Nieuws- en Advertentieblad
I
Bolsward en Wonseradeel.
1
I
i
No. 19.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
54ste Jaargang.
1915.
I
FOCKE S. KLEIN, Harlingen.
v
r
p
Zondag 7 Maart.
BINNENLAND.
VOOR
afzonderlijke
het
buiten
voor-
van
(Hier volgde het geschrapte deel}.
der grootste gloei-
Waarom moeten
Nederlandsch
Nederlandsche
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
BEVORDERING
NATIONALE INDUSTRIE.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar k 5 Cent.
//Ongeveer zoo ziet het er uit|”
r JA
«Danger” in een
luchtaanval op Enge-
iets bleek niet geheel
een Spaansche
wanneer hij in dezen
een ontknooping met
F
Theedrinksters, die KLEIN’S
THEE van 20 ct. per ons, 25
ct. per vierdel, nog niet hebben
gedronken, noodigen we uit
deze Thee eens te probeeren;
ze is mooi grof, zonder stof,
schenkt goudgeel, heeft een
volle, geurige smaak en is zeer
waterhoudend.
THEEHANDEL
Voor weerverkoopers verkrijgbaar
Te Bolswakd bij Wed. J. J. LEMSTRA.
Makkum bij W. v. d. GOOT.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Censuur streek. Een der Weensche bla
den wenschte dezer dagen kritiek te oefenen
op een der ministers; na een scherp betoog,
stelde het de vraag: Z/Hoe moet het er wel
in de hersens van zoo iemand uitzien?”
De censor had echter geen vrede met den
politieken aanval, en gelastte, dat een gedeelte
van het artikel zou worden geschrapt;
doch ging daarbij wat slordig te werk, zoodat
in de krant het artikel tegen den minister
met dit slot verscheen
z/Wij zijn geen afbrekers van iemands ver
diensten. Doch een kenner yan hetgeen hier
achter de schermen geschiedt, moet zich zelf
toch de vraag stellenHoe moet het er wel
in de hersens van zoo iemand uitzien
Welnu, wij zullen het u eens zeggen
De hoop, dat er veel bewijzen van in
stemming zouden komen met het ingezonden
artikel, dat laatstondergeteekende plaatste in
de Haagsche bladen van 9 Januari j.l. en dat
enkele andere bladen zoo beleefd zijn geweest
over te nemen, waarvoor bij dezen onzen
hartelijken dank, is wel verwezenlijkt. Bijna
duizend scbriftelijke bewijzen van instemming
mochten wij ontvangen.
Wij mogen dus veronderstellen, dat het
denkbeeld bij een groot deel onzer land-
genooten in goede aarde is gevallen.
Moge de Nederlandsche Bond tot bevor
dering van de Nationale Industrie met de
zelfde ingenomenheid worden begroet, dan
twijfelen wij niet of die Bond zal een zegen
worden voor ons land.
Ziehier in korte trekken, hoe wij ons
stellen, dat deze Bond zal werken.
De leden verbinden zich om bij voorkeur
Nederlandsche waren te koopen en geene
buitenlandsche, tenzij de buitenlandsche beter
of goedkooper mochten zijn, en hnnne waren
bij voorkeur te koopen bij leveranciers, die
de bevordering van Nationale Industrie voor
staan. De Bond geeft een blad uit, waarin
Nederlandsche waren worden aangekondigd en
waarin zooveel mogelijk zal worden gewaakt
van vertrouwen in handels-
van Nationale
bloeien en
verheid.
Nog eens, bevorder de Nederlandsche nij
verheid in die gevallen, waarin zij aan ge
zonde concurrentie het hoofd kan bieden.
Het is ons aller belang, dat de Nederland
sche Staat tot grooter bloei komt, het is ons
aller plicht, daartoe mede te werken!
Hen, die ons streven willen steunen noodi
gen wij uit om op Woensdag 31 Maarte.k.
des namiddags te half vier tegenwoordig te
zijn in de zaal van het gebouw Diligentia
aan het Lange Voorhout nummer 5 te
's-Gravenhage en die verhinderd mochten zijn
daar te komen en tot lid van de Vereeniging
willen toetreden daarvan bericht te zenden
aan den laatst ondergeteekende, met nauw
keurige opgave van naam en adres.
Concept-statuten zijn tegen inzending
0 cents aan postzegels verkrijgbaar.
Mr. S. J. Hogerzeil.
Dr. W. C. A. baron v. Vredenburch.
A. ten Bosch N.J.-zoon.
Jhr. W. Witsen Elias,
Jhr. O. W. F. O. van Lidth de Jeude.
Jan Pieterz. Coenstr. No. 7.
te ’s-Gravenhage.
tegen misbruik
zaken.
De leden betalen eene jaarlijksche contri
butie en ontvangen het bondsblad.
De winkeliers, leden van den Bond, moeten
vóór aan hun winkel een plaatje bevestigen,
waarop u Bevordering van de Nederlandsche
Nijverheid”, en de leden particulieren kunnen
desverkiezende ook een plaatje aan hun huis
bevestigen tegen betaling der kosten daarvan.
De fabrikanten treden als leden-begun-
stigers of als leden-donateurs tot den Bond
toe. Het bedrag, door hen jaarlijks te betalen,
zoude men afhankelijk kunnen stellen van het
aantal werklieden, aan hun fabriek verbonden.
De Bond heeft een centraal bestuur en
afdeelingsbesturen. Aan den Bond kan ver
bonden worden een Bureau van onderzoek,
hetwelk inlichtingen verstrekt voor nieuw op
te richten zaken. Een Bureau van onderzoek,
niet gebaseerd op eigen belang, doch alleen
en bij uitsluiting het algemeen Nederlandsch
belang beoogende. Dit Bureau van onderzoek,
geraadpleegd bij de oprichting van nieuwe
fabrieken of handelszaken, moet voorlichting
geven en, in geval de zaak vertrouwen ver
dient, behulpzaam zijn in het verkrijgen van
zooveel mogelijk sympathie.
Natuurlijk is het niet doenlijk, dat het
bureau van alle handels- en fabriekszaken op
de hoogte is, doch samengesteld uit bekwame
zakenmannen, ingenieurs en accountants, zoude
men zich door speciale vakmannen en in de
eerste plaats door de belanghebbenden kunnen
doen voorlichten.
Hiermede hebben wij in korte trekken het
doel en de werking aangegeven van den Bond,
dien wij zouden wenschen op te richten. Wij
achten het oogenblik thans gunstig om een
beroep te doen op de vaderlandsliefde onzer
landgenooten 1
Nederland heeft een groot deel van zijn
geld ter beschikking van de Amerikaansche
nijverheid gesteld.
Uit de natuur.
Als een bijzonderheid wordt uit Hengelo
(G.) aan de Zuiph. Ct. gemeld, dat onder een
afdak op het erf van den bakker Demming
een roodborstje zit te broeden op 3 eitjes.
Scherp toezicht aan de grens.
Men meldt uit Oldenzaal aan ’t N v. d. D.
Door het overtreden van het verbod van
uitvoer van verschillende artikelen, wordt de
controle op dien uitvoer op de grensstations
door de douane steeds scherper.
Alle wagens voor Duitschland, welke hier
niet onder rijksversluiting aankomen en die
dus op het station van afzending niet onder
toezicht der douane zijn geladen, worden nu
uit de treinen gerangeerd soms 20 wagens
uit één trein en daarna grondig gevisiteerd.
Als gevolg van die visitatie ondervindt het
vervoer groote vertraging, doch heeft ook de
hoedanigheid der goederen in sommige ge
vallen veel te lijden.
Waggonladingen groenten, o a. kool, worden
geheel gelost en daarna weder geladen, welke
bezigheden in de open lucht bij weer en wind
moeten geschieden.
Visch, die met groote hoeveelheden per
waggonlading naar Duitschland wordt door
gezonden en soms voor een waarde van f 380
per waggon wordt genoteerd, komt gestort,
dus los in den waggon hier aan, wordt met
de ballastschop omgewerkt om na te gaan of
het verbod van uitvoer wordt overtreden.
Door zulk een behandeling vermindert de
waarde uiteraard aanzienlijk.
De visch, die in een 10-tal waggons tegelijk
hier aankomt, is voornamelijk bestemd voor
Geestemünde, Altona, Hamburg en andere
Nederland ondersteunt thans den Ameri-
kaanschen en den Canadeeschen landbouw,
door reusachtige bedragen te beleggen in
pandbrieven.
Dat geld is niet verloren, maar de industrie
en landbouw in Nederland en de Neder
landsche koloniën zouden met die gelden
kunnen worden bevoordeeld.
Het kapitaal van de Koninklijke Neder
landsche Maatschappij tot exploitatie van
petroleumbronnen in Nederlandsch-Indië is
voor een groot deel in buitenlandsche handen
en vele ondernemingen in onze zoo enorm
rijke koloniën worden met Engelsch en
Duitsch geld geëxploiteerd.
De Rotterdamsche Tramwegmaatschappij
is eene Belgische onderneming.
Is het noodig, heeft het eenig nut, buiten
landsche brandkasten en zekerheidssloten te
koopen, terwijl de Nederlandsche een graad
van volmaaktheid hebben bereikt, die zeker
niet overtroffen wordt in het buitenland
Onze drukpersen komen bijna zonder uit
zondering uit het buitenland.
In het vorige artikel werd gewezen op de
Nederlandsche lucifers, die zeker wel met die
uit het buitenland kunnen wedijveren.
Vraagt in een winkel naar zeep en tien
tegen een, dat men u buitenlandsche zeep
verkoopt, wanneer ge niet uw verlangen naar
Nederlandsch fabrikaat te kennen geeft. Toch
kunnen onze Nederlandsche zeepfabrikanten
zonder eenigen twijfel met die van
’s lands wedijveren.
Nederland heeft een
lampfabrieken ter wereld,
de lamphouders voor de gloeilampen uit het
buitenland worden betrokken
Zaagt ge ooit een speld van
maaksel of een naald uit een
fabriek afkomstig?
Ze zijn er niet, ze worden in Nederland
niet gemaakt, en veel meer artikelen nog
zouden zeer goed in Nederland kunnen wor
den vervaardigd en zelfs in Nederland ruim
voldoenden afzet vinden, mits maar gebroken
worde met het vooroordeel, om de voorkeur
te geven aan van buiten ’s lands ingevoerde
goederen.
De heer Bouvy te Dordrecht schrijft in
het Algemeen R ederlandsch Advertentieblad,
o.m.«In dezen tijd is het ongetwijfeld
//geboden, het geld niet naar het buitenland
«te zenden als men het bier zelf kan be
houden. Onze eigen nijverheid heeft steeds
z/groote energie noodig gehad, om tegen het
«buitenland te kunnen concurreeren. Zij
«heeft steeds den steun ontbeerd van haar
«landgenooten. Zij heeft moeten vechten
«tegen het vooroordeel, dat wat in Neder
land gemaakt werd minderwaardig was.
«Het zijn juist de fabrikanten geweest die...
«enz.
«Doch nu die nijverheid is aangewezen op
«haar eigen land, nu haar werklieden werk
«noodig hebben en anders komen ten laste
«der liefdadigheid, nu is het o.i. ieders plicht,
«alvorens zijne bestellingen te doen, zich te
«vergewissen, of hij werk krijgt uit eigen
«nijverheid. Krachtige ontwikkeling onzer
«Nijverheid zal daarvan het gevolg zijn”.
De Nederlandsche Nijverheid verkeert in
een redelijk bloeiendeu toestand, maar die
toestand zoude veel beter kunnen zijn, zoo
de zucht naar buitenlandsche artikelen niet
bij velen op den voorgrond trad. Hierin
verbetering te brengen is het doel, dat wij
beoogen met de oprichting van den Bond tot
bevordering der Nationale Nijverheid en van
veel hulp zal ons daarbij zijn de opneming
in ons tijdschrift van wat er in Nederland
vervaardigd wordt.
Laat ons hopen, dat die lijst door onzen
Bond grooter moge worden en dat het niet
lang meer zal duren, dat alle benoodigdheden
voor ons leger en onze vloot in ons land
zullen kunnen worden vervaardigd. Wij ver
wijzen hier naar een zeer belangrijk artikel
van een oud-zeeofficier in het Januari-nummer
van het maandblad der vereeniging «Onze
«Vloot”, hetwelk eindigt met de woorden
«Kan onze industrie zich eenmaal geheel
«inrichten op ’t bijzonder werk, dat een zee-
«macht eischt, kan onze vloot eenmaal geheel
«bestaan door wat de eigen industrie, die zij
«geroepen is te beschermen, voor haar arbeidt,
«eerst dan zal ons land in eendrachtig samen-
«werken in waarheid onafhankelijk zijn”.
Een ieder, wien het belang van zijn land
ter harte gaat, zal dien Bond steunen;
iedereen, niet alleen de ingezetenen van ons
land, maar vooral ook de rechtspersonen en
dan in de allereerste plaats de Staat der
Nederlanden, de provinciën, de gemeenten,
de groote stoomvaart- en spoorwegmaatschap
pijen enz. enz. Dat allen doordrongen mogen
zijn van het denkbeeld, dat door de Neder
landsche nijverheid te bevorderen zij hun
eigen belang dienen, en daarom in al die ge
vallen, waarin de Nederlandsche Nijverheid
wedijveren kan met de buitenlandsche, de
voorkeur geven aan goederen van eigen bodem.
By God what a country, to make every
inch of it to an exemple of commonwealth,
zeide een Amerikaan, van ons land sprekende.
En het is waar, Nederiand is van nature
een rijk land; rijk door zijn prachtige havens,
rijk door zijn zoo bij uitstek bevaarbare ri
vieren, door zijn talrijke vaarten en kanalen,
rijk door zijn vruchtbaren bodem, rijk door
den grooten voorraad brandstoffen, die de
bodem oplevert, want behalve steenkolen is
de onnoemelijk groote voorraad turf, zoo bij
uitstek geschikt tot het drijven van fabrieken
door de turf vergassing, een rijkdom, dien onze
bodem oplevert, welken men in honderden
millioenen moet schatten. Honderd vijftig
duizend Hectaren laagveen en dertig duizend
Hectaren hoogveen!
Op grond van het hierbovenstaande koes
teren wij de hoop, dat binnen korten tijd
tot stand zal komen: de Bond tot bevordering
nijverheid, dat die Bond zal
door hem de Nederlandsche nij-
havenplaatsen en wordt van daar naar het
Duitsche binnenland doorgezonden.
De «Onder de Streep” schrijver van
Alg. H. schrijft:
Oorlogs-novellen, die wij niet lezen.
Door de Duitsche vertaling van een Spaan-
schen oorlogs-roman van Domingo Cirici
Ventallo, getiteld «Kitchener’s geheim”, ver
nemen we ook het een en ander over het
relletje, dat in Spanje heeft plaats gehad,
naar aanleiding van dit boek.
Stellig is het een pro-Duitsch boek,
anders had de Duitsche vertaler Georg Spandau
de moeite der vertaling niet op zich genomen;
ook is de strekking bepaald anti-Engelsch,
anders had het Lissabonsche blad O Mundo
niet zulk een felle campagne tegen den schrijver
begonnen, hem van perversiteit en onzijdig-
heids-aanranding beschuldigend!
Uit hetgeen wij van deze Spaansche novelle
vernemen, blijkt wel, dat het een zeer fan
tastisch boek moet zijn, gebouwd echter op
de werkelijkheid van dezen oorlog. De hoofd
persoon is, zooals de titel aangeeft, niemand
anders dan de Engelsche minister van oorlog
Lord Kitchener. Hij speelt een dramatische
rol, aangezien hij de bewaarder is van een
nationaal geheim, dat hem in staat stelt, den
eind-aanval door Duitschland, zoowel door de
lucht, als over en onder water, als te land,
met één slag te vernietigen, met inbegrip
van den Duitschen generalen staf, zelfs met
den Duitschen Keizer incluis.
Er is echter een vrouw in het spel, die
den dood wil wreken van haar echtgenoot,
die op het slagveld viel; zij stelt er Kitchener
verantwoordelijk voor, en steekt den Engel-
schen opperbevelhebber een dolk in het hart.
Zoo kan het uitroeiïngs-plan niet volvoerd
worden.
Verder nog, de Duitsche Keizer wordt
op de hoogte gesteld van het schrikkelijke
geheim; zijn Duitsche ingenieurs zijn evenwel
knap genoeg, om een uitvinding te doen,
welke de helsche werking van het plan verijdelt.
En zoo voort, en zoo voort.
Het geheimzinnige, infernale uitdenksel
vormt het hoofd-motief van het boek. En
het is wel eens merkwaardig, kennis te nemen
welk helsch werktuig door den Spaanschen
schrijver bedacht werd.
Het is een toestel, dat door middel van
Hertz’sche golven binnen een cirkel van 200
kilometer alle springstoffen doet ontploffen;
het gevolg hiervan zou echter zijn, dat niet
slechts alle Duitsche aanvalsmiddelen vernietigd
werden, maar dat tegelijk ook alle Engelsche
depóts met exploisieven in de lucht zouden
vliegen. Vandaar natuurlijk de aarzeling van
Kitchener, om het nood-middel toe te passen
anders dan bij uiterste noodzaak. En vandaar
de spanning door het geheele boek?
Ik moet hierbij opmerken, dat dit schrij-
versbedenksel niet geheel uit de lucht gegrepen
is. Indertijd werd bericht, dat een Italiaansche
geleerde proeven nam met Hertz-sche golven,
welke in een grooten omtrek om het centrale
punt van ontsteking kruithuizen, ammunitie-
wagens, zelfs de patronen van de soldaten tot
zelf-ontploffing zouden kunnen doen geraken.
Canon Doyle heeft reeds vóór het uitbreken
van den oorlog den roman
Duitschen onderzee- en
land beschreven en zoo
onmogelijk; wellicht voorspelt
schrijver mogelijkheden,
afschuwelijken oorlog i
Hertz-sche golven voorziet.
Bolswardsche Courant,
II
Iluiil
VAN
I
i
