ïïieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
II
I
I
I
fc
I
No. 49.
Verscüijnt Donderdags en Zondags.
54ste Jaargang.
1915.
FOCKE S. KLEIN, Harlingen.
De Ned. Bank tijdens de crisis
i
i
(fl
Zondag 20 Juni.
BINNENLAND.
9
■j
►'j
*1
I
s
VOOR
THEEHANDEL
9
o
-X.
f
-s
5
o
ffu
o
Q.
n-
Voor weerverkoopers verkrijgbaar:
ze is mooi grof, zonder
schenkt goudgeel, heeft
volle, geurige smaak en is
waterhoudend.
J3
Theedrinksters, die KLEIN’S
THEE van 20 ct. per ons, 25
ct. per vierdel, nog niet hebben
gedronken, noodigen we uit
deze Thee eens te probeeren;
stof,
een
zeer
5
60
a S S
g 5 -g
5
S
Bolswardsche Courant
afzonderlijke
i©
00
O*
CO
Ss
Ss
00
e©
5a
5=
C©
oo
co
c©
c©
c©
i©
1©
Ss
Jï
5s
04
CO
1©
-ö
bc
De Fakkel.
v
04
wat Mr.
zijn rente-
o
CQ
04
C©
04
1©
04
Tf<
IS
ÖD
O
o
'M
:s»
i©
d
QJ
Q
co
CQ
73
a>
•73
1©
CS
CS
_O4
I©
05
!D
T3
'O
'O
flink stel can-
succes
en van
noodig was, kreeg
Thans schrijven
5
Te Bolsward bij Wed. J. J. LEMSTRA.
Makkum bij W. v. d. GOOT.
I
CO
I van de kiesvereeniging is
van 5 candidaten voor den
van de 5 aftredenden, de h.h.
Kiezebrink, verkregen op de
Ss
04
1© 4©
55 J3 w
l“C>
r- i©
1/
I
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Ss
en voor
een lager cijfer
gebracht. Wij hebben gemeend
deze opmerkingen te moeten
immers de rente van
bepaaldelijk die van
pand, was op zich zelve
hoog te achtenzij was
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
om den geest bij de
Q C©
'Sb
o -U
-Q
1. de Ruiter en
kiesvereeniging, omgezet in
cratische, komt uit met 5 candidaten, J. G.
W. Kiezebrink, en C. A. Zelvelder, aftredende
leden en verder met de heeren H. I. Haitink,
Meijer Kuyt en U. Rijpma.
De Rechtsche vereenigingen vergaderen deze
week voor het stellen hunner candidaten,
maar hoe het loopt, of deze 3 of 5 stellen,
de strijd zal zeer heet worden. O. N.
Gebrek aan werkpaarden.
Door het veelvuldig gebruik van maai-
macbines in Friesland, die meest een span
paarden als trekkracht eischen, is daar gebrek
aan werkpaarden. Ze worden nu in Holland,
Groningen en Drente opgekocht tegen hooge
prijzen; van 400 tot 500 gld. per stuk.
Geen verteringen.
In vele raadsvergaderingen is ’t de gewoonte
aan de raadsleden tijdens de zittingen koffie,
thee, sigaren en dergelijke te verstrekken.
Gedeputeerde Staten van Utrecht hebben
daartegen nu bezwaar gemaakt. Zij meenen,
dat waar de wet enkel presentiegeld toekent,
het ongeoorloofd is om nog extra uitkeering
daarbij te verstrekken, en zullen dus in het
vervolg begrootingen en rekeningen waarvan
posten voor deze verteringen voorkomen, niet
goedkeuren.
De Utrechtsche Gedeputeerden konden zich
wel met wat belangnjker zaken bezig houden,
Zelden was het Jaarverslag door den
President der Nederlandsche Bank uitgebracht
zoo belangrijk en zoo knap gesteld
als dat met het pas verschenen verslag over
19141915, het z/crisis-verslag” het geval is.
Ons blad is niet de plaats om een overzicht
van het, wij zouden bijna zeggen spannende,
relaas van Mr. Vissering te geven, maar wy
willen toch eenige punten bespreken, die meer
in het bijzonder de politiek raken.
Het eerste betreft de houding van de Bank
in de eerste crisis-dagen. Men weet dat die
niet onverdeeld instemming heeft gevonden,
dat men zelfs voor een deel aan aarzeling,
vrees en terughoudendheid bij de Bank in die
eerste Augustus-dagen de groote moeilijkheden
in de handels- en industriëele wereld heeft toe
geschreven. Mr. Vissering verdedigt het bank-
beleid tegen die verwijten, na een kort verhaal
van de eerste oorlogsgebeurtenissen, met de
olgende woorden
„Zoo werd in de financieele wereld alles
bijna opeens anders dan het vroeger wasen
zoo werd ook de circulatiebank geroepen een
rol te spelen tot een om vang als in hare
geschiedenis niet bekend was. In dien chaos
werd zij meer dan ooit het middelpunt van
velen, die thans hun vertrouwen alleen op
haar overbrachten, hetwelk aan anderen werd
ontnomen, ook al waren hiervoor geen gronden
aanwezig. Nog meer personen kwamen bij de
Bank aankloppen om steun, en onder dezen
telde men zoowel de grootsten, de gemeenschap
en bare organen, als de kleineren, en
natuurlijk in de eerste plaats banken en
vooral spaarbanken, die aan de eischen van
haar eigen clientèle moesten voldoen. De
Nederlandsche Bank moest zich daarbij tot
taak stellen vóór alles rust te brengen, den
indruk te vestigen, dat zij iedereen, die hier
voor in aanmerking kon komen, zou helpen,
en dat zij zooveel mogelijk moest medewerken
tot instandhouding van al wat steun ver
diende, doch dat zij tevens daarbij had te
waken tegen ernstige benadeeling van anderen,
als het publiek zonder grond het vertrouwen
aan die anderen wilde opzeggen om bet over
te brengen bij de circulatiebank. Dat de Bank
het daarbij niet tegelijk een ieder naar den zin
kon maken, vooral iu den eersten tijd ver
wijten moest hooren, niet zelden werkelijk
onverdiend, behoeft niet te ontmoedigen. Wie
in het midden der stormvlagen staat, kan niet
altijd juist oordeelen. Eerst de geschiedenis
kan later een helder licht op dezen tijd en
de handelingen daarin doen schijnen wij
zullen dat eindoordeel met gerustheid
afwachten”.
De woorden /verwijten, niet zelden
werkelijk onverdiend” doen vermoeden, dat
de Bankdirectie zich althans van eenige
tekortkoming wel bewust is. Tot hare ver
ontschuldiging geldt dat zij zeker niet de
eenige is, die in de zenuwachtige Augustus
dagen wel eens faalde
Volkomen geslaagd lijkt ons
Vissering zegt ter verdediging van
politiek. Niet weinigen hebben daarin, als
mede in den daarmede min of meer samen
hangenden rentevoet van de groote Staats-
leening, de oorzaak gezien der stijging van
den rentevoet in ons land. Hoe verkeerd zij
oordeelden, en hoe het onmogelijk geweest
zou zijn lager te gaan dan de Bankdirectie
deed, blijkt ten duidelijkste uit hetgeen Mr.
Vissering schrijft.
land te deponeeren, hetzij als boekschuld of
pand in het buitenland te verbinden en daar
tegenover geld in Nederland op te nemen.
Goud zou het land dan niet uitgaan, maar
wel goederenen deze goederen zouden niet
contant betaald worden in goud of in Neder-
landsch geld, doch door bet creëeren van
wissels of boekschulden, welke langs een om
weg dan weder bij de Bank ter financiering
zouden gebracht zijn. Wij hebben getracht
dit bedrijf zooveel mogelijk tegen te gaan,
tenzij in die gevallen, welke bij nader onder
zoek bleken om bijzondere redenen toegelaten
te moeten worden, zooals o.a. met het vreemde
geld in Limburg vóór de muntzuivering,
waarover wij reeds boven een en ander mede
deelden. Hadden wij niet voortdurend hier
tegen gewaakt, dan zou de geldvoorraad in
Nederland en ook de kracht van de circula
tiebank ongetwijfeld te veel zijn aangesproken
voor buitenlandsche belangen eene in ver
houding lage rente in Nederland zou zóó
sterk prikkelend hebben gewerkt, dat wij bijna
zeker toch na korten of langer tijd weder de
rente hadden moeten verhoogen, nadat de
verlaagde rente tot gevolg zou hebben gehad
een gebruik der bankgelden in een onge-
wenschte richting. Met des te meer klem
hebben wij ons daarom telkens weder verzet
tegen pogingen om de prolongatierente vast
te koppelen aan de rente van De Nederland
sche Bank en daaruit een motief tot verla
ging te putten.”
Het is bekend hoe mede, dank zij dit
voorzichtig beleid, de Bank erin geslaagd is
een zóó grooten metaal voorraad te krijgen,
dat zij, als straks de grenzen weer geheel
open gaan, in staat zal zijn ook bij den te
verwachten grooten invoer van grondstoffen
en benoodigdheden abnormale stijging van
den rentevoet en depreciatie van ons geld te
voorkomen.
De Directie verdient daarvoor woorden van
hulde en dank.
1O .O f
öb 4
a
o
oi
vrijzinnigen werd bedreigd. Maar hulp van
de leden In het begin, ja, toen was men
te vinden. Maar ’t nieuwtje was er niet af,
of de heeren bleven thuis en lieten ’t werk
vol vertrouwen aan de hoofdmannen over,
’t Gevolg bleef niet uitdie hoofdmannen
werden op den duur mistroostig, ze oordeelden
dat hun werk geen waardeering vond, ja zelfs
dat men hen moe was, en ’t voorstel tot
ontbinding der’betrekkelijk nog jonge Kies
vereeniging werd met bijna algemeene stem
men aangenomen. En thans heeft men weer
een nieuwe, die er op moment aardig frisch
uitziet. Men wil haar die frischheid doen
behouden door zoo nu en dan eens mannen
van naam te laten optreden (een Dr. Bos b.v.)
van wie men gerust mag verwachten, dat ze
niets zullen nalaten,
leden wakker te houden.
De eerste daad
geweest ’t kiezen
Raad. Twee
Zelvelder en
groslijst ’t hoogst aantal stemmen, en werden
dan ook bij acclamatie herkozen. Daarna
viel de keuze op de h.h. Rijpma (rijksont-
vanger), M. A. Kuyt (koopman) en H. J.
Haitink
Mij. van Zuivelfabrieken in Friesland.
De wereld roemt ’t als een
didaten, met wien de V. D. vrijzeker
zullen behalen.
Wegens gebrek aan tijd, ’t was reeds
bij halftwaalf, werd alleen nog de jaarlijksche
contributie op het tapijt gebracht. Deze
werd bepaald op 25 ct. perjaar. Natuurlijk
moeten vrijwillige bijdragen verder ’t hare
doen om ’t de Vereeniging niet aan financieele
kracht te laten ontbreken.
In een volgende vergadering, die wel spoe
dig zal worden gehouden, hoopt ’t bestuur
met een concept reglement gereed te zijn.
Sneek. Gisteren raakten een span sleepers
paarden bij de goederenloods der H. IJ. S.
M., dat even losgespannen was, bij het binnen
komen van den sneltrein, op den loop. Eerst
ging het op een drafje maar toen de leidsels
tegen de pooten sloegen werd ’t hollen. Eerst
door het hek, toen het stationsplein over, tot
ze tot staan kwamen voor een groenten kar
bij het Julianapark. Gelukkig is er geen onheil
veroorzaakt, maar de kinderen en de wandelaars
waren toch onthutst.
Hedenmorgen wilde de veehouder I. T.
te Tinga wat vuil tusschen de tanden van de
maaimacbine verwijderen, maar had de on
voorzichtigheid het toestel niet buiten
werking te stellen. Een der paarden gaf een
ruk aan de machine, waardoor deze in beweging
kwam en een der vingers tusschen de messen
geraakte. In het ziekenhuis werd de vinger
tot het tweede lid afgezet.
Van den zoogenaamden Godsvrede is
hier bij ons geen sprake meer. De socialisten,
die geen aftredende leden hadden te behouden,
namen geen genoegen met het voorstel der
Rechtsche vereenigingen om te laten zitten
wat zit, en stelden twee candidaten, de heeren
Joh, Faber. De liberale
een vrijz.-demo-
IFater leiding te Heerenveen.
Heerenveen, 18 Juni. We vorderen. Het
buizennet is beproefd en in orde bevonden.
Van de twee motoren, die uit Duitschland
moeten komen, is thans een gearriveerd. Met
het monteeren gaat 'n week of vier heen
in dien tijd kunnen de eerste aansluitingen
worden aangebracht en dan kan er onmiddel
lijk gedraaid worden. Men weet, dat bij op
gaaf vóór 15 Juli eenige tegemoetkoming in
de aanlegkosten wordt verleend.
Wonseradeel, 16 Juni. Wederom hebben
onze melkslijters den prijs der volle melk
met 1 cent per liter verlaagd.
De aanvoer van ingelegde groenten is reeds
uit. Deze week ook geen vischaanvoer. Er
hebben zich thans 8 a 900 gezinnen van
broodkaarten voorzien.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Snoek, 18 Juni. Onze Vrijzinnig Dem.
Kiesvereeniging heeft Woensdagavond jl.
haar eerste vergadering gehouden.
’t Aantal leden is reeds gestegen tot 120
en het is te voorzien dat dit cijfer nog vrij-
wat booger zal worden.
’t Was een mooie vergadering waarin bet
aan enthousiasme allerminst ontbrak.
Een 50-tal aanwezigen misschien luisterden
met de grootste aandacht naar hen, die om
strijd hun meeningen’ ten beste gaven voor
de hechte grondslagen, waarop men de
afdeeling wou bouwen.
Uw verslaggever herinnerde zich dienzelfden
avond, het was geloof ’k in ’95, toen onze,
liberale Kiesvereeniging //Burgerplicht”, waarin
de z.g. zolderlui (leden van de Heeren-
Sociëteit) den staf zwaaiden, viel en vervangen
werd door een z.g. Vrijzinnige Kiesvereeniging.
Toen zou het ook wezen. Met geweldige
nieuwe bezems trok men aan den arbeid.
’t Ledental bedroeg in den beginne pl.m.
140 en binnen korten tijd was dit geklommen
tot 200.
Maar het ging met deze Kiesvereeniging
als met de meeste ’t werk liet men aan de
besturen en van vergaderen, als het zelfs hoog
men de brui.
we 1915. Twintig jaren
heeft de Vrijzinnige bestaan.
Van de leiders mag gezegd worden dat ze
zich steeds dapper hebben gekweten en zich
altijd op de bres bevonden, als ’t kamp der
t© 1©
b£
O
04
i©
eerste aan ’t Kantoor der K. N.
van
een
van die prolongatie-rente aan
De Nederlandsche Bank, met
2 pCt. door het Bestuur
voor den Effectenhandel
~_O4
GO -rft
n :h» 2
- g
Q -*-»
2 ‘S S
1©
Sn ~o
oj O
öc os
Het verslag herinnert er vervolgens aan,
dat voor een groot deel van de Nederlandsche
debiteuren de rentestand aanvankelijk op ruim
10 pCt. gebracht werd, en gaat dan voort:
i/Van verschillende zijden werd toen een
verwijt gericht tot De Nederlandsche Bank,
dat deze de oorzaak zou zijn van die hooge
rente, en werd het verzoek geuit, dat De
Nederlandsche Bank hare rente zou verlagen,
waardoor dan automatisch de rente op pro-
longatieposten en voor debetsaldo’s door het
geheele land op een lager cijfer zou worden
ons tegen
te moeten verzetten
De Nederlandsche Bank,
voorschotten op onder-
voor die dagen niet
zelfs belangrijk be
neden de rente door andere circulatiebanken
in verschillende landen in die zelfde dagen
gevorderd, en het hooge cijfer der rente
10.2 pCt. was dan ook veroorzaakt door
vastkoppeling
de rente van
de verhooging van
der Vereeniging
daarbij gevoegd, niettegenstaande in gewone
omstandigheden de prolongatie-rente ter beurze
steeds werd vastgesteld volkomen onafhanke
lijk van de geldende Bankrente. Niet alleen
was het dus onbillijk, dat men aan De
Nederlandsche Bank een verwijt over hooge
prolongatie-rente maakte, gevolg van het feit
dat de prolongatie-rente in deze abnormale
omstandigheden plotseling was vastgekoppeld
aan de Bankrente, maar De Nederlandsche
Bank mocht op principieele gronden niet toe
laten, dat groepen personen, welke belang
hadden bij eene lagere prolongatie-rente, zich
zouden gaan mengen in de Bankpolitiek ten
aanzien der discontorente. Eene circulatie
bank mag zich eene dergelijke inmenging niet
laten welgevallen.
Wij hebben dus die bezwaren tegen De
Nederlandsche Bank met overtuiging afge
wezen, en ons niet laten bewegen tot ver
andering van onze rente op grond van derge
lijke argumenten”.
Verteld wordt dan verder hoe langzamer
hand de rentevoet op zijn tegenwoordige
hoogte is gebracht. Waarom men niet lager
kon gaan, blijkt uit wat voorts in het verslag
gezegd wordt
z/Waren wij met onze rente in vergelijking
met de buitenlandsche circulatiebanken, nog
lager gegaan, dan zouden wij in groote mate
hebben bloot gestaan aan pogingen om posten
uit het buitenland naar hier over te brengen
reeds thans hadden wij bijna dagelijks hier
tegen te strijden. Telkens weder kwam het
voor, dat buitenlanders door tusschenkomst
van Nederlandsche financiers beproefden leve
ranties uit Nederland of via Nederland niet
door betaling af te doen, maar daarvoor
vreemde valuta, hetzij in den vorm van bank
biljetten van buitenlandsche banken in ons
Dat de renteverhooging van De Neder
landsche Bank in vergelijking met het bui
tenland matig is gebleven ziet men vooreerst
uit het volgende staatje van de rentever-
andering voor disconto van wissels
'2-
Q.
O
-o
04
Tft rft cq
O- *5 T3
a o
c© i©
