lieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
W
I
No. 24.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
54ste Jaargang.
1915.
Donderdag 25 Maart.
Vaderlandsliefde.
BINNENLAND.
r
L
VOOR
afzonderlijke
een
Fr.
I
Hoe
voor
van
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a Cent.
de onderaardsche
gered. Aan Belgische
vat geplaatst om de petroleum
Hollandsche zijde in de buis werd
nu weer
op luiden toon het
van den beduusden
aan en beklom plecht-
ADVERTENTIEPRIJS17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
om elf
men nu
aan
een voor-
van langer dan een vol
van den toestand zal zijn
de sneeuwbuien, waar de
maar daarnaast zeker
i samenwerking op het
zij, die geen leden van den Ned. Bakkers-
bond zijn) als lid der Vereeniging toetreden
en stort f 100 in het Waarborgfonds.
Alg. H.
Twee kinderen verdronken.
Gisternamiddag waren eenige kinderen, jon
gens en meisjes, aan het verstoppertje spelen
op den Boezemsingel te Rotterdam. Twee
meisjes en een jongen maakten elkander op
merkzaam op het gebouw van het oostelijk
stoomgemaal. Zij liepen het openstaande hek
binnen en vervolgens het gebouw rond, waar
zij door een deur het stoomgemaal binnengin
gen. De duisternis, die er binnen heerschte,
en hun onbekendheid met de inrichting, wa
ren oorzaak, dat zij alle drie in een bassin
liepen, dat onder het geheele gebouw door
loopt en met water en modder gevuld is.
Op het hulpgeroep van een der meisjes, welk
kind zich wist vast te grijpen, zijn burgers
toegeschoten, die haar er uitgehaald hebben.
Toen men daarop vernam, dat er nog twee
kinderen in lagen, heeft men het bassin af
gezocht, doch slechts de lijkjes boven kunnen
brengen.
te brengen in oefening voor den oorlog, in
het spelen met geweer of kanon; en daarbij,
daartoe zou hij de vereischte lichaamsveer-
kracht missen. Ook weten die menschen al te
goed, dat er buiten hen duizenden anderen
zijn, die tijd genoeg weten te vinden, zonder
aan zaken, zonder aan vrouw, zonder aan
kroost of aan wien ook, maar het minste of
het geringste te kort te doen. Om te eindigen
zij het ons toegestaan te zeggen, dat er ook
nog al een tamelijk groote dosis van moed en
wilskracht vereiscbt wordt om met vrouw en
kinderen den barren strijd te doorworstelen,
welke door den toestand overal ontsponnen is
en waarvan de gevolgen zwaar wegen op onze
geheele bevolking en vooral op den midden
stand en den kleinhandel.
Dat toch de protagonisten van het ontwerp
der wapenoefeningen mogen begrijpen, dat ’t
altoos regel blijft, dat niemand zijne meening
of zijne opvatting aan anderen mag opdringen
onder de bedreiging, dat zij, die van meening
met hen verschillen, of zich op een ander
standpunt wenschen te plaatsen, zouden door
gaan voor lafaards en vaderlandsloozen; zoo
het hun inderdaad ernst is met hunne liefde
voor den geboortegrond, dat zij zelf dan be
ginnen met die oefeningen en niet vergeten,
dat er ongetwijfeld meer dan één weg openstaat
om een voldoende aantal vrijwillige landstormers
bijeen te trommelen, die èn over tijd beschikken
èn lust voelen voor ’t soldaatje spelen.
De Nieuwe Courant schrijft:
In ons vrije land is de liefde tot den ge
boortegrond diep ingeworteld en zal ook nooit
bij ons volk uitgeroeid kunnen worden. Het
innige gevoel voor eigen haard, voor eigen
taal, geschiedenis, kunst, wetenschap en vooral
de grenzelooze eerbied en toewijding aan ons
aloude Vorstenhuis, is zoo hecht, zoo innig
verbonden aan ons Nationaal bestaan, dat
geen geweld, geene macht het ooit zal ver
mogen, daaraan ook maar den minsten afbreuk
te doen en zeker niet in onze ziel te smoren.
Zoo is ons volk, zoo onze Hollandsche
landaard. Echter weet men bij ons tevens
onderscheid te maken tusschen de plichten,
welke in de huidige benarde tijdsomstandig
heden op alle Nederlanders drukken en ieder
een weet dat een sterk en terdege geoefend
leger het beste verweermiddel is tegen vreem
den aanval; dat ons land steeds moet gereed
staan en met uitgetrokken zwaard, om, zoo
noodig, onmiddellijk en met volle kracht van
wapenen in te grijpen ter verdediging van
’s lands rechten, onzijdigheid en onafhanke
lijkheid. Ons land heeft een zware crisis te
doorworstelen, het heeft uitdagingen en ver
lokkingen waardig en eerlijk om zich laten
voorbijgaan en is vast besloten dit te blijven
doen. Maar tusschen het op de been brengen
van een matig leger, tusschen het bewapenen
van alle landweermannen, geroepen om onzen
grond te verdedigen, en tusschen het oproepen
van den vrij willigen landstorm, het weerbaar
maken der burgerij, zooals sommige heethoof
den of haantjes-vooruit dat wenschen, bestaat
een hemelsbreed verschil van opvatting en er
ligt een breede afgrond tusschen hunne wijze
van zien en de mogelijke toepassing van het
door hen beoogde doel.
Vooraleer verder te gaan willen we op de
meest besliste wijze opkomen tegen hunne aan
tijging als zouden zij, die zich niet aanstonds
bereid verklaarden om aan dien oproep gehoor
te geven, moeten geschandvlekt worden als laf
aards, en de bewering, even beleedigend als
onverdiend, dat ons volk, daar er zoo weinig
karakter in zit, rijp zou wezen voor goed en
roemloos onder den voet te worden geloopen.
Deze verregaande en alleszins beleedigende
aan wrijving is ten zeerste te laken, te meer
daar allen genoegzaam weten dat geen volk
met meer moed en met meer dapperheid immer
ten velde trok voor recht en eer en het nooit
verbasterde door de tijden heen. Dit gezegd
blijft ons aan te toonen, dat het vaderland
niet alleen door militairen, niet alleen door
sabeldragers kan gediend worden, maar dat
èn hooghouden van groothandel en nijverheid,
dat èn opbeuren èn verlevendigen van klein
handel en handenarbeid, wel degelijk een der
grootste factoren is om den toestand van ons
land op het nu meest gunstige punt te voeren
en te houden.
Waar handel en nijverheid worden stopgezet,
waar nering en bedrijf levenskrachten missen,
komt onvermijdelijk armoede over het volk,
misnoegen en verbittering onder de inwoners
en ellende over geheel het land.
Ware het dan niet eene on vergeeflijke dwaas
heid alle burgers te willen dwingen tot het
opriemen van den ransel, tot het opnemen
van het geweer, tot het oefenen met kanon
en mortier! Dat diegenen, welke daartoe tijd
over hebben en lust, zich onmiddellijk aan
melden; dat vooral, en er zijn er velen, jonge
mannen, gezond van leden, welke niets te doen
hebben en langs de straten slenteren, zonder
uitstel gehoor geven aan dien oproep; dat ook
het groot getal van de voor kleinigheden af
gekeurde jongelieden tot het besef hunner
plichten komen in dit geval; maar dat men
toch, in ’s Hemels naam, vooral niet van
lafheid beschuldige, die mannen, die, bewust
dat bun geen tijd rest voor die oefeningen,
zich er van wenschen te onthouden; die man
nen, die weten en begrijpen, dat zij hunne
zaken zouden verwaarloozen; die zien, dat hun
bedrijf den ondergang tegemoet zou loopen;
dat met hen, die werkgevers en nijverheids-
bazen zijn, menig huisgezin van bedienden en
van werklieden van alle slag tot den bedel
staf zouden moeten vervallen. Geen patroon
eener dergelijke inrichting, die zich gedurende
den geheelen dag het hoofd had te breken
met beslommeringen en bezigheden zijner door
omstandigheden gedrukte zaken, zal den min
sten trek gevoelen, om na die vermoeienissen
en
Langwear, 21 Maart. Door den sneeuw
storm, meende men, stierven hier Vrijdag een
paar schapen. Thans is dit getal echter reeds
met een Ï5-taI vermeerderd, zoodat men nu
als oorzaak hiervan vermoedt, de z.g. //lam
merenziekte”. Eiken dag hoort men opnieuw
van schapen, die ziek of gestorven zijn. Een
groote schadepost, vooral voor arbeiders, die
slechts één of twee schapen bezitten en nu
in eens alles kwijt zijn.
Friesche Zuidwesthoek, 20 Maart,
gevoelig het verkeer in onze dagen is
stoornissen, bleek met den sneeuwval
Vrijdag. Ontwrichting dat is een te groot
woord, maar belangrijke stagnatie ontstond
overal en vaak binnen enge grenzen. Het
melktransport naar de fabrieken b.v. werd hier
en daar totaal stop gezet, zelfs voor boerderijen
aan den grooten weg en op minder dan
half uur gaans afstand van de fabriek.
Het werd stop gezet, wij hebben
beeld voor oogen,
etmaal. De schuld
de verrassing van
lente verwacht werd, i
ook de ontstentenis van
juiste oogenblik.
De witte wereld van heden herinnert aan
die van einde Maart, anno 1886, waarvan de
sporen ruim 3 maanden later nog gevonden
werden in sommige sparrebosschen van Gaaster-
land heusch, er lag toen daór nog sneeuw!
In de tachtiger jaren werd echter het onge
rief minder gevoeld, omdat de verkeerspositiën
door de eenvoudige economische verhoudingen
geheel anders waren.
Hepk. Nwsbl. v.
Vrijheid van vergaderen.
Wij lezen in Het Volk, schrijft het Alg. H.,
het volgende verhaal. Het leek ons aanvan
kelijk te mal en te dwaas om te gelooven
de berichtgever van Het Volk gaat echter zoo
tot in bijzonderheden met zijn mededeelingen,
dat wij wel moeten gelooven dat het laten
wij hopen slechts ten deele waar is.
Te Dalen, in Drente, is naar aanleiding van
den daar heerschenden staat van beleg een
zotte, maar tevens ergerlijke vertooning opge
voerd.
Toen Schaper daar Donderdagnamiddag aan
kwam om er een rede te houden, werd hem
door een bestuurslid der S. D. A. P. gezegd,
dat de burgemeester gaarne zag, dat hij even
bij hem aanliep. En daar dit gemeentehoofd
bekend staat als een geschikt man, voldeed
Schaper aan dit verlangen. De burgemeester
ontving hem joviaal en las hem een brief voor
van den militairen kommandant, waarin deze
mededeelde, dat de spreker om te kunnen
optreden hem mondeling of schriftelijk moest
verzekeren, niet de koningin oneerbiedig te
behandelen enz. (het bekende relletje). De
burgemeester verklaarde, nu eenmaal daaraan
bekommeringen ook nog den avond door te moeten voldoen en Schaper zei, even joviaal
als het heele gesprek was, dat de burgemeester
er op kon rekenen
Des avonds met een paar bestuursleden ter
vergadering verschijnende, waren daar aan
wezig eenige maréchaussees, waaronder een
wachtmeester.
De voorzitter der afdeeling deelde nu mede,
dat deze wachtmeester hem had gezegd, vóór
de vergadering begon eerst een woord
te willen spreken. Daartoe zat de man
reeds, afgescheiden van de anderen, vlak voor
het tooneel te wachten. Eerst zat hij met
bleek gelaat stijf in gedachten te staren, alsof
hij een redevoering instudeerde; toen een
gemeente-politieman hem iets kwam mede-
deelen (waarschijnlijk een boodschap van den
burgemeester) werd zijn gelaat rood, maar de
starende blik bleef ingespannen van studie of
tragische vastberadenheid.
Natuurlijk kreeg de voorzitter, een bejaard
man, die voor ’t eerst presideerde, den raad
om gewoon de vergadering te openen, zonder
’t meneer den wachtmeester te vragen. Deze
wilde alzoo doen, maar toen hij iets zou zeg
gen, rees de maréchaussee, nu weer met bleek
gelaat, op en verzocht
woord. Hij kreeg het
president, gordde zich
statig het podium.
De volgende rede ongeveer werd toen door
hem tot het verbaasde publiek^gehouden
u Vergadering,
ffIk zal u even mededeelen, vóór de voor
zitter de vergadering opent, waarom ik hier
ben gekomen. Ik heb van den territorialen
bevelhebber de opdracht om hier te surveil-
leeren en om te zorgen, dat de spreker van
dezen avond voldoet aan de hem gestelde
eischen. Als de spreker die voorwaarden over
treedt, dan zal ik de vergadering dadelijk
ontbinden.
»Als ik de bijeenkomst ontbind, zijt gij
verplicht terstond deze zaal te verlaten en te
vertrekken. Ik zal om aan mijn opdracht te
voldoen, hier op het podium plaats nemen."
En de heer wachtmeester nam een stoel,
trok dezen een eind vooruit om beter door
het publiek te worden gezien en bestudeerde
blijkbaar zijn lastbrief. Toen de voorzitter nu
zijn openingswoord vervolgde, viel de wacht
meester hem weer in de rede en zei met luide
stem, opkijkende van zijn papier, dat de ver
gadering om elf uur moest zijn afgeloopen.
Denkt men nu waarlijk door zulk een
vertooning aan eenige zaak goed te doen.
Of denkt er iemand, die ook maar het aller
minst op de hoogte is van de toestanden in
ons land (en dat moet men toch eischen van
iemand die territoriaal bevelhebber is) dat er
ook maar de allergeringste kans was op anti-
militaire of antiroyalistische woorden van den
heer Schaper, na de verklaring van den burge
meester? En zelfs zonder die verklaring?
Het zou bedroevend zijn als de macht,
die in deze ernstige tijden aan enkelen ge
geven moet worden, misbruikt werd om een
onwelgevallige geestesrichting met kleine mid
delen te bestrijden.
De overgroote meerderheid der sociaal
democraten heeft zich in deze tijden als goede
Nederlanders gedragen zij verdienen dus
wel iets meer vertrouwen dan bun door som
mige autoriteiten geschonken wordt.
Coöperatieve Meelfabriek.
In aansluiting aan een onlangs gepubliceerd
bericht betreffende een door broodfabrikanten
en bakkers op te richten Coöperatieve Meel
fabriek, deelt men ons het volgende mede
Door het Centraal Bestuur van den Neder-
landschen Bakkersbond waren destijds aan de
leden twee plannen voorgelegd, die leiden
konden tot oprichting eener onderlinge meel
fabriek het eene plan beoogde oprichting
met eigen kapitaal (waarbij ieder lid naar zijn
vermogen een of meer aandeelen zou moeten
nemen), terwijl het andere plan inhield, op
richting met behulp van vreemd kapitaal, in
welk geval alle bakkers zich als één man als
lid der Coöperatieve Vereeniging zouden
moeten opgeven. Van de meer dan 1000
leden die instemming met het plan betoond
hebben, waren verreweg de meesten vóór het
tweede plan, waarom het Centraal Bestuur
dit dan ook verder heeft uitgewerkt.
Vereischt wordt een bedrijfskapitaal van
f 1.000.000, hetwelk men zich voorstelt als
volgt te verkrijgen een der grootste bankin
stellingen stort f 500,000 en geeft na den
oorlog hiervoor een hypothecaire Obligatie-
leening uit. Verder kan ieder bakker (ook
(N. R. Ct.)
V oorzorgsmaatregelen.
Te Bussum is een beweging op touw ge
zet om braakliggende gronden, bouwterreinen,
enz. voor cultuur in orde te brengen. Dit
om zooveel mogelijk aardappelen, peulvruchten
en groenten te telen, opdat de gemeente zoo
min mogelijk afhankelijk worde van aanvoer
van buiten. Verschillende eigenaars hebben
reeds toezegging gedaan, terreinen, in het ge
heel reeds ruim 15 hectaren, kosteloos
gedurende één jaar voor het doel beschikbaar
te stellen.
Aan den Gemeenteraad is een adres gericht
met verzoek, de exploitatie van de aange
boden terreinen ter band te nemen. Mocht
onverhoopt het gemeentebestuur de leiding
niet op zich wenschen te nemen, dan zal zich
een corporatie uit het voorloopig comité vor
men, die voor de bebouwing zorg zal dragen.
Smokkelarij in het Zuiden.
Hoe druk er in het Zuiden des lands ge
smokkeld wordt, blijkt reeds uit het feit, dat
alleen in de inspectie Maastricht het aantal
bekeuringen wegens frauduleuzen uitvoer,
2000 bedraagt.
Van de honderden listen en trucs, welke
de smokkelaars aanwenden, om de ambtenaren
te verschalken, zij er hier een vermeld. De
bekende onderaardsche gangen van den St.
Pietersberg bij Maastricht strekken zich uren
ver onder de Nederlandsch-Belgische grens
door, tot bij Luik uit. Ter hoogte van die
grens zijn de gangen echter dichtgemetseld.
In een der gangen had men nu in den
muur een gat geslagen, waardoor een kachel
pijp werd gestoken en
smokkelinrichting was
zijde werd een
welke aan
gegoten, op te vangen.
Vóór dit ondergrondsche bedrijf werd ont
dekt, is vermoedelijk veel petroleum door de
kachelpijp gevloeid. O. N.
Levensmiddelen.
De territoriale bevelhebber in Overijsel en
Gelderland heeft een verordening uitgevaardigd
waarbij het verboden wordt meer van de
verboden artikelen tot uitvoer in huis te
hebben dan voor dagelijksch gebruik noodig
is, terwijl handelaren en neringdoenden niet
meer in huis mogen hebben, dan zij naar
gelang voor hun omzet noodig hebben.Over
treding wordt na waarschuwing gestraft tot
driehonderd gulden boete of een maand
gevangenisstraf.
Verboden uitvoer.
Douane ambtenaren hebben aan de grens
aangehouden een wagen, bestemd voor
Duitschland en beladen met »pulp afval van
aardappelen", welk product bij onderzoek bleek
te bestaan uit geraspte aardappelen, welke
zich in een toestand van gisting bevonden.
Het is niet onmogelijk, dat deze zending als
een poging moet worden beschouwd om, nu
de uitvoer van aardappelen en aardappelen-
meel is verboden, de aardappelen in dezen
nieuwen vorm uit te voeren. De Minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel enz. ver
zoekt den directeur der Spoorwegen geen
wagens ter belading met aardappel-pulp of
afval naar het buitenland af te staan.
i.
Bolswardsche Courant
