Nieuws- en Advertentieblad
Bols ward en Wonseradeel.
No. 56.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
1913.
52ste Jaargang
Zondag 13 Juli.
KRONIEK.
BINNENLAND.
VOOR
•I
Afzonderlijke
i
zijn groote vijand en
INGEZONDEN.
{Buiten verantwoordelijkheid der Redactie
Deze
Zeeman,
dels hertrouwd.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
is ons opgevallen, dat de heer v. d. Meer
zijne directe herkiezing niet aan rechts maar
aan links te danken heeft. Er waren toch 7
briefjes met de namen Bouma, v. d. Meer,
Stil en Vis, 1 Bouma, v. d. Meer, Stil en 1
v. d. Meer, Vis, samen dus 9 stemmen van
links, zonder welke de heer v. d. Meer geen
volstrekte meerderheid had gekregen.
Wenscht de heer Wijtzes dit geen ver
zwakking der coalitie maar zelfs moedgevend
en een bewijs van hartelijke verstandhouding
te noemen, dat is natuurlijk zijn zaak.
Redactie Bolswardsche Courant.
werd in de officieuze dat is in alle
bladen van die dagen behandeld als de vijand
van het menschelijk geslacht. Er is zelden
of nooit meer kwaad van de Engelschen ge
sproken dan in den Franschen tijd.
Volmaakt verleden tijd 1 Het //trouwe
Albion” is ook al bijna een bondgenoot van
de republiek, »Bijna” er valt niet op te
rekenen. En thans lezen wij in onze bladen
de geschiedenis van den dag. Wij zijn verder
gevorderd in vele dingen dan onze groot
ouders. Wij hebben dingen gezien, waarvan
zij niet droomden. Maar wij zijn menschen
als zij, niet veel scherpzinniger dooreenge-
nomen, al zijn wij een weinig beter onder
wezen. Onze gezichtskring heeft zich uitge
breid. Onze wereld is een andere wereld dan
de hunne. Maar de gave der profetie hebben
wij evenmin als zij die bezaten en in een
oogenblik vol bedenkelijke verschijnselen,
weten wij evenmin als zij wat de naaste toe
komst ons brengen zal.
Waarschijnlijk is het beter zoo.
Pr. Gr. Crt.
Alg. Hndbl.
Na den strijd.
Het bestuur der R.-K. Arbeidersvereniging
te Enschede heeft de leden ontraden om in
samenwerking met de liberalen deel te nemen
aan de aldaar te houden onafhankelijkheids-
feesten, zulks naar aanleiding van de jongste
verkiezingen, waarbij volgens genoemd bestuur
de liberalen hebben gestemd op de anti-konings-
gezinde socialisten en vooral om de ergerlijke
bestrijding der Katholieken door de Vrijzinnige
Concentratie in hare verkiezingscouranten.
Geertruidenberg.
De kerk der N. H. G. te Geertruidenberg,
een gebouw van vrij ouden datum, verkeert
sedert eenige jaren in desolaten toestand, zoodat
restauratie dringend noodig is, om het merk
waardige bouwwerk voor totalen ondergang
te behoeden.
Aangezien de kerkvoogdij niet de noodige
fondsen bezit om deze uitgaven te kunnen
bestrijden, is eenige jaren geleden, zooals
bekend is, eene commissie tot restauratie
opgericht. Deze commissie heeft het echter
tot den huidigen dag niet verder kunnen
brengen dan een paar duizend gulden. Bij ’t
rijk heeft de vrijzinnige gemeente bij de
vorige Ministeries aan eene doovemansdeur
geklopt.
Aangezien de toestand zooals nu onhoudbaar
wordt, moeten naar de N. R. Cl. uit betrouw
bare bron ter oore gekomen is bij de
kerkvoogdij ernstige plannen bestaan om tot
afbraak over te gaan, de afbraak te verknopen
en op ’t vrijkomende terrein een gebouwtje
te stichten, voldoende voor de behoeften der
kleine gemeente.
Friezendag.
20 Juli wordt te Baarn de eerste Friezendag
gehouden door It Bonn fen Fryske Selskippen
buten Fryslan. De Koningin Regentes heeft
voor dien dag de vrije beschikking gegeven
over het Pekingboschje. Bij gunstig weer zal
de Friezendag n.l. in de open lucht worden
gehouden. Als sprekers zullen optreden de
heeren B. 8. Hylkema, voorzitter fen It Boun,
en R. W. Canne te Amsterdam, die een pro-
paganda-rede zal houden. De attractie van
den Friezendag zal een Priissj on gerij (zangwed-
strijd van Friesche koren) zijn, waaraan zullen
deelnemen zangkoren uit Den Haag, Amster
dam, Hilversum, Utrecht en Enschede met
280 deelnemers. Er zijn 22 afdeelingen aan
gesloten bij It Boun.
legers uit den grond te stampen.
Voor de oude soldaten van ’t groote leger,
de oude grognards, de dappere brompotten,
die op de sneeuwvelden van Rusland gebleven
waren, traden jongeren, bijna nog knapen, in
de plaats. Men had generaals van nog geen
veertig jaar, wat voor een generaal geen be
tamelijke leeftijd schijnt te zijn.
De Fransche bladen herdenken ook de ge
beurtenissen van 1813. Er is veel veranderd
jn de wereld. De vrienden van toen staan
thans bijna vijandig tegenover elkander. En
Rusland is de bondgenoot van de Fransche
Republiek geworden.
Dat alles liet zich niet voorzien, eene eeuw
i geledennoch de Fransche republiek, noch
het nieuwe Duitsche Rijk en allerminst de
oorlog tusschen Rusland en Japan, dat toen
niets beteekende voor Europa en thans een
machtige staat is gewordennoch de ver
brokkeling van Turkije.
Daaraan, aan zulke mogelijkheden, die toen
onmogelijk schenen, dachten zeker niet de
bewoners van deze stad. Het leven ging onder
de Fransche heerschappij zijn gewonen gang.
Men werd geboren, huwde en stierf en burgers
van eenig aanzien kondigden in de bladen
aan welke huiselijke gebeurtenissen hen hadden
verblijd of bedroefd. Zij deden het anders
dan wij. Hoewel de bladen en de advertenties
veel duurder waren dan tegenwoordig, zijn
de familieberichten veel uitvoeriger. Men liet
het niet bij een korte aankondigingmen
wilde de lezers doen deelen in zijne vreugde
of zijne droefheid. Men verzorgde zijn stijl,
soms op eene wijze, die herinnert aan de
waarheid, dat een korte afstand het verhevene
van ’t belachelijke scheidt. Maar dat behoorde
zoo. De tijd was hard en nochtans waren de
menschen eenigszins sentimenteel. Behoorde
niet „het Lijden van den Jongen Werther”
tot de lievelingslectuur van Napoleon?
Men trachtte zich te amuseeren ook. Er
waren groote militaire vertooningen natuurlijk,
want Europa was één legerkamp in die dagen.
De Keizer stelde prijs op uiterlijk vertoon.
Zelf betrekkelijk eenvoudig gekleed, bedekte
Een nieuw Kabinet.
H. M. de Koningin heeft aan dr. D. Bos,
lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal,
opgedragen de samenstelling van egn nieuw
ministerie, gevormd uit de geheele linkerzijde
van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Zakkenrollers.
Te Boskoop zijn, bij de groote drukte ter
gelegenheid van de rozententoonstelling aldaar,
zakkenrollers aan het werk geweest. Gerold
zijn drie gouden dames-horloges met dito
ketting, een portefeuille met f 400, een porte-
monnaie met f 45, een gouden heerenhorloge
en een zilveren horloge van... een Haagschen
politie-agent. N. R. Ct.
Wel wat ongelooflijk.
Te Terheijde en ’s-Gravenzande (Z.-H.) is
bericht gekomen van drie visschers die voor
18 jaar vertrokken zijn, toen schipbreuk leden
met den logger, waarop zij zich bevonden,
maar door een vreemd schip werden opgepikt.
Daar werden ze voor matrozendienst geprest,
doch hebben nu kans gezien te ontsnappen.
mannen zijn De Geus, Oversloot en
De vrouw van Oversloot is inmid-
Wat van dit verhaal waar
is, zal nu wel spoedig blijken.
hij zijne maarschalken en generaals met goud
galon en zijne soldaten droegen alle kleuren
van den regenboog. Zij moesten uitschijnen
boven ’t gewone menschdom. Tegenwoordig,
bestaat het streven om hen zoo weinig mogelijk
in ’t oog te doen vallen.
Men had tooneelvoorstellingen. In 1811
toen men reeds begon te spreken van den
oorlog met Rusland, gaf een reizend tooneel-
gezelschap hier o.a. de Gijsbreght, met de
onvermijdelijke Bruiloft van Kloris en Roosje
en de daarin behoorende zegenwenschen.
Er waren ook Groningers gebleven in 1812
bij den Russischen veldtocht. Eene aanzienlijke
Groningsche familie annonceerde het overlijden
in eene Duitsche stad van eenen zoon, een
jong artillerie-officier, die door de kogels,
door de Kozakkenlansen, door het ijswater
der Berezina gespaard, door de ellende van
den terugtocht was bezweken.
Maar het leven!... In 1813 vierde men
hier het carnaval. Het werd besloten met een
gemaskerd bal yin de concertzaal in de Poele-
straat. Entree een gulden”.
Er was volop ellende en jammer. Maar
men raakt aan alles gewoon en het leven
eischt zijn recht. Hebben niet de berichten
uit Adriauopel verteld, dat te midden van ’t
beleg, terwijl de kanonnen der belegeraars
voortdurend op de stad gericht waren, goed
bezochte bioscoopvoorstellingen werden gegeven?
De bevelhebber de dappere Sjukri pasja, had
gezorgd voor afleiding 1
Niemand zal kunnen beweren, dat op ’t
oogenblik de toestand van ons werelddeel
geruststellend is. Er zijn tallooze onopgeloste
en schijnbaar onoplosbare vragen, die aan
leiding kunnen geven tot bloedige conflicten
tusschen de groote volken, waarbij de on
zijdigheid der kleine misschien niet zal worden
geëerbiedigd. Wij willen graag gelooven, wat
de groote mannen van de Europeesche staat
kunde, herders van de dwalende volken, zeggen,
dat zij het eerlijk meenen met den vrede.
Maar er zijn te veel soldaten, er worden altijd
weer kanonnen en geweren gefabriceerd en
oorlogsmachines, waarvan men niet droomde
in den tijd van Napoleon en van de vuur
steengeweren. De Nederlandsche dichter, die,
een weinig voor dien tijd, meende, dat de
bajonet, met hulp der hel moest zijn gevonden,
wat zou hij' zeggen van de machinegeweren,
van de gevaarlijke chemische mengsels die de
stevigste muren, de forten, de dikste pantser-
platen vernielen En vervolgens van de vlieg
machines, waaruit men bommen werpt in de
vestingen, te midden van de legers? Want
nauwelijks is eene nieuwe uitvinding gedaan
of men tracht haar dienstbaar te maken aan
het bloedige bedrijf van den oorlog. Het was
niet voldoende, dat men elkander te land en
ter zee bestreed, wij krijgen bij den eersten
grooten oorlog in Europa de gevechten in de
lucht.
Hoelang zal het nog duren eer die oorlog,
die eens schijnt te moeten komen, wordt
verklaard Dat weet niemand, de scherp
zinnigste diplomaat evenmin als de man, die
in een snipperuurtje even zijn dagblad door
vliegt en dan waarschijnlijk meer aandacht
schenkt aan de dingen, die hem en zijnen
kring betreffen dan aan de wereldpolitiek.
Daarmede werden de dagbladlezers van
eene eeuw geleden rijkelijk en bijna uitslui
tend gevoed. Het is eene zeldzaamheid als
men in een zoogenaamd /.staatkundig blad”
uit den Franschen tijd, een bericht vindt van
eenige beteekenis uit de stad, waar het blad
verscheen. Men was gehouden op te nemen,
wat de autoriteiten wenschelijk achtten aan
het publiek mede te deelen. Vele kolommen
zijn gevuld met officiëele aankondigingen.
Maar slechts enkele en dan ook nog min of
meer officiëele berichten uit eigen stad en
land mochten worden geplaatst. En ver
volgens moest op een of andere manier het
bericht aldus worden ingekleed, dat de wel
daden van het Fransche gouvernement en de
grootheid des Keizers schitterend uitkwameu.
Daarentegen werd een zeer ruime plaats ge
geven aan wat wij tegenwoordig buitenlandsch
nieuws noemen. Want toen was het geen
buitenlandsch nieuws. Wij waren immers
op de bekende manier Franschen geworden
en de halve wereld was Fransch grondgebied.
Ten minste het halve vasteland van Europa.
Engeland hield onverpoosd, met alle middelen,
hardnekkig den strijd vol tegen Napoleon.
Het stond altijd aan de zijde van zijne
vijanden. Het is hem ten slotte te sterk
geweest, Engeland was
Mijnheer de Redakteur
Mag ondergeteekende een plaatsje in Uw
blad om een opmerking te maken naar aan
leiding van een uitlating Uwerzijds in de
Bolswarder Courant van Donderdag 10 Juli
Na een specifieke opgave van de verschil
lende stemkombinaties zegt U y’t Rechtsche
kamp begint zich te splitsen, de heer
A. v. d. Meer verkreeg maar juist met 8
stemmen de meerderheid”. De konklusie door
U in deze regels neergelegd komt me onj uist
voor. De 'specifieke uiteenzetting, waarvoor
we U dankbaar zijn, bewijst o. i. het tegen
deel als we slechts even een vergelijking maken
met de stemmingen van de laatste jaren.
Vergun mij dat nader aan te toonen. Bij de
gewone stemming van 12 Juli 1909 (om niet
nog vroeger te beginnen) waren de rechtsche
kandidaten S. J. Oosterbaan, P. v. d. Klei
en W. v. Randen. De eerste alleen werd
direkt verkozen met 390 stemmen, de beide
andere heeren kwamen er bij herstemming met
respektievelijk 363 en 389 stemmen. Bij de
verkiezing op 6 Juli 1911 werden alleen de
de heeren Keikes (met 432) en Lunter (met
449 stemmen) gekozen en bij herstemming
de heer D. B. Eerdmans met 381 stemmen.
Als U bedenkt, dat er nu 386 stem
biljetten waren, die de kombinatie K. M. P.
vertoonen, ziet U, dat de kern der rechtsche
kiezers zich niet heeft verplaatst en dat van
splitsing nog geen sprake is, wat nog meer
blijkt uit het feit, dat nu bij eerste stemming
dadelijk de drie kandidaten van rechts werden
gekozen, wat in lange jaren niet is gebeurd.
Waarop grondt U nu Uw meening, dat er
een splitsing plaats heeft
Het verschijnsel, dat er zoo zonderlinge
kombinaties voorkomen, kan niet de grond
zijn voor een algemeen oordeel. Bij gemeente
raadsverkiezingen is een niet geplaatste lantaarn
of iets dergelijks vaak aanleiding tot ’t niet
geven van zijn stem, om andere motieven
maar niet te noemen.
Dat de heer v. d. Meer met slechts 8
stemmen verkozen werd, bewijst dan ook niets
tegen rechts. De feiten integendeel spreken
duidelijk uit, dat de koalitie niet verzwakt
is en deze stemming is een moedgevend bewijs
van een hartelijke verstandhouding, die niet
anders dan goed voor de toekomst kan werken.
Met dank voor de verleende plaatsruimte.
Uw dw.,
A. L. J. WIJTZES.
Bolswakd, 11 Juli ’13.
Met genoegen willen wij ons nader verklaren.
Volgens gehouden aanteekeningen stemden
j.l. Maandag 278 Kath., 124 Anti-rev. en
109 Chr. Hist., samen dus 511 kiezers van
rechts. De coalitie-candidaten hadden dus
recht op dat aantal stemmen, terwijl uit onze
opgaaf is gebleken, dat er slechts 386 kiezers
uitsluitend de candidaten Kramer, v. d. Meer
en Praamsma stemden, 125 rechtsche kiezers
weken dus af van het advies hunner leiders.
Dat gaf ons de uitdrukking in de pen, dat
’t rechtsche kamp zich begint te splitsen en
dat valt na onze toelichting niet te ontkennen.
Bij het nauwkeurig nagaan onzer specificatie
De lezing van oude dagbladen en tijd
schriften, maar van dagbladen vooral, stemt
tot bescheidenheid in ’t beoordeelen van de
wereldsche zaken. Men beweert dat die be
scheidenheid niet van onzen tijd is en men,
zooals een Duitsch rijmpje zegt, het zonder
haar verder brengt. Dat is best mogelijk. Er
zijn menschen, die het inderdaad ver brachten
in de wereld omdat zij bij alle gelegenheden
zich op den voorgrond plaatsten, de anderen,
die als alles naar recht en billijkheid toeging
maar dat doet het niet verdringende.
Maar ten slotte wat baat het hun Zij
spelen een rol voor eenigen tijd in kleinen
kring en beleven daarvan niet eens de vol
doening, die zij zich hadden voorgesteld. Men
duldt hen, want men kan niet tegen hen
opschreeuwen, maar men gevoelt geene achting
voor hun persoon en hunne manier van
doen. Men vindt in oude kranten zeer dikwijls
de namen van personen, die blijkbaar maunen
van gewicht waren in hunnen tijd, die vol
zelfvertrouwen heel wat beweging maakten en
die totaal vergeten zijn in’t gunstigste geval.
In ’t andere geval en dat komt voor
zijn zij langzaam gedaald of ook plotseling
neergestort van de hoogte, die zij hadden
weten te beklimmen. Er zijn onder hen
eenigen, die treurig eindigden. Maar vooral
leeren wij uit deze kronieken van ’t verleden,
de oude kranten, hoe beperkt onze gezichts
kring is en hoe slecht ons de profetenmantel
past. Het komt gedurig anders dan men op
een gegeven tijdstip waagde te voorspellen.
Wij weten thans en wij worden er dit jaar
telkens aan herinnerd, hoe het toegegaan is
bij de groote gebeurtenissen, die een einde
maakten aan het laatste wereldrijk, dat van
Napoleon. En nh, den afloop van het drama
kennende, kunnen wij gemakkelijk zeggen
yhet moest wel zoo komen”.
Maar dat het zoo komen zou daarvan
hadden de tijdgenooten geen flauw vermoeden.
Zij hoopten. Er waren, als de moeder van den
soldatenkeizer, de strenge Laetitia, die bezorgd
zuchtten //Als dat maar zoo blijft”. Er waren,
die volstrekt niet inzagen, waarom het niet
zoo blijven zou, want zij rekenden met de
toovermacht van den keizer, zelfs na den
Russischen veldtocht, na Moskou en de
Berezina. Immers, hij scheen in staat de
Bolswardsche Courant.
i',
Si
I'
