Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
H
Verscüijut Donderdags en Zondags.
53ste Jaargang.
1914.
No. 44.
Zondag 31 Mei.
UIT DE PERS.
De Gemeenten en de Ouder-
domsrente-T reub.
BINNENLAND.
VOOR
Afzonderlijke
licht
Alg. H.
Oostergo bevat onderstaand als ingezonden
stuk.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
per 70-jarige niet voldoende zouden
de rentetrekkers volgens de wet Treub
Aan de hand
we
Nederland veilig op
bevolking van 6.2
voor ons
van
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
dagen in
aan die
we de volgende
de volgende correspondentie uit Engeland
afkomstig aan het dagblad De Courant:
/zDe verstrekking van het wekelijk-
sche pensioen door middel van het post
kantoor werkt hier te lande uitstekend.
Men kan het Staatspensioen opvatten
als een recht, dat eervollen ouden werk
lieden, evengoed als dienaren van het
Rijk, toekomt voor de diensten, aan de
gemeenschap bewezen, maar het is tevens
als een bijstand voor den ouden dag op
te vatten.
De gepensionneerden zouden echter het
geld minder blijmoedig in ontvangst
nemen van speciaal daarvoor aangestelde
personen, die zij zouden beschouwen als
overseers of the poor, zooals men hier
'de armvoogden noemt.
Naar het postkantoor begeven zij zich
daarentegen eiken Vrijdag met opgerichten
hoofde en van trots stralende gezichten,
menigmaal door mij gadegeslagen, om er
op vertoon van hun pensioenboekje het
geld te beuren. Het postpersoneel be
tracht hen ook niet als armen. En die
uitkeering van het pensioen, is tevens
voor den Staat het yoordeeligst. Het
gaat op de postkantoren tusschen andere
bedrijven door”.
Zooals hierboven werd opgemerkt, is bij
de voorgestelde uitvoering der wet-Treub het
gevaar niet denkbeeldig, dat het duidelijke
verschil, tusschen ouderdomsrente en armen
zorg niet voldoende in het oog wordt ge
houden. En waar de bladen der Coalitie
niet nalaten in allerlei toonzetting te zingen
het liedje van//Staatspensioen is armen
zorg”, daar is het ongetwijfeld de taak
van de pers der linkerzijde, om hiertegen
met klem op te komen.
Uit dit oogpunt bezien kan het standpunt
van den Gemeenteraad van Franeker, waarbij
het vraagstuk der gemeentelijke bemoeiing
voor kennisgeving is aangenomen en dus
geen adhaesie is betuigd aan dit gedeelte van
het Velzer adres, ons niet sympathiek zijn.
Onder een wagen.
Toen de 16-jarige C. Kerckhoven te Hof
van Delft per fiets de Lepelbrug afreed, kwam
van de andere zijde een vrachtwagen, die door
den jongen niet werd opgemerkt. De knaap
viel, kwam onder den wagen terecht, die hem
over hoofd en borst reed. Hij was onmiddellijk
dood. Alg. H,
Afschuwelijke mishandeling van een kind.
Voor het gerechtshof te ’s-Hage hebben in
hooger beroep terechtgestaan de arbeider K. V.
en zijn echtgenoote, van Stellendam, die een
aan hun zorgen toevertrouwd vierjarig kind
allerbeestachtigsl hebben mishandeld.
De kleine werd in ’t hartje van den
winter naakt in een baalzak gestopt en op
een koude tochtige plek in een donkere schuur
neergelegd. Toen het kind zich eens bevuild
had, werd het in een kuip met water gestopt
en daarna weer in den baalzak gebonden en
in de schuur neergelegd.
Bovendien wordt het echtpaar ten laste
gelegd, dat ze ’t arme kind vreeselijk hebben
mishandeld, men constateerde wel vijf en
twintig blauwe plekken op ’t lichaampje.
De rechtbank had man en vrouw beiden
3 maanden gevangenisstraf opgelegd. De
advocaat generaal achtte deze straf echter te
en vroeg verhooging tot zes maanden.
Een geraffineerde dievegge.
Eenige weken geleden kocht een meisje
uit Purmerend, naar het Hbld. meldt, in
Amsterdam een mantel, die haar, toen zij
op de Nieuwmarkt voor een stalletje stond,
ontstolen werd. Eenigen tijd later wilde zij
in hetzelfde magazijn weer een mantel koopen,
en tot haar verwondering vond zij er een
mantel, precies gelijkend op den vorigen. De
winkeljuffrouw vertelde haar, dat die mantel
geruild was door een vrouw, die vertelde, een
naar den zin van haar man te duren mantel
gekocht te hebben en hem nu voor twee
mantels voor haar dochters wilderuilen,desnoods
met bijbetaling. Dit was toen geschied.
Woensdag j.l. werden nu een vrouw en
haar dochter gearresteerd, wegens het stelen
van laarsjes. De politie constateerde, dat het
signalement overeenkwam met dat der vrouw,
die den mantel had geruild, en na een ver
hoor viel één der dochters dan ook door den
mand. De dievegge is gearresteerd.
Valsche aangifte.
De knecht van een kleermaker uit de
Vijzelstraat te Amsterdam kwam Maandag
avond bij de politie aangifte doen, dat hem
op het Amstelveld een bedrag van ongeveer
zestig gulden was ontrold, toebehoorende aan
zijn patroon. Aanvankelijk was er geen reden,
om aan de juistheid der aangifte te twijfelen,
doch Woensdag werd de knecht aangehouden
wegens verduistering van pantalons ten nadeele
van zijn patroon, terwijl de broeder van den
knecht wegens heling dier pantalons ge
arresteerd werd. Een en ander was voor de
politie aanleiding, om ook nog eens op de
zoogenaamde //zakkenrollerij” terug te komen.
Bij een verhoor bekende de broer, dat hij het
bedrag van ongeveer zestig gulden, dat gestolen
heette te zijn, met zijn broeder had gedeeld
en dat zij samen van het geld goeden sier
hadden gemaakt. Er was nog maar weinig
van over.
Heden werd het tweetal per rijtuig door
de politie ter confrontatie naar de verschil
lende adressen gebracht, waar zij met het
verduisterde geld verteringen hadden gemaakt
of inkoopen gedaan hadden.
Stakkerdjes.
Doornat van den regen werden gisteren
drie kinderen, een van acht, een van zes en
een van vier jaar, aan het politiebureau
op de Stadhouderskade te Amsterdam gebracht.
Vader moest vijf maanden gevangenisstraf
ondergaan en had nu maar vast een deel van
den inboedel verkocht en de woning in de
Oosterparkbuurt verlaten. De kinderen had
hij naar het werkhuis van zijn vronw in de
Govert Flinckstraat gestuurdmaar daar
konden ze natuurlijk ook niet blijven. En zoo
kwamen ze op het politiebureau, waar de
kindertjes wat te eten kregen. De moeder
werd ontboden ze vertelde, dat ze nauwelijks
genoeg had om alléén van rond te komen.
De politie gaf haar den raad zich tot het
Burgerlijk Armbestuur te wenden. De kinderen
werden voorloopig bij haar ouders onder
gebracht. Alg. H.
Leeuwarden, 29 Mei. Op de ,/Maaiers-
markt” was het aanbod vrij wat grooter dan
de vraag, een gevolg van de koude der laatste
dagen. Ook zal het sterk toenemend aantal
maaimachines zijn invloed laten gelden.
Drachten, 28 Mei. Iemand hier liet zijn
kinderen van een jaar of twaalf fietsen op
bergen. Ze deden ’t goedkoop, voor 5 cents,
anderen nemen een dubbeltje. Voor een paar
personen werd goedkoop echter duurkoop; ze
misten bij vertrek hunne rijwielen. Een was
pas met f 95 betaald.
Lemmer, 28 Mei. De haringvisscherij is
afgeloopen en over het geheel was de vangst
niet loonend. Deze visch toch kwam dit jaar
te laat, (slechts eenige weken voor Paschen,
en na Paschen, wanneer de vasten zijn af
geloopen, is de prijs er af). Ten gevolge van
de slechte ansjovisvangsten heeft men de
haringvisscherij echter zoo lang mogelijk gerekt.
Zevenwouden, 28 Mei. Ofschoon de vrucht-
boomen door hun rijken bloesemtooi aanvan
kelijk een overvloedigen oogst beloofden, vreest
men thans, dat er niet veel van terecht zal
komen. De laatste nachtvorsten hebben er veel
schade aan gedaan, ’t welk zichtbaar werd
door de vele pas gevormde afgevallen vruchtjes.
Men legt zich hier dan ook minder op ooft-
teelt, doch meer op groentenbouw toe in de
laatste jaren, daar bijna steeds de nachtvorsten
een goeden ooftoogst verhinderen.
Gaasterland, 27 Mei. De droogte en de
koude doet zich Jn deze omgeving zeer ge
voelen. Op sommige plaatsen ziet men het
gras al dood op wortel staan. Er zijn boeren,
die thans nog het gewas van late stukken
hooiland aan het vee moeten geven. Op de
hooilanden groeit het ondergras niets. Als er
niet spoedig verandering van weersgesteldheid
komt, is alhier een schrale hooioogst te wachten.
Stavoren, 28 Mei. Hier is een jonge
spreeuw opgevangen van zuiver witte kleur
met roode oogen, een albino-variëteit alzoo.
Naar we meenen, komt dit verschijnsel
zelden voor in de spreeuwen-wereld.
Een bejaard vogelaar kon zich slechts een
enkel geval herinneren uit zijn lange ervaring.
Hepk. Nieuwsbl. v. Er.
De lezer herinnert zich ongetwijfeld het
adres van den Gemeenteraad van Velzen aan
de Tweede Kamer der Staten-Generaal, waarin
hij dringend verzoekt om het thans geldend
beginsel te willen handhaven, dat de ouder
domsrente en de administratieve bemoeiingen
van het ontwerp-Treub, ten laste zullen komen
van het Rijk, en deze niet zullen worden
gelegd op de schouders der gemeenten.
Aan alle gemeentebesturen in het Rijk is
verzocht aan dit adres adhaesie te willen
betuigen en volgens de dagbladen hebben
reeds meer dan 300 gemeentebesturen met de
strekking van dit adres hun sympathie betuigd.
Niet alzoo echter het gemeentebestuur van
Franeker, dat zich niet onverdeeld vóór deze
zaak meende te mogen uitspreken. B. en W.
bemerkten, blijkbaar, dat er naast een zuiver
materieele, ook een meer moreele zijde aan
het vraagstuk verbonden was en wenschten
daarom sehr Kaufmannisch het adres
in twee gedeelten te splitsen, n.l.:
a. eventueele schade voor de gemeenten.
b. uitvoering van de wet bij het gemeente
bestuur.
Wat nu het eerste punt betreft, is onze
meening dat men den invloed van de Ouder-
domsrente-Treub op de gemeentefinanciën in
het algemeen te donker heeft voorgesteld.
Door verschillende bladen De Maasbode
voorop werd beweerd, dat de f 50 per
jaar en
zijn om
te betalen. Aan de hand van de Engelsche
cijfers valt het echter niet moeilijk aan te
toonen, dat deze vrees in het algemeen on
gegrond is.
Wanneer we n.l. mogen aannemen, dat de
economische toestand der ouden van
Groot Brittannië nagenoeg gelijk is
in Nederland, dan krijgen
becijfering:
Engeland met 45 millioen inwoners had
in 1909, toen evenals bij de wet-Treub de
bedeelden van de ouderdomsrente waren uit
gesloten 699350 rentetrekkers of 1.55 pCt.
dergeheele bevolking. In aanmerking genomen,
dat Ierland door hare arme bevolking abnor
maal veel pensioentrekkers telt, kunnen
het percentagecijfer voor
1.5 pCt. stellen. Op eene
millioen in Nederland, zou dit dus
land een aantal rentetrekkers beteekenen
93.000, welk getal vrijwel overeenkomt met
het tegenwoordig aantal gepensionneerden vol
gens de wet-Talma.
In het algemeen kan dus gezegd worden,
dat de inkomsten der gemeenten volgens de
wet-Treub, de uitgaven vrijwel zullen dekken.
Trouwens, uit een van Regeeringswege in
gestelde enquete in de gemeenten Amsterdam
en Utrecht naar de vermoedelijke financieele
resultaten, is gebleken dat te Amsterdam vrij
wel een evenwicht was tusschen ontvangsten
en uitgaven, terwijl in Utrecht zelfs een voor-
deelig saldo voor de gemeente zou zijn te
boeken.
Dit neemt niet weg dat de verdeeling der
rentetrekkers over het land volgens En
gelsche ervaring zeer ongelijksoortig kan
zijn. Terwijl dit nu echter in Engeland alleen
van administratieven invloed is, zou het bij
de voorgedragen regeling ten onzent voor
sommige gemeenten min of meer een financieel
nadeel kunnen beteekenen.
Evenwel, in dergelijke gevallen zou art. 19
der wet-Treub van toepassing zijn, dat luidt
delijk voordeel te slaan uit art. 17 der wet,
door het criterium van z,behoeftigheid” zoo
scherp mogelijk te stellen.
Indien het adres der gemeente Velzen, dan
ook alleen financieele bezwaren had te berde
gebracht, zou het o. i. nogal aanvechtbaar zijn
geweest. In ieder geval zou het dan niet dat
succes hebben gehad als waarop het thans
kan bogen.
Het gemeentebestuur van Velzen staat o.i.
dan ook sterker in het tweede gedeelte van
haar adres, waarin wordt gevraagd om de
administratieve werkzaamheden derhalve
ook de wekelijksche uitbetaling der renten
niet op de schouders der gemeenten te leggen,
doch deze van Rijkswege te doen plaats
hebben, evenals zulks met de ouderdomspen-
sioenen-Talma thans het geval is.
En nu is het eigenaardig, dat het Gemeente
bestuur van Franeker besloten heeft om wel
adhaesie te betuigen met de financieele para
graaf, doch het andere gedeelte van het adres
de administratieve regeling voor kennis
geving aan te nemen.
Het zij ons vergund, naar aanleiding van
dit laatste, onze meening hier nader uiteen
te zetten.
En dan moeten we beginnen met voorop
te stellen, dat het ouderdomspensioen behoort
te zijn- een recht van den ouderdom, een
recht, dat toekomt aan alle oude en afgewerkte
staatsburgers, hetzij man of vrouw, niet alleen
omdat zij gaven hun arbeid, noodig tot in
standhouding der maatschappij, maar ook,
omdat zij premie hebben betaald sinds jaar
en dag, in den vorm van hun niet onbelangrijk
aandeel in de indirecte belastingen. Ja, het
kantoor van den Rijks- of Gemeenteontvanger
kennen zij niet. Maar de belasting is een
duizendarmige polyp, die beneden de opper
vlakte honderdvoudig hare armen uitstrekt
en voedsel zuigt uit kleeding, spijs en drank,
genotmiddelen, matigheid en onmatigheid en
die déarom den arbeiders in de eerste plaats
treft, omdat zij relatief de grootste consu
menten zijn.
De bekende specialiteit op belastinggebied
F. W. Raedt, becijferde, dat van het belast
baar inkomen de arbeider 42, de midden
stand 18 en de rijke 12 pCt. betaalt.
Dat is dus de rechtsgrond, waarop de oude
arbeider zich kan beroepen voor de toeken
ning van zijn oudendagspensioen.
Welnu, wanneer wij dezen rechtsgrond
erkennen, in tegenstelling dus met de
partijen van de coalitie, die de ouderdoms
rente Treub als een aalmoes, als bedeeling
beschouwen, dan rust ook op ons de
plicht om duidelijk te accentueeren bet
groote onderscheid tusschen staatspensioen en
armenzorg.
En nu is het een feit in Engeland is
dit wederom duidelijk gebleken dat ten
opzichte van deze voor de beteekenis der
wet zoo belangrijke zaak (n.l. het groote ver
schil tusschen ouderdomsrente en armenzorg),
de wijze van uitkeering der rente een groote
rol speelt.
Nu is het blijkbaar de bedoeling van het
wetsontwerp Treub, dat de wekelijksche uit
keering der renteu voortaan niet door de post
kantoren zal geschieden, in tegenstelling met
de Talma-rente.n.
De Memorie van Toelichting vermeldt niet
waarom. Doch in art. 23 staat, dat de uit
keering geschieden zal op tijd, plaats en wijze
door den Raad te bepalen.
Dit wil dus zeggen, dat in groote ge
meenten waarschijnlijk afzonderlijke bureaux
voor de uitbetaling zullen worden ingericht,
doch dat in plattelandsgemeenten van groote
uitgestrektheid zooals we die in Friesland
kennen die uitbetaling zal worden opge
dragen aan de armmeesters, omdat het on
doenlijk zou zijn in alle dorpen der gemeente
afzonderlijke bureaux in te richten.
Stel daar tegenover de uitbetaling door
middel van de Postadministratie, die op alle
plaatsen hoe klein ook, vertegenwoordigd is
en allen schijn van armenzorg op eerbiedige
distantie houdt. Onze ouden van dagen
worden thans in de vestibule onzer post
kantoren met dezelfde egards behandeld als
de man, die een postwissel of postquitantie
komt deponeeren of wel een aangeteekenden
brief afhaalt. En daarmede is dus het cachet
van bedeeling absoluut uitgesloten.
Ook in Groot-Brittannië wordt de uitbe
taling der ouderdomspensioenen aan de post
kantoren blijkbaar door de pensioentrekkers
zéér op prijs gesteld, zooals moge blijken uit
der wet-Treub
als volgt:
z/Aan gemeenten, wier kosten voor de
uitvoering van deze wet over het afge
loopen kalenderjaar niet worden gedekt
door de vergoeding in art. 17 bedoeld,
kan door Ons een toelage uit ’s Rijks
schatkist worden toegekend, indien daartoe
in verband met haar geldelijken toestand,
reden bestaat”.
Aan gemeenten, die om bovenvermelde reden
dus in slechten financieelen toestand zouden
geraken, komt dit artikel te hulp. Bovendien
is het gevaar volstrekt niet denkbeeldig, dat
schriele gemeentebesturen zullen trachten gej-
Bolswardsche Courant
1
