Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
1913.
52ste Jaargang.
No. 18.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
Van Houten’s
Cacao
Zondag 2 Maart.
RECLAME.
Jaarvergadering
v Groene Kruis”.
VOOR
Afzonderlijke
Op alle tijden van den dag kan men
w
nog kunnen worden
nog
r~
uitgaven
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
zeer wetens-
zeer nuttige
van Ringh,
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
gebruiken, ’s Morgens bij het ontbijt, ’s middags
of wel *s avonds, altijd is RONA Cacao een aan»
gename drank. De smaak er van is verrukkelijk;
ze is voedend en toch lichtverteerbaar, ze is
opwekkend en toch goed voor de zenuwen. Het
is te wenschen, dat Van Houten’s RONA Cacao
steeds meer de algemeene volksdrank zal worden.
Van Mevr, de Wed. Schievink was bericht
ingekomen, dat zij 1 aandeel aan de Ver-
eeniging cadeau deed, wat met applaus werd
begroet.
Als bestuursleden moesten aftreden de
heeren Terhenne, Beekhuis en Eisma.
Alle drie werden met bijna algemeene
stemmen herbenoemd en alle 3 verklaarden
zich bereid de benoeming wederom aan te
nemen.
En hiermede
heden afgedaan,
Nadeelig saldo
aankoop van ver-
plegingsartikelen f 103, onderhoud en huur
magazijn f 70.54, salarissen f 600, tuber
culose bestrijding f 93.165 en nog andere
uitgaven, samen f 1299.31.
De balans geeft aan
totaal van alle ontvangsten f 6052.24
n uitgaven - 6271.335
waren de gewone werkzaam-
en restte nog de Rede van
den heer Dr. B. H. VOS, directeur van het
sanatorium te Hellendoorn.
Van deze schoone en indrukwekkende rede
kunnen wij wegens plaatsgebrek slechts een
uittreksel opnemen, wat evenwel jammer is,
omdat het onderwerp zoo actueel en belang
rijk is, dat wel ieder het verdiende te weten,
hoe hier in populairen vorm
waardige zaken besproken en
wenken gegeven werden.
Zoo zaakrijk wij ’t vermogen, willen wij
in een kort bestek het verhandelde melden.
Uwe aanwezigheid, geachte hoorders en
hoorderessen, getuigt van belangstelling, zoo
ving Spr. aan, en ’t was mij vooruit al
reeds bekend, dat in Bolsward veel wordt
gedaan op ’t gebied van de bestrijding der
tuberculose. Bolsward toch Js de eerste afd.
geweest van ’t Groene Kruis, waar men zich
bijzonder toelegde op detuberculose-bestrijding
ja ’t is eigenlijk geweest, wat wij genees
kundigen het proefkonijn noemen op dit
gebied, dat wil zeggen, men heeft hier
onderzocht of het Groene Kruis voor de
tuberculose-bestrijding met vrucht werkzaam
kan zijn, en dit is zoo goed gegaan, dat
haast overal nu die afdeeling bij ’t Groene
Kruis is gevoegd. Dat er hier ter stede zulk
een goede geest voor nuttige zaken heerscht,
zit grootendeels in plaatselijke omstandig
heden en ook in de personen die er zich
voor willen inspannen. Aangenaam is het
dus den Spr. hier te mogen optreden, en al
zal hij voor menigeen misschien niet veel
nieuws komen vertellen, omdat het velen al
bekend is, toch hoopt hij een algemeen
overzicht van de tuberculose-bestrijding te
geven.
De tuberculose is eene ziekte, waaraan in
ons land ieder jaar nog ongeveer 9000
personen sterven. Wat is tuberculose? De
longtering, zegt men dan. Ja dat is zoo,
doch dat is het eind van de ziekte, welke
ziekte zich trouwens ook nog in andere
vormen vertoont. Ontsteking van de ge
wrichten wat men beeneter noemt, is ook
tuberculose, en zoo heeft men tuberculeuze-
ontstekingen der klieren, van de hersenvliezen
en ook van de huid. De ziekte, bekend als
lupus, is een tuberculeuze aandoening van
de huid. Evenwel, van de 100 gevallen van
tuberculose, komen 64 voor als ziekte der
longen, maar ook de andere genoemde vormen
zijn volgens wetenschappelijke onderzoekingen
aan dezelfde oorzaak toe te schrijven. Men
vindt dan kleine knopjes of knobbeltjes op
de ontstoken plaatsen, en daarin bevinden
zich onbegrijpelijk kleine levende wezens, de
kiemen van de ziekte. Hoe men aan
tuberculose komt Algemeen meende men,
Nadeelig saldo f 219.095
terwijl op de spaarbank nog berust de reserve
Hansefeest f 131.42.
De tuberculose-bestrijding afzonderlijk geeft
aan een uitgaaf van f 666.785
en een inkomst van f 573.62, zoodat
daarvoor moest worden bijgepast f 93.165.
Van een Commissie, vooraf benoemd om
de rekening na te gaan, bestaande uit de
heeren G. Schoonhoff, G. Keikes en J. T.
Wiersma, was schriftelijk rapport ingekomen
dat alles in de beste orde was bevonden.
De rekening werd dan ook goedgekeurd,
evenals de opgemaakte begrooting waarbij
men rekent noodig te zullen hebben f 2504.095
- terwijl de inkomsten geraamd zijn op f 2210,
zoodat er een kleine drie honderd gulden
tekort zal zijn. De Voorzitter koestert de
hoop en ’t vertrouwen, dat de leden zullen
zorgen dat dit tekort zoo klein mogelijk zal
worden.
De uitloting had plaats van 7 aandeelen
en getrokken werden de nos. 167, 154, 98,
12, 135, 57 en 30, respectievelijk behoorende
aan de heeren Jobs. Bruinsma, J. D. Kaan,
S. J. T. Plantinga, D. Terhenne, H. J. v. d.
Oever, 8. E. Lunter en H. van der Linde.
’t verloopen jaar werd verricht, ’t
gewichtig jaar, de vereeniging bezit
eigen huis met groolen tuin,
waarin lighallen zijn en
geplaatst.
Daar de Secretaresse, Mej. F.
verhinderd was te komen, leest de Voorzitter
vervolgens het door haar opgesteld verslag
voor over ’t '9e boekjaar. Daarin wordt
gewezen op de belangrijke toeneming van
de werkzaamheden, niet minder dan 11
bestuursvergaderingen waren noodig. In ’t
bestuur kwam geen verandering dan dat eene
vacature ontstond door ’t vertrek van Mej.
A. Hommes. Hierin werd voorzien door de
benoeming van den heer G. C. Eisma.
Het ledental vermeerderde van 956 tot
999, het bedrag der contributies steeg van
f 983.50 tot f 1085.10. Wel hebben enkele
leden hunne contributie verhoogd, doch lang
niet allen die daarvoor in aanmerking
kwamen, echter de hoop blijft dat ze nog
volgen, want de kas eischt dringend
versterking.
In Dec. 1911 is een bakercursus begonnen,
waaraan 50 leerlingen hebben deelgenomen.
Deze cursus, die gratis gegeven werd, slaagde
zeer naar wensch.
In Maart kwam een huis met grooten tuin
aandeHeeremastraatonder verkoop, de wensch,
een eigen gebouw te bezitten was reeds
dikwerf geopperd, en in goed vertrouwen
op de sympathie der leden besloot het Be
stuur tot aankoop.
In de algemeene ledenvergadering van 28
Maart werd de aankoop goedgekeurd. De
koopsom met kosten bedroeg f 3338, de in
richting kostte ook nog heel wat, maar de h.h.
Terhenne en Eisma wisten in drie dagen 180
aandeelen k f 25 te plaatsen, wel een bewijs
van sympathie met het werken en streven
van ’t „Groene Kruis”. Nog een blijk van
sympathie ontving de vereeniging in die
dagen door een gift van f 100 van Mej. 0.
Lycklema a Nijeholt. Ook heeren weesvoogden
verhoogden de subsidie aan deze vereeniging,
reeds voor ’t loopende jaar, terwijl Gemeente
en Gasthuis ieder f 50 verhooging toestonden
met ingang van 1913.
Het plan is nu het magazijn in het eigen
gebouw te hebben, een vertrek voor de wijk
verpleegster is terstond gereed gekomen, en
De Doelezaal was Woensdagavond nagenoeg
geheel gevuld bij de algemeene leden
vergadering van het „Groene Kruis” Afd.
Bolsward. Vele mannen, doch ook tal van
vrouwen, hadden gehoor gegeven aan de uit-
noodiging van het Bestuur om door hunne
tegenwoordigheid van hunne belangstelling
blijk te geven.
De Voorzitter, de heer D. Terhenne opende
de vergadering met een woord van welkom
toe te roepen tot allen die waren opgekomen,
in ’t bijzonder tot den heer Da. B. H. VOS
van Hellendoorn,' die zoo vriendelijk was,
tot ons over te komen om te spreken over
den strijd tegen de tuberculose. Een strijd
mag het waarlijk heeten. In ’t Oosten van
Europa trekken thans de volkeren ten strijde
tegen een vijand die geen vijand is, en
gloeien van geestdrift voor een moord op
reusachtige schaal. Vreeselijk en droevig is
zoo’n oorlogsstrijd. Dan is onze strijd beter
voorwaar 1 Sedert duizendtallen van jaren
zijn ieder jaar drie millioen menschen vroeg
tijdig gevallen als slachtoffers van de vreesdijke
ziekte, de tuberculose. Straks zal de Spreker
van dezen avond daarover meer verhalen.
De tuberculose-bestrijding is voor onze
vereeniging geworden een voorname afdeeling,
niet minder belangrijk en ook zegenrijk is
de wijkverpleging. Het moet tot de geheele
bevolking doordringen dat het „Groene
Kruis” vooral in de wijkverpleging de
hygiënische opvoeding van ’t volk ter hand
neemt. Het verschaffen van verplegings-
artikelen is nuttig en noodig, maar on
voldoende. De verbetering van de zieken
verpleging in het huisgezin verricht vaak
wonderen, niet slechtsvoor den zieke, maar
ook voor de gezonden. Door de geschoolde
hand en ’t oog van de verpleegster kunnen
vaak heel wat ongerechtigheden uit de zieken
kamer verwijderd worden. De verpleegster
werkt hier in den echten zin met den
geneesheer mee. Uit de verslagen za] blijken
wat in
Was een
thans een
aan de woning, die verhuurd werd, moet ook
nog al verbetering aangebracht worden. De
groote draaibare lighal is ook reeds over
gebracht.
De werkzaamheden van zuster Timmer
waren weer veel omvattend. Het aantal be
zoeken dat zij aflegde, bedroeg 4218 en
zevenmaal moest zij een geneesheer adsistee-
ren. Zij heeft voorzeker een drukken werk
kring, en een adsistente is zeer noodig.
Met het oog op de Rijks-subsidie voor de
tuberculose-bestrijding moet er voortaan een
gediplomeerde verpleegster zijn voor huis-
bezoekster, en het Bestuur heeft dadelijk
de noodige stappen gedaan om iemand te
vinden, die voortaan als huisbezoekster werk
zaam zal kunnen zijn, en heeft daarvoor op
’t oog Mej. de Weduwe Boelens. De uit-
keering van twee salarissen wordt dan noodig,
en het is thans aan de leden, om te toonen
dat de wijkverpleging naar waarde wordt
geschat, en de vereeniging in staat zal zijn,
zich niet te behoeven te bekrimpen.
Van de voorwerpen in het magazijn is ook
weder veelvuldig gebruik gemaakt, daar 694
artikelen werden uitgeleend.
Ook de afd. tuberculose bestrijding vroeg
weer heel wat werkzaamheden van ’t bestuur
en ook nog al finantieele offers aan de kas.
In 5 gevallen werd toeslag op de huur ver
strekt, ook werd soms voor een hulp in de
huishouding gezorgd, en voor verbetering van
woningen werd nog al iets gedaan. Zeven
malen werd de ontsmettingskist gebruikt,
terwijl ook de woningen soms moesten worden
ontsmet. Het aantal patiënten bedroeg 36,
waarvan 12 in de lighallen verpleegd werden.
Het plan om ook voor mannen een lighal
te hebben, wacht nog steeds op een stijving
in de kas. De verkoop van de Emma-bloem
beliep f 131, en de Rijks-subsidie viel ook
niet mee, men rekende op f 310 en het
werd slechts f 230.
Vermeld moet nog worden dat van de
reciteer-ciub „Hildebrand” f 25.50 en aan
kleine giften f 20.94 is ingekomen, terwijl
„Hollandia” een jaarlijksche toelage van f 10
toezegde. De weldra te houden weldadigheids-
bazaar heeft goede verwachtingen gewekt.
Aan de Secretaresse werd een woord van
dank gebracht voor het uitvoerig en nauw
keurig verslag.
Daarna was de penningmeester, de heer
Eisma, aan ’t woord.
Als buitengewone ontvangst waren geboekt:
180 aandeelen a f 25 f 4500 en als
buitengewone uitgaaf aankoop huis, met
kosten verbouwing enz. f 4972.025.
De contributien en bijdrage van 17 dona
teurs beliepen samen f 1085.10.
Donatie Gasthuis f 100, Giften f 146.44,
huur van het huis f 125, alle ontvangsten
samen f 1552.24.
De uitgaven bedroegen
f 226.49, onderhoud en
dat het een erfelijke ziekte was, dus dat de
kinderen het van hun ouders erfden. Dit is
niet geheel waar. Dr. Koch heeft ontdekt
de zoogenaamde teringbacillen, dat zijn die
kleine levende wezentjes, op staafjes gelijkende.
Die komen veel voor in ’t speeksel van door
tuberculose aangetasten. Zij zijn zoo klein,
dat ze met de lucht en ’t stof meegevoerd
worden. Die speekseldroppeltjes, die bij
hoesten, niezen en zelfs bij spreken in de
lucht komen, vormen een smetstof. Ook bij
runderen komt de ziekte voor, daar wordt
ze parelziekte genoemd. Melk is dus altoos
eenigszins te wantrouwen, want als in een
stal slechts één tuberculeus rund is, kunnen
de kiemen ook door de lucht en 't stof van
den stal in de melk der gezonde koeien
komen. Koken der melk is hiertegen een
afdoend verweermiddel. Toch is aan te nemen,
dat er van de 10 gevallen van besmetting
9 afkomstig zijn van de menschen, tegen een
geval door ’t gebruik van melk. Als de
ouders tuberculeus zijn, bestaat er voor hun
kinderen wel veel gevaar dat zij ook besmet
worden, doch dit kan ook evengoed afkomstig
zijn van een kindermeisje of anderen waar
ze mee omgaan. Erfelijk is de ziekte niet,
besmettelijk is ze wel, dit moet men weten.
De bacillen worden ingeademd, leven dan
in het lichaam voort, vermeerderen daar, en
maken ziek, als de persoon vatbaar is voor
de ziekte. (Dit alles werd door Spr. uitvoerig
en op onderhoudende wijze meegedeeld, zoo
dat zijn betoog volle attentie trok).
De oorzaak der ziekte komt dus altoos
van buiten af in ons lichaam. De bacillen
houden van vochtigheid en duisternis, daarom
zijn ze te bestrijden met frissche lucht,
zonneschijn, reinheid. Vuile handen, rouw-
randjes onder de nagels, dat zijn al beste bodems
als verblijfplaats der bacillen, en al weer
valt daaruit te leeren, dat men nimmer moet
nalaten voor den maaltijd z’n handen te
reinigen, ook ’s avonds voor ’t ter ruste
gaan enz. enz.
Zijn de menschen van een sterk gestel,
dan kunnen ze er tegen, meent men. Dit
sterk gestel is betrekkelijk. Er moet zijn
weerstandsvermogen, de een is sterker dan
de ander en dat is ook zoo ten opzichte
van de tuberculose. Middelen die ’t weer
standsvermogen verzwakken zijnslechte
voeding, zorgen en zwarigheden, slechte
ongezonde gewoonten, alcoholgebruik, over
spanning, zoowel door lichamelijken als door
geestelijken arbeid.
Er moet dus gestreden worden tegen ’t
besmettingsgevaar, en daarbij staan twee
wegen open. Er zijn soms jaren noodig om
van de ziekte te genezen, maar de ziekte
werkt soms ook vele jaren, eer zij de gezondheid
kennelijk ondermijnd heeft. Ieder krijgt wel
eens bacillen binnen, maar niet allen worden
er ziek van. Ook zijn er, die reeds lang
ziek zijn, eer ze ’t zelf weten of vermoeden.
Hoe meer de ziekte in ’t begin is, des te
spoediger en ook des te zekerder kan zij
genezen worden, want beslist waar is het,
de tuberculose is te genezen. De middelen
daarvoor zijn goede voeding, frissche lucht,
nauwkeurige geneeskundige waarneming en
rust.
Bolswardsche Courant
RONA
