Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
1914.
53ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 31.
al
Donderdag 16 April.
UIT DE PERS.
BINNENLAND.
-
VOOR
afzonderlijke
aan
blad
t-
ij
le:
ig>
r
1
ar
od
rJ
de
at
as
lar
na
lei
ijk
en.
rdt
en.
er-
;en
an.
ia,
ati
n
ia
it
n
n
i>
it
it
n
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
willen wij ons
een drietal agenten van Witte
agent van Fortunaloten en een
Tijdgeestloten, die bekeurd waren
het ten verkoop in voorraad hebben
aandeelen in eene verboden loterij, ont-
van rechtsvervolging.
Kantonrechter achtte het ten laste
De wijze waarop door de(n) inbreker(s) ge
werkt is, doet ons denken aan de jongste
inbraak in de Poelestraat, waar ook met een
keisteen de ruit werd ingeslagen.
De heer Vorenkamp is tegen inbraak ver
zekerd. O. N.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Men zal vragentot welke der vrijzinnige
partijen wil het nieuwe blad gerekend worden
te behooren
Daarop hebben wij slechts te antwoorden,
dat vertegenwoordigers van elk der richtingen
aan ons blad zullen medewerken. Ons blad
is dus algemeen vrijzinnig. Ofschoon het
geenszins ons doel zal zijn om de verschil
punten onder de vrijzinnigen weg te doezelen,
zal toch vooral gezocht worden naar hetgeen
de vrijzinnigen van allerlei schakeering ver-
eenigt.
„Frij Friesland”, zoo
heeten.
Onze provincie is altijd op dien naam
trotsch geweest en met recht. Want de
geschiedenis leert ons, dat van oude tijden
af er in ons gewest een volk heeft geleefd,
dat zich nooit best kon schikken onder juk
en dwang. Ook in onze dagen leeft er nog
altijd iets in ’t Friesche hart van dien vrijen
en tieren zin, die aan ons volk dit eigen
aardige karakter beeft gegeven van nuchterheid
en zelfstandigheid.
De tijden veranderen en daarmee ook de
menschen. Door het zich steeds uitbreidende
verkeer, waardoor de grenzen als ’t ware
werden weggeveegd, gaat er veel van de
karakteristieke eigenschappen verlóren. Waar
de trotsch op eigen gewest allicht tot zelf
genoegzaamheid leidt, is het volstrekt niet
verkeerd, dat ook onze provincie onder den
invloed komt van nieuwe tijdstroomen.
Maar het in eere houden van de vrijheid,
de liefde voor Vrij Friesland gaat bij de echte
Friezen niet licht verloren. Daarom willen
wij ons blad „Frij Friesland” noemen en
wij willen hopen, dat ons blad aan dien zin
voor vrijheid bevorderlijk zal zijn.
Men versta ons wel. Wij beweren niet,
dat bij onze partij alleen de ware vrijheid te
vinden is. Er is met het woord vrijheid
wonderbaarlijk veel gesold. Ieder meent allicht,
dat zijn partij de draagster is van de ware
vrijheid. Zoo verschijnt ook van anti-
revolutionnaire zijde een weekblad dat „De
Frije Fries” heet. Zoo kan menvan
socialistische zijde meer dan eens hooren, dat.
bij onze tegenwoordige verhoudingen nooit
van vrijheid sprake kan zijn. Daarvoor zal
moeten komen de heilstaat, dien zij wenschelijk
en mogelijk achten.
Wij willen niet schermen met de leuze
alleen bij ons is de ware vrijheid. Maar wel
willen wij beweren dat wij op vrijheid niet
minder prijs stellen dan andere partijen. Juist
hierom noemen wij ons vrijzinnigen, wijl wij
ons vrij hebben gemaakt van dogma, van
vorm, van resolutie of wat dies meer zij
omdat wij bij het bepalen van hetgeen goed
of verkeerd is, geen blikken behoeven te
richten over de grenzen, geen voorschriften
tijdig hebben, die anderen voor ons uitdenken,
maar omdat wij in vrijheid zoeken en streven
naar het heil van land en volk.
door zoodanige voorstelling. De eenvoudige
kiezer beseft zeer wel, dat tusschen een ont
werp en de bekrachtiging, in het Staatsblad
een lange weg ligt, dien noch Heemskerk,
noch Kolkman durfden afleggen, wegens de
politieke distelen en doornen, die het pad
onbegaanbaar maakten. Men schettert van
Rechts over de voorgenomen tabaksbelasting,
doch ziet het debietrecht van den heer Kolk
man over het hoofd. Men opponeert tegen
de plannen van minister Bertling, doch vergeet
te melden, dat bij toenemend accres Kolkman
geen enkele uitgave van belang dekte. Men
smaalt op Treub’s ouderdomswet als bedekte
armenzorg, doch vergeet, dat Talma de groote
propagandist voor de Staatspensionneering is
geweest en de uitbreiding van art. 369 onver
mijdelijk is, ter beëindiging van den dwazen
toestand, waarin de feestgave ons heeft gebracht.
De oppositie van Rechts is in den vorm,
waarin zij zich uit, misschien wel het beste
bewijs, boe uitnemend het Kabinet den eersten
aanval heeft doorstaan. Laten wij er onzerzijds
voor zorgen, dat onze krachtige organisatie
den aanval van Rechts gemakkelijk kan afslaan
en onze toenemende kracht het Kabinet steeds
meer brengt in de goede richting!
Onze belastingen.
Nog slechts enkele dagen en de Tweede
Kamer gaat aan de eerste groote wet beginnen.
Wij wenscben onze vrienden van harte sterkte
bij dezen arbeid, die moet herstellen wat het
ministerie-Heemskerk liet .liggen. Jaren en
jaren hebben de vrijzinnigen een rijksinkomsten-
belasting voorgestaan. Vrij zeker dat iedere
belasting groote moeilijkheden en ook onbil
lijkheden oplevert, doch een belasting die
rechtstreeks verband houdt met het inkomen
moet de meeste kans hebben zuiver te zijn
en naar draagkracht te zullen drukken.
Wij hopen nog steeds dat het den vrijzin
nigen binnen afzienbaren tijd gegeven zal zijn
ons geheele belastingstelsel te herzien en weer
in overeenstemming te brengen met de ge
wijzigde maatschappelijke omstandigheden. De
personeele belasting eischt o. a. dringend her
ziening: haar grondslagen zijn niet juist, althans
niet juist meer. Wat men onder personeel
verstaat, houdt geen evenredig verband met
den welstand van de belastingbetalers, zooals
dit voor een grondslag van een belasting als
vaststaand moet worden aangenomen.
Met de inkomstenbelasting gaan wij in zake
belastingpolitiek den goeden kant uit.
Nogmaals wij wenscben de Kamer sterkte
en wijsheid en hopen dat de behandeling glad
en grif zal gaan, zoodat zonder tegenspoed
het ontwerp spoedig het Staatsblad heeft bereikt.
Oostergo.
Loterijwet.
Hearenveen, 11 April. De kantonrechter te
Steen wijk heeft
Kruisloten, een
.agent van
wegens
van
slagen
De
gelegde niet strafbaar, overwegende, dat gemelde
ondernemingen moeten worden beschouwd als
bij de loterijwet geoorloofde premieleeningen.
Berlikum, 11 April. Hedenmorgen geraakte
het zevenjarig zoontje van D. 8. K., alhier,
onder een in beweging zijnden tramwagen
van de zuivelfabriek alhier. Ernstig gekwetst
werd het knaapje opgenomen. Dr. Kwast achtte
onmiddellijke overbrenging naar Leeuwarden
noodzakelijk. De wielen waren het kind over
beide beenen gegaan. Het eene been was
geheel verbrijzeld, 't andere ook ernstig verwond.
Tijdens het vervoer is het kind overleden.
De auto, waarmee het vervoerd werd, was ter
hoogte van Engelum gekomen. Men is daarna
met den droeven last naar huis teruggekeerd.
Broek bij Joure, 13 April. Het kruikje,
de vorige week hier gevonden bij het graven
van een sloot, blijkt afkomstig uit de 15e
eeuw, ’t Is een variant van de in die eeuw
vee) gemaakte Jacobakannetjes, zoo genoemd
naar hunne eerste vervaardigster Jacoba van
Beieren, die van 1400 1436 leefde, en zich
in het laatst van haar leven onledig hield
met het maken van eenvoudige kannetjes.
Lemmer, 13 April. Bij het vertrek
van de Lemmer nachtboot sprong het peilglas
van den ketel. De machinist P. Bakker bekwam
Zonderlinge logica.
’t Is allerzonderlingst wat een eigenaardig
soort logica de pers der rechterzijde er somtijds
op na houdt.
Nu weer in zake de kwestie der lijkver
branding. Het valt de geheele rechterzijde
enorm zwaar deze twee zaken met elkaar te
houden: het feit der lijkverbranding en de
kwestie van vrijheid te laten aan ieder om
te beslissen wat er eventueel met zijn lijk
zal worden gedaan.
De Standaard aan het woord:
//Voorshands vindt deze lijkverbranding
uitsluitend plaats onder die landgenooten, die
met het Christendom gebroken hebben, en
die óf in materialistische óf in paganistische
wateren verzeild geraakten; en zelfs onder
dezen is hun aantal uiterst gering.
In landen waar de crematie sinds lang
geoorloofd is verklaard, blijft het percentage
zeer onbeduidend.
Veel grooter echter is het aantal van hen,
die, eveneens aan de glorie van ons Paasch-
feest vervreemd, voor zich zelf de crematie
niet begeeren, hun lieve dooden nog altoos
evenals wij begraven, maar toch van oordeel
zijn, dat men een ieder ten deze vrij moet
laten.
Het zijn deze indifferenten, die men onder
de liberalen van diverse pluimage in alle
steden aantreft, en die ook in de bestuurs
colleges en rechterlijke bureaux den toon
aangeven en de macht in handen hebben.
Ons publieke leven bezat in de begrafenis
nog zekere Christelijke signatuur.
Het is om die publieke, Christelijke signa
tuur te handhaven, dat ook wij tegen in
voering van een crematorium reeds voor meer
dan een kwarteeuw uitvoerig het pleit op
namen. Maar juist dit belang spreekt dezen
indifferenten niet toe.
Ons volksleven mag en moet zeer zeker
ook in administratie en wetgeving zeker publiek
stempel dragen, maar Christelijk mag dit
stempel niet zijn.
Zelfs de Christelijke feestdagen, met name
Paschen, zag men liefst in stilte verdwijnen.
Een feest, dat publiek meeteelt, en van de
Opstanding uit de dooden gewaagt, zag men
liefst geschrapt.
Daarentegen de crematie, die veeleer een
tegenovergestelde signatuur aan ons publieke
leven geven zou, mag wel.
Immers die publieke signatuur mag niet
langer Christelijk, ze moet veeleer humanistisch
zijn.
En juist dit spreekt zich uit in de crematie.”
Het stukje is weer geheel in dien Standaard-
stijl geschreven, die op den rand van insinueeren,
feitelijke onjuistheden brengt, die als koek er
in gaan bij de broederen.
Let op dezen zin: /Zelfs de Christelijke
feestdagen, met name Paschen, zag men liefst
in stilte verdwijnen”.
Hier wordt niet van een bepaalde groep
van personen gesproken, neen, ^men” zag
dit liever.
Wie die »men” is, och, de broederen be
grijpen het wel.
„Ons publieke leven bezat in de begrafenis
nog zekere christelijke signatuur.”
’t Gaat dus om het signatuur: Fraaie
christelijkheid. Wanneer iemand zal begraven
worden, terwijl hij bij zijn leven den wensch
meermalen heeft geuit, liever verbrand te willen
worden, dan wordt met dien wensch geen
rekening gehouden door den Staat, want anders
gaat de ^christelijke signatuur” verloren.
Omdat De Standaard tegen lijkverbranding
is, wil het blad dat de Staat de voorstanders
zal dwingen zich bij de wijsheid van De
Standaard neer te leggen en zich vanwege
,/de christelijke signatuur” te laten begraven.
Als de schijn maar gered is, op de inner
lijkheid komt het niet aan.
Dat is nu het allernieuwste christendom
van dr. Kuyper. Oostergo.
Na het eerste treffen.
Het hoofdorgaan der Liberale Unie schrijft
het volgende:
Wie na de gehouden debatten in Eerste
en Tweede Kamer het politiek terrein verkent,
zal tot de overtuiging komen, dat de positie
van het extraparlementaire Kabinet door de
Rechtsche aanvallen allerminst verzwakt is.
Men tracht nu wel in clericale blaadjes de
lezers wijs te maken, dat Rechts toch voor
de financieele dekking had gezorgd door eed
tariefontwerp in te dienen, doch het nuchter
Nederlandsch verstand laat zich niet misleiden
Een tragisch geval.
Sedert de vorige week Woensdagavond werd
een korporaal van de veldartillerie te Ede
vermist. De man had op het bureau een
briefje achtergelaten, waarin bij mededeelde,
dat hij zich in de Zeisterbosschen van het
leven zou berooven. Hij had dit briefje ver
gezeld doen gaan van een schetsje, waarop
men de plek waar hij zijn daad zou bedrijven,
kon zien.
Den volgenden dag werd onmiddellijk door
militairen in de bosschen gezocht, doch geen
spoor van den man gevonden. Zaterdagmorgen
kwamen echter een paar cavaleristen melden,
dat zij den voortvluchtige aan het station
Wolfheze hadden zien uitstappen. De com
mandant zond eenige patrouilles er op uit om
den man te zoeken. Toen men eenige uren
tevergeefs had gewerkt, riep men de hulp in
van den boschwachter, die met zijn politie
hond aan het speuren ging en den vluchteling
in een ommezien op het spoor kwam. De
korporaal zat in de struiken verborgen en
leefde nog. De boschwachter wilde hem grijpen,
doch op dit oogenblik schoot de ongelukkige
eerst den politiehond en daarna zichzelf dood.
Een en ander had plaats in de onmiddellijke
nabijheid van de veldartilleriekazerne.
De jonge man die op deze wijze een eind
aan zijn léven heeft gemaakt is afkomstig uit
Amsterdam. Aanleiding tot zijn wanhoopsdaad
moet worden gezocht in het feit, dat de dienst
bij de instructiebatterij, waarbij hij als volon
tair was gekomen, hem niet meer beviel. Hij
was reeds indertijd naar Den Bosch en daarna
naar Ede overgeplaatst. Alg. Hbl.
De marechaussee te Maastricht heeft
gisteren aangehouden een 13-jarige knaap
uit Middelburg en zijn vriendje, die, voorzien
van veel geld, dat zij bij de ouders gestolen had
den, en van wapens en amunitie in den om
trek der stad ronddwaalden, en een kistje ver
moedelijk waar het geld in zat, in den grond
gestopt hadden.
daardoor aan hoofd en handen brandwonden.
Met adsistentie van stoker en dekpersoneel
werd echter de reis naar Amsterdam voortgezet,
alwaar de machinist in het gasthuis werd
verbonden.
Wonseradeel, 13 April. Den 16 dezer her
denkt brievengaarder W. Kuipers te Tjerkwerd
zijn 25-jarig ambtsjubilé aldaar. Te Parrega
is eene afd. van ’s Lands Weerbaarheid opge
richt met ruim 40 leden.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Inbraak.
In den nacht van Zaterdag op Zondag is
inbraak gepleegd in het magazijn van jacht- en
vischartikelen van den heer A. Vorenkamp,
Gelkingestraat 58 te Groningen.
Het was ongeveer drie uur in den nacht,
toen de eigenaar en ook enkele buren gewekt
werden door een hevig geraas. De groote
spiegelruit voor het magazijn was ingeslagen
met een puntigen keisteen, die later in de uit
stalkast werd gevonden. De inbreker(s)
hebben waarschijnlijk eerst geprobeerd op een
minder luidruchtige manier het magazijn
binnen te dringen, wat hun blijkbaar is mis
lukt, want sporen dat het ruit ingezeept is,
en ook enkele krassen van een diamant zijn
duidelijk zichtbaar.
Men heeft kans gezien een standaard met
twee revolvers door het ingeslagen gat van
ongeveer een halve meter in doorsnede te
halen. Terwijl de inbreker(s) hiermede bezig
waren hebben zij waarschijnlijk verraad ge
merkt, want in de haast werd de standaard
en één revolver verloren, terwijl nog een
Bayard revolver van ongeveer f 25 waarde
wordt vermist. De verloren standaard met
revolver werd teruggevonden op de stoep van
den winkel van den heer Siersma. Tevens
vond men op de stoep een das, welke waar
schijnlijk aan den dader heeft toebehoord.
Van de(n) dader(s) zelf was geen spoor meer
te zien.
De heer Vorenkamp was van oordeel, dat
wanneer men met politiehonden had gewerkt
men zeer goede resultaten zou hebben gekregen,
daar men een kleedingstuk van den dader in
zijn bezit had.
Vrij Friesland.
Het eerste nummer van Frij Friesland,
orgaan van den Provincialen Bond van
Vrijzinnigen, onder redactie van den heer
H. Eisma, is verschenen.
Aan het hoofdartikel ontleenen wij
Er bestaat in onze provincie behoefte
een vrijzinnig blad.
Zonderen wij enkele lokale bladen uit, die
naast het plaatselijk nieuws, hetzij geregeld,
hetzij slechts af en toe, een of meer artikelen
geven van vrijzinnig-politieken inhoud, dan
is er geen enkel blad iu Friesland dat zich
speciaal tot taak stelt om de vrijzinnige
beginselen naar voren te brengen en te
verdedigen.
Geen enkel blad 1 En dat terwijl de andere
partijen onze provincie schier overstroomen
met dag- en weekbladen.
Eiken dag verschijnen er artikelen met
scherpe aanvallen op al wat zich vrijzinnig
noemt en elke week weergalmen daarvan
de echos. Maar er verschijnt geen enkel blad
om ons vrijzinnig standpunt te verdedigen.
Wij laten ons in een hoek duwen en verweren
ons niet tegen de pijlen die van clericale en
socialistische zijde op ons worden afgeschoten
wij laten ons overal terrein ontnemen en
plaatsen geen wachters op de grenzen.
Die toestand mag niet langer zoo voortduren.
Zietdaar de reden dat dit blad verschijnt.
Bolswardsche Courant
i
