Bïeuws- en Advertentieblad
Bols ward en Wonseradeel.
i
F
I
I
fi I
No. 60.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
1915.
54ste Jaargang.
De Landstormwet aangenomen.
B
1
11
B
Donderdag 29 Juli.
In en om Leeuwarden.
BINNENLAND.
i
Kermis, al of niet
K
B
VOOR
afzonderlijke
het
Deze kregen
van
te
F
U
niet accoord.
vorige jaar.
men
van
het voorbeeld
Sneek, dan
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid, der Redactie).
I
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
de gemeenteraden in
voor de Christelijke
en uitdrukkelijk
auto ontboden dokter uit Sneek
mocht het niet gelukken de levensgeesten
te wekken,
den indruk
weer op
onder
om het
-
Sf
v. Fr.
1
echter nul op
Mocht het onverhoopt zoo ver
komen, dat een verdere versterking dier
weermacht noodig wordt, dan kan de minister
er op aan, dat hij daarvoor een meerderheid
in de Kamer zal vinden.
Maar zij geeft mondjesmaat.
Morgenavond zal bet pleit worden beslist!
Dit jaar kermis of wederom niet.
’t Hangt er maar van af welke stad men
als voorbeeld zal nemen. De opschorting der
beslissing, eenige weken geleden aangenomen,
geschiedde in afwachting van de resultaten
welke de Sneeker pro-kermis-mannen zouden
Ons Noorden schrijft
Sedert Maandag j.l. hebben de Leeuwarders
hun kermis weer die zich ditmaal, in tegen
stelling met vorige jaren, niet in eene
bijzonder groote belangstelling verheugen kan.
’t Is eiken avond nog „slapjes” geweest
met de drukte op Zaailand en Nieuwstad
zelfs op den traditioneelen eersten Maandag
trok zij bij lange na niet dat groote publiek
vroegere jaren. Kan het wel anders, in
deze dure tijden, die wij doorleven Men kan
z'n loon wel anders gebruiken, dan
uit te geven voor nuttelooze dingen, of het
verrijden in rodelbaan of caroussel.
Menigeen dus heeft geen geld om kermis te
vieren, en zij, wier beurs het wel zou permit-
teeren, doen hun portemonnaie maar eventjes
open of houden hem ook gesloten, „want”,
zoo vertelde mij vanmiddag ’n gezeten burger
man, „we staan weer gauw voor den winter,
en we weten niet welk een duurte van levens
middelen hij met zich mee zal brengen
Gezien de stijging der prijzen van de nood
zakelijkste levensbehoeften zelfs, zou ik ge-
looven, dat de man gelijk heeft. Bepalen we
ons ditmaal alleen maar eens bij de aard
appels. Kostten het vorige jaar om dezen tijd
de Burgermunstersche 75 ct. af 1.00 de
halve Hectoliter, thans kan de boer er gemak
kelijk 2 gld. a f 2.15 voor vragen. En hij
krijgt dien prijs ook. Een niet te versmaden
extra-verdienste dus voor den landbouwer.
Trouwens bij velen hunner in het noorden
van Friesland zijn de aardappels, terwijl ze
nog in den grond zitten, opgekocht door
aardappelagenten of -handelaren. Het schijnt
mij toe, dat er voor deze laatsten met den
aardappelhandel heel wat te verdienen valt
dit jaar. Betalen ze al een hoogen prijs, ze
staan ook voor de risico en zullen er zelf
voor zorgen dat de aardappels gerooid worden.
De landbouwer verkoopt dus z’n aardappel
veld en behoeft er verder niet naar om te
zien. Het arbeidsloon voor het dollen komt
dus op rekening van den kooper, zoodat hem
een halve Hectoliter komt te staan op f 2.50
a f 2.70. „Waar moet dat heen dezen winter”,
zal menige huismoeder bezorgd vragen. Ver
zoeken om loonsverhooging zullen dan ook
wel niet uitblijven. Is ’t wonder!
De afd. Leeuwarden van den Nederland-
schen Federatieven Bond van Gemeente
werklieden heeft dezer dagen reeds een dergelijk
verzoek bij den Raad ingediend. Reden na
tuurlijk de stijging van de prijzen der levens
middelen. Volkomen gewettigd. Doch waar
het adres vermeldt, dat de arbeiders juist de
zwaarste gevolgen er van ondervinden, daar
moet ik bekennen, dat ik dit niet ten volle
onderstreep. Natuurlijk onze arbeidende volks
klasse lijdt onder den tegenwoordigen duren
tijd. Huisgezinnen, waarvan de vader iedere
week 10 a 12 gld. thuis brengt, met welk
loon zes, acht, soms tien en meer monden
moeten opengehouden worden, hebben in dezen
tijd gebrek. Dat lijdtgeen twijfel. Verbetering in
dezen toestand te brengen is dan ook zeer
gewenscht, ik zon haast zeggenhoogst
noodzakelijk. Doch ik vraag hoe zou het in
dezen tijd gesteld zijn met den kleinen
burgermanmet den kleinen zakenman
Geloof me, wanneer ik beweer, dat er onder
deze categorie velen zijn, die meer gebrek en
armoede lijden, dan menig werkmansgezin met
een inkomen van 10 a 12 gld. ’s weeks. Ik
spreek in dezen bij ondervinding. Mij zijn
persoonlijk dergelijke gezinnen bekend.
Nu zijn adressanten bovengenoemd zeer
matig met hun eischen Ze hebben slechts
één vraag, en wel dezedat zij den Raad
verzoeken aan alle werklieden der gemeente,
met het oog op de tijdsomstandigheden, geen
lager loon uit te betalen dan 12 gld. per
week. M. i. een zeer bescheiden verzoek. En
ik wensch adressanten dan ook van harte
succes.
In mijn vorig schrijven deelde ik mee, dat
het verzoek door 5000 vrouwen aan het
gemeentebestuur te Leeuwarden gericht, om
het sluitingsuur der kermis te vervroegen niet
waarom naar
Leeuwarden.
De Raad dezer laatstgenoemde gemeente
besloot om de kermis te laten doorgaan omdat
men wist dat èn de gemeentekas èn de nering
doende ingezetenen ermêe gebaat zouden zijn.
Te meer is dit hier het geval, want, waar
de meeste gemeenten in onze omgeving de
kermis afwimpelden, en de menschen toch
wel eens „uit willen”, bestaat er groote kans
dat onze kermis dit jaar meer bezoek zal
krijgen dan vorige jaren het geval was.
Moge de Raad er ook zoo over denken
Dankend voor de verleende plaatsruimte,
Uw dienaar,
B.
Algemeen is het dorp
van dit treurig geval.
N. Sn. Ct.
Sneek, 24 Juli. Nogal bevredigend zijn
de verkiezingen voor
onze prov. afgeloopen
partijen, zegt het F. D.
Hebben we alles goed genoteerd, dan zijn
er 79 rechtsche candidaten her- en gekozen.
Elf zetels werden gewonnen, zes verloren,
zoodat er een winst te boeken valt van vijf
zetels, terwijl de gemeente Lemsterland, waar
drie zetels op de vrijzinnigen veroverde,
links naar rechts overging.
Een nieuwe bakkersoven.
Een bekend Amsterdamsch broodfabrikant
heeft een nieuw model oven geconstrueerd,
een verbeterden Koningswinter. De voordeelen
van dit nieuwe oven-type zijn, dat 60 pCt.
brandstof gespaard wordt. De oven wordt
vier vijf uur van tevoren gestookt. Daarna
is men in staat, ongeveer een half etmaal
door te bakken, zonder verder te stoken.
Zooals vanzelf spreekt, zijn aan deze methode
van werken verschillende groote hygiënische
voordeelen verbonden. Bovendien heerscht in
de bakkerij een zeer normale temperatuur
gedurende het bakken, en niet de ondragelijke
hitte, waarin gewoonlijk gewerkt moet worden.
De hitte in den oven wordt zeer regelmatig
over het heele oppervlak verdeeld. Er kan
zes of zeven maal na elkaar in gebakken
worden.
Op de vinding zal octrooi worden genomen.
Arnh. Ct,
Het Huisgezin schrijft:
Alleen de sociaal-democraten hebben hun
stem onthouden aan het wetsontwerp tot uit
breiding van den landstorm.
Zij konden het doen, omdat zij in
militaire zaken minstens zoo bedreven als de
minister van oorlog meenen, dat ook
zonder aflossing de landweerplichtigen gerust
naar huis gestuurd kunnen worden, en verder
aan versterking onzer weermacht geen be
hoefte gevoelen.
De andere partijen hebben éénparig hun
stem aan het wetsontwerp gegeven.
Daatbij zullen zij wel niet allen door dezelfde
overweging geleid zijn geweest.
Wie de landweerplichtigen, die nu een jaar
onder de wapenen zijn, over ettelijke maanden
met verlof willen gezonden zien, moesten de uit
breiding van den landstorm ook al achten
zij versterking van ons leger niet noodzakelijk
wel aanvaarden, vermits er geen ander
middel was om de ouderen vrij te krijgen.
Wie versterking onzer weermacht noodig
oordeelden, stemden voor en accepteerden op
den koop toe de aflossing der landweer
plichtigen.
Wie voor algemeenen oefenplicht waren
aanvaardden het mindere wat het ontwerp
bood, omdat het althans in de richting gaat
van hetgeen zij wenschen.
Het ontwerp zelf is intusschen practisch
niet meer geworden dan een aflossingsontwerp.
Het was het reeds in hoofdzaak toen de
minister de leeftijdsgrens van 40 tot 30 jaar
terugzette.
Maar het is ’t thans geheel
geworden.
Indertijd is door ons de vraag gesteld, wat
de minister, die, de beschikking erlangend
over de landstormers tot 30 jaar er meer sol
daten zou krijgen dan hij noodig had om alle
landweerplichtingen af te lossen, met het
overschot zou doen.
Wij vroegen of de oproeping bij 27 of 28
jaar zou worden stopgezet, dan wel of ook
de oudste lichting militie zoude worden af
gelost dan wel of de landstormers, die moei
lijk gemist konden worden, zouden worden
thuis gelaten.
We behoeven thans niets meer te vragen
de minister zal en mag niet verder oproepen
dan noodig is om de landweer af te lossen.
Wil hij, indien de noodzakelijkheid blijkt,
na aflossing der landweer, de beschikking
hebben over de landstormers tot 30 jaar,
dan moet hij bij een nieuw wetsontwerp de
bevoegdheid daartoe vragen.
De Kamer heeft den minister feitelijk min
der gegeven dan hij wenscht en de aanneming
van het amendement-Van Sasse van Ysselt,
hetwelk uitdrukkelijk de huidige wet tot den
duur van den oorlogstoestand beperkt, heeft
nog eens doen uitkomen, dat de Kamer niet
dan schoorvoetend tot het verzwaren van den
militairen last overgaat.
Dat is, afgezien van de ook gisteren her
baalde verklaring van den minister van oorlog,
dat de noodmaatregel van heden niets beslist
ten aanzien van de toekomst, een vinger
wijzing voor hen, die met de uitbreiding van
den landstorm over het beginsel van den al
gemeenen dienstplicht de beslissing reeds
gevallen achten.
Er is niets beslist, noch voor, noch tegen.
Zoo min als men thans kan zeggen
er komt nooit algemeene dienstplicht, zoo
min kan men verklarenwij zitten reeds aan
den algemeenen dienstplicht vast.
Wat thans is aangenomen, is een maat
regel ten behoeve van de landweerplichtigen,
al wordt daardoor wel degelijk tevens onze
weermacht versterkt.
Harlingen, 26 Juli. In den nacht van
Zondag op Maandag heeft er een hevige
vechtpartij plaats gehad tusschen de equipage
van het Zweedsche stoomschip „Erik” en
eenige Harlinger ingezetenen. De ruzie was
des middags al begonnen en werd in den
avond voortgezet. De matrozen begonnen
van boord met bierfleschjes te werpen. Het
liep ten slotte zoo hoog, dat de politie van
vuurwapenen moest gebruik maken, een zestal
matrozen werden door de politie met behulp
van een aantal burgers van boord gehaald en
naar het politiebureau gebracht.
Tietjerksteradeel, 26 Juli. De behoefte
aan werkkrachten voor Duitschland schijnt
wel bijzonder groot te zijn. Alleen uit deze
gemeente zullen deze of volgende week een
50-tal arbeiders afreizen voor ’t zichten, binden
en binnenhalen van den oogst.
Een agent te Bergum van de Landwirt-
schaftlicher Hauptverein voor Oost-Friesland
heeft reeds een 150-tal arbeiders aangenomen
tegen loonen van 1730 gulden met kost
en inwoning.
Frieslands Noorderdeel. 26 Juli. Agenten
trachten voor Duitschland zoowel vroeg- als
laatrijpe aardappelen op te koopen. Ofschoon
zij hooge prijzen bieden, gaan de verbouwers
er niet hard op in, hopende later nog hooger
prijzen te kunnen bedingen.
Hepk. Nieuwsbl.
Ferdronken.
Hommerts, 26 Juli. Een aanvallig 4-jarig
knaapje, zoontje van den heer G., machinist
aan het Pompstation, is heden middag alhier
verdronken.
Den per
hebben.
request.
En wanneer onze Raad nu
volgt van den gemeenteraad van
wordt het hier met de kermis ook niets.
't Is daarom dat ik zou willen vragen
Sneek gezien en b.v. niet naar
is ingewilligd. Behalve de kwestie van het
sluitingsuur, was ook nog de vraag gesteld,
of het niet mogelijk zou zijn de kermis des
Zondags gesloten te houden. Natuurlijk ook
afwijzend beschikt. Het antwoord van den
burgemeester behelsde „dat aan haar verzoek
dit jaar niet meer kon worden gevolg gegeven,
doch dat hij voor de verpachting der stand
plaatsen in een volgend jaar ernstig zal over
wegen, in hoeverre dan aan het gevraagde kan
worden tegemoet gekomen”.
’t Is te hopen, voor de 5000 dames, dat
ze dan meer succes zullen hebben, dan zij
thans gehad hebben.
De hooivordering maakt in Friesland onder
de boeren nog al wat ontevreden gezichten.
Vooral in bepaalde gemeenten, en dan noem
ik op de eerste plaats Idaarderadeel en Won
seradeel, waar men zeer ontstemd is. En ik
geloof, niet geheel en al ten onrechte. De
grootste grief is deze, dat de regeering te
laat met den maatregel gekomen is. Gevor
derd wordt oud hooi. Dat zit bij de meesten
onderin. Gevolg: het nieuwe hooi moet tel
kens verplaatst worden, wat veel tijd eischt
en waarvoor de regeering geen cent vergoedt.
Met den prijs, dien de regeering besteedt,
f 39 a f 40 per 1000 K.G., gaat men ook
Nu is dit wel de prijs van het
Door verschillende omstandig
heden echter heeft het hooi nu voor den boer
een grootere waarde dan den vorigen zomer.
Zoo deelde mij een veehouder uit Idaardera
deel mee, dat verscheidene zijner collega’s dit
jaar meer vee gingen houden; waarvoor na
tuurlijk meer hooi vereischt wordt, terwijl er
menigeen is, wien de hooioogst dit jaar ten
deele mislukt is, zoodat het voor die lieden
hoogstgewenscht zou zijn, den resteerende voor
raad van 1914 te kunnen behouden, daar
zij anders genoodzaakt zullen zijn, tegen een
veel hoogeren prijs weer hooi te moeten koo
pen. Bij dit alles komt nog, dat niet alle
boeren over deuzelfden kam geschoren wor
den. Wordt bij den een alles opgevorderd,
een ander laat men op verzoek z’n voorraad
soms geheel behouden.
Daarom, zoo zeide mij mijn zegsman ver
der, is het zeer gewenscht, dat ieder levert
naar evenredigheid, en dat niemand uitge
zonderd wordt. Mij dunkt ook, dat dit een
billijke regeling zou zijn.
Hoe het ook zij, de boeren in bovenge
noemde twee gemeenten, laten het er niet bij
zitten. Die van Idaarderadeel hebben dezer
dagen een druk bezochte vergadering gehou
den, met het resultaat, dat de voorzitter zich
in dezen tot den Commissaris der Koningin
zal wenden, en een oplossing der verschillen
de grieven trachten te verkrijgen.
Het zag er een dag of tien geleden nog
maar uit, dat de nagrashooioogst op een mis
lukking zou uitloopen, voornamelijk in den
greidhoek. Dat zou voor vele boeren, bij
wie de eerste hooioogst ook niet bovenmate
groot was, een dubbele tegenslag zijn. Daar
bij komt dan nog de opvordering bij sommigen
van bet oude hooi, zoodat het er voor meni-
gen veehouder niet bijzonder rooskleurig uit
zag. Doch de regenval der laatste week heeft
veel goed gemaakt. Van mislukking van den
nagrasbooioogst is nu geen sprake meer; in
tegendeel het laat zich aanzien, dat er nog
wel een flinke snede kan worden afgemaaid.
Een meevallertje dus!
Opmerkelijk is het zeker, dat men weinig
hoort van hooibroei. Waar de krachtbroei
zich openbaart, en dat is haast bij eiken boer
het geval, heeft men direct krachtig ingegre
pen, om erger te voorkomen. Nu hebben
vele boeren hun hooi in betrekkelijk korten
tijd binnen gekregen, zoodat zij dus ook den
vollen tijd beschikbaar hebben, om toezicht
op den broei te houden. Het is in deze
tijden ook hoogstnoodzakelijk, naar het mij
voorkomt, alles in het werk te stellen, om
de kostelijke hooikwaliteit te kunnen behouden.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Bolswardsche Courant
