Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Donderdag 14 Augustus.
1
j
1913.
No. 65.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
52ste Jaargang
Na het Zwolsche Congres.
UIT DE PERS.
BINNENLAND.
LI
Vrouwen op den kansel.
Het congres der S.D.A.P.
VOOR
3 maanden.
Afzonderlijke
De kleine, enge opvatting
3
I
De Arnhemsche Courant schrijft
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per
Franco per post 50 Cents,
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
gekneusd en
den milicien
Alg. H.
van plicht, die
gisteren in het Zwolsche Congres naar buiten
zoo duidelijk bleek, zal in de toekomst blijken
voor de sociaal democraten nadeelig te zijn.
De uitspraak stempelt dezen wel tot mooi
praters en luidschreeuwers, doch ook tot eene
partij zonder durf en moed.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
Het Volk constateert, dat uit het congres
gebleken is, dat boven alle meeningsverschil
stond „onze socialistische eenheid”. Het blad
gewaagt verder van de groote moeilijkheid,
waarin door „het politieke spel der concen
tratie” de partij was gebracht.
Op de argumenten, door voor- en
tegenstanders van de meerderheidsresolutie
aangevoerd, zullen wij thans niet verder
ingaan. Een enkel woord alleen over
de rede van Troelstra moet ons uit de
pen, omdat op het congres niet de ge
legenheid bestond, den indruk weer te
geven dien zijn rede maakte op hen die
zijn leiding niet volgden. Het was een
schitterend en elegant taktisch systeem,
dat hij ontwikkelde, en dat op zichzelf
tot bewondering dwong. Maar de be
koring, die ervan uitging, kon de meer
derheid vooral hierom niet dwingen om
het bindend mandaat dat velen hadden,
te breken, omdat zij er wel in zag een
wapen in den parlementairen strijd,
tegelijk subtiel en sterk, maar niet tevens
er in voelde een propaganda-middel van
den arbeider in de werkplaats tot zijn
Arum, 11 Aug. Nu onze aardappelveiling
voorloopig is stop gezet, doet de heer Kruseman,
notaris te Witmarsum, een oproep tot alle
boeren en aardappelverbouwers in deze buurt,
om te beproeven het gebouw coöperatief in
te richten, daar het anders binnenkort ten
verkoop zal worden aangeboden.
Wonseradeel, 11 Aug. Nu onze stoom-
dorschmachines aan den gang zijn, blijkt, dat
de eerste granen tegenvallen. Per zak is
garst wel 10 a 15 pond lichter dan ze was
in het droge jaar 1911. Ook de erwten,
boonen en tarwe zijn lichter.
Het tarwe- en erwtenzichten neemt reeds
een aan vang. Enkele verbouwers hebben plan
het graan machinaal te laten zichten meteen
zelfbinder voor de schoven. Of zulks op onze
landerijen zal voldoen, moet de tijd leeren.
Wel spaart men dan eenig arbeidsloon uit,
doch voor zulk een machine moeten geregeld
drie paarden in ’t gareel, en onze akkerlan
den zijn niet op zijn Amerikaansch ingericht,
’t Zijn stukken grond van slechts eenige of
een paar pondematen, doch de grond leent
zich thans beter dan voor een paar weken;
dit werkt ten gunste.
Uepk. Nwbl. v. Fr.
mede-arbeider. Er zat in Troelstra’s
systeem een element van onzekerheid,
van-niet willen en toch wel willen, dat
ook naar het gevoelen van velen die in
de groote quaesties waarvoor de partij
reeds heeft gestaan, met volle overtuiging
en geestdrift zijn leiding volgden, de
werkkracht der partij eer zou hebben
benadeeld dan gebaat.
Het blad besluit aldus
En thans de wapenen gekeerd tegen den
vijand Allereerst zullen wij hebben front
te maken tegen den heksensabbat van de
magogie, door de burgerlijke partijen reeds
in scène gezet na de weigering der porte
feuilles door de partijconferentie, en waar
van wij thans een vermeerderde uitgaaf
hebben te wachten. Wij kennen de heeren
van de bourgeoisie. Welke beslissing wij
ook zouden hebben genomen, zij zou met
alle middelen waarover zij beschikken,
tegen ons zijn uitgebuit. Wij zullen ons
door deze campagne heenvecbten, zooals
wij ons hebben geslagen door alle moeilijk
heden, bezield door onzen revolutionnairen
strijdlust, door ons onwankelbaar toe-
komstvertrouwen. Nog altijd, dit sta bij al
wat tegen ons wordt aangevoerd, op den
voorgrond, liggen op de ministerstafel de
eischen, door ons bij de herstemmingen
tot overwinning gebracht. Nog altijd is in
de Kamer aanwezig een meerderheid van
54 leden, die hun woord aan het staatspen
sioen en het Algemeen Kiesrecht hebben
verpand. Nog altijd is de weg open, om
elke regeering, die deze eischen verwerpt
of verwaarloost, weg te jagen, en om een
concentratiekabinet te vormen, dat bij de
grootst mogelijke eenheid in zichzelf, in
de Kamer den steun vindt van de zestien
sociaal democraten. Nog altijd is het ver
raad, waarnaar de concentratie bij haar
portefeuillespel de hand heeft uitgestoken,
niet voldongen, nog altijd heeft zij de ge
legenheid te toonen, dat het haar, zoo al
niet met de hervormingen, door haar aan
vaard, dan toch met het eerewoord, door
haar gegeven, evenveel ernst is als wij op
ons congres hebben getoond.
Rustig wachten wij thans de verdere
ontwikkeling der politieke gebeurtenissen
af, en intusschen tijgen wij allen aan den
arbeid, onverwijld, met nieuwe overgave
aan den strijd, om in de arbeidersklasse
de macht te versterken, die de eenige
waarborg is, dat het staatspensioen en het
Algemeen Kiesrecht tot stand komen bin
nen den kortst mogelijken tijd. Wat er ook
gebeure, de parlementaire krisissen die
ons allicht in de naaste toekomst te wach
ten staan, moeten staan in het teeken van
een in aantal en vechtlust altijd groeiende,
de bourgeoise steeds scherper bedreigende
strijdmacht voor het Staatspensioen, het
Algemeen Kiesrecht, het Socialisme
De ontwikkeling der politieke gebeurte
nissen in Nederland heeft deze drie-een-
heid geschapen, strijdt er voor, strijdt,
kameraden, in haar teeken zullen wij over
winnen 1
De beslissing is gevallen. Met 375 tegen
320 stemmen heeft het Congres der S. D.A.P.
zich uitgesproken tegen de aanvaarding van de
minister-portefeuilles, dus van de regeer-ver-
antwoordelijkheid. Het verschil tusschen vóór
en tegenstanders was niet groot. We ver
moeden, dat de uitslag anders geweest zou zijn,
indien verscheidene en daaronder groote afdee-
lingen hun afgevaardigden geen bindend man
daat hadden gegeven. Dergelijke „gebondenen”
worden stemmachines. Deden alle afdeelingen
zoo, dan was een Congres overbodig en kon
de 8. D. A. P. bij rondgaand schrijven de
meening der afdeelingen opvragen. De optel
ling was dan gauw gemaaktzóóveel vóór-
zooveel tegen. Een Congres echter bedoelt
bespreking en stemmen, nadat de bespreking is
gehouden. Voor den „gebonden” afgevaardigde
is het hetzelfde of er wartaal gesproken dan
wel een juist betoog gehouden wordt. Zijn
stem is van te voren bepaald.
Als einde en resultaat van de Congresbespre
kingen is dus de stemming, die gisteren plaats
had, onzuiver. Als uiting van de meening
der partij, zooals die meening vóór het begin
van het Congres was, is zij waarschijnlijk
minder onzuiver. Aannemende dat alle „niet-
gebonden” afgevaardigden hun stem alleen
hebben laten afhangen van de overtuiging,
die zich na het „hoor en wederhoor” op het
Congres bij hen heeft gevestigd, kunnen we
als vrij zeker vaststellen, dat ten opzichte
der belangrijke quaestie de 8. D. A. P. in twee
groote deelen is gesplitst, waarvan de grootste
de regeer-verantwoordelijkheid verwierp.
De 8. D. A. P. wil dus niet meê-regeeren.
Men biedt het haar nu wel niet aan, doch
men heeft het haar aangeboden en de tacticus
mr. Troelstra voorzag, dat wellicht later een
ministeriabele 8. D. A. P. d.w.z. een partij,
die wèl geneigd was regeer-verantwoordelijk
heid te aanvaarden een kracht zou zijn in
het parlement. Dat was voor hem eene over
weging om voor de toekomst het aanvaarden
van eventueel aan te bieden minister-porte
feuilles alsnog mogelijk te maken.
Wanneer straks, zoo zeide hij, wellicht een
deel van de liberalen verraad pleegt, zit ik
in de Kamer en wat kan ik dan tegen dat
verraad doen? Ik kan er alleen wat aan doen,
wanneer het kabinet-Cort van der Linden
weetAls wij vallen, omdat wij het program-
Bos niet nakwamen, dan staat een kabinet
gereed, dat mijn werk beter zal doen.
Daarom wilde mr. Troelstra van het Congres
eene verklaring hebben, dat de 8. D. A. P.
straks, in een uiterst geval, de portefeuilles
kan aanvaarden.
Naar deze woorden werd echter niet geluis
terd, evenmin als naar de verstandige taal
van den Partij-voorzitter Vliegen of naar die
van den heer Duijs, die het practisch gezond
verstand aan het woord liet komen. De heer
Troelstra leed de nederlaag, de verdere voor
standers van de aanvaarding met hem, doch...
de eenheid bleef bewaard. Mr. Troelstra ver
klaarde, de beslissing met volle overtuiging
te zullen eerbiedigen. Hij en de heer van der
Goes de antipoden schudden elkaar de
hand en de Belg Anseele verzekerde, dat de
eenheid van het Congres een uitstekenden
indruk zou maken op heel het internationale
proletariaat.
Hetgeen niet verhindert, dat de partij in
Nederland over een zeer groote beginsel-
quaestie verdeeld is in twee kampendat
algemeen kiesrecht en Staatspensioen, die ver
zekerd zouden geweest zijn mèt de aanvaar
ding, nu, zonder die aanvaarding, minder vast
staandat, wanneer de invoering daarvan
mocht mislukken, de sociaal-democraten geen
recht meer hebben om afkeurende kritiek te
oefenen en, doen ze dit toch, het antwoord
kunnen verwachtenWat praat gij toch I
Het heeft aan u gelegen om beide er te
brengen. Maar ge hebt niet gewild. Boven
staats- en volksbelangen hebt ge de belangen
van de partij gesteld. Nu moge uw lof ge
zongen worden over de grenzen, in wijden
internationalen kring, hier, in Nederland hebt
gij niet durven doen, wat gij hadt moeten
doen. Partijpolitiek kunt gij voeren, geen
volkspolitiek.
En dat antwoord is eene veroordeeling.
In de Synode der Ned. Herv. Kerk is een
nieuw argument bedacht om de vrouw van
het predikambt uit te sluiten.
Het geval deed zich voor toen mej. C.
Gerlings, theol. doet, wenschte toegelaten te
worden tot de Evangelie-bediening en in
verband daarmee dus toelating tot de lessen
der kerkelijke hoogleeraren en tot het
proponents-examen.
De commissie, die in deze zaak rapport
uitbracht, stelde voor vrouwelijke studenten
wel tot de lessen toe te laten, doch zij maakte
bezwaar tegen de toelating tot het proponents-
- examen, daar zij de vrouw minder geschikt
achtte om de vermoeienissen, aan het ambt
der evangeliebediening verbonden, te dragen.
De Blijde IVereld merkt naar aanleiding
hiervan op
Dit is een nieuw argument tegen de toe
lating der vrouw tot het predikambt. De z.g.
Bijbelsche gronden schijnen ook volgens deze
grootendeels orthodoxe commissie ondeugdelijk
te zijn. Het ambt is vermoeiend vooral voor
de jongere vrouw 1 Zou ’t niet meevallen
vraagt genoemd blad.
En dan vervolgt het
„Wanneer men een predikanten vergadering
bijwoont, treft het ons, hoe welvarend de
meesten er uitzien, hoe voortreffelijk zij de
vermoeienissen van het ambt weten te dragen.
Predikanten hebben volgens de sterftecijfers,
naar de beroepen gerangschikt, zelfs den
langsten levensduur. Men jaagt een jonge
vrouw van ruim 20 jaar nog niet den dood
in, wanneer men pastorie en kansel voor haar
opent. Het schijnt, dat met het ambt wel de
kracht komt. Tot proef zou men de vrouw
alleen beroepbaar kunnen stellen in de vele
kleine gemeenten, waar de mannelijke predikant
zich dood verveelt of doodluiert, indien hij
buiten zijn ambt en de gemeente geen
gelegenheid vindt, zijn werkkracht aan te
wenden. Of men zou evenals aan den mili
tairen dienst ook aan den heiligen dienst een
keuring kunnen laten voorafgaan. Men zou
de leeftijdsgrens voor de toelating kunnen
verhoogen en van 23 op 30 jaar stellen dan
spreekt men toch niet meer van de jongere
vrouw. Waar een wil is, is een weg.
„Zouden de heeren der Synode maar niet
met alle ouderwetsche zielen in de kerk
zeggen, dat een vrouw op den kansel zoo
raar staat, dat men nooit vrouwelijke predi
kanten heeft gehad en ze daarom ook niet
wil hebben ’t Is toch niets dan conserva
tisme, dat dit noodschot lost„De vrouw is
te zwak voor het predikambt”. Niet te zwak
zeker om voor het gewoonlijk talrijke gezin
in de pastorie van den morgen tot den avond
het huiswerk te doen
De helden van Gaastmeer.
Gaastmeer, 9 Aug. Als men bij avond
alleen den eenzamen weg begaat en men komt
onverhoeds voor eenige belhamels te staan
die het vredige pad onveilig maken, dan is
het zeker kiezen of deelen doortasten of ont
komen. De eene zal in deze positie het hazenpad
kiezen en de andere gevoelt zich misschien
door vrees gedrongen met bovenmatige krachts
inspanning de meerderheid te zien over
meesteren.
In laatstgenoemde hoedanigheid bevond de
bakkersknecht Jan van Dijk te Heeg zich
alhier op den avond.
Hoewel, Jan hield zich kordaat toen hem
als de zwakste mogendheid op den eenzamen
weg de oorlog werd verklaard door eenige
Gaastmeerder wapenbroeders. Althans, vóór den
aanval zou plaats hebben op Jan, riep hij
met een verontwaardigde stem uit, terwijl
hij een dreigende houding aannam„Kom
op ik scil jimme witte litte det ik Sdrhüster-
feanster bloed ha!” En... de mannen gingen
op de vlucht.
Integendeel, had deze persoon niet bedacht
opgetreden dan had het zeker met hem op
mishandeling uitgeloopen.
Eveneens moest de muziekdirecteur van
Heeg voor eenigen tijd, toen deze hier op
een avond muziekles gaf, door vriendenhand
aan een kwaaddoenersbende ontkomen. Treurig
in zoo’n dorp Waarom geen politie
(Fr. Dbl.)
Van W.-Terschelling wordt gemeld
Door het mooie weer der laatste dagen is
het een lust om een wandeling in de duinen
te doen. De frissche, zuivere zeewind, ver
mengd met de geuren der talrijk bloeiende
planten, vooral van de heide, zuivert het bloed
en doet dit sneller door de aderen stroomen,
overal gezondheid en levenskracht aanbrengend.
Beschenen door de warme stralen der zon
ontrolt zich voor den wandelaar een landschap,
eenig door zijne veelkleurigheid en aangename
afwisseling van hoog en laag. Men mist hier
de vermoeiende eentonigheid van het uit
gestrekte heideveld, alsmede de beklemdheid,
die een boschlandschap aanbiedt, door de
beperktheid van het gezicht. Men geniet van
een weelderige, veelsoortige flora en van een
rijke dierenwereld. Men geniet van het land
schap met zijn telkens afwisselende tinten,
van het heerlijkste groen tot het zuiverste
witvan de zee, die nooit verveelt, waar de
golven in woeste vaart het strand oprollen,
als wilden ze met één poging het geheele
landschap vernietigen, maar stuitend op een
vaste tegenweer, zich schaamachtig in hare
bedding terugtrekken, om daarna het spel op
nieuw te beginnen. Het is een leven van
kalme rust maar ook van heftigen strijd.
N. Harl. Ct.
Auio-ongeval.
Gisteravond te elf uur werd in het militair
hospitaal te Naarden per auto binnengebracht
de milicien Huntelaar van het 18 reg. inf.
aldaar. Deze bevond zich per fiets te Bussum
doch werd op den hoek van de Brediusweg
door een auto, die aldaar een scherpe bocht
moest maken, overreden. Aan het hoofd en
den arm werd hij zwaar gewond, terwijl ver
moedelijk de schouder geheel
ontwricht is. De toestand van
is gelukkig bevredigend.
Zakkenrollers.
Op het terrein, waar Zaterdagmiddag te
Vlissingen het concours hippique plaats had,
werden, naar de N. Ct. meldt, in korten tijd
een drietal horloges, waaronder één met een
waarde van f 300, gerold. Vooraf had de
politie in de plaatselijke bladen voor dit
gevaarlijk soort menschen gewaarschuwd, maar
toch hebben zij een goeden slag geslagen.
Het 9-jarig zoontje van den voerman H.
te Meppel reed op een paard even buiten de
stad, toen juist een auto passeerde. Hierdoor
begon het paard op de achterbeenen overeind
te staan, tengevolge waarvan het kind op de
straat stortte, met het hoofd op de steenen,
zoodat de schedel scheurde. Voor het behoud
van het leven wordt gevreesd. N. Ct.
Door gas gestikt.
In een woning, van Meekerenstraat te
Rotterdam, is hedenmorgen een 21-jarige
kantoorbediende door gas gestikt dood op bed
gevonden. De gaskraan in de slaapkamer was
half open gebleven. Alg. H.
Bolswardsche Courant
j
-■1
