Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
1913.
Verschijnt Donderdags en Zondags. 52ste Jaargang
No. 29.
Welk ras beest is bet geschiktst
voor Zuid-Afrika?
Donderdag 10 April.
BINNENLAND.
Voor het Kantongerecht.
VOOR
Afzonderlijke
voor een
Fr.
bij
en
7.
was
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Wijnbergen met
benoemde redacteur
dagblad
over
O. P.,
van
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
en belooft ernstig zich in acht te zullen
nemen.
Eisch f 4 of 3 dagen.
Uitspraak der vonnissen op Vrijdag a.s.
MELK.
Niemand zal het betwisten, dat de Friesche
koe de meeste melk geeft van alle andere
rassen. Zij heeft een groote uier en lange
dikke spenen, waarin dus veel melk opge
nomen kan worden. Als men een goede
Friesche koe op stal houdt, en genoegzaam
voeder geeft, geeft zij zooveel melk, dat er
heelemaal genoeg is voor huisgebruik. De
Afrikaner koe geeft net genoeg melk voor
haar kalf, één tegen tien die gemolken kan
worden, dat het de moeite waard is. Als
iemand éen melkerij wil opzetten, heeft hij
veel minder Friesche koeien noodig, dan
Beklaagde hoopt daar voor op te passen Afrikaners, die de onkosten dan veel minder
maken, zoodat zijn melkerij hem dan goed
betaalt. Hij heeft veel meer melk om te
verkoopen per bottel of anders, en kleiner
weiding noodig, dan voor Afrikaner koeien.
Op dorpen heeft bijna ieder huisgezin een,
twee of drie koeien, die men melkt. Maar
wat voor koeien vraagt de lezer. Met
weinige uitzonderingen zijn ze allemaal
Friesche koeien. Waarom Omdat ze de
meeste melk geven, dus krijgt hij wat hij
van de koe verlangt, en dan overdag loopt
zij op de gronden van het dorp. Hij heeft
geen moeite om haar te laten oppassen en
in den nacht komt zij in den stal. Dit
gerief heeft hij met geen ander ras koeien.
Wij zijn ook van planzoo hoop ik echter
hier in Zuid-Afrika groote zuivelfabrieken
op te richten, die tot veel nut voor ons land
zullen wezen. Voordat wij zuivelfabrieken
kunnen oprichten moeten wij echter er van
zeker wezen, dat wij genoeg melk hebben
voor die doeleinden. Om veel melk te krijgen
moeten wij koeien er op nahouden die veel
melk geven, en er is geen ander ras van
beesten in Zuid-Afrika dat aan deze ver-
eischte kan beantwoorden dan alleen de Fries
landen Als wij ’n kijkje in Holland en
Friesland nemen, zullen we al dadelijk ervan
overtuigd wezen. Holland is ’n klein landje,
vergeleken met Afrika, en denk eens hoeveel
kaas en boter er niet gemaakt en uitgevoerd
worden, ’t Geheele land heeft haar bestaan
alleen aan de zuivelfabrieken te danken.
Ook hier vindt men alleen Friesche beesten.
Denk er eens over na hoeveel melk, boter,
kaas en gecondenseerde melk er niet per dag
opgebruikt kan worden over de gansche aarde.
Ik ben er zeker van dat 't kolossaal veel
moet wezen. Zoo zien wij wat 'n groot
profijt daar niet in melk moet zitten. Dus,
ik denk dat het dwaas is van ons Zuid-
Afrikaners, dat wij niet al lang begonnen
zijn om met beesten te boeren, dat is, de
Friesche beesten, die de meeste melk geven.
Dan was ons land niet zoover achter in dit
opzicht. Vele boeren die nogal een aanzienlijk
klompje beesten hebben, moeten gedurende
den winter zwarte koffie drinken. Waarom
Zitting van Vrijdag 4 April 1913.
vraagt u. Wel het antwoord is eenvoudig
omdat zij geen Friesche koeien hebben, die
veel melk geven, want ze zijn de eenigste
soort. De andere rassen, bijvoorbeeld Afri
kaners, hebben nu al de kalvers gespeend,
en die welke die niet gespeend hebben, geven
haast geen melk. Nu, ik ben er van over
tuigd, dat allen met mij eens zijn, dat de
Friesche koe de beste is voor melk.
hij art. 64 der Algemeene politieverordening
heeft overtreden.
Eisch f 2 of 1 dag.
6. Y. de B. te Bolsward had in den
nacht van 11 op 12 Februari een paar vaten
petroleum op zijn stoep liggen. Den volgenden
morgen waren ze verdwenen. Wat was er
gebeurd De politie had ze des nachts in
beslag genomen, en op een veiliger plaats
geborgen.
Bekl. bekent dat die vaten op zijn stoep
lagen. Des avonds laat waren ze met de boot
aangekomen, en
vaten nog naar
te brengen. Dat
toen was er geen tijd die
de petroleum-bewaarplaats
ze niet op de stoep mochten
liggen wist hij, doch in huis bergen mocht
hij ze ook niet, en ’t was al avond toen hij
van de reis thuis kwam.
Eisch niet gehoord, doch vermoedelijk
evenals de voorgaande f 2 of 1 dag.
De laatste die heden aanwezig was,
ook nog een Bolswarder en wel J. B.
Deze was 8 Feb. over zijn bier en werd op
reis naar huis aangetroffen door de politie.
Beklaagde zegt dat hij wel „een fatsoen
lijken borrel” had gedronken maar hij heeft
geen kabaal gemaakt, en had dus niet ge
dacht dat hij proces had verdiend.
Jlem wordt geantwoord, dat het
proces niet noodig is om in dronkenschap
kabaal te maken, doch over dien „fatsoen-
lijken borrel” krijgt hij een duchtigen
uitbrander. De heer Kantonrechter vindt het
een onfatsoenlijken borrel. Als werkman
moest hij zijn centen voor zijn gezin be
steden. Bekl. antwoordt, dat hij wat lang in
de kroeg had gepraat, en „dan gaat dat zoo”
De heer Kantonrechter wijst er met klem
op, dat bekl., die reeds voor de 2e maal
hier terechtstaat zich zelf beter moet kennen,
en dan maar geheel niet in de kroeg moet
komen, want anders wordt het voor hem te
duur. Bekl. die dit te duur schijnt op te
vatten als slaande op den prijs der jenever,
antwoordt bevestigend met de woorden „Ja,
mijnheer, voor zes centen heb je niet veel
De heer Ambtenaar licht hem in, dat hij,
als hij weer terecht moet staan voor dronken
schap, principieele hechtenisstraf zal krijgen
en ten laatste in Hoorn zal aanlanden.
Daar de bèhandeling der kinderzaken nog
al wat. tijd vorderde, was het al ruim twaalf
uur eer de zitting openbaar werd.
Toen het lange uur van wachten ver
streken was, ging het evenwel nog al vlug
van de hand, zoodat alles nog voor één uur
was afgeloopen.
1. In de strafzaak tegen L. D. te Mak-
kum wordt verstek verleend, maar twee ge
tuigen worden gehoord, zoodat wij van deze
zaak toch melding kunnen maken. In den
nacht van 23 op 24 Februari werd er
Hans v. d. Laan te Makkum geweldig
herhaaldelijk op de glazen geslagen.
De man wakker, zijn huishoudster en de
kinderen ook wakker, ja allen van ’t bed.
De man kwaad, de huishoudster deed haar
best om den man wat te besussen, want
deze wilde met een bijl op den drukte
maker toe.
Hans zelf is thans getuige. Hij verklaart
dat de beklaagde dien nacht half dronken
was en telkens op zijn ruiten sloeg. Hij
wilde hem dat afleeren en was vreeselijk
kwaad, doch de huishoudster hield hem
terug om niet met de bijl er op af te gaan.
Op sokken is hij de deur „uitgevlogen” en
kreeg den levenmaker gauw te pakken, zoodat
hij kan bevestigen dat het de beklaagde was.
De politie kwam er bij en toen is hij weer
in huis gegaan.
Trijntje Bergman,de huishoudster, verklaart
gelijk. Zij heeft „Hans” terug gehouden,
want die was erg kwaad, en toen deze toch
de deur uitging is zij hem gevolgd, en
trouwens ér waren daar wel meer in de buurt
die hun deur uitkwamen, want het was een
heel spektakel.
Ja, roept Hans, „hij deed maar niets dan
schreeuwen en lawaai maken, half Makkum
was er van in rep en roer.”
Eisch f 10 of 3 dagen als wij goed
verstaan hebben.
2. Weer een verstekzaakje. Den 28 Jan.
werd per stoomboot „Britzel” een mand
visch vervoerd, die te Sneek gekeurd werd
en visch onder de maat bevatte.
Lolkema, de stoombootkapitein, wordt als
getuige gehoord. Hij weet van de visch niet
af, maar weet wel dat die mand visch
-—vervoerd is, en dat die afkomstig was van
A. D. te Makkum.
Van deze verklaring wordt nota genomen,
en de zaak niet verder behandeld. Een eisch
kregen wij niet te hooren.
3. Thans kreeg men een behandeling
van een schipper die in Nijega (H. O. en N.)
verblijf houdt, maar wiens verhuisbiljet nog
niet van Lemsterland is gekomen. De politie
wordt gehoord, en wij meenen dat het een
administratieven maatregel betreft, want wij
hoorden dat het biljet wel was aangevraagd
op de Secretarie te Lemmer, doch dat men
daar niet noodig oordeelde om het af te
geven, wijl deze schippersknecht haast ge
regeld elke week ook nog wel bij zijne
ouders te Echten komt. De verdere be
handeling werd uitgesteld tot na de schorsing
der strafzitting.
4. Op 31 Jan. ’s morgens in de vroegte
werd de gezagvoerder der motorboot, die met
melk en vrachtgoederen vaart, in de Sueeker
trekvaart onder Welsrijp bekeurd omdat deze
boot geen helder wit licht voerde. Wel waren
het roode en groene licht aanwezig maar
’t witte was er niet.
De beklaagde is afwezig. Twee marechaussees
verklaren wat zij geconstateerd hebben.
Ook in deze verstekzaak wordt geen eisch
gesteld, maar de behandeling verder tot na
de schorsing uitgesteld.
Nu krijgen wij toch eindelijk eens een
paar beklaagden in persoon te zien en te
hooren.
5. J. H. te Bolsward had 11 Feb. op
zijn erf 4 volle vaten petroleum, inhoudende
ongeveer 680 liter. De maximum voorraad
die hij thuis mag bergen is 200 liter.
Beklaagde bekent, doch ’t was hem on
bekend dat hij niet tijdelijk die vaten daar
mocht bergen. Hij verkoopt nog maar kort
petroleum, en was met de hinderwet niet
bekend.
Hem wordt beduid, dat niet de hinderwet
hier hem een proces heeft bezorgd, maar dat
in den winter. De Fries is een beest, dat
zeer goed opgewassen is tegen koude, zijn
haren worden lang in den winter en die be
schutten hem tegen de koude, terwijl de
haren van een Afrikaner beest kort blijven.
In Zuid-Afrika krijgen we streken waar het
in den winter niet te erg koud wordt, maar
dan krijgen we deelen zooais de distrikten
Standerton, Ermelo, en Bethal in de Trans
vaal, waar het in den winter zoo koud wordt
dat het bijna onmogelijk is voor beesten om
de koude te verduren. Hier kunnen alleen
beesten aangehouden worden, die mak (tam)
van aard zijn, die niet veel rondloopen, maar
zich gemakkelijk in een kamp laten opsluiten
en die op stal gehouden kunnen worden.
Verder moet het een beest wezen dat een
sterke konstitutie voor de koude heeft. Het
Friesch beest is hier het geschiktste het
loopt niet veel rond, maar vreet stil op één
plaats, en kan in een kamp gehouden worden,
of ook in een stal. De Afrikaner is een
beest, dat wild van natuur is, kan in het
geheel niet getemd worden, en moet dus
bloot gesteld worden aan de koude waar
van het gevolg is, dat hij later zoo mager
en zwak wordt, dat hij verkleumt. Over
een Fries, als het te erg koud is, kan een
mensch een kombaars of wolzak doen, maar
ik zal niemand aanraden 't over een Afri
kaner te zetten.
Over den zomer zal ik niet veel zeggen,
want wij krijgen in ons zonnig Zuid-Afrika
zulke heerlijke warme dagen, dat het moge
lijk is voor eenig beest om hier goed te
beantwoorden.
Heerenveen, 7 April. De Vereeniging van
Vreemdelingenverkeer alhier heeft besloten de
opvoeringen van het historisch openluchtspel
„Frije Friezen” te houden op 20 en 21 Juli
a.s. De opvoeringen zullen plaats hebben in het
bosch van den heer Hepkema.
Wonseradeel, 6 April. Het zoeken van
kievitseieren is in deze omgeving niet meer
loonend; slechts enkele beroepszoekers kunnen
hun dag nog goed maken. Toch ziet men legio
eierzoekers in het veld. Vinden ze geen kievits
eieren, dan stellen zewich gaarne met eende-
eieren tevreden. Die zijn er overvloedig dit
jaar. Dreumissen van 9 en 10 jaar komen
zoo maar met de pet of een zakdoek vol
eendeëieren thuis.
De Friesche R.-K. Landdag.
Door het bestuur van den Bond van
R.-K. Kiesvereenigingen in Friesland is
besloten, dat de Katholieke Landdag ge
houden zal worden te Sneek op 18 Mei of
1 Juni.
Als sprekers zullen optreden mr. baron
van Wijnbergen met een politieke rede, de
van het nieuwe R.-K.
voor het Noorden, de heer Hamers,
de katholieke pers, en pater v.d. Vloodt
van Witmarsum over de belangen
de landarbeiders in Friesland.
Hepk. Nbld. v.
Denk om de kiezerslijsten.
De voorloopige kiezerslijsten liggen nog
tot en met den 21 April ter inzage; toten
met 15 April kan men verbetering aan
vragen.
Nu is het tijd om goed op te letten: le.
Of men er zelf op staat, indien men daarop
recht heeft, 2e. Of de namen van uw vrien
den en bekenden, voor zoover zij in de
termen vallen, er op staan, 3e Of er ook
iemand op voorkomt, van wien ge weet, dat
hij daartoe geen récht heeft.
In al deze gevallen kan of liever moet
men reclameeren.
De laatste dag daarvoor is 15 April.
Doch men make er liever dadelijk werk van.
Uit de Schoenindustrie.
Met inachtneming van den gebruikelijken
opzeggingstermijn van veertien dagen werd
Zaterdagavond door het grootste gedeelte der
arbeiders, werkzaam op de stoomschoenfabriek
van den heer M. A. van Beurden te Kaats
heuvel het arbeidscontractjopgezegd. De oorzaak
van dit conflict is gelegen in het feit, dat de
loonstandaard in het bedrijf van den heer Van
Beurden aanmerkelijk lager is dan in andere
soortgelijke inrichtingen hier te plaatse, ter
wijl herhaaldelijke pogingen van de zijde der
arbeiders, om den‘ loonstandaard eenigszins
op te voeren, tot geen resultaat leidden.
Alg. H.
De Nieuwe Kath. Courant.
Naar bns uit goede bron wordt medege
deeld, zal door den hr. J. de Vries, met ingang
van 1 Juli 1913 een R. K. Weekblad worden
uitgegeven en wel onder de benaming van
St. bonifaciusblad.
Ook moet daaraan verbonden zijn de Bis
schoppelijke goedkeuring. N. Sn. Ct.
Geneeskundig onderzoek vóór het huwelijk.
Het comité ter bevordering van genees
kundig onderzoek voor het huwelijk heeft
zich tot de 300 Departementen van de Mij.
tot Nut van ’t Algemeen gewend, om de
steun dier organisatie te verkrijgen voor de
verbreiding der meening, dat medische raad
pleging vóór het huwelijk een zedelijke plicht
is, welke dient te worden nagekomen, zoowel
in het belang van de betrokkene zelf, als
in dat hunner nakomelingeneen maatregel
dus, die de geheele maatschappij ten. goede
komt.
Een onzer vroegere stadgenooten, thans
wonende in de Transvaal, zond ons een
nummer van de Volksstem, waarin een be
schouwing voorkomt over het Friesche vee.
Wij ontleenen daaraan het volgende:
Dit is een zeer voornaam onderwerp, dat
gekozen werd door den Generaal.
Ik kan niet zoo maar oppervlakkig er
over schrijven, maar moet grondige redenen
hebben voor ieder feit dat ik neerschrijf.
Er zijn vele ondergeschikte feiten, die ik in
’t oog moet houden, vooral moet er rekening
gehouden worden met de toekomst van Zuid-
Afrika. Ik heb de verschillende rassen van
beesten van Zuid-Afrika goed en nauwkeurig
nagegaan, en ik ben tot de konklusie ge
komen, dat de Friesche beesten de geschikt
ste voor Zuid-Afrika zijn. Alhoewel ik de
Afrikaners altijd op den voorgrond placht
te houden, ben ik naderhand genoodzaakt
geweest van opinie te veranderen, en aan te
nemen dat ’t Friesche beest ’t geschiktste is.
Wij hebben de beide rassen van zuiveren
oorsprong, Afrikaner en Fries, op de plaats en
daar heb ik uitgevonden, dat de Fries de
beste is. De Afrikaner is de eenigste die
sterk tegen den Fries kompeteert, maar ik
zal altijd, waar het noodig is, kontrasten
tusschen de rassen aantoonen om zoodoende
te bewijzen, dat de Fries de beste is. De
Fries is ingevoerd van Europa, vooral van
Holland en Friesland, naar Zuid-Afrika,
vooral in de laatste jaren, toen men uit
vond, dat dit ras hier zeer goed beantwoordt.
KLIMAAT.
’t Klimaat van Zuid-Afrika is zeer ge
schikt voor ’t Friesche beest, ’t Komt
tamelijk overeen met dat van Europa, niet
te warm in den zomer en ook niet te koud
Bolswardsche Courant
ii.
