Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
l
W
1914.
53ste Jaargang.
Verscüijnt Donderdags en Zondags.
No. 52.
Zondag 28 Juni.
Uit de Raadszaal.
VOOR
L
I
Afzonderlijke
1.
't maken van
den Raad en heeft dus
alle stukken, die daarop
de gunstige bepalingen
(Applaus.)
Als oudst raadslid en
groot.
Hof van
om op
wachten,
rechten
waren 12 leden, de heer Vis
heeft mede eene enorme
en vermeerdering ondergaan.
was de gasfabriek nog van kleinen
buiten deze bestond de buizen*
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
nu de agenda is
een strookje
de gemeente, breed 0.98 lang 5.33
’t maken van een stoep.
W. hebben tegen inwilliging geen
en stellen voor op gewone voor-
en verder per jaar dezen
adressant te verhuren.
aan den publieken
daarna om ze in
ADVERTENTIEPRIJS: 11 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad it telefonisch aangesloten onder No. 4.
behandelen.
De heer Eisma vraagt inlichtingen over
art. 7, waar den secretaris is opgedragen het
maken van alph. registers, voor zooverre dit
betreft stukken van vóór 1850. Is er daar-
vau geen register? In art. 3 wordt reeds
gesproken van 't maken van een index voor
’t archief.
De Voorzitter licht toe, dat door’t aftreden
van den archivaris het geheele archief in
beheer bij den secretaris komt. Nu dient er
onderscheiden te worden het oud en het nieuw
archief. Van ’t nieuwe wordt natuurlijk het
bijhouden aan den secretaris opgedragen, maar
ook van ’t oude waarvan wel registers bestaan,
wordt nu het bij houden enz. aan den secre
taris opgedragen door deze bepaling van art. 7.
De heer Eisma heeft nog iets. Er staat
wel dat de secretaris geheimhouding is opge
dragen omtrent de vergaderingen van B. en W
Hij vindt noodig dit ook te bepalen ten
opzichte de vergaderingen van raadscommissiën.
De Voorzitter merkt op dat er geen bezwaar
bestaat tegen die inlassching.
De heer Eerdmans heeft bij art. 7 50 opge
merkt dat er staat dat de secretaris geen
stukken ten gebruike mag afgeven buiten
het gemeentehuis, tenzij op last van den
Burgemeester. Hij acht soms wel noodig dat
raadsleden stukken thuis hebben om een en
ander op hun gemak te kunnen nagaan, en
dat kan nu niet, zonder toestemming van
den Burgemeester.
De Voorzitter. Die bepaling zal wel geen
bezwaar in de practijk ontmoeten. Daar zal
geen ongerief voor de raadsleden uit ontstaan.
De heer Keikes heeft gezien in art. 7 en
ook in 8, dat er staat op last van den
Burgemeester. Hij vindt beter dat er staat
met goedkeuring.
De Voorzitter vindt dat dit feitelijk op ’t
zelfde neerkomt. De Burgemeester is ambts
halve voorzitter van
ook het beheer over
betrekking hebben.
De heer Oosterbaan heeft gezien dat bij
art. 12 den secretaris een verlof van 4 weken
per jaar kan worden toegestaan. Hij vraagt
of dat in overeenstemming is met het verlof aan
andere ambtenaren?
De Voorzitter vindt dat de secretaris een
bijzondere positie bekleedt, en als zoodanig
hem een verlof van 4 weken dient te worden
toegestaan. Daarbij is geen rekening gehouden
met den verloftijd der andere ambtenaren.
Voor den architect is het op 3 weken bepaald.
De gebeele instructie wordt hierop met
algemeene stemmen vastgesteld.
3. Benoeming Gemeente-architect.
De voordracht, alphabetisch, bestaat uit de
heeren Jan van Hiele te Maassluis, C. van
Hulsteijn te Vlaardingen en Willem van
Straten te Apeldoorn.
Bij eerste stemming bekwamen Van Hiele
en Van Straten, elk 6 stemmen. Bij de 2e
vrije stemming was- de uitslag idem en bij
de herstemming dezer twee heeren weer elk
zes stemmen. Het lot besliste toen ten
gunste van Van Straten.
De Voorzitter vraagt,
afgehandeld, of iemand nog iets heeft mee te
deelen of te vragen, en daar dit niet het
geval is, verheft hij zich van zijn zetel en
zegt ongeveer het volgende: Dan heb ik nog
iets, aangezien onze secretaris heden voor de
laatste maal tegenwoordig is.
Mijnheer Laagland!
Het is reeds langen tijd geleden dat wij U in
ons midden zagen, en ’t was geen aangename
reden die U verhinderde. Een langdurige
ongesteldheid verhinderde U uw werk ook
aan deze tafel, te verrichten. Wij hebben
wel eens met bezorgdheid U nagezien, want
de vrees rees wel eens, dat we U niet op
het Stadhuis zouden terugzien. Wij verheugen
ons dan ook in uw aanvankelijk herstel.
Wij begrijpen dat het uw wensch was, voor
de laatste maal nog eens in ons midden te
zijn, want met 1 Juli houdt U op. Reeds
38 jaren ruim is U als secretaris werkzaam
geweest.
Op deze laatste vergadering zullen gewis
vele gedachten door uw hoofd gaan. Sedert
U in Feb. 1876 voor de eerste maal als
secretaris in deze zaal hebt gefungeerd, hebt
Gij in uw levensloop, en op uw loopbaan
als ambtenaar vele wisseling meegemaakt van
raadsledén, wethouders en burgemeesters.
Niemand van die toen tegenwoordig waren, is
thans meer aanwezig. Gij hebt ook de gemeente
zien toenemen en veranderen. Deze en der
gelijke gedachten zullen in dit avonduur U
door 't hoofd gaan.
Ik persoonlijk, heb slechts ruim 3 jaren
met U samen gewerkt, ên dit was juist niet
voor U de aangenaamste tijd, wijl Gij door
ongesteldheid niet kondet ontplooien uw volle
werkzaamheid, de ziekte verhinderde uw
arbeidslost. Nu aan bet einde van dezen
werkkring gekomen, bezielen U verdeelde
gevoelens. Een gevoel van dankbaarheid dat
Gij reeds in zooverre hersteld zijt van uwe
ziekte, dat Gij hier tegenwoordig kunt zijn,
aan de andere zijde droefheid afscheid te
moeten nemen van uw werkkring.
Ik breng U dank voor al uwen arbeid in
het belang der gemeente verricht, en ook
voor den steun dien ik mocht ondervinden
van uw praktische ervaring en van uw kennis
en dan krijgt ge„Vorder rein inzicht en
nobel denken”. Houd je daaraan en waak er
voor, dat men je niet leest tot op den bodem
van je hart, dat dient nergens toe.
In het voorjaar van 1872 solliciteerde ik
naar de betrekking van le beambte ter
Secretarie van Bolsward, en werd ik uit 33
sollicitanten benoemd. Ik aanvaard.de de
betrekking 1 Mei 1872. Dat is dus 42 jaren
geleden. Den 25sten Januari 1876 werd ik
benoemd tot gemeente-secretaris. Wat is
Bolsward in die jaren veranderd. Op 1 Mei
1872 was de bebouwde kom nog geheel
omringd met hoog bolwerk evenals nu nog
bestaat van af de Sneekerbrug tot het
plantsoen. Waar thans het Kruiswater is stond
een scheepstimmerwerf van den heer Jan
Dirks de Boer. Deze eigendom werd door de
gemeente aangekocht en geamoveerd om te
dienen tot verbreeding van het kruiswater
zooals dit nu is. Het personenvervoer te lande
had plaats per diligence, dat te water naar
Leeuwarden en Workum per trekschuit. Het
fabriekswezen heeft mede
verandering
In 1872
omvang en
fabriek, de steenfabriek „Zorgvlied”, de dak-
pannenfabriek en enkele pottenbakkerijen.
Verschillende kleine waters en vaarten zijn
sedert gedempt. Na afgraving van ’t Hoog
bolwerk werd druk overgegaan tot het bouwen
van huizen.
Ook buiten den Stadswal, voornamelijk aan
de Harlingerstraat, werden in 1872 en later
veel huizen gebouwd. In de kermis van
1872 heb ik nog een kaatswedstrijd gezien
op het terrein waar later de doorreed kwam
van de herberg „het Wapen van Wonseradeel”.
In 1879/80 kwam de exploitatie der ge-
meentereiniging tot stand.
Voor dien tijd vond dit plaats op een
heel primitieve wijze, en werd alleen door
den ouden Piet Bonnet, bijna het geheele
jaar, met het baggeren van de vaarten en
binnengrachten, een goed werk gedaan. De
opbrengst van de haardasch en vuilnis be
droeg in 1872 f 589.
Een groote ommekeer heeft ondergaan de
drukte aan de Stadswaag.
De weekmarkten van 1872 en aan volgende
jaren waren druk, de aanvoer van boter en kaas
Van af het Waaggebouw tot aan „den
Holland” stonden de boerenwagens
het lossen van de boter en kaas te
In 1872 werd dan ook aan waag-
ontvangen de belangrijke som van
f 2692.40, nu niet meer dan f 25,
Dat Bolsward een groote ommekeer heeft
ondergaan blijkt ook zoowel uit het vermeer
derde zielental als wel uit de huishouding
der gemeente. Op 1 Januari 1872 telde
Bolsward 4819 inwoners, en op 1 Januari
1914 7155, eene vermeerdering dus van
2336.
Over 1872 bedroegen de totale inkomsten
f 64487.63 waaronder f 13000.geldleening,
de totale uitgaven f64484.516.
Onder deze inkomsten komt voor eene sub
sidie van het St. Anthony Gasthuis ter som
van f4275.ten behoeve van het openbaar
lager onderwijs, welke som in later jaren
wijziging heeft ondergaan tengevolge het in
het leven roepen van Rijksuitkeering.
Onder de uitgaven komt voor eene som
van f 1135.046 subsidie voor het onderhoud
van den Mac-adamweg Bolsward Sneek,
voor welk onderhoud nu al vele jaren geen-
cent meer wordt betaald.
Het cijfer hoofdelijken omslag bedroeg
over 1872 f9000,Ik haast mij evenwel
hieraan toe te voegen, dat toen door de in
gezetenen ook moesten worden betaald 25
gemeente opcenten op de personeele belasting
ter som van f 2720,53. Deze opcenten zijn
Mei 1876 afgeschaft waardoor noodzakelijker
wijs de hoofdelijke omslag moest stijgen.
Over 1913 bedroeg het cijfer hoofdelijken
omslag f 30,000.
Hierbij is het noodig op te merken dat,
waar over 1872 aan renten en aflossingen
van geldleeningen werd betaald f 6790,
over 1913 hiervoor is betaald f 10800,
aan aflossingen op f 7562,50 aan renten,
samen de aanzienlijke som van f 18362,50.
Het systeem van snelle aflossing kende men
vroeger niet. Bedroegen over 1872 de totale
inkomsten en uitgaven ruim f 64000.over
1913 zullen die bedragen f 150.000.
Men moet nu evenwel niet meenen dat
Bolsward een zware schuldenlast heeft, want
van de verschillende inrichtingen te dezer
stede. Uw kennis en voorlichting is mij in
mijn arbeid ten goede gekomen. Ik kan
dus niet nalaten daarvoor dank te brengen,
en den hartelijken wensch uit te spreken dat
Gij in ’t midden der gemeente nog langen
tijd de zegening moogt genieten van een wel
verdienden rusttijd.
God geve U, te midden van uw gezin, nog
een langen tijd van rust en welzijn.
(Applaus).
De heer Eisma. Ook ik wensch een enkel
woord te spreken als oudste in leeftijd en
die ook het langst, sedert 1883 met een
korte onderbreking, als raadslid en als wet
houder, den secretaris in zijn betrekking heb
ontmoet, in openbare en geheime vergaderingen,
en ook bij de gestichten dezer stad. Ik kan
niet anders getuigen als den heer Laagland
bevonden te hebben een zeer welwillend
ambtenaar.
Scheiden doet wee, zegt men, en daar ik
ook zelf reeds een hoogen leeftijd heb be
reikt, doet het mij denken dat wij allen lang
zamerhand van het tooneel gaan, wanneer
men zoo lang reeds heeft gewerkt. En dit
wekt een weemoedige stemming.
De heer Laagland heeft in zijn langdurigen
werkkring veel gepresteerd, en met de meest
mogelijke ambitie en welwillendheid heeft hij
zijn functie vervuld. Gaarne sluit ik mij
aan bij de woorden van den Voorzitter, en
wensch hem nog een langen leeftijd, waarin
hij mag genieten van
der pensioenregeling.
De heer Boersma.
ik mag wel zeggen als naasten buurman rust
ook op mij de plicht een woordje te spreken.
Ik zal kort zijn. Toen de heer Laagland,
ruim 40 jaren geleden benoemd werd tot
ambtenaar der secretarie, zou hij ongeloovig het
hoofd geschud hebben, als hem toen gezegd
was gewordenGij zult weldra Secretaris wor
den en die betrekking bijna 40 jaren vervullen.
En toch is dit geschied. De grondtoon
van het gevoelen van u, mijnheer Laagland zal
dan ook wel zijn dankbaarheid voor al het
goede in Bolsward genoten. Een veel bewogen
leven hebt Gij achter U. Mijn wensch is:
nog vele jaren van rust, gezondheid en vrede!
(Applaus.)
De heer Laagland. Mijne Heeren! Ik dank
U voor de gesproken woorden, en den raad
voor de betuigde instemming met het ge
sprokene. Als afscheid meen ik het volgende
te moeten zeggen.
Mijne Heeren!
Het is een gewichtig moment wanneer men
gereed staat afscheid te nemen van zijn
loopbaan en werkkring, om een ambteloos
leven te leiden. Gewichtig vooral ook daarom,
aangezien zoodanig moment meesten tijd plaats
vindt wanneer men zich bevindt op ’t laatste
gedeelte van den weg naar het graf. Zoodoende
ligt er gewoonlijk ook iets weemoedigs in.
Maar toch stemt het tot dankbaarheid wanneer
men in staat is met een enkel woord en met
een terugblik op het verleden afscheid te
nemen.
Ook ik ben dankbaar; want al is mijn
gezondheid geknakt, toch ben ik in staat om
hier in het openbaar voor het laatst het woord
te voeren. Dankbaar vooral ook wanneer ik
bedenk dat ik op 14-jarigen leeftijd, in 1862,
ouderloos geworden, strijd heb moeten voeren
tegen heel veel. Gelukkig waren de grond
slagen mijner opvoeding goed.
Op 1 September 1864, ik was toen 16 jaar
oud, werd ik geplaatst aan de Secretarie van
Haskerland te Joure, onder leiding van den
bekwamen Secretaris, den heer W. B. v. d.
Veen, later Districts-schoolopziener. Na vier
jaren werkzaam te zijn geweest werd ik aan
gesteld tot 2en beambte, en twee jaren later,
in 1870, na een proeftijd, tot Isten beambte.
Ik was toen 22 jaren oud.
Ik veroorloof mij de vrijheid te zeggen,
dat ik dit te danken had aan mijn ijzeren
wil en de zucht om vooruit te komen in de
maatschappij.
Gedurende den proeftijd heb ik mij dan ook
meermalen, 's morgens vóór kantoortijd, een
voetreis getroost van twee uren gaans om bij
een bejaard collega voorlichting en inlichting
te vragen.
Ik had tot dusverre veel geleerd, ook ten
aanzien het optreden in de maatschappij.
Inzake omgang met anderen, met vrienden,
was mij gezegd „pas op, wien ge Uw
vrienden noemt. Ontleed het woord „vriend''
Vergadering op Donderdag 25 Juni 1914.
Weinig ingekomen stukken en een korte
agenda, zoodat deze vergadering een heel vlug
verloop had. ’t Was trouwens ook nog pas
14 dagen geleden, dat er vergaderd was, en
er zou vermoedelijk deze maand ook niet
meer een zitting van den Raad gehouden zijn,
ware het niet dat de gemeente-secretaris, de
heer K. H. Laagland met 1 Juli a.s. eervol
ontslag is verleend, en deze reeds geruimen
tijd door ongesteldheid verhinderd zijnde de
vergaderingen mee te maken, nu weer in
zooverre hersteld is, dat hij wenschte nog
voor het laatst een vergadering bij te wonen.
Na afhandeling der punten volgde dus een
afscheidsrede.
Tegenwoordig
was afwezig.
De waarnemende secretaris, de heer Beijer,
leest de notulen der vorige vergadering, welke
worden goedgekeurd.
Ingekomen stukken:
a. Missive van de Kabel-Maatschappij
inzake de voorziening van electrische stroom,
voor licht en beweegkracht in Friesland.
De Voorzitter vermoedende dat de raads
leden prijs zullen stellen met den inhoud
dezer missive kennis te maken, stelt voor ze
ter visie te leggen, wat wordt goedgevonden.
b. Resolutie van Ged. Staten, goedkeurende
de raadsbesluiten tot wijziging der gemeente-
begrooting.
Aangenomen voor kennisgeving.
c. Schrijven van den heer D. H. Tolle,
directeur der gasfabriek, verzoekende een verlof
van 1127 Juli.
De Voorzitter verzoekt urgente behandeling.
Volgens art. 7 zijner instructie moet de gas
directeur zich om verlof te bekomen, tot den
Raad wenden. De gascommissie heeft geadvi
seerd, om het verzoek te steunen bij den
Raad, en B. en W. hebben dus ook geen
bezwaar tegen inwilliging er van.
De urgentie wordt verleend en het voorstel
om verlof toe te staan, met algemeene stem
men aangenomen.
PUNTEN VAN BEHANDELING.
Een adres van den heer J. van Anholt
om een strookje gemeentegrond in huur te
kunnen bekomen, met voorstel van Burgemeester
en Wet houders.
De heer van Anholt verzoekt
grond van
M. voor
B. en
bezwaar,
waarden, 5 jaar vast
grond aan
Het voorstel om den grond
dienst te onttrekken, en daarna om
gebruik af te staan aan adressant, wordt met
algemeene stemmen aangenomen.
2. Instructie Secretaris.
De Voorzitter merkt op, dat een afschrift
dezer instructie aan de heeren is toegezonden,
en vraagt of iemand iets in ’t algemeen heeft
op te merken. Dit is niet het geval.
Artikelsgewijze behandeling wordt ook niet
noodig geacht.
De heer Boersma verklaart met aandacht
deze instructie te hebben gelezen, en meent
dat als de nieuw te benoemen titularis zal
voldoen aan de eischen in deze instructie
voorgeschreven, men krijgt de rechte man op
de rechte plaats. Hij hoopt dat de raads
leden er eveneens over denken en hij vindt
niet noodig artikelsgewijze dit concept te
Bolswardsehe Courant
fc.
