer dan 7/8 dus,
komt terecht in de zakken van particuliere
personen in den vorm van verhoogde prij
zen. Onnoodig te zeggen, dat deze belasting
het meest drukt op de grootste en de
armste gezinnen.
Zelfs dan, wanneer in hun land de oogst
overvloedig is, betalen de Duitschers dank
zij de protectie hun meest noodzakelijk
voedsel duurder dan de bewoners van lan
den, waar de oogst mislukte. Zoo bijv, in
de voor Duitschland gunstige oogstjaren 1907
en 1908 stegen daar, als gevolg der hooge
invoerrechten en uitvoerpremies, de graan
prijzen tot boven die in landen, waar het
gewas mislukt was. En die hooge prijzen
hebben zich gehandhaafd. In September
van het vorige jaar kostte 1000 Kg. tarwe
te Berlijn 211.50 te New-York 153.80, te
Chicago 143.te Liverpool 166.20, te
Parijs 206.40, te Budapest 202.40 en te
Odessa 163.40 Mark. Bovendien moet hierbij
worden in het oog gehouden, dat de te
Berlijn genoteerde tarwe in kwaliteit staat
beneden die van de overige hiergenoemde
markten.
Van deze hooge prij
6 pCt. der Duitschers.
mag ze betalen
De graanrechten noemden wij alleen maar
als voorbeeld. De hooge invoertarieven op
andere dagelijksche levensbehoeften drukken
op de bevolking evenzeer.
Dat in den Rijksdag, ondanks de zeer -
verbreide ontevredenheid, geen meerderheid
te vinden is voor een terugkeer tot het
Vrijhandelstelsel, moet ook alweer worden
toegeschreven aan politieke redenen, aan
overwegingen voortspruitende uit partij-be-
lang. De eenige partij, die zich in haar
geheel verklaart vóór den Vrijhandel, is de
soc. democratische. Dit wil echter allerminst
zeggen, dat allen, die deel uitmaken van
andere politieke partijen, zijn protectionisten.
Tot hen, die zich in Duitschland met
kracht verzetten tegen het protectionism e^
Bolswardsche Courant
f!'
I
Huil»
ir
L24B
^HANDWERK
BOOS
fORNUijl
