lieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Zondag 24 Augustus.
h
1913.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
52ste Jaargang
No. 68.
UIT DE PERS.
BINNENLAND.
I j
Politiek Overzicht.
VOOR
Afzonderlijke
eene
zag te midden der zijnen.
De minderheid is groot
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
het Congres eene
voor
We kunnen
kringen zijn,
Wonseradeel, 19 Aug. De Hollandsche
vlaskoopers hebben zich hier iets later ver
toond dan andere jaren. De verbouwers
hadden de stille hoop, dat ze nog een goeden
prijs zouden maken, maar dat is tegengevallen.
Er wordt slechts f 100 per pondemaat geboden
voor het beste vlas, dat reeds getrokken was.
Enkelen verkochten reeds.
De zichtmachine, hier geprobeerd en in
het begin aardig werk leverende, viel tegen,
als ze met oneffenheden te kampen had. We
verwachten voorbands nog niet, dat ze hier
„er in” zal komen. Ook met de aardappel-
rooimachine is het nog slechts half werk.
Tientallen rappe handen moeten de machine
adsisteeren en de aardappels haastig oprapen,
omdat anders twee derde deel weder wordt
bedolven. De oneffenheden, doch vooral de
voren, zijn op onze landerijen een beletsel
voor de machines om goed werk te leveren.
De maaimachines hebben zich echter goed
ingewerkt. Die worden er vele gebruikt en
met succes.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Ons is de uitspraak van
groote teleurstelling, en dat behoort ze
iederen democraat te wezen,
begrijpen, dat er ook in onze
die de 8. D. A. P. van harte haar ongeluk
gunnen, en we moeten erkennen, dat ze het
er naar heeft gemaaktwij voor ons echter
wenschen niet te vergeten, dat de uitspraak
te Zwolle er eene is, die al wat conservatief
is, doet jubelen. Men is nu weer voor een
tijd van de ^lastposten” af, en is over het
Congresbesluit te meer verheugd, waar men
zich zeer goed bewust is, dat men van eene
sociaal-democratie die uit Wolken Koekoeks-
heim nederdaalt tot den beganen grond, om
mee te werken aan het tot stand komen van
democratische hervormingen, oneindig meer
heeft te vreezen dan van de partij der onbe
grensde critiek.
Men heeft daar in Zwolle weer aardig de
reactie gediend.
Dat de weigering der S. D. A. P. om mee
het Concentratieprogram te helpen uitvoeren,
in eigen kring veel kwaad bloed heeft gezet,
dat weten we allen. En de ontstemming
was er niet minder om, nu de zaak beklonken
was in een onwettig onder-onsje en niet op
’n wettig partijcongres. Eu invloedrijke partij-
genooten als de Hr. Vliegen, die reeds vóór
Treurig.
In de Croezelaan te Utrecht kwam men
Dinsdag tot de ontdekking, dat in een arme
lijke woning eenige kinderen zonder verzorging
waren achtergebleven. De politie stelde een
onderzoek in en trad het huisje binnen, dat
zeer vervuild bleek te zijn. Enkele kinderen
bevonden zich zonder toezicht in deze woning
en bleken al eveneens in vervuilden toestand
te verkeeren, het jongste kind zelfs in die
mate, dat geneeskundige hulp moest worden
ingeroepen. De dokter oordeelde overbrenging
van den kleine naar het ziekenhuis nood
zakelijk, doch vóórdat het kind kon worden
weggebracht, was de moeder, die onder invloed
van den drank verkeerde, thuis gekomen en
deze verzette zich tegen de opneming van het
1 Sept, zal voor de feestvierenden
aangename herinnering achterlaten,
we ’t verlengstuk een
van Dr. Bos moest ingaan, en de bekwame
Hr. Schaper met zijn nuchteren kijk op de
dingen, die achteraf de redenen opgaf waarom
de weigering zoo mis was, lieten het er niet
bij zitten, maar stuurden thans op een congres
aan, waarvan ze hoopten en verwachtten, dat
het zich in hun geest zou uitspreken. Mr.
Troelstra was intusschen tot hunne meening
bekeerd, en ging dus met hen mee. Het wil
ons voorkomen, dat noch de Hr. Troelstra
nog de Hr. Vliegen, noch de Hr. Schaper
behoorlijk in het oog gehouden heeft, dat
zelfs, als het congres thans met hen meeging,
er niet de minste zekerheid was, dat de
verzuimde gelegenheid terug zou komen. Het
congres werd toch gehouden, toen we reeds
in de derde phase van de crisis warend.
w. z. toen de sociaal-democraten en de Con
centratie beide door hunne weigering waren
afgevallen, en de Koningin, zeer juist con
stitutioneel, aan Mr. Cort van der Linden had
opgedragen het vormen van een extra-parlemen-
tair Kabinet. Een congres, dat zich zou uit
gesproken hebben voor het wél aanvaarden
der portefeuilles, zou dus dan alleen practische
beteekenis hebben gehad, ais Mr. Cort van
der Linden niet geslaagd was, en de Kroon
opnieuw Dr. Bos de oorspronkelijke opdracht
had gegeven. Een zeer kleine kans zal men
zeggen, en dat is inderdaad zoozoover wij
toch weten, is het nimmer voorgekomen dat
de Kroon een geweigerd aanbod opnieuw
herhaalde, en dat is begrijpelijk. Waar zouden
daarenboven in zulk een geval de waarborgen
zijn, dat er iets van de zaak kwamna hetgeen
wij van de Marxistische elementen op het
Congres te Zwolle moesten beleven, zijn wij
niet zonder vrees, dat deze in dat geval wel
gezorgd zouden hebben, dat zulke onmogelijke
voorwaarden aan het zitting nemen van hun
partijgenooten zouden worden verbonden, dat
de Concentratie die onmogelijk kon inwilligen.
PRINS JORIS schrijft in de Enkhuizer
Courant het volgende
De S. D. A. P. verkeert in moeilijke tijden
en maakt het oude spreekwoord weer tot
waarheid, dat goed begin het halve werk is.
Maar haar begin was niet goed. En daar
mede hebben wij nu niet alleen op het oog
hare houding gedurende deze crisis, maar
haar geheele bestaan in ons staatsleven. Zij
was de partij van de onmeedoogenlooze cri
tiek, al die burgerpartijen waren voor haar
één pot nat, clericaal of anti-clericaal, demo
cratisch of conservatief, want alle die partijen
waren immers toch geroepen achtereenvolgens
den geest te geven, opdat het heil zou kunnen
komen van de internationale sociaal-democra
tie 1 En in één opzicht had de S. D. A. P.
een leventje als geen ander, omdat ze de
kleinste fractie in de Tweede Kamer uit
makende, niet kon geroepen worden tot de
regeeringstaak, en dus nooit aan hare beloften,
die zeer vele waren, kon gehouden worden.
Maar... de muizen dansen net zoo lang om
het botervat totdat de kat komt, en die kat
kwam op 25 Juni 1913 voor de S. D. A. P.
in de aanwinst van 11 zetels. Daardoor werd
zij toch in de Kamer in getalsterkte de derde
van alle politieke partijen, en de tweede aan
de Linkerzijde. Eene getalsterkte, die haar
des te grooter verantwoordelijkheid oplegde,
waar ze verkregen was door de bewering, dat
dan alleen de loyale uitvoering van het Con
centratieprogram zou zijn verzekerd, als de
S. D. A. P. zeer versterkt in de Kamer kwam.
Wat door tal van argelooze kiezers, bij geene
enkele politieke partij aangesloten, is geloofd,
en de roode vloedgolf ging over Nederland.
Leeuwarden, Veendam, Hoogezand, Schoter-
land, waar de beste der burgerlijke demo
craten hun mandaat moesten zien hernieuwd,
vielen de S. D. A. P. in handen, en in Utrecht
II moest een man als Lely wijken voor den
sociaal-democraat.
Hepk. Nwbl. v. Fr.
Tzum, 19 Aug. De openluchtsamenkunst
te Tzum ter bevordering van het Vrijzinnig
Godsdienstig leven, op Zondag 1.1. mag goed
geslaagd heeten. Op het terrein waren ver
over de 200 belangstellenden, niettegenstaande
den guren wind, die met kracht uithetN.O.
blies en velen heeft thuis gehouden. Nadat
de heer H. Eisma van Bolsward een zeer
gepast openingswoord had gesproken, traden
drie sprekers na elkander op. Dr. Hille Ris
Lambers van Jorwerd, had tot onderwerp
gekozen//Wat de Vrijzinnig-Godsdienstigen
gelooven.” Ds. H. de Jonge van Kimswerd
z/De Bijbel, het duistere en toch zoo schoone
Boek” en Ds. J. Hulshoff van Makkum
z/Jezus van Nazareth.” Een zangkoor uit
Eraneker onder leiding van den heer P. Zwaai
gaf een allertreffendste afwisseling. Onder de
pauze werd een groot aantal godsdienstige
geschriften verspreid. De heer H. Eisma sprak
ten slotte een hartelijk woord van dank aan
sprekers en zangers, aan allen die hebben
medegewerkt om de samenkomst zoo goed te
doen slagen en aan de zoo aandachtig luiste-
De kiezers, die hunne stem op de mannen
van de S. D. A. P. hadden uitgebracht, zouden
echter weldra merken, dat zij om den tuin
waren geleid. Want toen Dr. Bos in op
dracht van H. M. de Koningin, tot de man
nen van de S. D. A. P. kwam met de vraag
of zij mede willen helpen, om dat Concen
tratie-program te verwezenlijken, kreeg hij
nul op het rekestde heeren wilden hunne
beloften niet inlossen, maar vrijelijk blijven
critiseeren.
Nu stuiten we hier op iets onbegrijpelijks,
en wel hierop Hoe kon 11. M. de Koningin,
wier streng constitutioneele zin ook wederom
bij deze gelegenheid glansrijk is gebleken, aan
Dr. Bos de opdracht geven om een ministerie
te vormen uit geheel de Linkerzijde, indien
Mr. Troelstra in de bekende conferentie met
H. M. op het Loo van meet af aan elk
zitting nemen in een ministerie met de mannen
van de Concentratie voor zich en zijne pbrtij
had geweigerd De vraag stellen is ze be
antwoorden. Mr. Troelstra heeft dat dus niet
gedaan, maar heeft de Kroon in den waan ge
laten, dat hij en zijne partij zulks wèl wilden.
Eu de leider der S. D. A. P. kan er nooit
mee uit met te zeggen, dat hij zelf, wat het
wel willen of niet willen zijner partij betrof,
op dat oogenblik nog geene zekerheid had
dan had hij maar verlof moeten vragen zijn
antwoord dan eerst te geven, als hij zijne
partij had geraadpleegdwelk verlof hem
natuurlijk zou zijn geworden. Toen was het
dus tijd om de conferentie te houden van
het Partijbestuur met de Kamerfractie en de
redactie van //Het Volk”; of als men het
daar niet eens had kunnen worden, was toen
een congres aangewezen. Mr. Troelstra moet
wel het hoofd kwijt geweest zijn, om zulks
te vergeten.
Het Haagsche Correspondentiebureau deelt
het volgende mede
Naar men verneemt, zullen in het aan
staande ministerie de departementen van
Marine en Ooflog voorloopig nog niet onder
één hoofd worden vereenigd en dus onder
beheer van een afzonderlijk minister worden
geplaatst. Alg. H.
Een spoorwegveleraan.
Den 27 October herdenkt de Staatsspoor
den dag, waarop een halve eeuw geleden haar
eerste lijn in 't Noorden des lands (Harlingen-
Leeuwarden) officieel werd opengesteld. Van
het personeel, dat toen reeds in dienst was,
leeft te Harlingen nog slechts de ge-
pensionneerde brugwachter De Groot. Deze
bood de Maatschappij een vlag aan, 50 jaar
geleden vervaardigd, waarop een zeer getrouwe
afbeelding van een spoortrein uit dien tijd
en de woorden //Friesche spoorweg” met den
datum van de opening der lijn. Van den
directeur-Generaal der S.S. ontving De Groot
een schrijven en een gratificatie van f 40.
Alg. H.
Sneek, 23 Aug. De onafhankelijkheids-
feesten, die hier 1 en 2 September zullen
worden gevierd, bepalen zich den eersten dag
tot een feest voor alle scholenopenbare,
katholieke en z.g. christelijke.
’t Zal op dien dag verbroedering van links en
rechts zijn, waartoe een missive van het
Gemeentebestuur aan hoofden van scholen
(openbare natuurlijk) wel een klein duwtje
zal hebben gegeven.
Zoo men misschien weet, was een groot deel
van ’t onderwijzerspersoneel der gemeente
scholen niet van zins met de heeren van
rechts samen te werken en wel naar aan
leiding van een niet in behandeling genomen
motie op een gehouden vergadering van
christelijke en niet-christelijke onderwijzers.
Den eersten van de volgende maand, zeiden
we, hebben we ’t schoolfeest, waaraan niet
minder dan 2100 kinderen zullen deelnemen.
Terwijl op de Veemarkt in den namiddag
wedstrijden worden gehouden onder de school
jeugd zullen niet schoolgaande jongens van
12, 13 en 14 jaar roeien om prijzen, die de
sub-commissie alhier voor de kweekschool
van zeevaart te Leiden disponibel heeft gesteld.
’t Feest van de kinderen begint in den
voormiddag met een aubade op de Marktstraat,
daarna een optocht door de stad, eindelijk
onthaal in de respectieve scholen.
In den namiddag volgen de verschillende
spelen tonnetje kruien, slofloopen, balwerpen
enz. om zeer fraaie prijzen, waarbij wordt
gezorgd dat elk kind toch met een aardig
cadeautje naar huis gaat. Gedurende die
wedstrijden wordt ’t jeugdig volkje weer
onthaald. Zoodat ’t geen twijfel lijdt of de
dag van
wel een
2 Sept, krijgen
historische optocht, voorstellende de aankomst
van prins Willem VI te Scheveningen en diens
intocht in Den Haag.
’s Avonds weer dezelfde vertooning en na
afloop vuurwerk.
23 Augs. De groenteveilingen vangen
hier aan Maandag a.s.
Tot veilingmeester is beneemd H. Drijfhout.
De Crisis.
De Nieuwe Ct. bevestigt het bericht, dat
de oplossing der crisis thans zeer nabij is en
voegt er bij dat mr. Cort van der Linden
zelf met de portefeuille van Binnenlandsche
Zaken zal worden belast.
samen kunnen werken, dan is de scheuring
niet meer verre. De eenheid toch in de
partij wordt niet bewaard door den warmen
handdruk door Mr. Troelstra aan Van der
Goes gegevenzulke vriendschapsbetuigingen
doen natuurlijk het menschelijk gevoel eer
aan, maar beteekenen weiniger was eenmaal
een congres, dat eindigde met even hartelijken
handdruk tusschen Troelstra en Gorter, en
wie kent thans zoo bittere tegenstanders als
deze beiden Neen, beginsel verschillen laten
zich niet verdoezelensprak Mr. Mendels
niet reeds nu, nog vóór hij zelfs als Kamer
lid is beëedigd, van eene //minderheid in de
Kamerfractie”; en heeft niet het eene deel
der vergadering op de meest tartende wijze
tegenover het andere de internationale aan
geheven
De tijd zal ook hier de oplossing brengen.
Schaper, die het parlement niet, door zijn
onmacht om iets tot stand te brengen, tot
z/belaching” wilde doen worden, kan
niet samenwerken met Mendels c.s., wien
zulks blijkbaar niets kan schelen.
Het Congres te Zwolle had dus vrijwel
zuiver theoretische beteekenis, de uitspraak
daar gegeven, zou niet het heden gelden,
maar voor later dienen. Mannen als Troelstra,
Vliegen en Schaper, en die hebben de ge
heele Kamerfractie aan hunne zijde, zien zeer
goed in, dat het toch het toppunt van dwaas
heid zou wezen, telkens bet heele raderwerk
der partij in beweging te zetten om meer
zetels te verkrijgen, en zich daarna zorgvuldig
te onthouden van de winste te plukken, die
uit dit meerdere aantal te verkrijgen is. Maar
hun moest tijd gelaten worden om deze zaak
voor te bereidende volgelingen waren nu
eenmaal opgevoerd in de leer dat het ministers-
ambt uit den booze was; dat was het //vette
baantje dat bij de burgerlijke partijen de inzet
was van den verkiezingsstrijd”, en dat moest
hun nu natuurlijk weer uit het hoofd worden
gepraat. Maar dan had het Congres voor
Mr. Troelstra alleen zin, wanneer dit hem in
het gelijk stelde, en nu dit niet is geschied,
vraagt men zich verbijsterd af, hoe het
mogelijk is geweest, dat zoo slim tacticus als
Mr. Troelstra herhaaldelijk bleek, zich te
dezen opzichte zoo schromelijk vergist heeft.
Wij voor ons meenen dan ook, dat Mr.
Troelstra zich niet vergist heeft, maar dat hij
het slachtoffer is geworden van een reuzentruc
der Marxisten, het zoogenaamde bindend
mandaat. Blijkbaar vreezende en terecht
vreezende voor den grooten indruk die Troel-
stra’s woorden op de afgevaardigden zouden
maken, werd het „bindend mandaat” uitge
vonden, dat met alle democratie vloekt; de
argumenten mochten wel gehoord maar niet
overwogen worden. En zoo hebben de
Marxisten kunnen winnen. En dat niettegen
staande Mr. Troelstra volgens eigen zeggen
de meerderheidsresolutie noodig had om den
strijd voor pensioen en kiesrecht voort te kunnen
zeilen, en Hugenholtz’ betuiging, dat hij niet
meer voor zijne kiezers zou durven ver
schijnen, als hij tegen dezelfde meerderheids
resolutie stemde.
Het zal toch wel geen betoog behoeven,
dat als het Congres vrij geweest was, Troel
stra zijne zaak glansrijk gewonnen had, dat
zal een ieder toestemmen, die den leider der
8. D. A. P. wel eens
375 tegen 320.
genoeg om zonder vrees voor tegenspraak te
kunnen zeggen Hiermee is de zaak niet uit.
Ze zal om zoo te zeggen vandaag of morgen
terugkomen, en zal geheel uitgevochten
inleiding gezongen Gez. 21 en tot slot
Ps. 103 j 1. Fran. Ct.
op even bezadigde als zaakrijke wijze uiteen
gezet had, waarom men wél op de uitnoodiging
Hr. van der Goes zeide, dat ministeriëelen
en anti-ministeriëelen niet in ééne partij
van voor het oogenblik moest worden afge
zien, U. D.
Bolswardsche Courant
C.8.,
‘I
1
J
L
