Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
w
I
ti
5
1915.
No. 20.
54ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
J|g
I
r
Donderdag 11 Maart.
De ware neutraliteit.
BINNENLAND.
B
VOOR
A fzonderlijke
de strandtrap
waren er heel
bij de Diiitsche
terugkomt op de
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
zoo naarstig naar
gisteren geen
was.
van den heer Els-
een stukje, maar dat bewaarde
Zandpoort medegedeeld, dat men in
van den middag een mijn zou laten
om welke reden het publiek werd
en ramen open te zetten
In de Geldersche grensplaatsen komen
in de laatste dagen ijverige Duitschers de
bewoners bezoeken om Duitsch goudgeld op
te koopen, hetwelk naar hun zeggen binnen*
kort veel van zijn waarde zal verliezen.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad ie telefonisch aangesloten onder No. 4.
Drachten, 8 Maart. Men vermoedt, dat
v. D., voor ruim 2 maanden vermist en wiens
lijk te Franeker werd gevonden, beroofd, ver
wond en toen in het water geworpen is. Aan
den hals constateerde men een snedein
verband met de ledige beurs en het spoorloos
verdwijnen van vier door hem te verkoopen
varkens, geeft aanleiding tot kwade vermoedens.
Nog wordt gemeld, dat, terwijl de oppasser
anders steeds verneemt, dat er varkens worden
weggehaald, hij nu niets vernam, zoodat men
waarschijnlijk de dieren den bek heeft dicht
geknepen, toen ze heimelijk werden wegge
haald. Zooals gezegd, dat zijn vermoedens;
het bewijs moet nog geleverd worden.
Hepk. Nwbl. v. Fr.
De mijn, die Zaterdagmorgen onder
Roptazijl aanspoelde, is Zondagmorgen in alle
stilte onschadelijk gemaakt.
Ondanks het vroege uur
wat nieuwsgierigen aanwezig, die de hande
lingen van de officieren en onderofficieren van
den torpedodienst gade sloegen. Wie op een
oorverdoovenden slag gerekend had, zooals te
Dijksterburen, kwam bedrogen uit.
Door een zwakke lading ontplofbare stof
werd de mijn gescheurd en daarna de gevaar
lijke lading verwijderd. Toen dit gebeurd
was, werd de „schrik der zeeën” den dijk
afgerold en in een schuurtje opgeborgen.
De neuzen van de talrijke toeschouwers
waren even lang als koud.
van den Zondag gingen nog
om de mijn
was gisteren bezig de schade op
te nemen, die de mijn vóór het Kurhaus
veroorzaakt had. De tweede, die ten Zuiden
van het Groot Badhuis lag, werd ook Zondag
avond nog tot ontploffing gebracht. Daarbij
werd geen schade aangericht.
Van de in den grond geslagen gaten was
gisterochtend niemendal meer te zien. De
vloed van den nacht had ze weggevaagd.
Een stuk van de eerste mijn is terecht
gekomen op het dak van het station der
H. IJ. 8., op een afstand dus van ongeveer
2000 meter.
Het publiek had Zondag
stukken gezocht, dat er
splintertje meer te vinden
Ja, de huisbewaarster
bacher had nog
zij liever zelf.
Wij begrijpen dat.
De Zandvoorters hopen nu maar van verdere
aanspoeling van mijnen verschoond te blijven.
HHÜBHI
Geen ruit stuk,
spiegelruiten, en
soliditeit van den bouw soms
Maar dat kan haast niet, want de wèl
solide gebouwde villa van den heer Elsbacher
om den hoek van de boulevard de Favauge,
waar alle voorzorgen minutieus waren geno
men, waar alle ramen en alle deuren waren
opengezet, heeft het, niettegenstaande dit,
danig moeten ontgelden.
De openstaande spiegelruiten aan de Noord
zijde liggen in puin, openstaande deuren zijn
uit hun hengsels gerukt, plafonds gescheurd
en met stukken naar beneden gestort, spie
gels van den wand gerukt en in sommige
muren vertoonen zich scheuren.
De huisbewaarster, die eerst plan had in
huis te blijven tijdens de mijnontsteking, prees
zich gelukkig dit niet te hebben gedaan.
Zij liet ons zien, hoe bijv, de luchtdruk
huis had gehouden juist in haar apartement
hoe glazen en kopjes stuk lagen en zij wee
klaagde over een mooi, beschilderd binnen
raam, dat het ook had moeten ontgelden.
Hoe grillig de luchtdruk is te werk gegaan
viel waar te nemen. Ruiten, ’n halve c.M.
dik, aan stukken en brokken en in een glazen
serre, met ramen van heel gewoon glas, geen
barstje.
De politie
nemen,
Men maakt zich in de Duitsche pers op
het oogenblik zeer druk over de houding die
„De ware Neutraliteit” aan Amerika zou
voorschrijven in den handelsoorlog ter zee
tusschen Duitschland en Engeland.
De uitdrukking „ware neutraliteit” is er
een van Duitsch maaksel, zooals zoo veel
termen gedurende dezen oorlog door Duitschers
uitgevonden, die moet dienen om een speciaal
Duitsche zienswijze te propageeren.
Men v^t dit zóó op, dat de neutrale staten
grootelijks onrecht doen door een neutraliteit
te betrachten, welke geen rekening houdt met
de dringende economische en nationale be
hoeften van Duitschland.
De Frankfurter Zeitung eischt dit recht voor
Duitschland op met de volgende woorden:
Duitschland strijdt om zijn bestaan en nie
mand mag zich er over verwonderen, dat het
dezen strijd voert met een niets ontziende
hardvochtigheid, opdat de eindzege aan Duitsche
zijde zal zijn.
Met andere woorden zoo merkt de West
minster Gazette naar aanleiding van deze oratio
pro domo der Frankfurter op het is voor
Duitschland noodzakelijk den strijd te winnen,
en of de internationale wetten al met deze
noodzakelijkheid in strijd komen, zooveel te
erger dan voor die internationale wetten.
Het Engelsche blad acht het daarom nutte
loos, uitgaande van dit al-Duitsche axioma,
met de Duitsche Regeering te disputeeren en
heel nuchter maakt het de opmerking, dat ’t
even noodig is voor den cholera-bacil zich
„met niets ontziende hardvochtigheid” uit te
breiden.
Eigenaardig is het, dat men
rechtsopvattingen altijd weer
oude kwestie, dje zich dadelijk bij het begin
van den oorlog, toen de Duitsche Regeering
het noodig achtte „met niets ontziende hard
vochtigheid” de neutraliteit van België te
schenden, omdat zij dit niet als de ware neutra
liteit beschouwde, dus niet als de neutraliteit
van een land, dat diep doordrongen is van
de noodzakelijkheid eener machtsuitbreiding
voor Duitschland, alsof een onafhankelijke
levensvatbare staat ooit van de machtsuit
breiding van een anderen staat dan van zich
zelf of zijn bondgenoot doordrongen zou kunnen
zijn
Evenals men in Duitschland, na de schending
der Belgische neutraliteit, er openlijk voor
uitkwam, dat men hier macht boven recht
bad doen gelden, zoo geeft men thans grif
toe, dat het torpedeeren van noncombattante-,
zelfs van neutrale schepen onwettig is.
Maar voegt men er onmiddellijk aan
toe Duitschland moet echter dezen strijd
winnen en om dat doel te bereiken zijn alle
middelen dienstig. Ook de Duitsche opvatting
omtrent de „ware neutraliteit” is voor dat
doel geschapen en welk een belangrijke rol
zij in den huidigen zee-oorlog speelt, bewijst
wel de tweede nota van Duitschland aan
Amerika. Daarin wordt gezegd, dat een van
de voornaamste redenen, waarom Duitschland
oorlogsmaatregelen neemt tegen de neutrale
schepen, is, dat de Vereenigde Staten niet
beletten, dat contrabande uit Amerika naar
Engeland wordt uitgevoerd en dat de „blok
kade” wordt afgekondigd om de Engelschen
te beletten munitie en levensmiddelen te ont
vangen van de neutrale staten. Deze redeneering
is in zooverre wettelijk juist, dat een oorlog
voerende mogendheid ’t recht heeft een blok
kade af te kondigen om den toevoer aan het
vijandelijk land af te snijden. Maar onwettig
is het, wanneer een land die blokkade niet
effectief kan doen zijn en b.v. door middel van
onderzeeërs of drijvende mijnen de neutrale
schepen tracht te dwingen het z.g. „geblok
keerde” gebied te vermijden. Of men zich nu
al beroept op het feit, dat een neutrale regeering
niet zelf de contrabande handel tegengaat, dht
verandert de kwestie niet, immers zooals de
Amerikaanscbe Staatssecretaris, Bryan, te
recht heeft opgemerkt, er bestaat geen enkele
internationale wet, die de regeeringen der
neutrale staten dwingt dien handel tegen te
gaan dat is ’t werk der oorlogvoerenden zelf.
Dat Engeland zoo noodig alle neutrale
schepen kan aanhouden en opbrengen als zij
contrabande bevatten, terwijl Duitschland dit
wettige middel niet kan toepassen, vloeit voort
uit het verschil tusschen de sterkte der Britsche
en Duitsche vloot. Door een gewoon neutraal
denkend inensch is het dan ook niet meer
In den loop
vele wandelaars dien kant uit
te zien, die er niet meer was.
N. Harl. Ct.
De Standaard en de oorlog.
Van de hand van dominee H. Koffyberg
is bij den uitgever W. ten Have te Amster
dam verschenen een „open brief aan de anti
revolutionaire partij over de oorlogsbeschou-
wing van De Standaard.
In zijn inleiding zegt de schrijver na lan
gen inwendigen strijd drie vragen te moeten
stellen in zake de SfawrZaar^-leiding der
laatste maanden
le. of die wel tegen beginsel verdoe
zeling genoegzaam op haar hoede was
2e. of die wel tegen éénzijdige op
vatting van sommige Schriftuurplaatsen
voldoende bedacht was?
en 3e. of die wel het hare er toe bij
droeg de beteekenis der kleine volken
in 't algemeen, en van Nederland in
het bijzonder, in de Christelijke volke
renfamilie van Europa geestelijk te helpen
versterken.
De schrijver meent dat de „leiding” van
De Standaard niet kan strekken tot verster
king van den „eerbied voor tractaten”, tot
versterking van den „redelijken grondslag
voor de internationale betrekkingen” en tot
versterking van het „recht” en „bestaansrecht
der kleine natiën”, waarvan Ons Program
getuigt.
Dextrine naar Duitschland.
Men meldt uit Delfzijl aan de Tel.-.
Nu aardappelmeel van hier niet meer te
bekomen is, betrekt men in Duitschland
van de Groninger fabrieken dextrine van
aardappelmeel. Naar men voor stellig verze
kert, bakt men daar in Duitschland ook al
brood van. ’t Zou zelfs beter zijn dan van
aardappelmeel, dat te los is.
Hier zijn bereids twee schepen met dextrine,
bestemd voor Emden, aangekomen.
Men schrijft uit de mijnstreek aan de
Limb. Koerier:
Menigeen zal voorzeker de ministerieele
verklaring van voor ettelijke weken, als zou
er voorloopig nog geen urgente reden bestaan,
een uitvoerverbod op alle vee en vleesch in ’t
leven te roepen, uitermate bevreemd hebben.
Vooral de arbeidende klassen hier in deze bij
uitstek dure streken zijn er in de hoogste
mate door teleurgesteld.
Iedereen, buiten de exportslachterijen na
tuurlijk, acht een verbod tot beperking van
den uitvoer van vleesch hoogstnoodzakelijk,
vooral de kleine middenstander en de arbeider.
Dagelijks kunnen we in de nieuwsbladen nog
lezen van een „bagatel” van minstens 2 tot
300 waggons, ieder van rond de tienduizend
kilo varkensvleesch, welke wekelijks via Vlis-
singen naar Engeland uitgaan, de overige
grenzen buiten rekening gelaten.
En hier, aan onze eigen haard
Hoe kan op deze wijze vleesch, toch vol
strekt geen luxe-artikel voor den hardzwoe-
genden arbeider van den tegenwoordigen tijd,
in ’t bereik dier kleine lui blijven We weten
toch, dat het gewone varkensvleesch thans
per 1/2 kilo hier reeds 65 cents staat.
Dusdanige beklemmende prijsstijging zou
wel spoedig van den minder bedeelde een ge
dwongen vegetariër maken.
Hel laten springen van een mijn.
Zaterdagmiddag werd nagenoeg allen inwo
ners van
den loop
springen,
aangeraden deuren
vanwege de trilling.
Natuurlijk hadden velen zich naar het strand
begeven om van uit de verte het schouwspel
gade te slaan. Ruim 2000 menschen trotseer
den het gure weder; doch ze werden voor
hun moeite beloond.
De ontploffing werd, naar de Opr. H. Cl.
meedeelt, als volgt teweeg gebracht;
dan billijk, dat, terwijl Duitschland met zijn
enorm landleger ongeveer heel Europa in be
dwang kan houden, Engeland, dat al zijn
krachten steeds op zijn vloot heeft geconcen
treerd, ter wille van het Europeesch evenwicht,
nu ook zal kunnen profiteeren van de voor-
deelen, die zulk een overmachtige vloot biedt
om te beletten, dat Duitschland met zijn over
machtig leger aan Europa de wet zou stellen.
Voor de Duitschers, met bun opvatting van
de „ware” neutraliteit, gaat deze redeneering
echter niet op, daar die zóó redeneert, immers
geen blijk geeft doordrongen te zijn van de
absolute noodzakelijkheid, dat deze oorlog
door Duitschland wordt gewonnen.
Luxemburg is voor de Duitschers het toon
beeld van deze ware neutraliteit, België dat
der schijnbare. Luxemburg wordt door Duitsch
land dan ook aan alle neutrale staten als een
soort van toonbeeld van deugdzaamheid voor
gehouden, België als een afschrikwekkend
voorbeeld: Luxemburg werd beloond, België
gestraft.
De conclusies te trekken wordt daarbij aan
de desbetreffende neutrale landen gelaten, die
nog niet voor de verschrikkelijke keuze
tusschen ware en schijnbare neutraliteit zijn
gesteld.
Dat Amerika er echter anders over denkt,
bewijst wel de verklaring van Bryan, waarin
gezegd wordt, dat het een on-neutrale, partij
dige daad zou zijn, indien Amerika de door
Duitschland verlangde politiek (die van de z.g.
ware neutraliteit) zou volgen.
Dat de Duitsche pers echter weinig over
deze, volgens haar onware neutraliteit van
Amerika gesticht is, spreekt van zelf.
Zoo klaagt blijv. de correspondent van het
Berl. Tagebl. te Washington steen en been
over de houding der Amerikaansche Regeering
inzake de neutraliteit. Hij wijst er o. a. op,
dat president Wilson, toen men hem eenigen
tijd geleden verzocht een redevoering te hou
den ter gelegenheid van de onthulling van
een standbeeld voor een der helden van den
Amerikaanschen vrijheidsoorlog, dit verzoek
afwees, omdat een dergelijke toespraak onder
de tegenwoordige omstandigheden verkeerd
zou worden uitgelegd en de Amerikaansche
regeering daardoor aan bedenkingen onder
hevig zou worden.
Wij, Nederlanders, die onder een angst
vallig neutrale Regeering leven, weten, dat
de handhaving der gewone neutraliteit hierin
bestaat, dat bepaalde handelingen, die een der
oorlogvoerende partijen zouden kunnen kwetsen
of benadeelen, worden nagelaten of verboden.
Het nalaten van het uitspreken eener rede
voering, die bij een der oorlogvoerende mogend
heden ongewenschte gevoelens zoude kunnen
opwekken, valt dan ook voor een gewoon-
neutraal denkend mensch zeer zeker onder
de genoemde rubrieken. Van Duitsch stand
punt echter, uitgaande van het beginsel van
ware neutraliteit, kan echter ook het nalaten
van een lofrede op een anti-Engelsche
nationale figuur een schromelijk vergrijp
tegen de voorschriften der neutraliteit zijn.
Luxemburg, dat onvoorbereid werd over
vallen, zag zich wel gedwongen de Duitsche
opvatting omtrent neutraliteit te huldigen.
België, ofschoon ook overrompeld, verwaardig
de zich niet in een dergelijke neutraliteit te
berusten: hoe kan Duitschland zoo iets dan
van een machtig rijk als Amerika verwachten
Op die gronden moeten alle onderhandelingen
tusschen deze beide staten wel schipbreuk
lijden! De N. Crt.
Twee pakjes dynamiet naast het monster,
een lont er aan, een ontsteking en... tot twee
maal toe niemendal.
En als er dan niets gebeurde, wachtten de
torpedisten even, kropen dan op den buik
naar het gevaarlijke ding toe, legden weer
dynamiet en verbonden weer de lont en bij
de derde maal steeg eerst een zwarte zuil op,
daaruit ontwikkelde zich een reuzenvuurslang
en toen volgde, of beter, hoorden de nieuws
gierigen pas de ontploffing, want die had
natuurlijk al plaats gehad toen zij de rook
zuil zagen.
Na de ontploffing werd de afzetting opge
heven en kon het publiek zien wat er gebeurd
was, ook aan de huizen.
Het dak van het Kurhaus ziet er uit of
een reuzenslang in allerlei richtingen onder
de pannen heeft gekropen. Al de pannen
liggen schots en scheef en ook het dak zelf
is ontzet.
De houten afschutting van
is aan eene zijde totaal geschroeid.
Uit de monumentale lantaarns op het terras
zijn de glazen geslagen, een stuk hek op het
terras is totaal weggeslagen, een groot aantal
opengezette ramen liggen aan gruis, goten
zijn ontzet en van een buffet en van de
raamsponningen zijn overal splinters geslagen.
Het Hotel Ocean heeft het ook leelijk te
verduren gehad. Bovenruiten vooral zijn
daar vernield, doch ook beneden gingen er
veel stuk en van een naast-liggend pension
is het hek op het plat bij de tweede verdie
ping heelemaal ingedrukt.
In de Passage ja, om daarvan de
ravage te beschrijven, is bijna onmogelijk.
Daar liggen heele huizen totaal open voor
den wind, die er vrij binnenspelen heeft,
want geen ruit bleef er heel. Het behang
heeft het nu reeds te pakken en de losge
rukte deuren staan onheilspellend te slingeren.
Eigenaardig wel, dat bij al die verwoesting
aniere huizen staan, die niets geleden hebben.
Maar het zijn ook
geen deur ontzet. Zou de
Bolswardsche Courant,
.W
