Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
i
I
I
I
54ste Jaargang.
1915.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 31.
I.
FOCKE S. KLEIN, Harlingen.
Si
a
Zondag 18 April.
ft
BINNENLAND.
„DE KATWIJK.’’
t
INGEZONDEN.
VOOR
Afzonderlijke
Vrouwenbeweging.
i
April 1915.
I
prijsgerechten
de zaak op de
het
en
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
I
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4
Internationaal Congres van Vrouwen op
28, 29, 30 April te Den Haag.
Op verzoek van Engelsche, Belgische en
Duitsche vrouwen hebben de Hollandsche
vrouwen zich bereid verklaard, alles voor
te bereiden voor een internationaal congres,
alwaar de vrouwen uit de verschillende
landen, ook uit de oorlogvoerende, haar
protest zullen kunnen doen hooren tegen
den oorlog. Daar zullen vrouwen van ver
schillende nationaliteiten, wier regeeringen
elkaar den oorlog hebben verklaard, wier
vaders, broeders, echtgenooten en zonen
tegenover elkaar staan, terwijl van weers
kanten de moordende kogels nedervallen,
te zamen komen om te beraadslagen wat
zij kunnen doen om dit vreeselijke te kunnen
doen beëindigen, wat ze kunnen doen om in
den vervolge dergelij ke onmetelijke rampen te
kunnen voorkomen. Zeker zal er van deze
samenkomst een kracht ten goede uitgaan;
weer teruggekeerd in eigen land, zal zij bij
haar kinderen geen haat aankweeken tegen
den vijand, die nog jaren en jaren na zal
werken; het is haar vergund, een blik te
werpen binnen den gezichtskring der vrouwen
van andere landen, ze heeft gezien en ge
hoord dat in andere landen hetzelfde leed
wordt gedragen, hetzelfde lijden wordt door
gemaakt. Gemeenschappelijk gedragen leed
vereent en verbroedertlaten wij hopen, dat
op het a.s. congres de band tusschen de
vrouwen van de verschillende landen nauwer
wordt aangehaald, dat aldaar het eerste
steentje wordt gelegd voor eene verbroedering
van de nationaliteiten die toch weer komen
moet, dat aldaar het begin van de brug
worde gemaakt die de verschillende landen
toch eens weer moet vereenigen.
Moge de toon hoog zijn van het congres,
mogen de vrouwen toonen, dat zij nog met
waardeering en sympathie kunnen samen
werken, mogen zij toonen dat zij internatio
naal gevoelen hoe groot ook de vereering
voor eigen vaderland zij. En mogen ter
ontvangst van de buitenlandsche vrouwen,
tallooze vrouwen uit Nederland in den Haag
aanwezig zijn om sympathie te betuigen met
het streven van de vrouwen, om te doen
wat ze kunnen tegen den oorlog, vóór den
vrede. Mogen van tallooze vereenigingen
telegraphische adhaesiebetuigingen inkomen
op het congres, om te toonen, dat er dui
zenden oogen gericht zijn op ’t resultaat van
deze vrouwen-samenkomst, dat er duizenden
zijn die hopen en vertrouwen dat ook de
stem van haar, die zeker niet het minste
deel ontvangen van oorlogsellende en oor
logsleed, gehoord en begrepen moge worden.
In Friesland liggen vele lijsten ter teekening;
welnu, helpt ook gij die dit leest, mee met
uw naam en uwe bijdrage, hoe klein ook,
om de sympathiebetuiging van de Neder-
landsche vrouwen grootsch te maken.
Geen vrouw verzuime hieraan mee te
werken, ’t is haar plicht te protesteeren
tegen den oorlog, voor den vrede.
Het Congres wordt gehouden in den Haag
op 28, 29 en 30 April; voor eene bijdrage krachtig voor de rechten der neutrale vaart
Theedrinksters, die KLEIN’S
THEE van 20 ct. per ons, 25
ct. per vierdel, nog niet hebben
gedronken, noodigen we uit
deze Thee eens te probeeren
ze is mooi grof, zonder stof,
schenkt goudgeel, heeft een
volle, geurige smaak en is zeer
waterhoudend.
THEEHANDEL
Voor weerverkoopers verkrijgbaar:
Te Bolsward bij Wed. J. J. LEMSTRA.
u Makkum bij W. v. d. GOOT.
Witmarsum, 15 April. Hedenmorgen ge
raakte de 13-jarige D. H. alhier met paard
en wagen op hol. Hij bekwam een ernstige
hoofdwonde, bezeerde een schouder en brak
1 a 2 ribben.
Wonseradeel, 15 April. In de vorige
maand werden hier meer kieviten opgemerkt
dan andere jaren, maar wegens het gure weer
zijn ze naar hoogere streken getrokken. Be-
roepseierzoekers kunnen hier geen daghuur
meer maken, ook al omdat de prijs der eieren
lager is dan andere jaren. Eierzoekers klagen
er ook over dat de eendeneieren dit jaar zoo
vroeg //fól” zijn. Vele eenden broeden reeds.
Westergo, 15 April. Nu het weer iets
gunstiger wordt en de grond af- en opdroogt,
komen er handen te kort op akker en wei.
Veel boerenwerk is achterstallig en op de
bouwgronden was er tot heden niets gedaan.
De drogere periode luidt intusschen in met
vrij strenge nachtvorsten, die vroegbloeiende
ooftboomen ernstig bedreigen.
Het vele werk heeft de loonen iets doen
stijgen op het platte land, waar hooge zuivel-
prijzen de boerenbeurzen spekken, zoodat
deswege geen bezwaar behoeft te bestaan.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
van f 5,kan men lid worden, men ont
vangt dan de verslagen van ’t congres thuis
en kan, indien aanwezig, aan de discussies
deelnemen en stemmen. Ook vereenigingen
van vrouwen of gemengde vereenigingen
kunnen afgevaardigden zenden tegen be
taling van f 5,
Voor f 3,-kan men bezoekster zijn, men
heeft dan toegang tot de vergaderingen;
dagkaarten kosten 1,Reeds geven vele
vrouwen uit het buitenland zich als lid op
en reeds meer dan 300 aanvragen kwamen
uit ons land in voor ’t lidmaatschap.
Vrij Friesland.
Uit de nadere berichten omtrent de torpe-
deering van z/de Katwijk” is thans, schrijft
de N. R. Ct. het volgende duidelijk gewor
den. Het schip is getorpedeerd uit een
onderzeeër, onverhoeds, zonder dat de kom-
mandant van de duikboot aau zijn daad eenige
waarschuwing heeft doen voorafgaan, dus ook
zonder dat hij zich op eenigerlei wijs van de
nationaliteit van het schip, dat uiterlijk dui
delijk als een Nederlandsch schip kenbaar
was, nader vergewist had, om maar niet eens
te spreken van de lading, bestaande, gelijk
men weet, uit aan de Nederlandsche regeering
geconsigneerde maïs dus buiten kijf geen
contrabande.
De mogelijkheid, die wij gisteren meenden
nog open te moeten houden dat er een ge
weldige blunder zou hebben plaats gehad, kan
dus nu wel terzijde worden gesteld. //De
Katwijk” is getorpedeerd in strijd met de
gebruiken van den oorlog ter zee, en in
strijd met de geldende regelen van volken
recht.
Zou de kommandant van de duikboot zelf
hebben gevoeld, dat zijn ruwe daad het dag
licht niet kon verdragen? De duikboot heeft
haar nummer niet laten zien, noch haar vlag
vertoond. Er is dus voor de nationaliteit
van de onderzeëer geen bewijs. Men kan
daarnaar slechts gissen, hetgeen, trouwens na
de gebeurtenissen van den laatsten tijd niet
moeilijk is.
De Nederlandsche regeering zal zeker niet
nalaten, omtrent de nationaliteit van de duik
boot, die de vernieling van »de Katwijk”
voor hare rekening heeft genomen, zekerheid
te erlangen. Wij vertrouwen, dat de regee
ring, tot wier zeemacht de onderzeëer be
hoort, zich niet zal willen verschuilen, en
rondborstig hare verplichting tot vergoeding
van de geleden moreele en materiëele schade
zal aanvaarden. Eenigen tijd geleden zijn
hier te lande luchtvaartuigen gezien, koersende
over ons land, en dus onze onzijdigheid
schendend. De inlichtingen daarover door
onze regeering in de oorlogvoerende landen
ingewonnen hebben toen geen resultaat opge
leverd. Geen der oorlogvoerenden heeft de
fout willen belijden. Zoodat wij het maar
hebben moeten beschouwen, alsof er een ge
zichtsbedrog plaats bad gehad.
Daarvan kan in dit geval geen sprake zijn.
Het feit valt bij geen mogelijkheid te ont
kennen, en men mag verwachten, dat de
dader zich niet opnieuw schuil houden zal.
Ook is er geen aanleiding voor
en andere expedienten, om
lange baan te schuiven.
In de Nederlandsche memorie van 12 Febr.,
het antwoord op de Duitsche aankondiging
van den duikbootenoorlog, heeft onze minister
van buitenlandsche zaken in het licht ge
steld, dat onzerzijds bij de Engelsche regee
ring bedenkingen waren uiteengezet tegen
misbruik door Engelsche handelsvaartuigen
van de Nederlandsche vlag. //Die weder
rechtelijke praktijk vervolgt dan de
memorie doet niets af aan de verantwoor
delijkheid van de Keizerlijke Regeering, aan
gezien onderzoek naar bet schip, voordat het
genomen of vernietigd wordt, een plicht is,
waaraan de oorlogvoerende zich niet kan
onttrekken. Indien het plaats greep, dat een
Nederlandsch schip slachtoffer werd van eene
vergissing van de zijde der Duitsche wapen
macht, zou de verantwoordelijkheid daarvoor
op de Keizerlijke Regeering vallen.”
In deze zinsnede is wie ook de dader
in dit geval moge zijn het juiste stand
punt onberispelijk aangegeven. Het lijdt
dan ook geen twijfel, dat onze regeering
Sneek, 15 April. Onze zeilclub (8. Z. C.)
heeft eergisteren haar jaarvergadering ge
houden.
De vereeniging telt thans 90 leden, de
zeilvloot een 50 vaartuigen.
De rekening van den Penningmeester sloot
met een batig saldo van fl2],908.
Als bestuurslid werd herkozen de heer H.
v. d. Zee, en gekozen (vac. Hofstra) de heer
K. Vrolijk Fz. Over ’t vaststellen van het
programma voor de a.s. te houden zeiltochten
enz. was men T spoedig eens.
Joure. Naar wij van bevoegde zijde ver
nemen, is hier een kerkelijke kwestie ontstaan
naar aanleiding van het beroep op Ds. Kiehl
te Ritthem ter vervulling van de vacature
Ds. v. d. Berg, omdat gehandeld schijnt tegen
kerkelijke reglementen. Ds. Kiehl beeft hier
n.l. vooraf z.g. op beroep gepreekt en dat
mag een gevestigd predikant niet toegestaan
worden. Dien behoort een deputatie uit het
kiescollege in eigen gemeente te bezoeken.
Enkel candidaten, omdat die nog geen ^eigen
stoel” bezitten, mogen wel op beroep komen
preeken.
naar
van
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
21 April
T uberculose-Bloemendag.
L. S.!
21 April, de tuberculose-bloemendag van
Nederland nadert weer.
De besturen van de vereenigingen z,Het
Groene Kruis” in Bolsward en Hennaardera-
deel hebben besloten, het tuberculosebloempje
weer ten verkoop aan te bieden, om van de
opbrengst hunne patiënten te kunnen laten
profiteeren van lighallen en ligtenten.
Wij vertrouwen, dat aan de dames, die de
bloempjes ten verkoop zullen aanbieden, even
als vorige jaren weer dezelfde hartelijke ont
vangst zal worden bereid en dat alle bloempjes
verkocht zullen worden.
De minimumprijs is 10 cent.
Het is zeker overbodig, mede te deelen,
dat hoogere giften zeer welkom zullen zijn.
Telken jare zijn we door aanschaffing van
meer ligtenten enz. meer geld noodig.
//Eendracht maakt macht” zij ook thans
ons aller leuze.
De Besturen voornoemd
D. TERHENNE, Voorzitter.
F. van RINGH, Secretaresse.
Ds. J. P. KLAARHAMER, Voorzitter.
P. de VRIES Jz., Secretaris.
Bolsward,
3
nu is het om de genoemde reden,
ons werd verzekerd, dat de voorzitter
het classicaal bestuur de betreffende
stukken niet kan goedkeuren.
In hooger instantie is of zal bij het Prov.
Kerkbestuur uitspraak worden gevraagd.
J ouster Crt.
Belgische vluchtelingen aan het werk.
Daar aan de Centrale Arbeidsbeurs gebleken
is, dat in sommige gevallen Belgische vluchte
lingen geplaatst worden in betrekkingen waar
voor nog voldoende geschikte Nederlanders te
vinden zijn, wordt het wenschelijk geacht er
nog eens aan te herinneren, dat er nog zeer
vele Nederlanders werkloos zijn en deze bij
open betrekkingen, in het algemeen belang
dienen voor te gaan.
In verband hiermede kan worden mede
gedeeld welke gedragslijn door de meeste
Arbeidsbeurzen hier te lande gevolgd wordt,
ten opzichte van Belgische vluchtelingen.
Belgische arbeiders worden onder de na
volgende voorwaarden geplaatst
a. dat duidelijk gebleken zij, dat er geen
geschikte Nederlandsche arbeidskrachten te
vinden zijn, noch ter plaatse, noch door
tusschenkomst der Centrale Arbeidsbeurs,
elders in het land
b. dat door hem niet gewerkt worde
beneden het standaardloon, ter plaatse geldend
c. dat de werkgever vooraf worde in
gelicht omtrent de nationaliteit van den werk
nemer
d. dat deze werkgever worde verzocht de
plaatsing slechts als tijdelijk te beschouwen
met het oog op de kans, om de plaats zoo
snel mogelijk door een Nederlandschen arbeider
te doen bezetten.
zal opkomen, nu zelfs van eene vergissing
geen spraak is, doch door eene daad van
verregaande roekeloosheid, of onverantwoorde
lijke onachtzaamheid, de eerste regelen, om
tot vernietiging van een neutraal schip te
kunnen overgaan, zijn geschonden, en ook
verder elk voorwendsel voor de vernieling
van het schip ontbreekt.
Noodig verweer.
Het Alg. H. schrijft
De aanval, in strijd met alle recht, in
strijd met alle menschelijkheid door een
Duitschen onderzeeër want het moet een
Duitsche duikboot geweest zijn op het
Nederlandsche schip ^Katwijk” gedaan, waar
door de levens der opvarenden in groot gevaar
gebracht werden en met het schip de lading,
voor de voeding van ons volk noodzakelijk,
werd vernietigd, is een aanval op Nederland,
is een onvriendelijke daad, die ons het volle
recht zou geven het zwaard te trekken en
ons te scharen aan de zijde van de tegen
standers van Duitscbland.
Wij zullen ons naar aanleiding van deze
uiting van geringschatting voor onze vlag,
ons volk, onze weermacht waarschijnlijk niet
in den strijd mengen. En, wij zeiden het
vroeger reeds, de Duitsche regeering moet wel
de vaste overtuiging hebben wat er ook
gebeurt, wat wij ook doen, zoo wij slechts
niet Nederlandsch gebied met onze troepen
betreden, zal Nederland zijne neutraliteit hand
haven. Elke aanval op Nederlandsche onder
danen, op Nederlandsch eigendom, zal worden
gedragen.
Het is zeker te betreuren, dat onze innige
wensch om buiten den oorlog te blijven, die
uitwerking op onze Duitsche buren heeft
gehad. En wij zijn overtuigd, dat de Duitsche
regeering toch een niet geheel juisten indruk
ontvangen heeft. Zeker, wij wenschen buiten
den strijd te blijven, wij zullen veel verdragen,
veel lijden en verduren om niet onze zonen
mede in den verschrikkelijken krijg te zenden.
Maar het offer, dat wij aldus brengen, zou
te groot kunnen zijn, zoo de naburige landen
de overtuiging gekregen, dat Nederland zich
haast alles, zich elke vernedering, elke rechts
verkrachting zal laten welgevallen en zij bij
hunne handelingen ten onzen opzichte daar
mede rekening hielden, zou de vrede te duur
gekocht kunnen zijn.
De geschiedenis is er om. het te bewijzen
zelden hebben onze voorouders het betreurd
dat zij voor hun goed recht gestreden hebben,
en bitter zijn de gevolgen geweest van
lankmoedig verdragen van aanvallen
vernederingen.
Wij twijfelen er niet aan of de regeering
zal een middel weten te vinden om te toonen
dat wij een vernietigingsoorlog tegen onze
handelsvloot niet lijdzaam willen aanvaarden.
En dat, wil de Duitsche regeering niet snel
en goed schadevergoeding voor de weder
rechtelijk vernietigde goederen geven, wij b.v.
de gelegenheid zullen vinden op Duitsch
eigendom die schade te verhalen.
BolswanLsclie Courant
I
T
B
1
En
WOMHELS,
