No. 17.
Versciiijnt Donderdags en Zondags.
1913.
52ste Jaargang.
Kieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
W* Edammer
i
Donderdag 27 Februari.
BINNENLAND.
EERSTE KWALITEIT:
Natuurboter.
VOOR
dqj’gbaar a 5 Cent.
Nieuwediep
nemers De Graaf
Wonseradeel,
WAAROM WILT
f GE NIET GEBRUIKEN NL
wat goed en zuiver is
Die gewone zeepen, die nog meer
schade doen dan het schoonmaken
zelf, worden nooit geduld zoodra
Su Sunlight slechts eens J
geprobeerd is.
Sneek.
dagmorgen met
Workum.
hoogte van
ervaren
weer spoedig volgen.
door Rechts aanvaard, maar meer dan één
lid der coalitie drong op uitbreiding van
hare bepalingen aan.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Dat is geen grauwe theorie, de feiten
hebben dat reeds eens bewezen. Hoevele
stemmen zijn er niet opgegaan in 1897, en
dat ook in het vrijzinnige kamp zelf, dat de
formatie van het ministerie Pierson-Borgesius
toch eigenlijk te groot een waagstuk was;
dat hier elementen ter gemeenschappelijke
regeering werden bijeengebracht, die vroeg
of laat met elkaar in botsing zouden moeten
komen. En hoe is dat alles schitterend ge
logenstraft. Er is haast geen ministerie ge
weest, dat in onze parlementaire geschiedenis
kan wijzen op zoo algeheele afwerking van
zijne taak dat zoo rijken oogst binnen haalde,
en, op sociaal gebied, toen een nieuw gebied,
zoo krachtig optrad, dat Prof. Drucker, zeker
een onpartijdig getuige in deze, in de Tweede
Kamer heeft verklaard, dab sinds den val
van het ministerie Pierson-Borgesius de sociale
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
Een viertal heeren kwamen Zon-
eene splinternieuwe auto uit
Op den Lemsterstraatweg, ter
de Jelteslootsbrug, kreeg een min
stuurman het stuurrad in handen,
met het gevolg, dat de auto in flinke vaart
tegen een boom aanbotste.
Het eene voorwiel, de vooras en andere
stangen waren zwaar gehavend en verbogen.
Met behulp van een paard en wagen kon het
gevaarte gisterenmiddag op 3 wielen onze
stad bereiken, waar het ter verpleging werd
opgenomen in de inrichting van' den heer
Cnossen. Het ongeval veroorzaakte geen
persoonlijke ongelukken. N. Sn. Ct.
Stavoren, 24 Febr. We hebben hier in
den uitersten Zuidwesthoek weinig of niets
van het ijs gemerkt, ’t sterke stroomen be
lette alle ijsvorming.
Dat ’t elders anders geweest is, blijkt uit
de belemmering, die de zeilscheejjvaart nog
ondervindt.
Op het Pampus voor de Oranjesluizen
moet nog zooveel ijs zitten, dat het varen
daar ten eenenmale onmogelijk is voor zeil
schepen, wat vooral ongerief oplevert voor
de zoogenaamde „mestvloot”, de schepen, die
in ’t voorjaar mest uit onze provincie ver
voeren naar de Holl. geestgronden.
Sommige schippers, het wachten moede,
nemen thans hun weg langs ’t Noord-
Hollandsch kanaal over Nieuwediep en om
gekeerd.
Ook op de Friesche meren werkt bet ijs
nog belemmerend voor de zeilvaart.
Sneek, 24 Febr. Voor rekening van den
heer 8. Westra alhier is onderhands aan
besteed het amoveeren van een perceel aan
de Gedempte Pol, bewoond door den poelier
Deden, en
garage
Als het gebouw ineenstort, zullen de vrij
zinnigen natuurlijk aangewezen zijn om een
nienw op deugdelijken grondslag op te trekken,
en al zou natuurlijk het ideaal zijn, dat
men daarbij de helpende hand van de demo
cratische elementen van rechts niet behoefde
te ontberen, daarop is de kans voor jaren
verkeken. Die zoogenaamde democraten van
Rechts hebben sinds lang hun eerstgeboorte
recht van democraat voor den linzenschotel
der coalitie verkocht. Daarover behoeft
eigenlijk niet meer gepraat te worden. Aan
ziet een man als Mr. Aalberse, die zijne
motie op den 10-urigen arbeidsdag aan de
coalitie ten offer bracht, zooals hij haar ten
gevalle zijne eigen Bakkerswet vermoordde.
Merkt op den hr. Van Vliet, Patrimonium’s
voorzitter, die nog nooit iets voor den mis
leiden Christelijken arbeider in de Kamer
heeft durven doen, en let op het schitterende
figuur van den hr. Oosterbaan, die buiten
de Kamer optrad als paladijn van de slecht
gesalarieerde onderwijzers, en daarbinnen
hunne zaak verried, toen hem de coalitie-
duimschroeven werden aangezet. Neen, als
men aan dezulken voor de democratie nog
ooit iets zal willen hebben, dan zal wel
eerste voorwaarde zijn, dat ze uit de coalitie
worden losgemaakt, en dat kan alleen door
het krakende gebouw voor goed den genade
slag toe te brengen. Daarom, vrijzinnigen
vereenigt U. En vereenigt U niet in een
beginselloos veroveren van het regeerings-
kasteel, maar in goed besef, wat het vrij
zinnige beginsel eischt; dau zult Gij aan
den eenen kant een stapje inbindend, aan
den anderen kant een stapje opleggend, zeer
zeker in staat zijn gezamenlijk voortschrijdend,
gezonde oplossing te geven aan de brandende
vraagstukken van den dag.
’t maken aldaar van een auto-
met gewapende betonfundeering,
waarboven magazijn. Gegund
en
23
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Door het ijs gezakt en verdronken.
Te Vught (N.-B.) is de 13-jarige Otto
Walter; te Kapel Avezaath (Geld.) het 11-
jarig zoontje van den postbode C. van Eek;
te Cuyk de 13-jarige zoon van den veldw.
V.; te Hattem (Geld.) de 14-jarige G. K.;
te Nes (N.-H.) het 9-jarig zoontje van P. H.;
te Druten een zoontje van R. de V.; te
Wierden (Ov.) de 26-jarige kleermaker G. J.
R. door het ijs gezakt en verdronken.
Het auto-ongeluk te Amsterdam.
In verband met het auto-ongeluk op de
Weteringschans te Amsterdam is, volgens
het Hdbl., tegen den heer C., den bestuurder
van de auto, die het ongeluk heeft ver
oorzaakt, een instructie geopend op grond
van art. 398 W. v. S. (het toebrengen van
zwaar lichamelijk letsel door schuld).
Nekkramp.
Te Lonneker is ’t 3-jarig kind van den
arbeider ten B. aldaar aan nekkramp overleden.
Narcissen
Door de firma W. F. Boeda, te Haarlem,
is Donderdag 1.1. reeds een partij narcissen,
bloemen van het open veld, ten getale van
ruim 10.000 stuks, naar het buitenland
verzonden.
hervorming in ons land is stop gezet. En
het wil ons voorkomen, dat de voorstanders
van Algemeen Kiesrecht, die het in dien tijd
kwalijk namen aan het ministerie, dat het
niet het kiesrecht weer aanpakte, nu achteraf
wel zullen willen erkennen, dat dit niet
mogelijk was, waar Van Houten’s wet van
1896 op dit gebied een status quo had ge
geven, te moeielijker te verbreken, omdat
zonder Grondwetsherziening elke nieuwe
regeling onmogelijk was.
En we staan er thans beter voor dan
in 1897, en wel op de twee hoofdpunten.
Wat het Algemeen Kiesrecht betreft, gelooven
wij niet dat eenig vrijzinnig Kamerlid zich
nog zal verzetten tegen toekenning daarvan
aan den man of tegen eene wijziging in de
Grondwet, die geleidelijke toekenning daarvan
aan de vrouw mogelijk zal maken. En in
1897 had men nog liberalen in de Kamer,
die op sociaal gpbied niets wilden, verharde
aanhangers van de Manchesterschool en de
vrije concurrentie, terwijl tegenwoordig ieder
vrijzinnige iets wil op dit gebied, en zelfs
veel wil, al is tempo en wijze waarop dan
niet altijd hetzelfde.
Zwaar zou dan ook de verantwoording van
Nederland’s vrijzinnigen zijn, als ze thans
de teekenen der tijden niet begrepen, en
zoodra het land er om vroeg, niet bereid
zouden zijn de taak over te nemen van de
coalitie, die zich door de meest duffe reactie
en mammonistischen eeredienst onmogelijk
heeft gemaakt.
Zoo is dat verbond van die drie partijen
op den gemeenschappelijken geloofswortel,
dat onze wetgeving van de Christelijke be
ginselen doortrekken zou, gebleken eene
groote faillure te wezen, en zijn faillissement
wordt iederen dag moeilijker te verbergen.
En dat het daartoe komen moest stond vast.
Niet omdat de zoogenaamde auti-these niet
zou bestaan, de vraag was maar of het den
mannen, die haar aanvaardden, kon gelukken
hunne eigen levensbeschouwing in de wet
geving te doen inleven. Waarvan de on
mogelijkheid vooruit vaststond, omdat die
coalitie bestond uit een Roomsch en een
Calvinistisch deel, die het onderling absoluut
oneens zijn over hetgeen God’s geopenbaard
Woord vereischt, daargelaten dat de Calvi
nisten onderling juist ook om eenzelfde
verschil in tal van secten verdeeld zijn.
Waar dus in het ééne en eenige, waarin lot
verbazing van net vrijzinnige Nederland
eenstemmigheid werd voorgegeven te bestaan,
de onmacht tot regeeren zoo duidelijk bleek,
behoeft het waarlijk geene verwondering te
wekken, dat op sociaal gebied, waarbij men
lijnrecht tegenover elkaar staat, zoo goed
als niets tot stand kwam. En het gebouw
ware allang ineengestort, indien het niet nog
altijd gestut werd door de belusten op macht
indien er niet zoovelen waren, die de coalitie
toegedaan heeten, omdat ze weten, dat tot
haar te behooren een zeer gewenschte voor
sprong geeft bij benoemingen; zeer tot schade
van de oprechtheid van de Nederlandsche
natie.
en scheurt, en op zijn eigen grondvesten
waggelt, moeten de vrijzinnigen zich bewust
zijn, dat de ure zeer nabij kan zijn, waarop
zij door het Nederlandsche volk zullen ge
roepen worden eene zaak ter hand te nemen,
die der coalitie te zwaar bleek. Niet te
zwaar dit om de lastertongen bij voor
baat te doen verstommen omdat de man
nen, die in 1901 en die in 1908 aan het
roer kwamen, als bekwame menschen de
minderen zouden wezen van hunne liberale
tegenstanders, maar wel omdat de meerder
heid op zoo onware en voor ons staatsleven
niets zeggende leuze was verkregen, dat men,
in zaken van practisch staatsbeleid veel meer
onderling lijnrecht tegenover elkaar dan naast
elkaar stond. Geen enkele sociale wet is
er dan ook geweest, die van dit ministerie
kwam, of ze vond bij een deel der coalitie
zelve in de eerste plaats hevigen tegenstand,
en de Invaliditeits-en ouderdoms-verzekering
zou even gewis van te voren veroordeeld zijn
als de Bakkerwet en Ziekteverzekering, ware
het niet, dat men het niet aandurft om met
blanco, sociaal register voor de kiezers te
komen, omdat, wat ook verloren ging, de
zoete macht toch moet behouden worden.
De coalitie is uitgeleefd. Het groote be
ginsel door Groen van Prinsterer eens ge-
opineerd, en dat Dr. Kuyper, de machtige
organisator tot grondslag zou leggen van
onze wetgeving heeft zijne aanhangers tot
meerderheid in beide takken der Staten-
Generaal zien aangroeien, en 2 ministeries,
de laatste twee met slechts zeer korte onder
breking zijn aan het werk geweest, telkens
onder leiding van een anti-revolutionair
minister. Men heeft te over den tijd gehad,
om te laten zien of de gezamenlijke oppo
sitie der drie partijen tegen de vrijzinnige
idéé, waaruit wij sinds 1848 leven, in dien
zin gerechtvaardigd was, dat het mogelijk
was tot ander stelsel te komen. Het ging
toch volgens ons Program niet tegen deze
of gene wetsbepaling, maar tegen den ge-
heelen geest, tegen de leidende gedachte,
tegen het geheele streven, dat zich in schier
alle wetsbepalingen en in schier alle maat
regelen van het Gouvernement uitspreekt
en dat werd mede toegelicht door het vele
waarin de liberale Overheid niet met Gods
wil rekende in ons staatsleven.
En zoo hebben jarenlang de sprekers van
anti-revolutionairen gefulmineerd over de
schending van den Zondag, die in strijd was
met een der gewichtigste der tien geboden
over de afschaffing van de doodstraf, waar
door de Overheid, representatie van God’s
souvereiniteit de ordidantie had miskend, dat
het bloed zal vergoten worden van hem, die
bloed vergiet, de handhaving van de ver
plichte inenting eindelijk werd zoo groote
aanslag op de consciëntie genoemd, dat om
daartegen op te komen heel het Christelijk
volk te hulp werd geroepen enz., enz., enz.
En nu... na zoovele jaren van Christelijk
bestuur is er niets veranderd, en ook niets
specifiek Christelijks in onze wetgeving
gekomen; noch het ministerie-Kuyper noch
het ministerie-Heemskerk vermocht eene
nieuwe Zondagswet te geven, de doodstraf
weder in te voeren, of het al- of niet inge
ënt zijn overlaten aan den eigen wil der
burgers; en de Leerplichtwet, in 1901 de
krijgskreet bij uitnemendheid, die aanslag
zooals het heette op den Christelijken grond
slag van het gezin, wordt niet alleen thans
aan de aan-
De Wolf voor f 4350.
Febr. Benoemd tot
hulponderwijzeres te Tjerkwerd mej. A. H.
Hiemstra, van Witmarsum, thans tijdelijk
werkzaam te Pingjum; tot straatreiniger te
Wons, Pieter Roedema, aldaar.
Lemmer, 25 Febr. De kapt, van de salon
boot van de Holl. Friesl.-lijn, hier heden
morgen van Amsterdam binnenkomende
rapporteerde, vanaf de Oranjesluizen tot half
weg Marken-llrk veel ijs te hebben ontmoet,
waardoor deze boot een uur vertraging had
en dientengevolge de aansluiting met de
eerste tram van hier gemist heeft.
Heerenveen, 25 Febr. De 18-jarige Aaltje
Oppersma, van Wolvega, dienstbode bij den
heer P. Veenstra op de Dracht alhier, zou
hedenmorgen vuur uit de kachel halen. Er
viel vuur op het karpet, dat in brand ge
raakte, en vóór het meisje het wist, stond
ze zelve ook met hare kleeren in brand. Ze
snelde naar de pomp, waar bakkersknechten
van den heer v. d. Veen haar te hulp
kwamen en de vlammen doofden. Bewusteloos
en met brandwonden werd ze te bed gebracht
en onmiddellijk werd heelkundige hulp in
geroepen.
Sneek, 25 Febr. Ons onafhankelijksheid-
feest zal niet, zoo we in een vórig nummer
schreven, drie, maar gelukkig slechts twee
dagen duren.
Gisterenavond werd er op de bovenzaal
van ’t café „Onder de Linden” een
vergadering gehouden van onderwijzers en
onderwijzeressen van dë verschillende scholen
in de Gemeente, benevens ’t bestuur van
Oranje en eenige gecommitteerden van de
verschillende buurtvereenigingen. ’t Doel der
bijeenkomst was besprekingen over ’t feest
van den eersten dag, ’t Kinderfeest. Dat de
buurtcommissiën vertegenwoordigd waren
vindt zijn oorzaak hierin, wijl ’t bestuur van
Oranje had goedgevonden, dat de kinderen
van de contribueerende ouders der verschil
lende buurten op den dag der feestviering
aan de pret mochten meedoen.
Nader bleek ’t dat de meedoeners bewaar-
schoolvolkje en jongelui waren, die kort
geleden de lagere school hadden verlaten.
Als vergoeding daarvoor zou elk een
kwartje in de algemeene kosten bijdragen.
Hoewel ’t onderwijzerspersoneel in den be
ginne niet bijzonder met die mededeeling
van Oranje sympathiseerde, lei men er zich
ten slotte toch maar bij neer. Besloten werd
wijders als -naar gewoonte een aubade te
houden, daarna optocht en na de reis ont
haal in ieders eigen klas, ’s Middags wed
strijden onder jongelui van 4e, 5e en 6e
leerjaarspelen door le, 2e en 3e leerjaar.
Onderscheiden commissiën werden ver
volgens benoemd voor regeling, consumptie
en zang. Een voorstel, om ook een financieele
commissie te formeeren, moet nog nader aan
de orde komen.
25 Febr. Heden namiddag 5 uur
kwam onder een grooten toeloop van volk de
politie hier aandragen met den 14-jarigen
knaap G. B., die, terwijl hij druk was aan
het knikkeren, de hand van den man der
wet op zich voelde leggen, ten teeken of
hij maar zoo goed wou zijn hem naar het
Bureau te volgen. Maar dat was gemakke
lijker gezegd dan gedaan, ’t Onwillig kereltje
gevoelde geen lust mee te gaan, waardoor
men genoodzaakt werd varkensgewijs met
hem te handelen.
Wat was er aan de hand? Gooitzen was
hier drie jaren geleden door den voogdijraad
aan de ouderlijke macht onttrokken en bij
een landbouwer te Rottevalle door dezen in
den kost besteed.
’t Ventje had het er naar zijn zeggen zóó
slecht, dat hij eergisteren wegliep en te voet
de reis naar zijn ouders in de Truffelsteeg
alhier aanvaardde.
Niettegenstaande dezen alles in ’t werk
stellen, hem hier te houden, zal opzending
naar R. wel weer spoedig volgen.
Bolswardsche Courant
I
Ca
r
