Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
w,
54ste Jaargang.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
1915.
No. 36.
Het Vrouwen-Vredes-Congres.
Donderdag 6 Mei.
BINNENLAND.
Nieuwe Liederen.
VOOR
afzonderlijke
en
van
Rosika Schwimmer, eigenlijk
van ’t heele congres, luidt:
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar k 5 Cent.
we ter kennismaking
mogelijk, enkele zang-
Mej. Rosika Schwimmer zegt in
de toelichting o.a., dat elk oogenblik, waarop
men thans spreekt, weer nieuwe levens ver-
„Maar als de vijand morgen op de grenzen komt
Dan is opeens dat nationaal geklaag verstomd
Dan heeft de grootste mopperaar de hardste band
En slaat-ie raak, ter wille van zijn Nederland”.
Zoo zegt het Refrein. De muziek is van
het goede type varieté-werk, beste soort. Het
Refrein is bepaald voorbestemd om populair
te worden, ofschoon de eerste vier maten van
het Trio, met hun eigenaardig two-step type
misschien wel spoedig door onze soldaten
zullen worden „gemassakreerd”. Aardig zijn
de twee herinneringen aan ,,’t Wilhelmus”
en »die Wacht am Rhein”, die eventjes om
den boek komen kijken, 't Geheel is van
Vindersloon.
In zijn jongste zitting besloot de Raad der
gemeente Mook aan een antiquair een kist
te verkoopen, die vóór ongeveer 40 jaar aldaar
gevonden was. Eén der raadsleden herinnerde
zich, dat den vinder toen een belooning was
toegezegd, indien de kist verkocht werd. In
dien de man nog leeft, zal hij deze belooning
nu ontvangen. Alg. H,
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Het Internationale Congres voor Vrouwen
behoort weer tot het verledene, het groote
aantal journalisten heeft zich dapper geweerd
en onvermoeid, 4 dagen aaneen, den bijna
twaalfurigen werkdag gehandhaafd, zoodat in
alle groote bladen van binnen- en buitenland,
uitvoerige verslagen zijn verschenen over het
gesprokene en behandelde in het groote
schouwburggebouw van den Haagschen Dieren
tuin. Het zou dus totaal overbodig zijn nu
weer opnieuw te gaan vertellen, wat er gezegd,
voorgesteld en besloten is, allen hebben dit
kunnen lezen uit de voortreffelijke verslagen.
Mij rest alleen nog u den totaalindruk weer
te geven en de gevoelens te vertolken, welke
mij bezielden, toen ik Zaterdagavond, wel ver
moeid, maar zeer voldaan, huiswaarts keerde.
Met groote voldoening kan het Internationale
Comité terugzien op zijn werk, moge het
congres ook geen directen invloed hebben op
den gang en het einde van den oorlog, indirect
zal het zeer zeker vee) ten goede uitwerken.
Wie kan koud blijven bij een voordracht van
Frau Rosika Schwimmer uit Budapest, wan
neer ze daar op het podium staat, gekleed
in een zwart fluweel japon, het bleeke gezicht
met die groote vurige donkere oogen, in
vervoering omhoog geheven en met haar
bezielde krachtige stem het publiek toeroe
pende: dat er een einde moet worden gemaakt
aan het vreeselijke ,/absch lachten”, dat men
zich niet moet vergenoegen, de resoluties zóó
maar de wereld te laten inwaaien, maar dat
men hun, wien het aangaat, die resolutie
zelf onder de oogen moet brengen, ^Wir
mussen zu den gekrönten Hauptern dom-
gekrönte Frauen senden”. Zelf vrouw, en
moeder van Oostenrijk-Hongaarsche officieren,
kent zij de verschrikkingen van den oorlog
persoonlijk, en weet zij bij ondervinding wat
het wil zeggen, het liefste wat men op de
wereld heeft, ten strijde te zien trekken. In
schrille kleuren schildert ze ons de ellende
van den oorlog en geen oog blijft droog bij
hare rede. Men had een speld kunnen hooren
vallen in die stampvolle zaal, die minstens
2500 bezoekers bevatte, toen ze ééne minuut
stilte verzocht om te gedenken die dapperen,
die hun leven lieten voor hun vaderland, of
nog erger, z/zu Krüppeln” waren geworden.
Slechts het snikken van enkele vrouwen ver
brak de ontroerende stilte. Nog hoor ik haar
krachtige stem hoonend zeggen: Krieg ist
Mannersache, sagt man; nein Krieg ist
ebenso gut Frauensache wie Mannersache” en
dan schildert ze ons het lijden juist van de
vrouwen, wie beschermt hare huizen, hare
goederen? Krieg bedeutet: *dass die Manner
ausziehen mussen um die Heime andrer Miinner
zu zerstören, nicht zu beschützen jedes einzelne
Heim! Was muss geschehen mit den unge-
borenen Kindern, die man so treffend Kriegs-
kinder nennt? En dan wijdt ze uit over de ziek
ten, waaraan iedere soldaat is blootgesteld en op
zijn beurt weer vrouw en kinderen mee besmet.
/Krieg is nicht nur Mannersache und wir
Frauen sind hier nicht nur om Worte aus-
zutauscben, sondern um zu erklaren; dass
wir als Frauen und Mütter das Wort ergreifen
wollen um Frieden zu machen, wir wollen
über das Waffengeklirr hinweg ein donnerndes
Hall in die Welt hinein rufen”.
De motie van
de quitessence
Smakkend van plezier,
Zoo leutert bij ’n potje bier.
beter allooi dan het internationaal geworden
Tipperary. Kost slechts 20 ct., uitgave
drukkerij //Jacob van Campen”, Amsterdam.
Ws.
Minnertsga, 1 Mei. Er was feest in het
gezin. De dochter was gehuwd. In de voor
kamer zat men gezellig bijeen, een gemeen
schappelijk lied werd gezongen, kortom er
heerschte ’n gebruikelijk feestelijke, rumoerige
bruilofsstemming. Hiervan maakten eenige
jongens gebruik, of beter misbruik, door het
achterhuis binnen te sluipen en zich aan de
daar gereed staande lekkernijen als taartjes,
boerenjongens, room enz. te goed te doen.
Een gedeelte van den voorraad werd gecon
sumeerd, maar ook nog een gedeelte vertrapt.
De namen van de ongenoode gasten staan
reeds in het //zwarte boekje.”
Workum, 3 Mei. Algemeen merkt men
bier op, dat tegenwoordig veel meer zang
vogels zich in onze heggen en tuinen bevinden,
dan in vorige jaren. Het is een lust’s morgens
en ’s avonds de zanglijsters en merels te hooren
zingen. Men brengt deze zeer gewenschte ver
meerdering in verband met de geringe lijster-
vangst in het najaar van 1914, toen door de
buitengewone oorlogstoestanden de vogelmoord
in Gaasterland werd uitgesteld, omdat hij niet
loonend genoeg was.
Heerenveen, 3 Mei. De rijwielhandelaar
A. Gaastra alhier had 185 fietsen te ontvangen
van een Duitsche fabriek. Duitschland wilde
ze echter niet uitleveren, tenzij de heer G.
waarde terug gaf in levensmiddelen of metalen.
De heer Gaastra is heden naar Den Haag
gereisd, om met den Duitschen consul en den
Nederl. minister een en ander te bespreken.
Leeuwarden, 4 Mei. Gedep. Staten hebben
last gegeven alle zeesluizen te sluiten.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Het ongeveer 10-jarig zoontje van den
heer D., in ’t Veld te Waspik, schrijft het
D. v. N.-B. viel Woensdagmiddag door het
plafond der N. H. kerk, verbrijzelde in zijn
val het klankbord van den kansel en kwam
vervolgens met het hoofd op den hardsteenen
vloer terecht, waardoor hij een schedelbreuk
bekwam, welke den dood onmiddellijk tenge
volge had. Het kind, dat met de klokluidster
naar de kerk was gegaan, was vermoedelijk
van de loopplank, welke over het plafond
ligt, gevallen, met het treurige gevolg, dat
het morsdood van een hoogte van ongeveer
20 M. neerviel.
Het vervoer van Regeeringsgraan.
Naar de N. Rott. Crt. verneemt, heeft onze
Regeering het contract opgezegd, dat zij eenige
maanden geleden gesloten heeft met de Neder-
landsche Reedersvereeniging voor het vervoer
van granen. Toen de Reedersvereeniging dit
contract aanging en zich verbond tot en met
Juli a.s. de noodige ruimte beschikbaar te
stellen voor 71/i shilling, stond de markt
van Amerika op ]0 shilling. Bij het sluiten
van het contract heeft de regeering zich het
recht voorbehouden, dit contract van maand
tot maand te kunnen opzeggen.
Geïnterneerden ontvlucht.
Naar wij vernemen, zijn Zondagavond een
viertal Engelsche geïnterneerden uit het kamp
te Groningen gevluc^f. Twee als burgers ge-
kleede Engelsche onderofficieren zijn door de
politie Zondagavond ongeveer 7 uur in het
station aangehouden. Zij wilden met den trein
naar Holland vertrekken om vandaar naar
Engeland over te steken. De twee andere
ontvluchten hebben eenige draden van de
omheining stuk geknipt en deze draden daarna
met touw weer aan elkaar gebonden om te
voorkomen dat het direct gemerkt zou worden,
dat zij op deze wijze buiten het kamp waren
gekomen. Dit tweetal is nog niet terug. Naar
ons verteld werd, zijn gistermiddag wederom
een viertal Tommy’s er tusschen uitgetrokken
zonder bericht achter te laten waarheen zij
gegaan zijn. O. N.
Het is jammer, dat de kwestie /zhoe de
middelen te vinden, om de Pers te beïnvloeden”
niet kon worden behandeld, daar de Engelsche
afgevaardigden, die over dat punt eenige voor
stellen hadden uiteen te zetten, niet hadden
kunnen komen, daar de verbinding met
Engeland tijdelijk opgeheven was. De andere
gedelegeerden waren al gekomen vóór de
communicatie werd verbroken.
Uit Duitschland waren slechts 4 af
gevaardigden; uit Frankrijk heeft geen enkele
gedelegeerde een pas kunnen krijgen. Ik spreek
met nadrnk van afgevaardigden, bezoekers en
spreeksters uit de verschillende oorlogvoerende
en neutrale landen waren er genoeg.
De middagen waren gewijd aan kennismaking
der verschillende vrouwen onderling, die voor
een thee op de Witte .Brug” te zamen kwamen.
Alleen Vrijdagmiddags moest het genot voor
het werk zwichten en werd het congres ook
dien middag weer ter vergadering opgeroepen,
terwijl er nog een extra ochtendzitting aan
vastgeknoopt werd. Een middag werd gewijd
aan een gemeenschappelijk bezoek per extra
tram aan de bloembollenvelden te Haarlem,
waaraan ik tot mijn spijt niet kon deelnemen,
evenmin als aan het gemeenschappelijk bezoek
aan het Vredespaleis.
Moge dit congres, dat zooveel vrouwen uit
verschillende landen bijeen heeft gebracht, niet
alleen van historische beteekenis zijn, zooals
Mevr. Aletta Jacobs zei, doch ook veel tot
een duurzamen vrede bijdragen.
Be gedelegeerde voor de Vereen, v.
Vrouwenkiesrecht te Bolsward:
A. BEEKHUISKranenburg.
Onlangs ontvingen
en aanbeveling, zoo
nommers.
De firma J. A. H. Wagenaar te Utrecht,
zond een reclame-exemplaar van „Ons lied”,
(no. 1 uit eene collectie, getiteld »Van land
en zee”, vijf liederen in volkstoon.) Van
gezegd //Ons lied” is de tekst afkomstig van
H. W. v. d. Mey en M. J. Hofland, terwijl
de muzikale bewerking is van Jos. Rekkers.
Warm kunnen wij dit mooie opus aanbevelen,
’t Zal al geheel vallen in den smaak onzer
zingende landgenooten.
Prettige melodie, gemakkelijke en toch lang
niet platte begeleiding. Dit lied vindt beslist
zijn weg.
Alsbach Co. te Amsterdam geven uit
a. Y n ’t w a 1 d, sankje for 1 sjongstimme
mei pianolieding, fers fen Rixt, mesyk fen
L. A. Dokkum. Een niet gemakkelijk werkje,
dat het bij de massa niet //doen” zal, maar
goed voorgedragen en evenzoo geaccompagneerd,
in muzikale kringen wel opgang zal maken.
b. Simmerjoun yn e’ frjemdte.
Liet for ien sjongstimme (kin ek tige by tige
op twa stimmen) mei pianolieding, fen Wybe
v. d. Meer.
Echt Friesche muziek. Heeft de proef door
staan. Men zorge dat men, hoewel het moet
worden gezongen //mei wémoed”, toch niet
gaat teemen.
Goed gezongen is ’t een mooi lied.
Helje nou mar op, jimm’ sjongsters
sjongers!
Max Blokzijl, de bekende vennoot uit de
bekende zwerftochten van de twee muzikale
journalisten, dichtte een soldaten-marschlied,
dat bij op leuke manier betoonde. Hij zingt
van de rustige rust der neutraliteit, van het
vervelende dienstkloppen en het lekkere
den burger, die thuis gebleven,
loren gaan en dat men daarom zich niet
moet vergenoegen de resoluties zoo maar de
wereld te laten inwaaien, maar dat men hun,
wien het aangaat, die resoluties onder de
oogen moet leggen.
Mevr. Warn Brugge ondersteunt
dit; vele maanden nadat de Zweedsche koning
was overleden en iedereen het in de couranten
had kunnen lezen, kwam er een officieele
deputatie bij de hoven om te vertellen, dat
de koning dood was. Op die middeleeuwsche
wijze wordt in die kringen gehandeld. Daarom
moet men zelf met de resoluties naar de
hoven gaan. Anders dringt het niet door.
Mevr. G e n o 1 i ondersteunt het.
Mevr. Macmillan acht het eenvoudiger
wanneer de presidente van dit congres en de
presidente van het uitvoerend comité, mevr.
Jacobs, de resoluties overbrengen aan de ver
tegenwoordigers van al de mogendheden, die
in Den Haag een vertegenwoordiger hebben.
Mevr. Van Itallie verklaart een op-
drach-t te hebben van dames uit oorlog
voerende landen, welke zeggen, dat zij in haar
landen niet naar de Regeeringen kunnen gaan
met die resoluties. Het eenige wat zij zouden
bereiken is zelven in moeilijkheid te komen.
Zij stellen dus voor, dat de resoluties door
bemiddeling van neutrale landen worden over
gebracht.
Ook mej. Courtney meent, dat het
voorstel van mej. Schwimmer niet is uit te
voeren. Het zou niet het minste effect hebben.
Zij is zoowel tegen het voorstel als tegen het
amendement.
Mej. H e y m a n n gelooft niet, dat er veel
vrouwen te vinden zullen zijn om de bood
schap te doen, welke toch geen uitwerking
kan hebben.
Mej. Schwimmer komt evenwel met
kolossalen hartstocht verklaren, dat tot nu
toe de wereld zou zijn geregeerd met het
verstand, dat het voortaan geschieden moet
met het hart. De vrouwen moeten dus gaan.
Op een vraag uit de vergadering verklaart
de presidente nu, dat de aanneming van het
voorstel-Macmillan die van het voorstel-
Schwimmer uitsluit.
Hiertegen komt weer oppositie.
Daarom wordt besloten, eerst te stemmen
over het beginsel, of men de resoluties ter
kennisse zal brengen van de regeeringen, en
daarna te beslissen over de wijze waarop.
Aangenomen wordt het beginsel.
Daarna blijkt weer allerlei verschil van
meening omtrent de vraag, wélke resoluties
zullen worden overgebracht, alle of alleen die
welke zijn saamgevat in de slot-resolutie.
Het schijnt, dat het bureau het zóó opvat,
dat alleen de slot-resolutie met het daarbij
behoorende zal worden overgebracht (zooals
ook in het voorstel-Schwimmer staat).
Met kleine meerderheid (er was eigenlijk
twijfel) wordt het voorstel-Schwimmer aange
nomen.
Het was een zware taak voor Miss Jane
Addams van Chicago het congres te leiden,
doch deze uitnemende vrouw kweet zich voor
treffelijk van haar opdracht, bijgestaan door
Miss Macmillan en Mevr. Aletta Jacobs.
Alles was keurig geregeld en geen dissonant
deed zich voor. Het podium was door hooge
palmen en groen feestelijk versierd en groote
tuilen bloemen, waren eiken dag opnieuw de
tolken van velerlei sympathie.
Voor de regeeringspersonenenbuitenlandsche
gedelegeerden waren de twee eerste rijen stoelen
gereserveerd, terwijl wij, binnenlandsche af
gevaardigden, recht op de vier volgende rijen
hadden. Tusschen deze 6 rijen, die ongeveer
met elkaar een tweehonderd vijftig personen
konden bevatten, waren tafeltjes geplaatst,
zoodat ieder gedelegeerde naar hartelust
hare(zijne) aanteekeningen kon maken. De pers,
(ik heb stellig wel 100 journalisten geteld)
had een ruime plaats vlak bij het podium.
De morgenuren van half 10 tot 1 werden
besteed aan het behandelen der verschillende
resoluties, waarover gestemd moest worden en
die telkens in het Fransch, Duitsch en Engelsch
werden uitgesproken, men veronderstelde zeker,
dat een Nederlandsche vertaling overbodig
was. Het zou me te ver voeren, alle resoluties
te noemen, U te vermoeien met de verschil
lende opinies aangaande het maken van den
wapenhandel tot Staatsmonopolie en dien handel
tusschen de verschillende Staten te verbieden
of uit te weiden over het vóór en tegen van
de vorming van een mannen- en vrouwen-
Comité voor den Vrede, of over het aandringen
op een wapenstilstand en dergelijke.
//Besloten het uiterste te doen om een einde
te maken aan het bloedvergieten, benoemt
het congres afgevaardigden om de boodschap,
neergelegd in de eindresolutie tot de hoofden
van alle oorlogvoerende en onzijdige staten
van Europa en de Ver. Staten over te brengen.
Deze vredesdeputatie zal worden saamgesteld
uit vrouwen van onzijdige, zoowel als van
oorlogvoerende naties, aangewezen door het
internationale comité van dit congres.
Het resultaat van de vredeszending zal
worden meegedeeld aan de internationale
vrouwen-vredespartij (of hoe zij later zal
heeten) als een grondslag voor verdere actie.
Het congres dringt er voorts op aan, dat
de leden van dit congres elk in haar eigen
land zooveel mogelijk invloed uitoefenen op
hen, die de beslissing in handen hebben, ten
einde tot het bereiken van het doel te komen”.
Bolswardsche Courant
i
