Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Donderdag 14 October.
5
I
er
I
No. 82.
Verschijnt Donderdags en Zondags.
54ste Jaargang.
1915.
De Onderzeeër,
of de onder water op den loer
liggende dood.
Naar het Fransch.
i
BINNENLAND.
-I
VOOR
i.
Biezen Zaterdag-
een
door hem gebouwd
in de Theems onder
ongekende drukte
margarine, alles gedekt
I
diepte van 8 tot 30
tweeslachtig dier van
Een gevaarlijke jongen.
Eindelijk is het den gemeente-veldwachter
Van den Marei, te Abbenes, mogen gelukken
de hand te leggen op den dader van de ver-
de oudste landweer-lichtingen
i verlof worden gesteld.
Avp.
van
critiek, die
Hazepeper (de titel i
Katzenjammer.
getroffene was
ji
Ook 'n critiek.
Barbarossa schrijft in de Telegraaf over
een voorstelling van Heijermans’ Tooneel-
vereeniging een critiek, die er aldus uitziet
van het stuk) -
-
schillende misdrijven, die dezen zomer hier
zijn voorgevallen en waarvan de dader nog
maar steeds niet bekend was, hoewel er tegen
andere personen vermoedens bestonden. Het
is de ruim 16-jarige G. R., te Abbenes
woonachtig, een jongmensch, van wien men
in de allerlaatste plaats zou gedacht hebben
dat hij zich aan dergelijke zaken zou schuldig
maken. Hij heeft bekend o.a.brand te hebben
gesticht bij den landbouwer R., waardoor een
hooiberg afbranddebij E. Raven brand te
hebben gesticht waardoor een groote hooi
schelf is afgebrandinbraak te hebben ge
pleegd bij den kerkvoogd Tit, waarbij bij
evenwel gestoord is geworden, enz., enz.
Het jongmensch is direct te Hoofddorp in
verzekerde bewaring gesteld en het onderzoek,
door den burgemeester persoonlijk geleid, is
in vollen gang. Mogelijk dat er nog wel
meer wandaden aan het licht komen.
Tel.
Een mooie vondst.
Aan het Haarl. Dagbl. wordt geschreven
hoe, bij het zoeken naar oude paperassen, eene
Haarlemsche familie op haar zolder eene
mooie vondst deed. Men zag namelijk boven
op de kapverbinding een raam liggen, waar
over doek was gespannen. Toen de boeken
en papieren, die er bovenop gestapeld lagen,
verwijderd waren, kwam men tot de ontdekking
dat het doek beschilderd was. Na van stof
en vuil te zijn gereinigd, bleek het een mooi
bloemstuk te zijn door den Haarlemschen
schilder Van der Vinne, groot 1.80 M. bij
1 M. Het stuk moet daar volgens de familie
geruimen tijd tot stapelplank gediend hebben.
O ver gang landweer en verlof.
In verband met het opvolgend oproepen
van landstormplichtigen zal, naar wij ver
nemen, het personeel van de oudste militie-
lichtingen naar de landweer worden afgevoerd
en personeel van i
in het genot van
boter vervoerd worden, dan weer is het ver
boden”. Dit is in elk geval zeker: ’t Is voor
onze grenswacht aldaar onmogelijk op alles
een oog te houden en zeker is het ook, dat
ondanks de strenge grenscontrole, er veel aan
de grens wordt /gehandeld”. Maar nu zit
Losser vol van margarine en plantenboter en
verschillende rechtsgeleerden moeten reeds druk
in de weer zijn, om belanghebbenden van dien
overlast te bevrijden.
De heer De Wuit Anna Paulowna is
gisternacht met paard en kar in het water
geraakt, komende van de kermis van het
Zand Zijpe. Wel is hij met veel moeite uit
het water gehaald, maar gisteren is hij aan
de gevolgen overleden.
Margarine te Losser.
Men schrijft aan bet Hdbl.:
Losser is plotseling omgetooverd in een
margarine land; men hoort slechts spreken
over margarine, men ziet overal margarine,
vaak bij tienduizenden kilo’s bij elkaar, men
handelt in margarine van hoog tot laag. Zelfs
notabelen van het dorp zijn plotseling mar-
garinehandelaars engros geworden. En dui
zenden guldens hebben ze in enkele dagen
verdiend. Nu werd eensklaps die handel met
de buren van de overzijde der grens verboden:
de margarine moest blijven op de plaats, waar
ze zich bevond of ze werd in scholen en
andere gebouwen opgeslagen.
Daar komt Zaterdagmiddag tegen 2 uur te
Losser het bericht, dat de margarine vervoerd
mag worden. Geleibiljetten worden afgegeven,
wagenvrachten margarine werden vervoerd naar
adressanten te Overdinkel onmiddellijk aan
de Nederl. Duitsche grens.
Dat is voor de grootste handelaars een pak
van het ’t hart. Ook de mindere man komt
met zijn enkele ponden vrij, maar lang niet
allen.
Een paar uur is er een
met het vervoeren van
door een geleibiljet.
Maar dan komt eensklaps van den territo-
rialen bevelhebber voor Overijsel enz. het bevel,
dat alle margarine en plantenboter opnieuw
in beslag moet worden genomen en alle vervoer
er van gestaakt moet worden. Er volgde aan
vankelijk wel verzet van de zijde der hande
laars, die in ’t bezit waren van een geleibiljet,
doch door het krachtdadig optreden der grens
wacht was spoedig alle tegenstand gebroken.
Toch was er heel wat //boter” vervoerd, ook
in de richting van de grens.
Duitsche opkoopers aan de grens meenden
nog hun slag te kunnen slaan. Of het hun
gelokt is? We weten het niet en de grens
wacht... weet het ook niet. Want er gebeuren
te Losser vreemde dingen.
Toen dan de margarine wederom in beslag
was genomen, kwamen Duitsche opkoopers
zelfs te Losser en... kochten de margarine
tegen 1.20 mark en booger per pond. De
verkooper had maar te zorgen, dat de boter
over de grens kwam en de betaling zou con
tant zijn. Naar qualiteit wordt niet omgezien.
Men heeft nu dus slechts te wachten op verlof
tot vervoer, ’t Is echter geen wonder, dat
ontfe militaire grenswachters rondweg verklaren
»we zyn de kluts totaal kwijt. Nu mag de
Bozum, 11 Oct. De schooljeugd ten plat-
tenlande mag zich in den laatsten tijd ver
heugen in de belangstelling van artisten op
allerlei gebied; leeuwen- en apendresseurs,
slangenbezweerders, enz. vragen van tijd -tot
tijd toegang tot onze scholen, om, zooals het
heet, den kinderen eenige leerzame en ge
noeglijke oogenblikken te bezorgen. En zoo
deed ook /Professor” Mullens, de koning der
goochelaars, heden zijn entree in de dorpsschool
alhier om proeven te geven van zijne inder
daad verrassende kunststukken, die de bewon
dering en verbazing wekten van het jonge
volkje. N. Sn. Ct.
Gaasterland. Gisteravond is een geïnter
neerde Belgische militair te Bakhuizen, door
de duisternis misleid, bij een overbrugging
neergevallen in de Bakhuistervaart en ver
dronken. O. N.
Woudsend, 11 Oct. Ruim 4 weken ge
leden vervoegde zich bij den rijwielhandelaar
P. alhier een net gekleed heer die voorgaf
een reiziger te zijn van den heer Tilly,
fabrikant van Haarlemmerolie te Haarlem.
Mijnheer vroeg en kreeg een net rijwiel met
lantaarn te huur die bij den volgenden dag
beloofde te zullen terugbezorgen.
Reiziger en fiets laten evenwel nog op zich
wachten. Bij navraag bleek dat de heer
Tilly geen reiziger had en den man niet kende.
Waarschijnlijk is P. beetgenomen door een
oplichter. N. Sn. Ct.
Achlum. Door het schrikken van het
paard voor een paar spelende honden geraakte
het rijtuig van ds. Magendans, waarin ook
nog twee jonge dames gezeten waren, in de
sloot. De passagiers hadden veel moeite
om op het droge te komen en werden daarbij
zeer gehavend. De koetsier heeft zich onder
geneeskundige behandeling moeten stellen.
0. N.
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
Afzonderlijke nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
N. R. Ct.
Pontje omgeslagen.
Hedenochtend omstreeks uur, begaven
zich een twintigtal werklieden aan den
Courzandschenweg te Rotterdam op een pontje
om naar hun werk te gaan onder Pernis,
waar zij in dienst van de firma Smit Valke
werkzaam zijn met het maken van de grond
slagen van een kademuur. Daartoe steken
zij de Heyschehaven over.
Het pontje, een primitief open vaartuigje,
waarop een houten vlonder is gelegd, opdat
er meer menschen op zouden kunnen staan,
wordt door deze werklieden zelf overgetrokken
aan een ketting, die van den Rotterdamschen
wal van den Courzandschenweg naar den
Pernisschen oever is gelegd.
Nauwelijks hadden zij van ochtend met
dit pontje den Rotterdamschen wal verlaten,
of het pontje kantelde en allen vielen in de
Heyschehaven. De menschen wisten zich zelf
te redden, behalve de 38-jarige grondwerker
P. Machielsen, uit Hoogerheide in Noord-
Brabant, tijdelijk in een keet aan de Maas
haven alhier verblijf houdende. Zijn lijk is
een kwartier later met een dreg opgehaald.
Nadat te vergeefs getracht is de levensgeesten
op te wekken, heeft dr. Janssen uit Charlois,
dien men te hulp riep, den dood geconstateerd.
In den loop van den voormiddag is ook
aan de gevolgen van dit ongeluk overleden
de werkman K. In ’t Hout alhier. De man
die veel water binnengekregen had, is, na uit
de Heyschehaven gehaald te zijn, naar een
keet aan de Waalhaven gebracht.
N. R. Ct.
Stroopers.
Te Beekbergen bij Apeldoorn trok een
dezer dagen een viertal wildstroopers er op
uit. Zonder dat ze iets van elkander wisten,
stelden ze zich twee aan twee in hinderlaag
op, om bij het aanbreken van den dag een
of ander stuk wild te bemachtigen. Het
beloofde een goeden dag te worden, want bij
de eerste schemering ontwaarde het eene
tweetal op eenigen afstand beweging in de
struiken. Een goed gericht schot trof het
andere tweetal in arm en beenen beiden werden
door hagelkorrels gewond. Gelukkig, dat de
afstand zoo groot was, dat er weinig kracht
meer in het schot was. Want van den eenen
de jas van voren als doorzeefd.
Alg. H.
De oorlog, zooals hij gevoerd en opgelegd
is door Duitsche strategen, lijkt in niets
meer op den oorlog destijds door onze voor
ouders gevoerd. Vergeten is de ridderlijke
en eerlijke krijg, waarin de tegenpartijen, man
tegen man, en met vliegende vaandels, tegen
elkaar oprukten. Nu is alles verrassing; in
dezen oorlog verbergt men zich in loopgra
ven op de vloot wapperen niet eens de
wimpels, de machtige schepen verschuilen
zich in de veilige haven, terwijl de onzicht
bare onderzeeër en de gniepige torpielje dood
en verwoesting zaaien op den oceaan.
Zoolang deze krijg nu al duurt, zag men
nog niet eenmaal een dier reuzenzeeslagen,
in welke onze door vooringenomenheid be-
heerschte geest en onze opgezwiepte verbeel
ding het tot een handgemeen zagen komen
tusschen de Duitsche en de Engelsche vloot.
Tot nu toe is de eerste rol wel overgelaten
aan den onderzeeër, niet omdat deze wordt
beschouwd als opgewassen tegen de zware
oorlogsbodems, maar omdat hij het wapen der
verrassing is en vooral omdat hij, zonder dat
zijne aanwezigheid onder de golven bemerkt
wordt, aan den vijand groote schade kan be
rokkenen.
De lijst zijner euveldaden is al te lang
om ze alle op te sommenhet zij genoeg
er aan te herinneren, dat acht Engelsche
oorlogsschepen door zijn toedoen door de
golven werden verzwolgen, dat een Fransche
dreadnaught erg werd beschadigd en dat ook
meer dan één Duitsch slagschip in de diepte
verdween, getroffen door een torpielje dat is
voldoende om een denkbeeld te geven van
de ontzettende macht van dat dingetje, het
welk vroeger wellicht al te vaak werd be
schouwd als nutteloos speelgoed.
Wat is dan toch een onderzeeër?
Het is een schip van kleine tonnenmaat,
hetwelk buiten dat het normaal op de golven
drijft, ook duiken kan, onder het water zich
vrij beweegt op een
metershet is als een
staal. Ofschoon nog niet lang in gebruik
als oorlogstuig en zij nu pas voor het eerst
worden aangewend, zijn de duikbooten niet
eene schepping, niet een nieuwigheid der
XXste eeuw, zooals de luchtschepen en de
vliegtuigen.
Het uitvorschen naar de onderzeesche vaart
is reeds oud, evenals trouwens ook dat van
de luchtvaart. Altijd toch wras de mensch
behebd met het verlangen te kunnen wed
ijveren met vogels en visschen, en hij voelde
zich dan slechts volkomen tevreden en de
onbetwiste meester der schepping, als de dag
kwam, waarop hij aan de eersten het geheim
van hun vliegen en aan de tweeden de kunst
om te duiken had ontrukt.
Wij zullen den Engelschman London niet
volgen, welke plechtig en zonder een zweem
van lachen beweert, dat Jonas het eerst het
zoo ingewikkelde vraagstuk der onderzeesche
vaart oploste.
De geschiedenis leert ons, dat in den jare
1620 in Engeland, een Hollander, genaamd
Van Diebbel, met
schip meer dan een
water bleef.
Anderhalve eeuw later kwam de uitvinder
der stoomvaart, Fulton, met een duikboot,
de Nautilius, waarmede bij aan de reede van
Le Havre 5 uren onzichtbaar onder water
vertoefde.
Eindelijk, in 1858, schreef de Fransche
zeeofficier Bourgeois een wedstrijd uit, waarin
de werktuigkundige der marine, Brien, met
zijne nieuwe vinding, //de Duiker”, bekroond
werd. Het was een onderzeeër, voor dien
tijd van reusachtige afmetingen, ruim 42 M.
lang en van 420 ton inhoud. Hij werd
voortgestuwd door geperste luchtdrukmacbines,
met een snelheid van vier knoopen. Voor
het eerst week men af van menschelijke
krachten voor de beweging onder water. Het
beoogde doel was hiermede echter verre van
bereikt. Was de Duiker genoeg bewoonbaar,
daalde hij tamelijk in de diepte neer, toch
had hij geene zekerheid van richting. Het
horizontale roer moest door menschenhand
worden gestuurd en dit kon slechts met
groote moeite geschieden, en daardoor kon
Moord.
Men meldt uit Raamsdonkveer aan de
’s-H. Cl.:
Toen de werkman J. v.
avond met zijn vrouw boodschappen had ge
daan en huiswaarts wilde keeren, werd bij
onverhoeds door een militair aangevallen, die
hem een steek toebracht in de rechterlong,
zoodat hij na zwaar bloedverlies binnen enkele
minuten dood neerviel. De dader is nog niet
bekend, doch twee militairen, op wie ver
denking rust, zijn gevangen genomen.
Diefstal van postpakketten.
Gisteren deed de Utrechtsche rechtbank
uitspraak in de zaak van den brievenbesteller,
die zich had schuldig gemaakt aan diefstal
van eenige reepen chocolade en enkele sigaren
en een postpakket, welke voorwerpen deel
uitmaakten van de Belgische post.
Bekl. werd veroordeeld tot een gevangenis
straf van 7 maanden.
De eisch was 1 jaar en 6 maanden.
U. D.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
het schip noch een rechte lijn volgen, noch
zich op de gewenschte diepte handhaven.
Slechts in 1888 werd de eerste practische
onderzeeër gebouwdmen doopte hem ,/de
Gymnote”. De werktuigkundige, Gustaaf
Zédé, teekende er de plannen van naar aan
wijzingen van den grooten Franschman
Dupuis de Lome, wiens vernuft ons reeds de
eerste stoomboot en het eerste pantserschip
had geschonken.
Vanaf dit tijdstip dagteekent ook de groote
vooruitgang, door welken de onderzeesche
vaart uit het tijdperk van navorschen en
proefnemen rijst om zijn intrede te doen in
het gebied der verwezenlijking. Fransche
ingenieurs, zooals Laubeuf, en Maugas wijdden
gansch hunne wetenschap, gansch hun vin
dingrijken geest aan het volmaken van deze
uitvinding, welke in den zeeoorlog zoo'n
groote omwenteling zou teweegbrengen.
In 1895 besloot ook Amerika tot het
bouwen van duikbooten naar de plannen van
Mr. Holland. Vijf jaren later volgde Enge
land dit voorbeeld, alhoewel de vlootoverheid
er tegen haar zin toe besloot.
Eindelijk schonk ook de jongste Europee-
sche zeemacht, Duitschland, het burgerrecht
aan dit nieuwe soort van schepen in 1905,
en reeds 10 jaar later zou het hiervan een
vreeselijk wapen maken tegen neutralen en
handelsschepen.
Dit is, in het kort, de geschiedenis van
den onderzeeër. Om te eindigen voegen wij
er bij, dat er 2 categorieën van zijn of liever
daar men er overal slechts van het tweede
type bouwt, dat er tot voor korten tijd 2
categorieën waren de eigenlijke onderzeeër,
type Gymnote en de duikerstype Narval,
ontworpen in 1828 door Laubeuf. Deze
laatste soort wint hel verre van de eerste,
welke slechts vlotten, omdat de vlotbaarheid
niet meer dan 3 tot 8 pCt. der verplaatsing
bereikt, daar de andere soort gaat tot 30 pCt.
Het type Narval heeft een veel meer uitge-
breiden werkkring en kan dienst doen niet
alleen als kustwacht, maar ook als aanvaller.
In een volgend nummer zullen wij spreken
over a. de stuwkracht; b. het duiken; c. den
uitkijk onder water en d. de bewapening.
De Nieuwe Crt.
Bolswardsche Courant
uur
s
