ïïïeuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
W
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 39.
54ste Jaargang.
1915.
FOCKE 8. KLEIN, Harlingen.
Zondag 16 Mei.
BINNENLAND.
r»
VOOR
afzonderlijke
f
Üi
I
Internationaal Congres
van Vrouwen
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
kijkje
’t ver-
THEEHANDEL
Voor weerverkoopers verkrijgbaar:
Te Bolsward bij Wed. J. J. LEMSTRA.
u Makkum bij W. v. d. GOOT.
Theedrinksters, die KLEIN’S
THEE van 20 ct. per ons, 25
et. per vierdel, nog niet hebben
gedronken, noodigen we uit
deze Thee eens te probeeren
ze is mooi grof, zonder stof,
schenkt goudgeel, heeft een
volle, geurige smaak en is zeer
waterhoudend.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Spreekster is van oordeel, dat deze bewering
onjuist is.
Het vinden van ’t adres is in die latere
vergadering meegedeeld, Mevrouw geeft er
een vertaling van, en uit den inhoud blijkt
dat de Fransche vrouwen niet kunnen samen
komen met afgevaardigden uit een land, dat
Belgie vertrapt heeft. Zij verklaren met de
drie eerste resolutiën van het adres mee te
kunnen gaan, maar met het verdere, de bijeen
komst van vrouwen, terzelfder tijd en ter
zelfder plaatse als de Conferentie der Mogend
heden, kunnen zij niet instemmen. Zij kunnen
niet samengaan met de vrouwen, die niet
protesteerden tegen het gepleegde onrecht. En
waar het congres sprak van toekomstige vrede,
daar hebben zij zulks met verbazing vernomen,
die zelf onder zulk een zwaar juk zuchten.
Zoolang het onrecht niet hersteld is, kan
men niet van de vrouwen van Frankrijk
medewerking verwachten.
Een groote vaderlandsliefde, zoo gaat Spr.
voort, blijkt uit het adres en ’t is jammer
dat dit incident zich heeft voorgedaan. Mevr.
Aletta Jacobs deelde toch mee, dat al was
het stuk niet zoek geraakt, het toch niet
zou zijn voorgelezen, daar de afzendsters door
de oorlogskoorts zijn aangetast. Spreekster
verwondert zich hierover eenigszins, daar ’t
toch in gematigde taal gesteld was, en dat
die vrouwen niet zelf kwamen, Wordt voldoende
verklaard, door dat zij in de hospitalen en
op de plaats der vele mannen, die naar het
front gingen, niet gemist kunnen worden.
Spreekster had gemeend dat men het stuk
wel had moeten lezen, want men kon dan
weerleggen, waar men ’t niet mee eens was.
Er blijkt toch ook genoegzaam uit dat die
vrouwen geen slappe vrede willen, maar een
duurzame verwijdering van alle wapengeweld.
Hoewel Spreekster dit incident dus betreurt,
toch zal het de waarde van ’t congres niet
verkleinen. De vredesidée, dat is toch duidelijk,
wordt er door over de geheele wereld verspreid,
en de internationale haat moet verdwijnen.
Ook de Duitsche vrouwen zoowel als de
Fransche zullen dit ervaren, dat er een eer
volle vrede moet komen die de waarborgen
van den Staat doet blijven bestaan, doch ’t
wederzijdsch wantrouwen moet weg.
Tegen de woorden, dat de oorlog een krank
zinnig bedrijf is tegen de beschaving, dient
geprotesteerd, doch tevens moet bevorderd
worden dat het wapengeweld onnoodig en
onmogelijk wordt.
Aan het einde van baar betoog kwam
Mevrouw nog op tegen de beschouwing van
den Hoefijzer corr. in het Alg. HandelMad, die
het vredes-congres een congres van schijn
noemt, en men, omdat Frankrijk en Duitsch-
lands vrouwen niet meededen, niet kan spreken
als een congres van de vrouw.
Over ’t algemeen, zegt Spreekster, was de
pers niet hooggestemd over dit congres en
werd er zelfs schamper opgemerkt, dat de
vrouw ookz/huilde om ’t vrouwenkiesrecht
te bekomen". Mevrouw wil hier tegen op
merken, dat bet misschien de mannen hard
valt te zien, hoe de vrouwen zich beijveren
om aan den warboel door mannen gesticht,
een einde te maken. Die poging toch moet
alle sympathie wekken. Het kiesrecht der
vrouw is tevens een middel om in latere tijden
het ruw geweld te keeren.
Dit congres zal zeker lang nawerken. Het
is een ernstig streven naar verbetering der
toestanden, die thans voel- en tastbaar niet
zijn als ze moeten zijn. En dit na te streven
geeft de vrouwen hoop, geloof en vertrouwen.
Hoop, dat de mannen zullen inzien, dat de
vrouw, die door den oorlog nog het meest
lijdt, ook recht heeft mee te spreken, geloof,
dat men waarde zal hechten aan de pogingen
tot verbetering, vertrouwen, dat in de toe
komstige tijden het wapengeweld zal uitblijven.
De rede, waarvan in bovenstaand verslag
slechts enkele fragmenten aangestipt worden,
werd met heldere en klare stem voorgedragen,
gaf genoegzame afwisseling om de aandacht
te boeien, daar zoo nu en dan een schoon
vers werd aangebaald, dat op het congres was
gedebiteerd of op het onderwerp betrekking
had, en trok aller volle attentie.
Een warm applaus was het blijk, dat men
genoten had, en Mevrouw v. d. GOOT was
de tolk van alle aanwezigen, toen zij de
Spreekster dank bracht voor de schoone rede.
De bloemen, die de tafels versierd hadden,
mochten door de dames meegenomen worden,
waarvan een dankbaar gebruik werd gemaakt.
heeft bekend gemaakt, en
nomen in de verslagen van
en 36.
Bij den stapel ingekomen stukken had
Mevr, met genoegen ook 3 telegrammen uit
Leeuwarden opgemerkt. Bij de revue der
even afzonderlijk melding
Nederlandsche, n.l. Mevr,
en Donk die op gemoede-
haar religieus gevoel en haar
den oorlog blijk gaf.
we zoo entre nous dikwerf een korte om
schrijving van de spreeksters zelf een
soort signalement leeftijd, postuur, costuum
soms, en zoo werd in vogelvlucht een
gegeven op de vergadering en van
handelde in den Haag.
Met gespannen aandacht werd de Spreekster
aangeboord, doch wij meenen ons verslag niet
te mogen rekken, door terug te. komen op
de gehouden redevoeringen, die alle veel bij
val vonden, zooals de groote pers dat reeds
ook deels is opge-
ons blad no. 35
-Spreeksters werd
gemaakt van een
de Jong van Beek
lijke wijze van
afschuw van
Het betoog voor de pauze eindigde met er
op te wijzen hoe door de vergaderde vrouwen
hier millioenen vertegenwoordigd waren. Uit
alle oorden had men hier belangstellenden
bijeen. De afgevaardigden uit Frankrijk waren
er echter niet, de passen had men niet
kunnen bekomen, en ’t bleek ook uit een
adres door hen gezonden, dat zij, vrouwen,
thans noodig waren in de hospitalen en om
’t werk te verrichten, wijl zoo talrijke mannen
onder de wapenen zijn of reeds zijn gevallen
als offer van den wereldkrijg.
Over dat adres zou Mevr, na de pauze nog
spreken, maar het eerste deel der rede werd
besloten met aan te toonen dat op ’t congres
uitkwam dat de physieke moed der mannen
niet het hoogste, doch de moreele moed
der vrouw edeler is.
De eindconclusie was eigenlijk besloten in
de motie van Mej. Rosika Swimmer, zie ons
nummer van 6 Mei. Die motie werd met de
daar gemelde discussie aangenomen met een
kleine meerderheid. Er bestond zelfs twijfel
of er wel een meerderheid vóór was. Het
houden van een stemming ging op een eigen
aardige manier in zijn werk. Als een voor
stel, nadat het in drie talen nog eens was
herhaald, vroeg de Voorzitster dat zij, die er
voor waren, de rechterhand omhoog zouden
steken. De presidente schatte dan ’t getal
opgestoken handen, daarna werd aan de tegen
standsters verzocht, de hand omhoog te heffen,
en de groep handen die ’t talrijkst was werd
als de beslissende beschouwd, ’t Spreekt van
zelf dat het in sommige gevallen twijfel
achtig kon zijn. Ook had Mevr, gemerkt
dat in hare nabijheid een dame haar band
opstak zoowel bij de voor- als de tegenstand
sters. Zij had misschien de voorstellen niet
begrepen, en als zij handen zag heffen
deed ze mee. (Gelach.)
Zoowel voor als tegen het congres zijn
heel wat pennen en tongen in beweging ge
weest. Mevrouw Aletta Jacobs heeft toen
men haar daarover aanviel, nog al heftige
woorden gebezigd, woorden die misschien eerst
aan het einde der vergadering hadden moeten
gesproken worden, maar ’t is toch ook waar,
dat men het congres niet tot later moest
uitstellen, na het beëindigen van dezen krijg.
Na den oorlog toch had het congres een heel
ander karakter gekregen dan nu, waar dit
samenkomen uit alle oorden het bewijs levert,
hoe diep de vrouwen gevoelen dat alles moet
worden gedaan om in de toekomst het wapen
geweld onmogelijk te maken en een duur
zame vrede het nameloos wee en de diepe
ellende moge opheffen.
Na de pauze vervolgde Spreekster hare rede
met nader terug te komen op het adres, dat
de Fransche vrouwen hadden gezonden naar
dit vredes-congres. Dit stuk was door een
onvergeeflijke fout verborgen geraakt tusschen
den stapel ingekomen papieren. Door de
mannen van de Fransche pers werd gepro
testeerd tegen het niet voorlezen van ’t adres,
waarop van de bestuurstafel werd geantwoord,
dat het stuk niet ontvangen was. Dit ant
woord werd te goeder trouw gegeven, men
was onkundig van dit stuk, en bij herhaald
protest der pers onder bewering dat het wel
ontvangen was, ontstond werkelijk een incident.
Toen na ernstig onderzoek later bleek, dat
het adres er inderdaad was, heeft men nog
een afzonderlijke bijeenkomst uitgeschreven,
en ’t comité gaf daarbij verslag van ’t be
gaan abuis. De pers dacht aan opzet, doch
Het was een leuk en gezellig avondje, dat
van Woensdag j.L, toen Mevr. BEEKHUIS
in de voorzaal van vDe Doele”, sprak over
het Vredescongres van Vrouwen, dat gehouden
is in Den Haag op 28 April en drie volgende
dagen. Mevrouw, die daar als afgevaardigde
de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht alhier
vertegenwoordigde, hield nu een bespreking
om hare bevindingen mee te deelen, haar
indruk weer te geven omtrent deze grootsche
internationale vergadering van vrouwen. Een
soort nabetrachting dus over ’t vredescongres.
De vergaderzaal hier zag er gezellig uit.
Op de tafeltjes stonden bekers met bloemen,
fraaie tulpen in verscheidenheid van kleur.
De perstafel, dat mag wel even vermeld, was
bedekt door een groen kleed, en een tuil
zacht rose tulpen, prijkten en geurden voor
ons gezicht. De opkomst was bevredigend,
een heele schare dames vulde de zaal, en
toen ook eenige heeren kwamen luisteren,
moesten de deuren geopend en de ruimte
vergroot worden.
Nadat Mevr. Van der GOOT met een kort
woord de vergadering had geopend, begon de
Spreekster, met de opmerking, dat zij eigenlijk
oud nieuws had te vertellen, wijl de dagbladen
uitvoerige verslagen hebben gegeven van het
verhandelde op het congres, en zij zelf, in
de Bolswardsche Courant een verslag had
gezonden als afgevaardigde. Toch meende zij,
dat het zijn nut kon hebben dat zij die
drukke dagen, welke zij daar heeft meege
maakt, nog eens mondeling behandelde voor
deze vergadering om daaraan enkele beschou
wingen vast te knoopen.
Op duidelijke en bevattelijke wijze ging
zij den gang van 't verhandelde na, en wees
er op, hoe in de drie moderne talen des voor-
middags in de groote zaal van den n Dierentuin”
de verschillende aan de orde gestelde onder
werpen besproken werden, terwijl des middags
bij de thee in Hotel Wittebrug” persoon
lijke kennismaking onderling plaats vond en
des avonds in z/den Dierentuin” over de
resoluties gehandeld en gestemd werd.
Dinsdag des avonds, waren de congresleden
op plechtige wijze ontvangen. Mevr. Aletta
Jacobs hield in de Engelsche taal de openings
rede. Te midden der oorlogsellende kwamen
de vrouwen aller landen in een onzijdig gebied
bijeen om elkaar de hand te reiken en een
poging te wagen om te komen tot een duur-
zameu vrede. Het congres heeft voorop gesteld,
dat de bespreking van de verantwoordelijkheid
voor den tegenwoordigen oorlog of van de
wijze waarop hij gevoerd wordt, buiten de
grenzen van dit congres vallen en voorstellen,
die betrekking hebben op de wijze van oorlog
voeren niet op de agenda mogen worden
gebracht. De algemeene indeeling van het
definitief programma bevatte de volgende
grondslagen voor het tot standkomen van een
duurzamen vrede: 1°. Scheidsgerecht en Ver-
zoeningsraad; 2°. Internationale pressie; 3°.
Controle op de buitenlandsche politiek door
de volksvertegenwoordiging; 4°. Overgang van
grondgebied; 50. Verantwoordelijkheid der
vrouwen; 6°. Bespreking der resoluties; 7°.
Idem van Internationale Federatie; en 8°.
het Protest.
De meeste onderwerpen werden nog vluch-
tigjes door de Spreekster ter hand genomen,
over de wijze van spreken en de taal waarin
het onderwerp behandeld werdook kregen
Arum, 12 Mei. Gistermiddag half twee
ontwaarde men in Noordelijke richting een
Zeppelin, welke zich naar het westen voort
bewoog, terwijl ’s avonds ongeveer 7 uur een
luchtschip te zien was, dat van het westen
naar het oosten vloog.
Hedenmiddag boorde men uit het Z.-W
onophoudelijk kanongebulder.
Wonseradeel, 12 Mei. Bij ons gemeente
bestuur bestaat het plan, benevens de alhier
sinds 4 a 5 weken in onderscheidene dorpen
aangevoerde visch, ook nog ingelegde groenten
als zuurkool, snij- en sparreboonen, tegen
verminderden prijs beschikbaar te stellen, n.l.
tegen 5 en 6 cent per pond, afgehaald.
Witmarsum, 12 Mei. Een paartje had
zich heden alhier in ondertrouw laten opnemen.
Met paard en sjees werd de terugtocht onder
nomen. Nabij Harkezijl schrikte het paard en
alles kwam terecht in een vrij diepe sloot.
Van onder de sjees, die vrij gehavend was,
moest de jongeling worden vandaan gehaald.
Het meisje bekwam geen letsel, evenmin het
paard, doch de jongeling had kwetsuren aan
het hoofd.
Bozum, 13 Mei. Op de begraafplaats te
IJsbrechtum is dezer dagen een grafsteen
nedergelegd met het volgende opschrift: Het
leven is een onderneming, die de moeite niet
loont. Daarom is het beter niet te lev^n.
Op uitdrukkelijk verlangen van den over
ledene, een voormalig ingezetene van Bozum,
zijn deze woorden in den steen gebeiteld.
Friesche Zuidwesthoek, 13 Mei. De wei
den hebben thans hun deel allerwege is
het melkvee ontstald en maait t’ de velden met
tong en tanden. De landen liggen uitstekend,
maar het gras is wegens de kou nog niet
overvloedig. Opgemerkt wordt, dat de fennen
ditmaal zeer veel bloem hebben. De hooi
landen zijn in goede conditie; voor zoover
het binnenlanden zijn, blijken ze geleden te
hebben van de inundatiën ze maken den
indruk verkleumd te zijn. Gunstig weder zal
echter nog veel terecht kunnen brengen.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Snoek, 14 Mei. ’t Aantal vluchtelingen
is hier thans verminderd tot twee.
In het begin dezer week vertrokken er‘zes
naar Franeker, die aldaar brood vinden in
vasten dienst bij een groot landbouwer.
Over de verloven bij de Landweer
schrijft Be Gelderlander:
zzDe oudste lichting der Landweer gaat
met verlof, zoo de betrokkenen dit verlangen,
wordt er bijgevoegd. Er zijn er namelijk voor
wie het verlaten van den dienst, in onzen
tijd van slapte en werkgebrek, zou gelijk
staan met broodeloosheid, en het is natuurlijk
dat deze liever in dienst blijven.
Daarentegen zijn er veel anderen, die in
hun maatschappelijken werkkring slecht kun
nen worden gemist; jonge mannen, die bij
hun opkomst onder de wapenen thuis een
bedrijvige, veel zorg vereischende zaak aan
anderen moesten overlaten; anderen, die als
chef, administrateur, kortom leider in het een
of ander groot bedrijf eigenlijk niet vervangen
konden worden, zoodat bedoeld bedrijf aan
merkelijk onder hun afwezigheid lijdt.
Wanneer de hier bedoelden in de termen
vallen van het thans verleende verlof, zal dit
ongetwijfeld een uitkomst zijn niet alleen voor
hen zelven, maar ook voor vele anderen, die
bij 't goed marcheeren der betrokken bedrijven
belang hebben.
Behooren zij echter niet tot de oudste
lichting, dan moeten zij in dienst blijven.
Voor hoe lang? Wie zal het zeggen?
Het ware daarom te wenschen, dat zij in
de gelegenheid werden gesteld te ruilen met
die verlofgangers, welke never in dienst blijven.
Aldus werden beiden gebaat en tevens ook
het landsbelang; want bèt ligt toch voor de
hand, dat het in deze zorgvolle tijden,van
dubbel gewicht is, zooveel mogelijk de onder
scheidene bedrijven van de burgermaatschappij
in geregelden gang te houden.
Daarom vertrouwen wij dat de militaire
autoriteiten er ernstig op bedacht zullen zijn,
bij hun maatregelen ter verzekering der lands
verdediging, toch ook de belangen der burger
maatschappij niet uit het oog te verliezen,
maar b.v. hier weer bij het toekennen van
verloven, die bij voorkeur toe te staan aan
dezulken, die in de burgermaatschappij het
slechtst kunnen gemist worden”,
Bolswardsche Courant
A
I
