Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Donderdag 21 Augustus.
s
No. 67.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
52ste Jaargang
1913.
Anti-alcohol Tentoonstelling,
in de muziekschool, Kerkstraat,
(Blauwe winkel) 1823 Augustus.
UIT DE PERS.
BINNENLAND.
VOOR
Afzonderlijke
zij
er
een
cijfers nog
gehoord, dat de
- 370
- 340
- 300
- 230
- 220
- 200
- 70
waren
konde
durf en
JABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
aan «drank”
f 2.850.000.
men.
r de plaat, die U
geheel-onthouders
i
geven dan
reductie van
was zij
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
een dubbelloops
In Friesland wordt voor Openbaar- en
Bizonder Lager Onderwijs per jaar uitgegeven
f 6,11 per inwoner, terwijl per hoofd f7,80
wordt besteed aan alcoholische dranken.
Ws.
Hier vinden we ook de platen en tabellen
van de Ned. Vereeniging. We zien hoe de
oplage toenam en toeneemt van het blad
de Blauwe Faan (op heden 22000 exempl.
per week). 'Interessant is eene aanwijzing
hoeveel de werkman ongeveer ontvangt in
verschillende bedrijven van elke f 1000 ont
vangst
Mijnindustrie
Scheepsbouw
Dok- en havenwerken
Spoorwegen
Staalindustrie
Textielindustrie
Gasfabrieken
Brouwers
arbeidsloon f 550
u
Gevolg gevende aan eene vriendelijke uit-
noodiging, tbegaven we ons Maandagmiddag
2 uur naar de muziekschool in de Kerkstraat,
om bij te wonen de officieele opening van de
Anti-alcohol Tentoonstelling.
Onze eerste indruk was«Wat ziet het er
hier nu netjes uit”, ’t Geheele gebouw is in
beslag genomen, alle drie lokalen zijn bezet. De
verschillende drankbestrijdings-vereenigingen
te dezer plaatse, t. w. de Ned. Ver. tot af
schaffing van Alcoholische dranken, de Nat.
Christen Geheel-onthoudersvereeniging, het
Kruisverbond en de Maria-vereeniging, hebben
alle eer van hun werk. Met vlaggen, banieren,
spreuken en opschriften heeft men de wanden
alleraardigst gedecoreerd, zoodat het geheel een
zeer gezellig aanzien heeft.
De heer J. WESTERBAAN, voorzitter
dezer tentoonstelling, hield de openings speech.
Na de gewone plichtplegingen en bekend
makingen, riep hij allen een welkom toe.
Hij releveerde het doel der vereenigingen
die hier samenwerkten, en wees er op hoe
alles en allen samenwerkten in deze zoo
schoone zaak der geheel-onthouding.
’t Is een nieuw soort propaganda, deze
tentoonstelling, zegt Spreker.
Uit Duitschland afkomstig,
beweging slechts de étaleering
Het concentratie besluit.
Thans beginnen er ook van vrijzinnig-
democratische zijde stemmen op te gaan over
het besluit der concentratie, om geen ministerie
te vormen.
In de Wereld schrijft iemand, die zich
noemt een vrijzinnig-democraat, o.m.
De concentratie gaat niet vrij uit, nu
na de weigering der S. D. A. P. niet
het alleruiterste heeft beproefd, om de demo
cratische maatregelen, aan de kiezers voor
gespiegeld, ingevoerd te krijgen.
„Noch formeel, noch politiek
toe verplicht”, zegt ze.
Volkomen juist. Maar iets hoogers had
den doorslag behooren te geven. Het besef
van hetgeen de staatkundige ontwikkeling
van het Nederlandsche vólk op dit oogenblik
eischt. Het belang des volks in één woord.
Zoo het gevoel voor het belang in al de
geledingen der concentratie diep ware door
gedrongen, men had moedig onder de onbe
twistbaar zeer moeilijke taak de schouders
gezet en die zoo goed mogelijk pogen te vol
brengen. Eigen geweten, eigen overtuiging,
diepbewuste wil hadden hier de eenige drijf-
veeren behooren te zijn, eigen inzicht de onver
deelde leiding kunnen geven. Van scheeloogen
of coquetteeren met de soci’s behoefde geen
sprake te zijn, want dezen stonden alleen voor
de niet-zware keus, óf de concentratie-nuances
der soc.-dem. programpunten te aanvaarden
óf uitsluitend en alleen door hun schuld een
Heemskerk-Kuyper-regime te zien weerkeeren.
Waarom was de bijeenkomst der concentratie,
waar over een zoo gewichtig volksbelang
werd beslist, niet openbaar? Waarom mocht
het niet openlijk blijken, wie de dragers
der verschillende opinies, opdat men
weten bij wie het tekort school aan
democratische toewijding
Hetzelfde blad heeft nog een artikel van
de redactie zelf, waarin deze onder den titel
«Wat thans dient te geschieden?” schrijft:
Formeel en constitutioneel zijn de vrij
zinnigen thans van de verantwoordelijkheid
voor het doorvoeren van het program dat zij
den kiezers voorlegden, af. Naar onze meening
echter mag in dit geval het formeele en
constitutioneele volstrekt niet op den voor
grond worden geplaatst. Wij geven hier
slechts uiting aan onze persoonlijke overtuiging.
Wij meenen, dat de vrijzinnigen van welke
nuance ook, alles moeten doen om te be
vorderen, dat het door hen bij de stembus
gegeven woord worde ingelost, wat dit ook
moge kosten I Het concentratie-program was
de inzet bij den verkiezingsstrijd en de meerder
heid der kiezers heeft zich ten slotte met
dit program vereenigd. Nu de sociaal-demo-
craten geweigerd hebben, de doorvoering van
dat verkiezingsprogram a priori te helpen
verzekeren, is ’t naar onze meening de plicht
der vrijzinnigen, den kiezers te toonen, dat
’t hun volkomen ernst is geweest met de
zaak, zóó bittere ernst, dat zij er desnoods
een ministerieel échec aan wagen. De ver
antwoordelijkheid voor zulk een mogelijk échec
valt, in alle geval terug... op de sociaal
democraten, die hunne positie niet, gelijk zij
meenen, door hunne weigering hebben ver
sterkt, doch inderdaad aanmerkelijk hebben
verzwakt 1 Reeds vroeger wezen we er op, dat
een vrijzinnig ministerie, dat onder de hachelijke
omstandigheden van het oogenblik zou op
treden met algemeen kiesrecht en staats
pensioen, niet zou mogen worden vergeleken
bij het ministerie-de Meester. Toen waren het
oorzaken, die uit de vrijzinnige groepen zelven
voortkwamen, die tot mislukking leidden
ditmaal echter zou een mislukking niet te
wijten zijn aan de vrijzinnigen, doch aan
anderen. En wij houden er ons van overtuigd,
dat ook de kiezers dit aldus zouden inzien.
Nog afgescheiden van het feit, dat de Neder
lander verklaard heeft, elk kabinet van vrij
zinnigen, van welke soort ook, ten doode te
zullen bestrijden en dat de sociaal-democraten
gezegd hebben, een ministerie, dat geen
algemeen kiesrecht en staatspensioen brengt,
te zullen doen vallen meenen wij, dat de
vrijzinnigen, met deze verkiezingen achter den
rug en in het besef van den moreelen plicht,
dien zij tegenover het volk op zich hebben
genomen, thans slechts hebben te handelen
naar het devies
Fais ce que dois, advienne que pourra 1
De Crisis.
Het Huisgezin schrijft
«Het Kabinet-Cort van der Linden schijnt
vooral hierin extra-parlementair te zullen zijn,
dat het van twee wallen zal willen eten.
Met de sociaal-democraten zal het Staats
pensioen en algemeen kiesrecht trachten in
te voeren.
Daarvoor kan het de rechterzijde missen.
En met de rechterzijde tegen de sociaal
democraten zal het de landsverdediging den
vollen eisch willen geven.
Het Kabinet wil dus midden in het bed
gaan liggen.
Een veel behaaglijker positie dan
Kabinet-Bos zou hebben ingenomen.
Dit had ook wel voor kiesrecht en staats
pensioen op de socialisten kunnen rekenen,
maar zou voor oorlog en marine zijn lamge
slagen.
Cort van der Linden zal altijd een meer
derheid hebben: bf met behulp der sociaal
democraten, óf met die der rechterzijde.
Links zal ieder in zijn schik zijn.
De socialisten zullen hun stembusprogram
zien verwezenlijkt en voor de rest tegen bour
geoisie en kapitalisme kunnen blijven fulmi-
neeren.
De vrijzinnigen zullen zoo’n extra-parle
mentair Kabinet, dat geen risico meebrengt
en hun de baantjes bezorgt, wel prettig vinden.
Alleen zou het kunnen zijn, dat de rechter
zijde er voor bedankt, hand- en spandiensten
te verrichten voor een in politieke listigheid
geboren Kabinet, dat, van een vleermuis
natuur, vandaag vogel, morgen muis zich zou
verklaren.
Ging deze extra-parlementaire vlieger op,
dan zouden we meer van die verkapt-Vrijzin
nige Ministeries kunnen krijgen die, dienaars
van de Sociaal-Democratie, de rechterzijde goed
genoeg zouden achten om de maatregelen te
steunen tot behoud der maatschappelijke orde.
En dan zou voor afzienbaren tijd bet stem
busconvenant tusschen Vrijzinnigen en Sociaal-
Democraten worden bestendigd, met als resul
tante dezer krachten een extra-parlementair
Kabinet van Vrijzinnige signatuur”.
Heerenveen, 18 Aug. De derde opvoering
van het openluchtspel «Frije Friezen” heeft
het tekort gereduceerd tot 35 pct. van het
garantiefonds.
Exmorra, 16 Aug. Dat er nog wel wild
is in deze omgeving, is in de eerste week der
jacht gebleken. De beroepsjager L. P. alhier
schoot in vijf dagen met
geweer 147 eendvogels.
Hepk. Nwbl. v. Fr.
Een inval voor de bioscoop.
Het Alg. Hbld. schrijft
Wij maakten gisteren reeds melding van
den inval der politie in een speelhuis in de
Kerkstraat. De omstandigheden, waaronder
die inval plaats had, maakten haar tot dankbare
stof voor een... bioscoopfilm.
Behoedzaam hadden twee inspecteurs in
«burger” natuurlijk en een rechercheur
zich met een touw in een kamertje hovende
speelgelegenheid laten zakken. Daar zaten ze
in afwachting van het gunstige oogenblik om
binnen te vallen, toen plotseling de speelhuis
houder in de deuropening van het kamertje
verscheen. De vreemde mannen ziende, ging
de speelhuishouder onder het geroep van
«help 1 inbrekersI” aan den haal.
In een ommezientje was hij de trap naar
de speelzaal weer af, meer vallend dan loopend.
De politiemannen hem achterna! Van schrik
kropen de bezoekers onder de tafel, toen de
«indringers”, die echter voorzien waren van
een bevelschrift van den burgemeester tot het
binnentreden van de woning, verschenen.
Ten slotte werd, zooals gemeld, de houder
der speelgelegenheid aangehouden en ter be
schikking der justitie gesteld. Eén der bezoekers
een moment eveneens waard om op een
film vereeuwigd te worden 1 had nog kans
gezien om de dobbelsteenen, waarmee gespeeld
was, uit het raam te werpen. Ze werden echter
later door 'de politie teruggevonden,
contribueerd aan eene verzekering-maatschappij
geeft op leeftijd een pensioen-uitkeering van
f 133 per jaar. De macht van het
kleine.
De alcohol en het schoolkind. De Ned.
Onderwijzers-propagandaclub heefteene enquête
gehouden te Amsterdam, omtrent den invloed
van alcohol op schoolgaande kinderen.
Sprekende tabel. Verschrik-
k e 1 ij k e c ij f e r s. Die arme kleinen.
Er is een tijd geweest, dat Levensverzeke-
rings-Maatschappijen noode geheelonthouders
aannemen.
Die verkortten hun leven, beweerde
Dacht U Zie eens naar
den levensduur aangeeft van
en matige drinkers. Zij verkorten hun
leven? Jawel, maar waarom
Engelsche Maatschappijen nu
geheelonthouders
«Sobriëtas”, een keurig
een aangename af-
Lezer, wist ge het
In Friesland wordt per jaar
uitgegeven een kapitaal van
Bolsward doet het per jaar voor f 74000.
In 1911 waren er in Bolsward 35 onder
wijzers en 5 scholen, en 40 drankge
legenheden.
was de eerste
van een groot
winkelraam. Toen bleek dat de toeschouwers
soms verkeerden uitleg gaven aan een of
ander onderdeel, waarom men besloot een
geheelen winkel te huren. De nieuwsgierige
moest naar binnen, om door deskundigen uitleg
het rechte doel dezer nieuwe propaganda te
begrijpen.
De Spreker dankte het Dagelijksch Bestuur
der Gemeente voor de beschikbaarstelling der
school, ook het Gasthuisbestuur kreeg een
hartelijk woord van dank voor de toegezegde
subsidie.
Dat men bij het Armbestuur nul op 't
request had gekregen, kon het Comité zich
nog niet begrijpen. Het Armbestuur moet toch
overtuigd zijn, meende men, van de nuttig
heid der drankbestrijdingde drank drijft
zoo velen juist naar het Armhuis.
Ook vertelde de heer Westerbaan nog de
geschiedenis van den Zweedschen gymnasiast
Peer Wieselyven, die de grondlegger is geweest
van de beweging tegen het drinken; die als
student en later als predikant heeft gewerkt
tot het welslagen van zijn doel«weg met
den alkohol”, zoodat Zweden en Noorwegen
reeds lang aan de spits staan in den strijd
tegen de ergerlijke drinkgewoonten.
Spreker eindigde met den wensch dat deze
expositie, waartoe menschen van verschillende
politieke en godsdienstige richting samenwer
ken, een steentje moge bijdragen om dien
vervloekten drank de wereld uit te krijgen.
Alsnu nam de heer C. W. EISMA, oudste
lid van den Raad, het woord. Sprekende
namens het Gemeentebestuur dankte hij voor
alles wat hier tot stand is gebracht, waarvoor
alle lof en alle prijs toekomt aan de verschil
lende commissies. Hij wenschte de onder
nemers veel succes en hoopte, dat ook deze
tentoonstelling de overtuiging mocht vestigen op
de belangrijkheid der geheelonthouding, zoo
nuttig voor een grooten opbloei van een
krachtig volk.
Alsnu zijn we een rondgang gaan doen.
Daar is nog al heel wat te zien.
Een aardige tabel geeft aan den vooruit
gang van de drankbestrijding in de laatste
jaren. Vliegmachines in de lucht laten in
groote cijfers zien hoe de toename van leden was.
Een belangrijke tabel geeft de sterftecijfers
in een aantal ambten en bedrijven. Bedroe
vend zijn die voor de koffiehuis- en hotel
bedienden. Daar sterven slechts 556 geeste
lijken tegen 2205 kellners.
Wat kunnen we voor één kwartje koopen
Een weinig madera, cognac, jenever... maar
meer eetwaren en huishoudelijke benoodigd-
heden. Zoo’n beetje «drank”, betrekkelijk
veel dagelijksche behoeften.
Een borrel per week bespaard, en met St.
Nicolaas koopt men zijn kind voor die centen
een aardig stel speelgoed.
Een kwartje per week bezuinigd van af
10-jarigen leeftijd, en dan dat kwartje ge-
premiebetaling aan
De inzending van
aangekleed geheel, geeft
wisseling en verpoozing.
Al spreken die tabellen en cijfers nog zoo
sterk... eens te kunnen zien wat daar thuis
wordt vervaardigd, in gezelligen kring, waar
men in liefde en vrede samenwoont en men
’t woord «kroeg” misschien alleen bij name
kent, verzoent weer met het leven en laat
ons zien, dat er waar geluk woont, waar mis
standen verre te zoeken zijn.
Men lette hier op het prachtige vaandel
der afd. Sneek, alsook op het snijwerk der
broeders uit het Augustyner klooster te
Witmarsum.
De vruchtentafel. Groente en fruit, hoe
veel van dit, voor ’t zelfde bedrag als besteed
aan drank.
De bewering, zoo vaak
distillatie zooveel verdienst oplevert gaat dus
alleen op als men dit beschouwt ten opzichte
van de fabriek. De arbeiders komen hier
met 7 procent, slecht weg.
Och, zoo’n enkel damesslokje 1 ...jawel,
zoo’n damesslokje, ’t past niet best bijelkaar
dame en slokje. Een enkel glaasje Curasao
U moet eens zien hoeveel procent alcohol dit
vocht bevat. Een collectie glazen en glaasjes,
geeft zichtbaar en tastbaar het min of meer
kort alcoholgehalte aan van allerlei «gedrinks”.
Gaat eens zien, had U dat wel gedacht.
Een kinderdeken voor 13 glazen bier.
Waar? Hier te zien. De firma’s Faber
en Zantman laten ons zien wat men zou
kunnen koopen voor zóó en zóóveel glaasjes
van dit of dat in één jaar gedronken (of
bespaard
Werk van huisvlijt, teekenwerk, ja wat
niet al, is daar tentoongesteld. Bizonder
keurig werk, cartonnage zien we hier van
mej. Bangma, onderwijzeres te Wommels,
idem van onzen plaatsgenoot A. van Dijk
(teekenwerk,) fijn houtsnijarbeid, ’n paar
in-mooie klompen, fröbel werk, een borduursel
van een meisje met één hand (Sneek), een
vogelkooi enz. enz. Wat leert ons
deze afdeeling: «Ouders maakt het
uwe kinders gezellig thuis, vrouw, zorg
dat uw man niet wordt uitgedreven naar de
kroeg, waar Mj prettiger zit dan bij U thuis...
laat ons allen waar maken, dat het klokje
nergens zóó tikt als thuis, als... ja, als
dat thuis ook werkelijk een
thuis is.
Bolswardsche Courant
i
u
n
u
u
u
u
