54ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 14.
Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
H
H EVEA
I
1915.
0
Donderdag 18 Februari.
PROVINCIALEjZAKEN.;
fc
BINNENLAND.
INGEZONDEN.
VOOR
a
Afzonderlijke
1
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgen»
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
{Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
Uitvoerverbod van vleesch.
’s-HAGE, 16 Febr. Naar wij vernemen is
binnenkort te verwachten een verbod van
uitvoer voor alle rund- en varkensvleesch.
land alhier, om aan den burgemeester werk
te vragen. De burgemeester gaf dezen winter
reeds f6000 voor werkverschaffing te Jubbega
uit. Heidegronden werden omgespit. Thans is
dit werk opgehouden. N. Sn. Cl.
onder den naam van bemalingsbelasting,
afzonderlijke opcenten te heffen.
Waarom nu het vermogen van het gemaal
verhoogd tot 900 I. P. K.? Om zoo noodig
en zoo mogelijk te helpen de ongelukkige
Lindevallei.
De landen om en bij de rivier de Linde
verkeeren in allerdroevigsten toestand. Zij
lijden onder groot waterbezwaar.
Jarenlang is op onderscheidene wijzen aan
verbetering gewerkt.
Het Rijk moet helpen, reeds omdat de in
onvoldoenden tegenstand verkeerende rivier
een rij ksrivier is. Ook de provincie zal wel
moeten bijspringen. Want de landen aan de
Linde kunnen de zware offers die voor de
verbetering moeten worden gebracht, niet
geheel dragen. Een plan door den provin
cialen waterstaat opgemaakt, heeft ruim twee
jaar vertoefd in de bureaux van het depar
tement van Waterstaat in Den Haag, is nu
bij ’t provinciaal bestuur van Overijsel.
Friesland’s bestuur moet eerbiedig maar
ongeduldig wachten, doch gedachtig aan ‘t
receptvooruit zien is regeeren, wil het vast
het stoomgemaal bij Lemmer tevens dienst
baar maken om de massa water die ter
zijner tijd van ’t Lindegebied' op den boezem
zou kunnen worden gebracht, te „vermalen”.
Deze wijze van doen is goedkooper dan
later, als de heeren over het Lindegebied
hebben gelieven te beslissen, een afzonderlijk
gemaal voor dat doel te stichten en te
exploiteeren.
Een verzoek van burgemeesters uit den
Zuidwesthoek, die, gedreven door het lof
waardig verlangen om hunne gemeenten op
de goedkoopste wijze van electrisch licht te
voorzien, het gemaal bij Lemmer tevens
wilden dienstbaar maken aan de
electrificatie
van de streek, moest óók op gezag der ge
raadpleegde deskundigen, worden afgewezen.
Dit kort bestek gedoogt geen nadere uiteen
zetting.
De electrificatie van de provincie, waar
over professor Feldmann een rapport en een
nader rapport uitbracht, is nu in studie bij
gedeputeerde staten. Het streven is om alle
deelen der provincie, ook de afgelegene, te
bestralen met electrisch licht, althans de
gelegenheid hiertoe te bieden.
Eindelijk is eene verordening op de
Keuring van levensmiddelen en
andere waren
zal zijn om Friesland’s boezem in bedwang jQ ieven <reroepen.
4* ZX lx ZX W ZX ZX *X I 1 ZX VX I <x ZX 4 Cl T.Z1 »x ZX X L ZVZX WX ZX <1 I ZXZX X^CX 4 -y 1
Het is genoeg bekend hoe schandelijk de
knoeierij is met levensmiddelen. De melk-
vervalsching geschiedt op tal van manieren.
Onder den naam van een bepaalde duurdere
meelsoort worden mengsels van goedkoopere
soorten verkocht, of wordt een vervalsching
met gips geconstateerd.
Gemalen koffie wordt vermengd met ge
brand graan, gebrande k-offieboonen met
Soyaboonen of -lupinen. Raapolie, katoen-
olie en Sesamolie dienen als vervalschings-
middel voor olijfolie en grondnotenolie.
Peper bevat soms 50 °/0 aschgehalte, saf
fraan wordt bezwaard met 30 °/u minerale
stoffen. Zoo kan men voortgaan.
Overbodig te zeggen dat door deze ver-
valschingen niet alleen het belang van de
huismoeders, maar vooral ook de volksgezond
heid wordt gedeerd. Een algemeen belang
geldt het hier, en dus zou de rijks-
regeering moeten optreden. Deze schijnt
voorloopig achterbaks te blijven. Dan zoo
zou men zeggen moeten de gemeente
besturen optreden. Sommigen doen dit ook.
Maar velen valt het te zwaar. Een deugd,
zame controle is voor den enkeling te kost
baar. Nu dan zal ik helpen en leiding geven,
heeft het provinciaal bestuur gezegd. Mijne
middelen zijn beperkt, houdt hiermede reke
ning. Vanwege de provincie zullen labora
toria worden gesticht, zullen een directeur
van den provincialen keuringsdienst en
verdere ambtenaren worden aangesteld en
bezoldigd, mits de gemeenten willen mede
werken. De becijfering isdatelkegemeente van
dezen goedingerichten keuringsdienst zal
kunnen genieten, voorloopig tegen slechts
7 cents per inwoner. De rest betaalt
de provincie. Als een aantal gemeenten met
een gezamenlijk inwonertal van ten minste
150.000 (nagenoeg de helft van het getal
inwoners van de provincie) toegetreden zijn,
dan reeds zal de arbeid worden aangevangen
zegt het provinciaal bestuur. Nu wij
kunnen niet denken dat er één gemeente
bestuur in Friesland niet haastig zal toe
treden om op deze wijze afdoende en goed
koop dit groote volksbelang te helpen dienen.
Want, dit is duidelijk, elke gemeente die
onverstandig genoeg is niet toe te treden,
kiest zich daardoor de begeerlijke positie
van vuilnisbakImmers daarheen leveren
de knoeiers.
Omtrent de Winterzitting onzer Prov.
Staten lezen wij in Vrij Friesland:
In de onlangs gesloten Winterzitting der
Provinciale Staten was een lange lijst van
punten te behandelen. Niet altijd is’t geen
het meest naar buiten klinkt het belang
rijkst. De Staten vormen een college voor
practischen arbeid, ’t Is allerminst een poli
tieke vergadering. Als wat weinigen zullen
betreuren dit college te eeniger tijd ont
last mocht worden van de hem toegeschoven
taak om leden van de Eerste Kamer te
benoemen, zal het niets politieks meer be
hoeven te bezitten.
Tal van waterschappen, ter verbetering van
den bodem, werden weer opgericht. De stille,
niet altijd gemakkelijke arbeid, die èn door
vele Friesche mannen èn in het college van
de gedeputeerde staten èn in de bureaux
van provincialen waterstaat en provinciale
griffie, èn eindelijk in de sectiekamers der
Staten aan dit provinciaal belang bij uit
nemendheid, wordt besteed, is niet gering
èn aan vele buitenstaanders niet bekend.
Kennis, beleid en geduld zijn niet zelden
noodig om tegenstand te breken, verschillen
op te lossen, verkregen rechten te bewaren.
Onder de punten die voorts onze aandacht
trekken, noemen wij de uitbreiding van het
vermogen van het te stichten
Watergemaal
van 750 tot 900- waterpaardekracht.
Een korte toelichting zal onze lezers wel
kom zijn.
In de zitting van 7 Februari 1913 besloten
de Staten tot den bouw van watergemalen
aan den zuidkant van de provincie, met een
gezamenlijk vermogen van 1575 W. P. K.
en tot het uitvoeren van de daarmede in
verband staande werken. Zij bepaalden dat
voorloopig van die werken zou worden uit
gevoerd
a. de bouw van een boezemgemaal van
750 W. P. K. Men vleit zich toch met de
hoop dat dit vermogen voorshands voldoende
te Jiouden. De plaats van dit gemaal eerst
ontworpen bij Tacozijl is daarna gekozen
nabij Lemmer;
b. de bouw van een zeesluis. Het water
immers moet geloosd kunnen worden in de
Zuiderzee.
Bij nadere beschouwing is het beter voor
gekomen om deze beide werken tot één
kunstwerk te vereenigen,
Voorts is nu ontworpen een machtig kanaal
van het Idskenhuizermeer tot de Groote
Brekken en dat vandaar tot het gemaal loopt.
Door dit besluit werd eindelijk het af-
stroomingsvraagstuk tot een oplossing ge
bracht. Eindelijk! Tientallen van jaren is
over die afstrooming gepraat, geklaagd, ge
dacht, gestudeerd, ook gezwetst. Nage
noeg ieder achtte zich bekwaam en bevoegd
over deze kwestie te praten en te schrijven.
Het ging lang om de vraagnatuurlijke
of kunstmatige loozing öf beiden? De natuur
lijke loozing heeft te.kampen allereerst met
de windrichting, dan met den zeestand. De
loozing in de Lauwerzee werd reeds jaren
lang belemmerd door aanslibbing. Breng de
uitwateringssluis een goed eind vooruit tot
de uitloozing weer in volle zee' kan geschie
den. Zoo luidde het parool. Verruim de
toe voerkanalen daarheen. Is dit geschied,
dan kunt ge met de sluizen van de west-,
noordwest-, en zuidkant van de provincie
den boezem in bedwang houden en hebt ge
geen kunstmalerij noodig, een ding zoo
luidde de uitspraak van gezaghebbers
dat ’s zomers staat te roesten.
Veel studie, veel onderhandeling, veel ge
wrijf en geschrijf zijn noodig geweest, ’t Is
een lange, lange weg geweest die geleid
heeft tot het doel dat nu is bereikt. De
werken aan de Lauwerzee werden te kost
baar, 9 millioende rijksregeering trok
zich daarom terug. Nu komt dus de machine
helpen als de natuurlijke loozing té kort
schiet. Het Rijk helpt met 40 pCt. De kosten
voor dit eerste werk, gemaal van 750 W.
P. K. 4- kanaal en bijkomende werken, zijn
geraamd op f 1.850.000,Het bedrag dat
de provincie heeft te dragen wordt gedekt
door een leening, in 30 jaren af te lossen.
Aflossing en rente der leening èn de exploi
tatiekosten worden voor het grootste gedeelte
gedragen door den grond. Bij afzonder
lijke wet is aan de provincie toegestaan,
Sneek, 16 Febr. ’15. Gisteren avond ver
gaderde onze Raad, waarin als eerste punt aan
de orde kwam Installatie van den nieuwen
Secretaris, den heer P. Sikkes.
De Voorzitter wenschte o.m. den heer S. toe,
dat hij ’t vertrouwen van den Raad van Sneek
deelachtig mag worden, wijl dat vertrouwen
’t kenmerk is van de waardeering van den
arbeid, die geen ambtenaar kan missen, om
met lust en ijver zijn plichten te vervullen.
En tot den Raad zich wendende, zei het
hoofd onzer gemeente, dat hij uit naam van
den Raad meende te spreken, wanneer hij
een woord van dank brengt aan den L. 8.,
den heer Pottinga, voor de wijze, waarop hij
zijn taak onder moeielijke omstandigheden
heeft vervuld.
Spreker eindigde met den wensch, dat de
verstandhouding ter Secretarie thans van dien
aard moge worden, dat allen met lust en
ijver de op zich genomen taak zullen ver
vullen.
De heer S. dankte den Voorzitter voor de
vriendelijke woorden tot hem gesproken
en den Raad voor zijn benoeming. Hij riep
wijders den steun in van h.h. Wethouders en
Raadsleden, opdat de samenwerking met dezen
strekken mocht tot bloei der gemeente.
De agenda bevatte weinig interessants, uit
gezonderd de vaststelling of liever de her
ziening van het Reglement voor het O.B.
Weeshuis.
In een vorige zitting was reeds vastgesteld
dat halve weezen kunnen worden opgenomen,
thans was aan de beurt het amendement van
den heer R. S. H. VisserGezinsverpleging
geniete de voorkeur. Na een vaak zeer wijs-
geerige discussie, waarin het spreekwoord
//De beste stuurlui staan aan wal” weer be
waarheid werd,, staakten de stemmen over
bewust amendement.
Nog werd aangenomen den leeftijd van
ontslag, die thans 19 jaar is, in het vervolg
te stellen op 21, (10 jaren geleden werd 21
veranderd in 19).
Wegens het late uur werd hedenavond de
herziening voortgezet. Aan de orde kwam
eerst de beslissing over’t amendement Visser:
gezinsverpleging geniete de voorkeur.
Verworpen met 7 tegen 6 stemmen.
In art. 7 werd (amendement Bakker-Ytsma)
geschrapt: doch in geen geval langer dan 3
jaren na ontslag.
Met 9 tegen 5 stemmen nam de Raad aan
(amend. Visser) dat ’t Bestuurders en Raads
leden verboden is, aan ’t Weeshuis iets, van
welken aard ook, te leveren.
(De heeren vergaten er bij te voegen de
straf, die na de overtreding van het verbod
za] worden toegepast.) Verslagg.
Of ’t er in deze zitting weer ruw toeging I
De Voorzitter moest den neer De Wolf tot
de orde roepen, onder bedreiging, dat hij
anders de vergadering zou schorsen.
Kinderspeelgoed.
Te Baarn wordt door een der geneesheeren
in de plaatselijke bladen gewaarschuwd tegen
de in den handel gebrachte kinderpistooltjes,
kostende slechts f 0.85. Voor een jongen, die
al spelende met zoo’n revol vertje zich verwond
had, moest zijn hulp worden ingeroepen. Bij
onderzoek bleek, dat het kogeltje, waarmede
het kinderwapen geladen was (flobert-patroon
klein kaliber) vijf lagen kleeren had doorboord
en in de onderste laag was blijven steken.
Was het pistooltje gericht geweest op een
onbedekt gedeelte van het lichaam of op het
hoofd, dan zou het schot doodelijk kunnen
zijn geweest. Alg. H.
(in. deugdelijke waar.
Bij de politie te Middelburg werd aangifte
gedaan door een man, dat hij onwel was ge
worden na het eten van banket, dat hij van
een kleinen koopman gekocht had. De politie
begaf zich naar de woning van dezen en nam
daar in beslag een biscuittrommel met be
schimmeld banket en een anderen met bruin
goed, dat blijkbaar cacao moest verbeelden.
Het bleek dat deze artikelen afkomstig waren
uit een pakhuis, waarvan de eigenaren aan een
der knechts gelast hadden de waren weg te
gooien. In plaats daarvan verkocht hij ze voor
enkele centen aan den koopman. Alg. H,
Sondel, 15 Febr. 1915.
M. de R. I
Vergun ons s.v.p. voor onderstaande
een plaatsje in Uw veelgelezen Blad. Bij
voorbaat onzen dank.
Het is thans al ruim een halfjaar geleden
dat de mobilisatie uitbrak en wij geroepen
werden onze gezinnen te verlaten om mede
Nederlands nerittaliteit te helpen bewaren.
Al spoedig na dien tijd werden in verschil
lende plaatsen Comité’s gevormd, teneinde de
Militairen eene verrassing te bereiden, zooals
met St. Nicolaas of de Kerstdagen.
Maar veelal hoorden of lazen we dat het
voornamelijk naar de grenzen of de forten
ging en hier in Gaasterland kwam bijna nooit
iets van dien aard, behalve dat een enkele
gemeente, naar ik meen Hennaarderadeel, hun
eigen menschen hier in Gaasterland wat
stuurde. Maar uit Bolsward, kwam zoo goed
als wij weten hier nog nooit iets, wat ons
hier wel eens deed zeggen, ze sturen bijna
overal wat heen, behalve naar ons hier in
Gaasterland.
Dat duurde totdat een Dames-Comité in
Bolsward op de gedachte kwam een geldelijke
inzameling te houden, teneinde de Landweer-
andere Militieplichtigen van
verrassing te zenden. Er werden
een rondgang
met goed gevolg
mannen en
Bolsward een
jonge dames bereid gevonden
door de stad te doen en
want het Comité werd door de burgerij in
staat gesteld de noodige inkoopen te doen
en de pakjes klaar te maken en nadat onze
adressen opgevraagd waren, de pakjes aan ons
te versturen, zoodat wij ze hier Zondagmorgen
ontvingen.
Het was een heele verrassing voor ons een
pakje te ontvangen en gauw hebben we het
opengemaakt en uitgepakt en allereerst zagen
we dat het wasEen blijk van sympathie
van Bolsward’s burgerij. Achtereenvolgens
kwamen nu te voorschijn: sigaren, een half
pond tabak, een worst, een flink stuk kaas
en een koek.
Het Dames-Comité wordt bij dezen hartelijk
bedankt voor al hetgeen zij bij dezen voor ons
heeft gedaan en ook de burgerij van Bolsward,
voor zoover zij het Comité in staat stelde de
benoodigde inkoopen te doen en het blijkt
thans dat we nog niet worden vergeten.
Nogmaals bij dezen onzen hartelijken dank
voor al het gezondene.
Namens de Bolswardsche
Landweermannen, inge-
kwartierd te Sondel.
Hepk. Rwsbl. v. Fr.
Blauwhuis. Gistervoormiddag overkwam
den ruim 70-jarigen timmermansknecht J. v. d.
Schuit, een vreeselijk ongeluk. In den Sens- en
Atzebuurstermeermolen bezig zijnde, geraakte
hij in de raderen bekneld, zoodanig, dat hij
levenloos daaruit werd gehaald,
ongeval verwekte hier
Duurder brood.
AMSTERDAM, 16 Febr. Het Folk ver
neemt, dat de regeering voornemens is dezer
dagen de prijzen, waartegen zij tarwe beschik
baar stelt aan inlandsche meelfabrieken, te
verhoogen, en wel met ongeveer f 2 per
100 K.G.
Met den prijs van het meel zal dus ook
die van het brood stijgen, zoodat binnenkort
het brood minstens 2 cent per K.G. duurder
zal worden.
Het treurig
een ieders deelneming.
O. N.
Dille-Rauwerd, 16 Febr. Hedenmorgen 4
uur brak er brand uit in den roggemolen,
eigenaar K. Buwalda, m‘eer bekend onder den
naam Dillemolen. ’t Was een vuurzee! Ver
in den omtrek was alles verlicht. De molen
brandde totaal af. Als oorzaak noemt men
het warm loopen van de as. N. Sn. Ct.
Hasrenveen, 15 Febr. In optocht trokken
hedenmorgen 50 werklooze arbeiders uit
Jubbega naar het gemeentehuis van Schoter-
Bolswardsche Courant,
10
i
op RIJWIEL., RIJTUIG, en AUTOBANDEN
waarborgt soliditeit. J
Fabriek Hevea, Hoogezand (Groningen.)
J._ l- L-J--
