Nieuws-
en Advertentieblad
Bols ward en Wonseradeel.
Zondag 3 October.
Theehandel Focke S. Klein,
HARLINGEN.
8
I
No. 79.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
54ste Jaargang.
1915.
g
1
I
r
Wat Minister Posthuma
er van zegt.
B INNENLAND.
Sb
in pakjes, is geurig, krachtig,
waterhoudendwordt verkocht
in ons pakjes a 22 ct., in vierdel
pakjes a 27’/2 cent, is in vele
winkels verkrijgbaar.
Voor wederverkoopers
Bij Wed. J. Leinstra, Bolsward.
W. v. d. Goot, Makkum.
3
GYMNASTIEK EN ATHLETIEK.
7,05
Wi
1
Bolswardsche Courant
VOOR
dagen
van
Juni 1915 is dan ook belang-
van
over
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a Cent.
dient in
komen.
Augustus
September
October
November
December
aan-
op 1000 in-
bet krankzinnigen-
Alg. H.
1914.
4,2
4,25
5,25
5,75
4,77
1915.
4,30
5,68
4.05
7,55
11,17
6,94
gerezen is, velen
i het koopen van
Kleins Thee,
i) Hieruit blijkt wel ten duidelijkste de
zeer belangrijke invloed, die de regeeringsmaat-
regelen op dit budget hebben uitgeoefend.
er werd wel is waar
behalve in Januari
De cijfers
de eerste zes
dan voor
toegenomen.
Naar ik
thans met een
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).
1913.
7,67
7,55
8,53
4,40
1914.
5,15
7,13
4,30
9,01
17,40
8,06
der zaak heeft de vermin-
n in de eerste
een vergelijking van
over de eerste
1915.
f 104.701/2
- 101.651/2
- 101.351/,
- 103.96i/2
- 104,59
- 105.12
f 108.54
- 108.63
- 110.96
- 110.38
- 110.381/2
- 110.70
de Rijkspostspaarbank
maanden in 1914 en 1915 maken
geen ongunstigen indruk;
minder ingelegd, maar
en Februari 1915 ook veel minder terug
betaald. In aanmerking dient natuurlijk te
worden genomen, dat de terugbetalingen in
de eerste twee maanden van het jaar sterk
beïnvloed werden door de Staatsleening, ter
wijl bovendien in het algemeen de inlagen
ook in de volgende maanden, lager dan ge
woonlijk zullen geweest zijn door bet feit,
dat nu de rentestandaard zoo
de voorkeur zullen geven aan
Staatsschuldbrieven.
Wij laten hier volgen
het saldo-tegoed per inlegger
zes maanden in 1914 en
Januari
Februari
Maart
April
Mei
Juni
Het langzaam, sedert Februari, omhoog
gaan van het saldo te goed per inlegger toont,
dat ook zelfs nadat de groote Staatsleening
zoovelen heeft genoopt hun inleggeld aan de
spaarbank te onttrekken, toch weder de oude
toestand langzamerhand hersteld wordt.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Januari
Februari
Maart
April
Mei
Juni
Uit den aard
dering der gesloten huwelijke;
Augustus een zekeren invloed op
de geboorten uitgeoefendde nataliteit in
April, Mei en
rijk gedaald.
Opgemerkt wordt, dat waar het aantal
huwelijken in de maanden Augustus, Septem
ber en October ten opzichte van 1913 afnam,
het aantal geboorten in de maanden April,
Mei, Juni eveneens niet onbelangrijk ver
minderde.
De vermindering in het aantal huwelijken
had geen invloed op het aantal onwettige ge
boorten. Met het oog op de vraag, in hoe
verre in de provinciën, waar vele soldaten
waren samengetrokken, het aantal dezer ge
boorten grooter zou zijn, wordt een afzonder
lijke staat overgelegd, waaruit blijkt, dat er
van toename van het aantal onwettige ge
boorten onder den invloed der verminderde
huwelijken geen sprake is, integendeel dat
het betrekkelijke cijfer in de maand Juni 1915
(conceptie in September) zeer belangrijk onder
dezelfde maand in het vorige jaar
Sneek, 1 Oct. ’t Nieuwe O.B. Weeshuis,
dat zijn voltooiing nadert, zal naar alle waar
schijnlijkheid den 15en van de volgende maand
in gebruik worden genomen. Alsdan wordt
het oude gebouw voor rekening van de Stad
ingericht tot woning voor onze ouden van
dagen. De stad huurt het gebouw tegen een
huurprijs van f 750 per jaar van hh. Regenten.
Verbetering.
In ons beknopt raadsverslag van Dinsdag
j.l. staat: zuivelsport-vereeniging, men leze
daar natuurlijk voor: zuivelexport-vereenigvng.
Postfraude.
Een conducteur der Posterijen uit Arnhem
is als verdacht van het zich toeëigenen van
brieven gearresteerd. Uit een onder zijn per
soonlijk toezicht verzonden brief moet de gelds
waardige inhoud verdwenen zijn.
Atg. H.
Het badseizoen te Scheveningen.
Gisteren zijn de laatste zeebaden genomen
en is ’t badseizoen definitief gesloten. Het
aantal buitenbaden bedroeg ruim 67.000, het
aantal binnenbaden ongeveer 10.000.
Buiten de Belgen was het aantal buiten-
landsche badgasten kléin, maar des te grooter
dat van de Nederlandsche familiën.
Ware het weder in de maand Juli niet
wisselvallig geweest door veel regen en wind
en de laatste dagen van Augustus ook in dit
opzicht niet tegengevallen, het cijfer der buiten
baden zou wel tot 80.000 gestegen zijn.
Alg. H.
Rijkslandbouwwinterschool te Leeuwarden.
Van de 39 jongelieden, die zich voor het
toelatingsexamen voor de eerste klasse hadden
opgegpven, zijn geslaagd
J. J. Kooistra, Dronrijp; H. 8. Kundersma,
JorwerdG. J. Anema, Dongjum; KI. H.
Rienks, Winsum; Y. J. van der Werf,
Cornjum; A. A. Noordenbos, MiedumY.
R. Nauta, SybrandahuisS. D. de Jong,
Stiens; D, G. Jensma, Menaldum; P. E.
De G.-V. «Lycurgus” en Damesafdeeling
«Wilhelmina”, hebben een plan ontworpen
om de jongelui, die de leeftijdsgrens als leer
ling der gymnastiekschool hebben bereikt,
doch nog niet in aanmerking kunnen komen
voor het lidmaatschap der vereeniging, toch
de lichamelijke oefening niet achterwege be
hoeven laten. Er is n.l. een afzonderlijke
adspiranten-afdeeling opgericht voor jongens
en meisjes, die onder leiding zal staan van
den heer Royaards, terwijl in ’t bijzonder ook
de Openluchtsport beoefend zal worden. Hoe
wel onderafdeeling zijnde, zal zij toch een
zelfstandige bestuursinrichting hebben, onder
toezicht en verantwoordelijkheid van het
bestuur der hoofdafdeeling. Hierdoor wordt
ook de paedagogische zijde zeer goed onder
de oogen gezien en de gemeenschapszin aan-
gemoedigd.
Een niet minder belangrijk besluit is de
oprichting van eene afzonderlijke afdeeling
voor Openluchtsport en Athletiek. De bedoe
ling die hierbij voorzit is deze: n.l. de
«kaatsers” de noodige lichamelijke vaardigheid
bij te brengen om met succes bet kaatsspel
te kunnen beoefenen of aan wedstrijden deel
te nemen.
Bovendien wordt getracht jongelui te be
reiken voor wie de contributie der Gymnas-
tiek-vereeniging te bezwarend is of zich daartoe
niet direct aangetrokken gevoelen.
De Bolswardsche jongelui, allen leden der
Gymnastiek-vereeniging «Lycurgus” hebben
bij de wedstrijden, j.l. Zondag te Harlingen
gehouden, een schitterend figuur gemaakt en
het bewijs geleverd, dat behalve de gymnastiek
ook de lichte athletiek op de juiste manier
en onder goede leiding wordt beoefend. Indien
de voorbereiding en in ’t bijzonder de groepen-
indeeling niet buiten de bevoegde personen
ware omgegaan, zouden de resultaten nog
duidelijker de superioriteit hebben aangetoond.
Verder verwijzen we naar de in dit blad
voorkomende advertentie.
Namens Bestuur,
J. TERHENNE, Voorzitter.
Gr. KEE8TRA, Secretaresse.
Minister Posthuma heeft aan den voorzitter
der Tweede Kamer eene nota doen toekomen
betreffende den economischen toestand in de
maand Juli 1915. Op enkele gedeelten uit
deze belangrijke nota, die ons een beeld geeft
van den economischen toestand van ons land
een jaar nadat de oorlog in Europa uitbrak,
willen wij hier speciaal de aandacht vestigen,
zegt De Middenstander.
Er bestaat bij den minister geen twijfel,
dat door velen uit handels- en nijverheids-
kringen zeer belangrijke winsten zijn behaald.
Bij degenen, die in groothandel en industrie
geregeld werkzaam zijn, sloot zich een groep
van gelegenheidshandelaren aan, die vaak
zonder groot risico aanzienlijke voordeelen
wisten te maken door toevallig in staat te
zijn voordeelige transactiën met het buiten
land te doen. Belangrijke winsten vloeiden
ook voort uit den verkoop der Nederlandsche
zeeschepen, die meest alle reeds voor een
aantal jaren gebouwd waren en nu voor onge
veer de dubbele waarde verkochtwerden.dat,
niettegenstaande deze verkoopen en de door
ongevallen geleden verliezen, de handelsvloot
met bijna 1/5 is toegenomen, is een alleszins
gelukkig verschijnsel.
Voor den land- en tuinbouw was, behoudens
uitzonderingen, ten gevolge van de hooge
prijzen van zoo goed als alle producten, het
afgeloopen- trimester een goede tijd. Niet
minder dan 5783 H.A. zijn méér met tarwe
bezet dan in 1914. Ook de veestapel staat
er uitnemend voor, niettegenstaande de enorme
uitvoeren zijn èn rundvee èn varkens met
bijna 18 procent toegenomen. De groote
visscherij beeft eveneens goede winsten ge
maakt.
Ook zijn er verschijnselen, dat de afname
der werkzaamheden in de luxe-bedrijven, van
welke in vorige nota’s melding gemaakt werd,
niet alleen tot staan gebracht, maar zelfs voor
eenige toename plaats maakte.
Tegenover groote winsten door enkele
groepen der samenleving behaald staan zéér
moeilijke levensomstandigheden voor anderen.
Speciaal voor den kleinen middenstand. De
slechte toestand in tal van groote steden
heeft een nadeeligen invloed op den kleinen
winkelstand aldaar, die met moeite het hoofd
boven water houdt. Vooral hebben die win
keliers, die onder de wapenen zijn, het zeer
zwaar te verantwoorden. Er is dan ook geen
twijfel aan, dat de kleine middenstand, en in
het algemeen allen, die van een klein inkomen
moeten leven, zwaar gedrukt worden door de
stijging van de prijzen van de eerste levens
behoeften. Het budget van een gezin met
4 kinderen, in Juli 1914 berekend ad f 24.10
per week, steeg in Juli 1915 tot f 28.94
(met verminderde prijzen door regeeringsbrood
en varkens tot f 26.60). J)
Schakelt men de vaste posten: huishuur,
verzekeringscontributie, lectuur, belasting en
schoolgeld uit, dan zijn de veranderlijke uit
gaven van f 19.15 per week in 1914 ge
stegen tot f 22.99 in 1915, dus met 262/3
pCt., welk bedrag ten gevolge van de regee-
ringsmaatregelen echter gedaald is tot f 20,65,
of’ tot eene stijging, vergeleken met het vorig
jaar, van 13 pCt.
Toch blijft de stijging der levensmiddelen,
niettegenstaande de gelukkige afname tenge
volge der genomen maatregelen, nog zeer
belangrijk.
In de aldus verzamelde gegevens zal bet
ongetwijfeld de Regeering niet moeilijk vallen
den fiscus een weg te wijzen, waarlangs deze
laatste zich de fondsen zal kunnen verschaffen
tot dekking der buitengewone oorlogsuitgaven.
De abnormale verhoudingen door de crisis
ontstaan, maakten de vraag gewettigd, welken
invloed deze zouden hebben op het aantal
gesloten huwelijken. Dit aantal nam sedert
het uitbreken van den oorlog sterk af, het
geen blijkt uit het volgende staatje,
gevende het aantal huwelijken
woners.
dat van
daalde.
Het sterftecijfer is voor 1915 ongunstiger
1914vooral de kindersterfte is
Men zij waakzaam, ook van
overheidswege; inzinking der volksgezondheid
de eerste plaats te worden voor-
Rijpma, Hallum; G. S. Hof, Hallum; A.
Jb. Smeding, Jelsum G. Sj. de Vries, Mars-
sum A. A. Schrale, Warns; Joh. T. Zijlstra,
Hitzum; H. H. de Jong, Jelsum; H. D.
Statema, RienA. D. Bolman, Leeuwarden;
A. Brink, Heerenveen; M. A. Sijbesma,
Haskerdijken E. E. Boonstra, Opeinde (Sm.)
R. R. Yetsenga, ArumJoh. J. Bonnema,
Jelsum; W. A. Sinnema, Dronrijp; S. A.
Brouwer, Bozum; H. L. Hilarides, Bozum;
T. J. Terwisscha van Scheltinga, Rauwerd
P. P. H. Gerbensma, Langweer; Jb. I.
Terpstra, FoudgumI. H. Boersma, Hart-
werd; 8. Y. Haagsma, WorkumR. P.
Legendal, Wolvega; A. I. Bierma, Aalsum.
Een recordcijfer.
Vroeger werd reeds bericht, dat in de
Rijksvischhal te IJmuiden op één dag voor
218.000 gulden aan visch werd verkocht.
Evenwel kunnen wij thans melden, dat op
Dinsdag voor niet minder dan 267.000 gulden
aan visch in de Rijkshal werd verhandeld.
Nog nimmer sedert de opening der hallen
te IJmuiden is zulk een hoog bedrag opéén
dag bereikt.
Deze maand is dan ook voor minstens twee
millioen aan visch te IJmuiden omgezet.
Hndbl.
Het drama op de „Noordzee”
De hoofdpersoon in het drama, dat zich
in de nabijheid van de Engelsche kust, op
den Katwijkschen logger «Noordzee V” af
speelde en waarbij 3 mannen door hun waan
zinnige kameraden werden vermoord en
overboord geworpen, de schipper A. Vlieland,
wordt heden op last der justitie te ’s Graven-
hage, overgebracht naar
gesticht te Medemblik.
Mijnongeluk.
Gistermiddag is op de staatsmijn Hendrik
te Brunssum de bedrijfsingenieur Roessingh
van Iterson van een hoogte van 100 M. in
de schacht naar beneden gestort. Hij was
onmiddellijk dood. De heer Roessingh van
Iterson was eerst 14 dagen getrouwd.
Smokkelen.
Men schrijft uit Enschede aan de Tel:
Het smokkelen in deze omgeving is nog
steeds aan de orde van den dagof beter
gezegd aan de orde van den nacht. De
kommiezen houden bijna iederen nacht
smokkelaars aan en nemen goederen in beslag.
Gisternacht werden weer acht personen uit
de volksbuurt de Krim te Enschede, aan
gehouden, die te Broekheurne, gemeente
Lonneker, 500 pond spek over de grens
probeerden te smokkelen. Het spek werd
geconfisqueerd. Een der kommiezen loste, om
de smokkelaars schrik aan te jagen, een
revolverschot.
verneem, zullen de kommiezen
karabijn gewapend worden.
Een wonderbig.
Bij den landbouwer J. W. te Lintum, op
Willink, te Ratum (gem. Winterswijk), is een
wonderbig geboren met een kop die zich
verder in 2 achterstellen splitst. Het dier
heeft 4 voorpooten, 4 achterpooten en 2
staarten, terwijl de beide lichamen ééne
gemeenschappelijke navelstreng bezitten. In
den bek is duidelijk eene splitsing in tweeën
merkbaar. Er bevinden zich twee tongen in,
terwijl in de onderkaak drie rijen tanden
zijn.
Het wonderdier zal door den veearts dr.
Tervoort, naar de veeartsenijschool te Utrecht
opgezonden worden. Arnh. Ct,
Door een paal gedood.
Te Sion nabij Delft is gisteren een hooi
berg van den landbouwer L. van Rijn af
gebrand. De 17-jarige zoon van den jachtslager
Kohier, die bij het blusschen behulpzaam
was, kreeg een paal op het hoofd. Per brancard
werd hij naar het ziekenhuis Bethel te
Delft vervoerd, doch bij aankomst aldaar
was hij reeds overleden. Alg. H.
Gasontploffing.
Gisteravond had een rijwielhandelaar op
den Verversdijk te Delft de onvoorzichtigheid,
met een brandenden lucifer naar een lek in
de gasleiding te zoeken, met het gevolg dat
een ontploffing volgde. De ruiten braken en
de schade aan huis en winkel bleek vrij groot
te zijn. De 14-jarige zoon des huizes bekwam
brandwonden aan gelaat en armen.
Alg. U,
