Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Donderdag 30 October.
1913.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
52ste Jaargang
No. 86.
Het z.g. Kindertoeslagwetje.
Wy, wy litte fis tael net farre!
RAADSO VERZICHT.
BINNENLAND.
VOOR
Afzonderlijke
at
Ws.
B.
van
yn ear”.
er
lasten met eventueel bevel
houding.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
waren van minder
ons over-
Hwet tiidstosk ek fordylge
En bompte yn iiw’ge rêst,
Hwet wikselt of foroaret,
Wy halde üs sprake fêst.
spijt van
hebben.
haar ledental compleet heeft, zal
vestigden naam hoog houden.
En daar zal Friesch worden gesproken
nog lang zoolang het land bestaat, ten
allen, die ’t anders zouden willen
Friesland direct hooren waar hunne wieg stond?
Och, dit is een meening die nu toch wel
eens dient te worden tegengesproken. Zeker,
eenvoudige menschen, die misschien alleen
Zondags in de kerk Nederlandsch hooren
spreken, zullen, als ze zich van die taal
moeten bedienen, herkomst verraden. Maar
dan de Boalserters, de Frênekers, de Lu warders?
Duizenden zijn er, Friezen en Friezinnen,
die U in ’t Nederlands te woord staan als
de beste, en die toch, thuis, in eigen kring,
Friesch spreken, enkel Friesch.
En toch lazen we, dat het Friesch taant.
Mis, geheel mis. Zeker, de Fries van eenige
beschaving is niet als menig Engelschman, die
niet anders wil dan English spoken.
Hij begrijpt zeer goed, dat men niet mag
verlangen, dat elkeen, die in onze provincie
verkeert, hem moet kunnen verstaan. Dat is
’n beginsel, dat heeft afgedaan.
Maar daarom verflauwt niet de Friesche
zin voor Friesche taal 1
En als de Rederijkerskamer, die bedanken
moest voor een optreden te Groningen, weer
ze haar ge-
Bakkers-actie.
Op verschillende plaatsen bemerkt men
actie onder de bakkersgezellen eenerszijds
en onder de patroons anderszijds. Ook in Sneek
is eenige roering onder de patroons.
Uit Heerenveen komt bericht
conferentie
vereeniging
het Hoofd-
Bakkersgezellenbond waarin overeenstemming
is verkregen omtrent de afsluiting van een
collectief contract, waarin o.m. ’t volgende
zal worden vastgesteld
Voor volwassen gezellen boven de 23 jaar
van eene
tusschen de bakkerspatroons-
uHeerenveen en Omstreken” en
en afdeelingsbestuur van den
Arum, 27 Oct. De vrouw van P. v.d. P.
zou gasten ontvangen. Nog even zou ze
een paar doekjes uitspoelen. Ze bleef wat
lang uitmen ging haar zoeken en vond haar
in de opvaart, reeds bewusteloos. Met toe
passing van de kunstmatige ademhaling slaagde
men er in, de levensgeesten weder op te
wekken.
Sneek, 27 Oct. Toen gisteravond een
zekere heer Huitema, uit Hilversum, zijn
rijwiel had afgegeven in de goederenloods der
H. IJ. S. M. alhier, viel hij, verblind door
den plotselingen overgang van licht in duister
nis, in de diepe kelderruimte aan de voorzijde
van ’t station. Met een ernstige hoofdwond
werd hij terstond in het St. Anthonius
Ziekenhuis opgenomen.
De heer H. moet nog zelf uit den kelder
zijn gekropen.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van. dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
zijn die aan
straatlantaarns nu weldra alle automatisch
bediend zullen worden. Dat er in ’t vervolg
geen rekening met de lichte maan wordt
gehouden, maar de lantaarns zullen branden,
wanneer ’t noodig is, is een groote verbetering.
Egyptische duisternis zal dan in Bolsward
niet meer voorkomen.
De andere besprekingen
belang en sluiten wij dus hiermede
zicht.
Zooals in ons artikel, voorkomende in ons
nummer van 31 Augustus j.L, handelende
over bovenstaand onderwerp gezegd is, geeft
dit wetje aanleiding tot verschillende vragen.
Naar de letterlijke bepaling der wet, heb
ben de mannelijke onderwijzers van bijstand,
voor zoover zij den 28-jarigen leeftijd bereikt
hebben en hetzij gehuwd zijn, hetzij als
weduwnaar ten hunne laste hebben wettige
of gewettigde minderjarige nkinderen”recht
op een extra bijdrage ad f 50,per jaar.
Velen waren van meening, dat het woord
nkinderen” niet letterlijk moest worden op
gevat, zoodat ook weduwnaars met één kind
recht op de bijdrage konden doen gelden.
Het zal dan ook onder de betrokkenen zeer
zeker teleurstelling wekken, dat de tegen
woordige regeering, zich houdende aan de
letter der wet, geen vrijheid heeft kunnen
vinden, om aan weduwnaars, die slechts néén
kind” ten hunne laste hebben, de bijdrage
toe te kennen.
Van de in den laatsten tijd gehouden raads
vergaderingen maakten wij geen overzichten,
daar de behandelde punten daarvoor geen
aanleiding gaven.
De Donderdagavond gehouden vergadering
was weer een ouderwetsche, met de behandeling
der gemeente-begrooting komen gewoonlijk de
tongen los.
Het rapport der raadscommissie was nog
al schappelijk. De commissie wenschte een
vasten straatwerker te benoemen in de hoop,
dat de talrijke 'klachten over onze bestrating
daardoor zouden verminderen. Wanneer men
fietsers hoort over onze bestrating, dan is hun
oordeel algemeen slecht, vandaar dan ook dat
zoo menige fietser de kleine steentjes te baat
neemt, wat echter voor voetgangers en vooral
voor kinderen gevaar oplevert. Een radicale
verbetering in dezen is dus noodig en het
heeft maar één stem gescheeld of het voorstel
der commissie was aangenomen, wat wij be
treuren, omdat misschien daardoor afdoende
verbetering onzer straten ware gekomen. Veel
heil in geleidelijke verbetering onzer straten
zien wij niet. Jaar in, jaar uit is de bestrating
geleidelijk opgeknapt en thans is de toestand
van dien aard, dat afdoende verbetering een
dringende eisch is geworden. Door het voorstel
der commissie had men ten minste de proef
op de som kunnen nemen.
Evenmin gelukte het de commissie om een
proef te doen nemen met een betonwal. Reeds
vroeger is daarop aangedrongen en een der
meest deskundige raadsleden drong er op aan,
maar alles blijft zooals het was. Dat daartoe
zonder hoofdeiijke stemming werd besloten,
hadden wij niet verwacht. De voorstanders
moeten nu maar raden hoe of de meerderheid
van den raad hierover denkt.
Gelukkig dat eindelijk het Marktplein zal
worden opgeknapt. De toestand voor „de
Wijnberg” is onhoudbaar. Dat men thans ook
zorge voor goede afwatering aldaar.
De klachten .over de ondiepe Turfgracht
zijn ook legio,
om daar in eens
meerderheid.
tegenvaller.
Dat het onderhoud der Rijkszuivelschool
niet meevalt, gelooven wij graag en het is
dan ook alleszins begrijpelijk, dat het Rijk
liever gebouwen huurt, dan deze zelf sticht,
wat minder voordeelig is.
Het voorstel om de ontvangsten van de
stoomcaroussel f 100 hooger te stellen, vond
geen bijval. Nu de tegenwoordige exploitant,
wiens pachttermijn is verstreken, ongevraagd
f 100 per jaar meer biedt, had die som er
wel bij gekund. Vergeleken bij andere steden
is de pacht hier niet hoog.
Dat de privaattonnen binnen kort in een
gesloten wagen zullen worden vervoerd, is
toe te juichen. De geuren welke zich nu
vaak verspreiden, zijn niet bevorderlijk voor
de gezondheid en wij beschouwen die uitgaaf
als een zeer nuttige.
’t Heeft o.a. meermalen de attentie
getrokken, dat ook des Donderdags omstreeks
den middag zoo’n geurwagen langs de Markt
reed. Spottend werd dan wel eens opgemerkt,
dat het was om de weekmarkt wat fleur bij
te zetten.
Het idee
bouwen van
gaan en
u maar komen als mijn man
was het antwoord.
Hepk. Nwsbl. v. Fr.
Lemmer. De Zuiderzeeharing laat dit jaar
ook weer tevergeefs op zich wachten. De hier
wonende rookers, die dus geen inlandschen
aanvoer krijgen, doen heele waggonladingen
uit den vreemde komen. Enorme hoeveel
heden ook van dit buitenlandsche goed worden
hier gerookt. De buitenlandsche gaat grif
weg, hoewel ze niet zoo fijn is als de inlandsche.
Dat de laatste jaren in tegenstelling met
voorheen de vangst zoo goed als niets op
levert, schrijven sommigen toe aan het vis-
schen met den wonderkuil. Ons Noorden.
Frieslands Zuidwesthoek, 28 Oct. Met
den herfst zijn ook de drukke markten weer
gekomen. Van alle kanten wordt het vee aan
gevoerd. Vóór dag en dauw worden koppels
jongvee en lammeren ter markt gedreven,
soms zoo vroeg dat men niet eens zeker is
of onderweg alles wel bijelkaar blijft en mede-
gaat.z
Vóór eenigen tijd gebeurde het dat men
kort bij Sneek, een koppel lammeren natel
lende, een viertal mankeerde. Per fiets terug-
keerende, onderweg onderzoekende of deze
waren afgedwaald, bleek het bij thuiskomst...
dat de vermiste dieren nog rustig in het land
graasden. N. Sn. Ct.
Een roover.
Zondagavond even na 7
Het voorstel der commissie
flink te baggeren, vond geen
Voor de schippers een leelijke
wordt ’t weekloon verhoogd van f9 en f 10
tot resp. f 11 en f 12voor halfwassen van
f7 en f 8 op f 9 en f 10. De arbeidsduur
zal bedragen in groote bakkerijen 10 uur,
in kleine bakkerijen 12 uur per dag. Verder
krijgt elk bakkersgezel aanspraak op vijf
vacantiedagen per jaar, en tijdens ziekte
uitbetaling van ’t volle loon gedurende 6
weken en daarna nog 3 weken ’t halve loon.
Op feestdagen wordt niet meer gewerkt, het
interne stelsel is in dier voege beperkt dat
voortaan in elke bakkerij slechts één intern
gezel werkzaam mag zijn.
Dit contract treedt in werking den 1 Jan.
a.s., is bindend tot 30 April 1915 en zal
gelden voor een 10-tal plaatsen in de gemeenten
Schoterland en JEngwirden.
Zeer zeker zal deze regeling zijn terugslag
doen gevoelen in vele andere plaatsen.
N. Sn. Ct.
Een stroopersschot.
Te Noordwijkerhout heeft een wildstrooper,
die zich Maandagnacht achtervolgd zag, een
jachtopziener van gravin Van Lijnden in het
onderlijf geschoten. De dader is daarop ge
vlucht, doch is spoedig gearresteerd.
Alg. II.
De misdaad in den Buiksloterham.
De preventieve hechtenis van Franciscus
Dijkman, die volgens zijn zeggen, het knaapje
Hendrik de Klerk in den Buiksloterham ver
moord zou hebben, is door de Rechtbank
met dertig dagen verlengd.
Zooals men weet, kan een verdachte voor
ten hoogste twaalf dagen voorloopig aange
houden worden (zooals hier geschied is) maar
daarna moet de rechtbank de instructie ge
lasten met eventueel bevel tot gevangen-
Alg. H.
om van gemeentewege tot het
flinke arbeiderswoningen over te
als gevolg daarvan minderwaardige
woningen onbewoonbaar te verklaren, is een
zaak van groot belang. Met belangstelling
verwachten wij hierop het antwoord van
B. en W.
Omtrent het rijden van de tram door de
stad zal een rechtskundig advies worden ge
vraagd. Of daarmede aan de grieven een
einde zal worden gemaakt, valt te betwijfelen,
toch is het niet kwaad om te weten hoever
de rechten der gemeente loopen.
Dat eindelijk ook de bestrating van de
Dijkstraat van den hoek bij Postma tot Wijn-
stra zal worden verbeterd, is een verfraaiing
en verbetering waarop reeds herhaaldelijk is
aangedrongen.
Vóór de behandeling der begrooting werden
voorstellen ingediend omtrent de pension-
neering van gemeente-ambtenaren en der
werklieden in gemeentedienst. Door die
Rijkswet is wel aan een lang gevoelde behoefte
voldaan, maar ’t wordt voor de gemeente een
duur hapje.
Ook trok nog onze aandacht, dat de
De groote pers heeft ’n nieuwtje. Enkele
dagbladen vertellen aan hunne lezers dat de
beoefening der Friesche-taal afneemt. Hoe
men daaraan is gekomen? Een rederijkers
kamer in onze provincie had een aanvraag
ontvangen van de Krite „Groningen”, om daar
een Friesch tooneelstuk te komen spelen.
Dat zijn heele feestavonden daar. De groote
zaal van het Concerthuis is dan tjokvol.
Het is een eer te worden uitgenoodigd op in
Krite-joun voor de Groninger Friezen op te
treden.
Het tooneelgezelschap in kwestie is op 't
oogenblik. niet in de gewenschte conditie om
aan de uitnoodiging te kunnen voldoen.
Als reden van niet-kunnen wordt opgegeven,
dat men op het oogenblik te weinig goed
Friesch sprekende krachten heeft.
En nu komt een onzer bladen dit als een
nieuwtje vertellen, maar zegt er bij dat het
een bewijs is dat op het platteland de Friesche
taal minder dan vroeger wordt gesproken.
En de groote bladen nemen het nieuws
over, zoodat alomme wordt vernomen dat
Friesland op weg is Friesland af te worden.
Wat is men toch haastig in het maken
van gevolgtrekkingen. Wie niet geheel onbe
kend is met de toestanden ten plattelande,
weet immers dat tegenwoordig de beoefening
der Friesche taal toeneemt en wat ook.
Sinds enkele jaren wordt er op verscheidene
dorpen op de school (buiten de lesuren natuur
lijk) apart onderwijs gegeven in het Friesch,
ook gramatikaa). Friesch zingende zangver-
eenigingen, Friesche tooneelgezelschappen,
overal worden ze aangetroffen. En men late
nu de steden en het Bildt buiten de zaak
wordt niet overal de oude landstaal gesproken
door jong en oud, gering en voornaam?
Vraagt het eens aan h.h. geestelijken en
doctoren, of ze bespeuren boe diep ingewor
teld de Friesche taal is in het volksleven.
Ze zullen het U vertellen dat een Friesch-
sprekend ambtsbekleeder spoedig den weg naar
het hart der menschen vinden zal.
De Friezen denken, spreken, droomen in
hun taak En hierin denken ze bijna allen
gelijk
„Wy, wy litte üs tael net farre.
Jimmer halde wy se
Sonder ’t Frysk nin Fryske séden,
Bonder ’t Frysk nin Friezen mear.
Afgoderij is verkeerd. Toegegeven dat
ziekelijke dweeperij aangaande
het Friesch doen. Dat is iets waartegen elke
oprechte Fries zal opkomen.
Wordt de studie van andere talen in onze
provincie verwaarloosd? En kan men aan het
spreken van eiken man, van elke vrouw uit
uur was mej.
Konijnenberg, wonende te Amsterdam, Albert
Cuypstraat 112, 3de etage, alleen thuis met
haar ziek kindje toen aan de deur geklopt werd.
„Ben ik terecht bij juffrouw Konijnenberg?”
vroeg een man door een kier van de deur.
Mej. K. antwoordde bevestigend.
„Compliment van uw man en u zou me
f 20 geven 1”
„Dan moet
zelf thuis is
„Dus u wilt ze niet geven? Dan zal ik ze
nemen!”
Tot groote ontsteltenis van de bewoonster
duwde de man, die gemaskerd bleek te zijn,
de deur open en onderzocht eerst de linnen
kast en vervolgens een hoedendoos waar de
spaarpenningen van het gezin waren verborgen.
De poging, die juffrouw Konijnenberg deed
om hulp te roepen, werden door den roover
verijdeld door bedreiging met een revolver.
Ook toen hij zich met zijn buit, een kleine
f 200 aan contanten verwijderde en de bestolene
hem wilde volgen, wist de brutale booswicht
haar door middel van zijn wapen tot terug-
keeren te noodzaken.
„En ik was te ontsteld” dus vertelde mej.
K. ons „om op dat oogenblik het raam open
te schuiven en om hulp te roepen.”
Uit alles blijkt, dat de dief, die alleen geld
medenam en de sieraden liet liggen, uitstekend
op de hoogte moet zijn geweest van de ge
woonten in het gezin. Alg. H.
Onder den blooten hemel.
Te Kesteren huizen thans 3 gezinnen, ge
zamenlijk 18 personen sterk, onder den blooten
hemel. Zij werden krachtens gerechtelijk vonnis
uit hun woningen gezet.
Naar een inzender aan de T. Ct. mededeelt,
hebben zij de tusschenkomst van den Com
missaris der Koningin ingeroepen.
Al te dankbaar
Men schrijft aan de Pr. Gr. C.Op een
plaatsje in de Veenkoloniën beviel dezer dagen
een bewoonster van het Huis voor Dakloozen
van twee kindertjes.
Begaan met het lot der arme moeder bracht
een mevrouw, die op het plaatsje veel goed
doet, er van alles heen voedsel, kleeding enz.
Donderdagavond laat werd nu nog bij
mevrouw aangebeld, een man vroeg haar te
spreken. En pas was mevrouw bij de deur
of de man reikte haar met de woorden
„Mevrouw is altijd zoo goed voor ons, dat
mijn vrouw en ik besloten hebben u een
onzer tweelingen te geven” een kindje
toe, gewikkeld in wat kleeren. Mevrouw, zeer
gevoelig voor zoo’n dankbaarheid, bedankte
echter voer het geschenk I
Bolswardsche Courant
*1
