ïïieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
9
i
54ste Jaargang.
1915.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
No. 43.
l
FOCKE 8. KLEIN, Harlingen.
'K
I
Zondag 30 Mei.
BINNENLAND.
EN NADERHAND?
INGEZONDEN.
NATIONALE VEREENIGING TOT STEUN AAN MILICIENS
(BESCHERMHEER: Z. K. H. DE PRINS DER NEDERLANDEN)
VOOR
afzonderlijke
bespaard, onze akkers niet verwoest, onze
ons
met het
Penningmeester.
en
P. J. DE HOOP
H. PRIKKEL
K. G. BOUMA
B. J. BOERRIGTER
F. STELLEN BOOM
Sneek.
u
boer alhier voor 4
f 28 per week,
j.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5\Cent.
de kloeke krijgsmacht,
zich met opgewektheid
velen hoogst bezwaarlijk is, terwijl het einde daarvan nog
V oorzitler,
Secretaris,
Penningm.
Lid,
aan
neutraliteit beschermt en
van de
t
Ld
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Theedrinksters, die KLEIN’S
THEE van 20 ct. per ons, 25
ct. per vierdel, nog niet hebben
gedronken, noodigen we uit
deze Thee eens te probeeren
ze is mooi grof, zonder stof,
schenkt goudgeel, heeft een
volle, geurige smaak en is zeer
waterhoudend.
THEEHANDEL
Voor weerverkoopers verkrijgbaar:
Te Bolsward bij Wed. J. J. LEMSTRA,
u Makkum bij W. v. d. GOOT.
ons daarom
De oud-correspondent te Berlijn
N. R. Crt. schrijft
Is Italië economisch zoo sterk, om een
grooten oorlog te kunnen verdragen? Want
op een militaire wandeling mag bet niet
rekenen, het zal hard moeten vechten. Zijn
deelneming verlengt natuurlijk den oorlog en
eischt nuttelooze offers, maar komt te laat,
om den toestand geheel om te keeren. Staat
het bestaan van Italië op het spel, dat het
besloten heeft, tot het uiterste te vechten
Blijft het volk volhardend en offervaardig, ali
in plaats
Burgemeester,
Particulier,
Fabrikant,
Apotheker,
Lt. Kolonel,
1) Naar aanleiding van onzen oproep in Augustus 1914 ontvingen wij aan toezeggingen
giften slechts ongeveer f 5000.
hoe men de zaak ook nuchter
voor Italië’s zwakke schouders
van den oorlog
een ontzaglijke schuldenlast zijn en als gevolg
daarvan een politieke afhankelijkheid van de
westersche geldschieters.
van naar Zuid-Tirol naar Noordelijk Italië
verplaatst mocht worden, wat stellig niet tot
de onmogelijkheden behoort, hoe zal het dan
met het economische voortbrengingsvermogen
van het land gedurende, den oorlog en nader-
hand gesteld zijn
Treft de oorlogsstorm Noord-Italië, dan
lijden evenals in Frankrijk de welvarendste
provincies er onder. Hoe zullen die er nader
hand uitzien In den oorlog zelf zal Enge
land wel met geld blijven helpen, zoolang
Italië daar soldaten voor levert. Maar nader
hand
Kortom,
beschouwt,
zal de economische uitkomst
ontzaglijke schuldenlast zijn
Een van de groote verlokkingen voor de
nieuwe oriënteering van de Italiaansche
politiek is thans de verdeeling van Turkije,
die de mogendheden van de Entente met de
hulp van Italië denken uit te voeren. Een
verlokking die ten minste even groot is als
de landstreken, die men van Oostenrijk-Hon-
garije begeert. Tot verkrijging van den
Italiaanschen buit moeten de Italianen aan
de Dardanellen vechten om hun westersche
vrienden daar uit de knel te helpen. Naar
de kust van Dalmatië roept hen bet leed van
den schoonvader des Konings en de begeerte
naar het daar gelegen Oostenrijksche gebied.
Daarnaast moet het Italiaansche leger ook
nog voor de aangekondigde bevrijding van
Trente tegen de Alpenpassen optrekken, want
dat is het voornaamste werk van de heele
actie. Als nu echter daar de oorlog in plaats
[Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
WERKVERSCHAFFING EN TIJDELIJKE FINANCIEELE STEUN
AAN MILICIENS EN LANDWEERMANNEN BIJ DEMOBILISATIE ONZER KRIJGSMACHT.
Amsterdam, 15 Mei 1915.
Aan het Nederlandsche Volk!
Als Nederland, gelijk wij allen vurig wenschen, niet direct in den om ons woedenden
krijg betrokken wordt,
als de verschrikkingen van den oorlog
dorpen en steden niet geteisterd worden,
als onze welvaart niet vernietigd wordt,
dan zullen wij dat voor een goed deel te danken hebben
die reeds langer dan negen maanden onze
kwijt van eene taak, die voor
geenszins te voorzien is.
Wel kan ten gevolge
aan Milliciens in het 1ste Landweer
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Workum. Op initiatief van onzen burge
meester zal de burgerij in de gelegenheid
worden gesteld visch te bekomen tegen den
geringen prijs van 9 cent per pond aan huis
bezorgd. De Banier.
Sneek. De commissaris van politie alhier
geeft kennis, dat door de slagersvereeniging
door tusschenkomst van den Burgemeester,
van de Regeering zijn ontvangen tien varkens,
waarvan het vleesch en spek moet worden
verkocht tegen prijzen bij de slagers in den
winkel aangeplakt. Alzoo is op dit oogenblik
weer varkensvleesch te krijgen voor prijzen
als voor den tijd der mobilisatie.
Sneek, 28 Mei. De tijd is niet ver meer
af, dat onze tramrails langs Prins Hendrikkade,
Vischmarktplein tot de Noorderpoort zullen
worden verlegd. In de raadszitting van Maandag
avond komt ’t punt: ^verlegging der tramrails”
aan de orde.
Onderscheidene woningen langs onze tram-
haven komen door die verlegging in een
betere conditie.
Zijn de rails op de gewenschte plaats ge
bracht, dan volgt ongetwijfeld de bevloering
vanaf het Vischmarktplein tot de Noorderpoort
met dezelfde prachtige Engelsche steen als
die van de Prins Hendrikkade en meer straten
in onze stad, ’t Plan bestaat bij ons gemeente
bestuur, onze geheele gemeente langzamerhand
van dit sterke plaveisel te voorzien.
Sneek, 28 Mei. In de Maandagavond a.s.
te houden Raadszitting komt o.a. aan de orde
’t voorstel van het D. B., om de kerpais dit
jaar weer niet te houden.
Niettegenstaande de jaarmarkt in onze
gemeentekas een sommetje van ruim f 3000
brengt, is ’t toch haast zoo goed als zeker,
dat er zich weinige stemmen in den Raad
vóór de pretmakerij in Augustus zullen ver
klaren.
Sneek. Door woest fietsrijder» werd gisteren
de 65-jarige werkman A. P. op het Grootzand
aangereden. De man werd zoodanig gewond,
dat men hem per politie-brancard naar het
St. Antonius Ziekenhuis heeft moeten ver
voeren. Het is eigenlijk wonder, dat zulke
gevallen niet meer voorkomen, want zelfs in
de nauwste straten met vele hoeken, doen
vele fietsrijders alsof zij alleen recht op den
weg hebben. Vooral op Dinsdag, marktdag, is
dat hinderlijk, lastig en dikwijls nog gevaar
lijk bovendien. 0. N,
Goedkoope varkens moeten goedkoop spek leveren.
Sommige Haagscbe slagers maken echter
de rekening anders. Ze krijgen z.g. /zregeerings-
varkens” tegen veel verlaagden prijs, zeggen
echter al gauw, dat het spek er van uitver
kocht is en vragen dan weer den vorigen
hoogeren prijs.
De directeur van het Rijks Centraal Bureau
tot regeling van den afzet van varkens heeft
daar nu een stokje voor gestoken. Als de
Haagsche spekslagers weer regeeringsvarkens
willen hebben ze kregen ongeveer 54.625
kilo per week moeten ze in hun winkels
op van de straat af zichtbare plaats kaarten
ophangen, aangevende de prijzen, waartegen
in hun zaken, a contant, de onderscheiden
varkens-vleeschwaren verkocht worden.
Friesche Zuidwesthoek, 27 Mei. De mooie
zonnedagen zijn de lagere hooilanden bijzonder
ten goede gekomen de voorsprong van de
hoogere en drogere is heel wat kleiner geworden.
De volgende week zal de zeis of liever de
machine het te zeggen hebben in de mieden.
Loonen voor hooiers bedragen van 15
tot 23 gld-. per week, boven den kost.
Lemmer, 27 Mei. Heden, den eersten dag
van de openstelling voor inschrijving tot het
bekomen van broodkaarten, hebben zich ten
gemeentehuize alhier 136 hoofden van gezinnen
te Lemmer, daarvoor aangemeld. In de andere
dorpen dezer gemeente hebben zich de bakkers
niet voor het bakken van ongebuild tarwebrood
beschikbaar gesteld.
Schraard, 26 Mei. Bij den boer kunnen
dit jaar in de ^ungetiid” booge loonen worden
gemaakt. Een arbeider heeft zich met zijn
13-jarigen jongen bij een
a 5 weken verhuurd voor
boven den kost.
schokt
de ontzettende volkenoorlog, dien wij beleven,
de grootste som van valsche berekeningen,
die men zich kan voorstellen.
Hoe het Italiaansche volk zich gedragen
zal, als niet dadelijk roemrijke overwinningen
behaald worden wie zal dat vooruit kun
nen zien Menigeen meent, dat het dan
niet meer zal zijn ^oorlog of revolutie”,
maar z/oorlog en revolutie”. Misschien krijgen
echter degenen gelijk, die aannemen, dat een
paar harde slagen het Italiaansche volk tot
opoffering en vaderlandsliefde zullen samen
smeden. Het lijkt mij overbodig, daar nu
over te gaan redeneeren.
Eerder kan men beschouwingen houden
over de vraag, hoe Italië den oorlog econo
misch zal verdragen. Ik geloof, slecht. Na
tuurlijk zal Engeland het aan geld helpen,
en Frankrijk-, naar de mate van zijn ver
zwakte middelen, daaraan meedoen. Maar de
Italianen zullen het geld toch niet eenvoudig
als een subsidie, dat niet terugbetaald behoeft
te worden, ontvangen, maar het zal hun als
een rentegevende leening voorgeschoten wor
den. Totdusver heeft Engeland aan zijn
andere groote bondgenooten ook slechts voor
schotten, hetzij op onderpand, hetzij in ver
trouwen dat zij er goed voor zijn, gegeven.
Die bondgenooten zijn rijker dan Italië. Zelfs
Belgie kan ten slotte de Kongo-kolonie nog
als dekking aanbieden. Italië zal dus terug
moeten betalen en rente moeten opbrengen.
De Amerikaansche oorlogsleveranties moeten
ook met behoorlijk rentende schuldbekente
nissen betaald worden. Kortom, Italië kan
den oorlog alleen met vreemd geld voeren,
laadt zich een groote hoeveelheid schulden
op den hals, waarvan het buitenland de rente
moet trekken, en daar het eigenlijk toch
geen welgesteld land is, en b.v. geen koren,
steenkool en ijzer heeft, zal het van die schul
den ook in vredestijd moeilijk de rente kun
nen opbrengen en ze ook moeilijk weer kun
nen aflossen.
Wat kan het echter in het gunstigste ge
val in dezen oorlog winnen Meerendeels
landstreken, die zelf tamelijk arm zijn of
ontwikkeld zouden moeten worden, dus voor-
loopig kosten meebrengen.
Misschien hopen de Italianen op de vele
milliarden van de oorlogsvergoeding uit den
buidel van de centrale mogendheden, die
Russen, Franscben, Belgen en Serviërs, Engel-
schen, Canadeezen en Australiërs reeds willen
verdeelen. En daar de anderen reeds meer
dan negen maanden de kosten van den oorlog
gedragen hebben, gaan hun eischen, die
dienovereenkomstig grooter zijn, bij die van
Italië voor. Daargelaten nog, dat die milliar
den eerst te Berlijn en Weenen geïnd moeten
worden, wat vermoedelijk niet zoo gemakke
lijk zal gaan, als de Italiaansche oorlogsbar-
den zich voorstellen.
van de opkomst eener nieuwe militie-licbting thans ééne lichting
der Landweer naar hare haardsteden terugkeeren; maar het belang van het Vaderland eischt,
dat alle andere landweermannen evenals de miliciens onder de wapenen blijven.
Zij zullen dit offer aan het Vaderland brengen wij zijn er zeker van
plichtsbesef, dat zij tot dusverre toonden.
Maar het is een zware taak. En wij vertrouwen, dat het Nederlandsche Volk dit
erkent en waardeert.
Daarom roepen wij alle Nederlanders, die dit offer niet behoeven te brengen, op om
de sinds 1904 bestaande Nationale Vereeniging tot steun aan Miliciens in staat te stellen
aan de handhavers onzer neutraliteit te verzekeren, dat het Nederlandsche Volk hun erken
telijk is voor hunne toewijding en hunne belangen zal behartigen, als straks de vrede komt.
Wij wenschen te voorkomen, dat dan één milicien of landweerman, die zijn dienst
plicht goed vervulde, naar zijn woonplaats terugkeert met bezorgdheid voor de toekomst.
Daarom hebben wij in alle deelen des lands provinciale comité’s, afdeelingen en
correspondentschappen opgericht, welke zich met de werkgevers in verbinding stellen, opdat
alle oppassende miliciens en landweermannen, die ten gevolge van de mobilisatie hunne
betrekking in de burgermaatschappij verloren, bij démobilisatie weder aan werk geholpen worden.
Intusschen zal ook bij den grootsten ijver onzerzijds niet iedereen dadelijk in eene be
trekking geplaatst kunnen worden, al ware het slechts, omdat vele firma’s niet aanstonds
werk zullen hebben voor evenveel personeel, als zij vóór den oorlog in dienst hadden. Zeer
vele gedémobiliseerde miliciens en landweermannen zullen tijdelijk geldelijk gesteund moeten
worden. Wij hebben derhalve naast de medewerking der werkgevers den financieelen steun
van alle overige Nederlanders noodig.
Veel geld is noodig. t) Immers wij weten tengevolge van een ingesteld onderzoek
reeds nu, dat het getal der miliciens en landweermannen, die hunne betrekking verloren,
zeer vele duizenden bedraagt.
Ieder Nederlander helpe ons daarom en volge het voorbeeld van Hare Majesteit de
Koningin, die door Hare belangrijke gift van f 25.000 aan de Vereeniging het bewijs Harer
Koninklijke waardeering, aan de handhavers onzer neutraliteit het bewijs Harer Koninklijke
zorg gaf.
Een ieder helpe naar vermogen. En doe dat snel en bevordere daardoor den goeden
geest, de blijmoedigheid en de toewijding van de mannen, aan wie de belangen van hel;
Vaderland ook Uwe belangen zijn toevertrouwd. Wij mogen niet wachten, totdat de
vrede komt. Reeds nu moeten onze dienstplichtigen weten, dat voor hen gezorgd wordt en
dat wij gereed zijn.
Wij rekenen op ruime giften, die gaarne in ontvangst genomen worden door den Heer
Th. Delprat, Algemeen Penningmeester der Vereeniging, Paulus Potterstraat 24, Amsterdam.
Het Hoofdbestuur der Nationale Vereeniging tot Steun aan Miliciens
.1. E. N. Baron SIRTEMA VAN GROVE8TINS, Oud luit.-generaal, grootmeester van
het Huis van H. M. de Koningin, ’s Gravenhage, Eere-Voorzilter.
Prof. Dr. H. J. ELHORST, Hoogleeraar aan de Universiteit van Amsterdam, Voorzitter.
Th. F. A. DELPRAT, Oud-Hoofd-ing. in Ned.-Indië, Amsterdam,
%de Voorzitter en
A. HOOGEBOOM, Generaal-Majoor ’s Gravenhage.
Jhr. Mr. W. H. DE SAVORNIN LOHMAN, Utrecht.
Jhr. Mr. H. C. M. VAN NISPEN TOT PANNERDEN, Lid der Prov. Staten van
Gelderland, Arnhem.
W. C. M. VAN WAYENBURG, Notaris, Beek bij Nijmegen.
B. VAN HAERSMA BUMA, Bankier, ’s Gravenhage.
L. A. DE JONG VAN LIER. Gep. Luit.-Kolonel, Amsterdam, Secretaris.
Het bestuur der Nationale Vereeniging tot Steun
district
Bolswardsche Courant
tij
V]
99
i
8
van snelle overwinningen een lange,
moeilijke strijd met vele verliezen de natie
Ik weet het niet. Totdusver vormt
Hl
