Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Donderdag 21 October.
No. 84.
VerscHijnt Donderdags en Zondags.
54ste Jaargang.
1915.
De Onderzeeër,
of de onder water op den loer
liggende dood.
Naar het Fransch. III.
*2
BINNENLAND.
1
3fl
I
W
fed
Bolswardsche Courant
VOOR
afzonderlijke
en
den
even
0. N.
te vullen,
diepte
de Geld.
het terrein der
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
aan het
van de regimenten grenadiers,
infanterie;
gedeelte der dienstplichtigen toe-
van de gemeente
en men
om
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
van
en
eens geheel
bovenste ge-
De door den oorlog veroorzaakte malaise
zal de gemeente Rotterdam naar matige raming
een bedrag kosten dat de vijf millioen gulden
zal overschrijden.
Teneinde de sterk verminderde inkomsten
te verhoogen, wordt in overweging genomen
80 opcenten van de personeele belasting te
heften.
door
gaarderen, werd z.
’t Voorstel van I
van wateren, kaden
den tijd van
pachten en
Het duiken en de periscope.
Wat den onderzeeër vooral kenmerkt
bestaansredenen geeft, is, dat hij ten allen
tijde onder den waterspiegel kan verdwijnen
en zich daar gemakkelijk genoeg kan bewegen
om zijne roeping in den oorlog te vervullen.
Wij zullen trachten hier duidelijk te maken
hoe het duiken geschiedt. Het eenvoudigste
middel om te duiken is de boot zoodanig te
ballasten, dat zijne vlotbaarheid daardoor op
houdt of ten minste veel vermindert. Dit
wordt verkregen door de boot zwaarder te
maken door het vullen met water van daartoe
aangebrachte vakken, genaamd ballasts.
Vroeger waren deze aangebracbt aan
bodem van de boot en ook aan de wanden;
daardoor was de boot natuurlijk bevracht, als
hij aan de oppervlakte lag en had dus ook
slechts een zeer beperkte vlotbaarheid.
Nu zijn die ballasts buiten aan de boot
aangebracht. De duikbooten hebben inderdaad
dubbele wanden, waartusschen de ballasts zijn.
Natuurlijk is ieder luik of iedere ballast
afgesloten en dicht. Zij moeten vlug kunnen
worden gevuld, ten einde aan den onderzeeër
toe te laten onmiddellijk te verdwijnen bij
een nakend gevaar; de oppervlakte der sluizen
moet dus zeer groot zijn, zoodat door deze
ruime opening van 150.000 tot 300.000 liters
water kunnen binnenstroomen.
Zoodra de ballasts gevuld zijn, zinkt de
boot. Het is voldoende dat hij een vijftien
meters water boven zijn meest uitstekende
gedeelte heeft om niet meer in aanraking te
komen met aan de oppervlakte drijvende vaar
tuigen, wier diepgang de tien meters niet te
boven gaat.
Voorzichtigheidshalve is echter zijne kiel zoo
gebouwd, dat hij op een diepte van 50 tot
60 Meters kan blijven varen. Hoe meer water
men dus in de ballasts kan toelaten, hoe
dieper men gaat. Maar hij moet tusschen
twee waters blijven en zich in horinzontale
richting bewegen. Daartoe zijn andere hulp
middelen noodig, andere organen, welke de
beide navolgende moeilijke bewegingen toe
laten: te voorkomen, dat men op gevaarlijke
diepte zakt, en zich bewegen volgens een weg
evenwijdig met de oppervlakte of den horizon.
Deze hulpmiddelen bestaan uit roeren, hori
zontale en verticale roeren, aangebracht aan
het voorste, achterste en zelfs aan het mid
delste gedeelte van de boot. De horizontale
roeren kunnen een kracht ontwikkelen van
10.000 kilogram. Zij. herstellen het evenwicht,
dat in gevaar werd gebracht door de man
schappen gedurende de oefeningen, of door
verplaatsing van gewicht bij het werpen van
de torpilje. Ook voorkomen zij de neiging
van iedere duikboot om tot de oppervlakte
op te klimmen. Zij dienen dus in één woord
om af te wijken en om de onderzeeërs onder-
waarts te besturen, evenals de verticale roeren
dienen om aan ieder schip de richting aan
te geven.
De taak der roeren wordt vergemakkelijkt
door een stelsel van pompen, waardoor men
te diep dalen voorkomt met een gedeelte der
balasts ledig te maken of ook van dieper te
gaan als de gewenschte hoogte wordt over
schreden en dan met meer water in de bal
lasts te brengen. Pompen en roeren worden
bewogen door electrischen stroom.
Maar er is nog meer.
De minste opening in dé kiel kan doodelijk
worden voor boot en voor bemanning. Immers,
op de diepte, waarin een duikboot drijft,
stroomt het water binnen in verhouding van
zijn drukking met de ontzettende snelheid
Geldnood.
De begrooting over 1916
Amsterdam sluit met ’n tekort van f3.400.000.
B. en W. zeggen in hun toelichting dat zij
geen kans zien een dergelijke som of ook
maar een iets beteekenend deel daarvan te
krijgen uit belastingverhooging.
Britswerd, 18 Oct. Bij besluit van de
Coöp. fabriek te Wiewerd werden de ingezete
nen van Britswerd, Wieuwerd en Bozum heden
voor ’t eerst in de gelegenheid gesteld zich
tegen 9 ct. de liter van zoete melk te voor
zien. Daartoe vertrok hedenmorgen een
daarvoor aangewezen persoon met karretje
en hond uit Britswerd en had even buiten
bet dorp het ongeluk, met karretje en al
te water te geraken. Gelukkig liep alles
goed af en kon met paard en wagen het doel
van de reis bereikt worden. N. Sn. Ct.
Workum, 18 Oct. Dat de huismoeders het
tegenwoordig hard hebben te verduren met
de prijsstijging van vele artikelen, bewijst wel
de vele klachten, die daaglijks door hen worden
geuit. Men raakt er haast aan gewoon. De
vorige week steeg de melk in prijs, en is nu
gebracht op 15 cent de liter. De Banier.
Sneek, 19 Oct. In de beden avond ge
houden Raadszitting was ingekomen een
verzoek van het Sneeker Muziekkorps, om
voor 1916 een subsidie van f 900 van de
Vereeniging ter bevordering van Vreemdelingen
verkeer het verzoek, om de regeling van het
geven van muziekuitvoeringen aan haar over
te laten en daarvoor haar
keeren van
en F. om
hoogen.
Tot leeraar aan Gymnasium en H. B. S.
werd benoemd Dr. H. L. de Leeuw, hulpleeraar
aan de H. B. S.
(Dit is de 3e Israelietische leeraar die thans
aan onze inrichtingen voor Middelbaar en
H. O. werkzaam zijn).
Tot leeraar in Natuur- en Werktuigkunde
aan de B. A. benoemde men den heer F. F.
Leupen, leeraar aan de Rijks-Landbouw-
Wintercursus te Leeuwarden.
’t Voorstel van B. en W. om wijziging te
brengen in de verordeningen op de heffing van
marktgelden voor staanplaatsen in de Gemeente
en om met ingang van 1 Jan. 1916 dat
marktgeld door de Gemeente te doen
b. st. aangenomen,
hetzelfde college het gebruik
en wallen opnieuw voor
3 jaar in het openbaar te ver-
de verordening desbetreffende
eenigszins te wijzigen, werd eveneens z. b. st.
tot besluit verklaard, evenzoo openbaar te
verpachten de landerijen, behalve enkele
perceelen, die daarvoor minder geschikt zijn.
Verder besloot de Raad van het O.-B. W.
f 30000 te leenen voor het verkrijgen van
het eigendomsrecht van het Oud Kerkhof en
voor het uitvoeren van buitengewone werken.
Aan rente moet worden betaald 4*/2 pCt.
aflossing met 1917 a f 1000 per jaar tot
1936 na dien tijd tot 1941, f 2000 per jaar.
Aangenomen.
De nog te behandelen punten waren meer
van plaatselijk belang.
Heerenveen. Te Oranjewoud is Zondag
druk eikels gezocht. Al vroeg in den morgen
togen sommigen er met ladders, sportwagens
en karren op uit. De mannen klommen in
de boomen en schudden de takken en de
moeders en kinderen raapten de eikels op.
Een gezin verdiende er in twee dagen f 30
mee. En nu zijn de eikels nog duurder ge
worden. Zaterdagmorgen werd al f 5 per
H.L. betaald toen bekend werd, dat de
uitvoer van eikels spoedig verboden zou
worden, gingen de opkoopers er zelfs per
auto op uit, om nog zooveel mogelijk te
koopen. De prijs liep op tot f 6 per H.L.,
dus booger dan die van de maïs.
Ook de beukenootjes zijn duur: f 15 per
Hectoliter.
Een opkooper van eikels te Heerenveen
verzond Zaterdag 16 spoorwagens (ongeveer
2100 H.L.) naar Nieuwe Schans.
Lichting 1916.
In het tijdvak van 16 tot 20 Dec. zullen
van de lichting 1916 worden ingelijfd:
lo. de dienstplichtigen toegewez'en
eerste bataljon
jagers en
2o. een
gewezen aan de compagnieën wielrijders;
3o. de dienstplichtigen toegewezen aan de
genie, eerste gedeelte, en bestemd om na in
lijving over te gaan bij den autodienst.
In deze inlijving zullen echter niet worden
begrepen zij die bet in art. 70 der Militiewet
bedoelde bewijs van voorgeoefendheid hebben
verworven; dezen zullen twee maanden later
worden ingelijfd.
Smokkelen.
Men schrijft uit Venlo aan
De vorige week is op
marechausséekazerne, Roermondsche poort door
den ontvanger der Registratie en Domeinen
wederom een partij in beslag genomen goederen
verkocht, bestaande uit ongeveer 3700 kg.
rijst, 4500 kg. meel, 150 kg. maïs, 100 kg.
roggemeel, 80 kg. maïsmeel, 100 liter petro
leum, 6 kg. overleer, 471/2 kg. Amerikaansch
spek, enz. De zzbuit” van 14 dagen
Onze munitiewerk ers.
Men weet, dat de regeering besloten heeft
aan personen uit de metaalindustrie het ver
trek naar het buitenland te verbieden, om
te beletten, dat hier te lande een tekort aan
bekwame munitiewerklieden zou ontstaan.
Aangezien echter door dezen maatregel
den werklieden een middel tot verbetering
van hun maatschappelijke positie wordt ont
nomen, heeft het hoofdbestuur van den
Nederl. Roomsch-Katholieken Metaal bewerkers-
bond stappen gedaan bij de bevoegde autoriteiten
om in overleg met de betrokken organisaties
een regeling tot stand te brengen, waardoor,
naar de Limb. Koerier meent te kunnen
mededeelen, aller belangen gediend en gerecht
vaardigde ontevredenheid voorkomen wordt.
Smokkelen.
Men schrijft uit Maas en Waal:
Tot voor eenige weken verging er baast
geen dag (of nacht) of uit Maas en Waal
werden door fietsers of voerlieden paarden
in Oostelijke richting weggevoerd. Tegen
woordig hebben deze expedities zoo goed als
opgehouden.
Men schrijft ons uit Beek, dat er Donder
dagnacht aan de grens hevig geschoten is
door de grenswacht op Groesbeeksche smokke
laars, die in de omgeving van Berg en Dal
verschillende smokkelwaren over de grens
trachtten te brengen.
Het gelukte aan de Beeksche grenswacht
acht personen in handen te krijgen, die zich
aan verboden uitvoer wilden schuldig maken.
Er werden eenige honderden ponden rijst,
meel en spek in beslag genomen.
Alle acht arrestanten waaronder zes
jeugdige personen werden te Beek op
gesloten; nadat tegen allen proces-verbaal
was opgemaakt, konden zij weder naar Groes-
beek gaan. (Geld.)
Men schrijft aan de N. R. Ct.:
Als bewijs, dat smokkelaars vindingrijk
zijn in het verzinnen van listen, moge bet
volgende dienen
Het is Zondagmiddag en gelijk velen, maken
ook een heer en een dams een rijtoertje per
vigilante, bespannen met twee paarden, in
de omstreken van Beek en Berg en Dal. Het
rijtuig volgt, nadat de passen voor de paarden
door de dienstdoende grenswacht zijn gecon
troleerd, den evenwijdig met de Duitsche
grens loopenden weg langs Mooi-Nederland.
Halverwege genoemden weg blijft het rijtuig
staan. De heer en de zzdame”, die later
bleek geen vrouw, maar een man te zijn,
stappen uit, en voordat de juist gepasseerde
grenswacht zich de situatie bewust is, zijn
de paarden van het rijtuig losgesneden en
met het paartje en den koetsier op Duitsch
grondgebied. De oude vigilante liet men op
den weg staan,
van 14 M. in de seconde bij 10 M. diepte.
Daartegen wendt men als hulpmiddel aan ’t
uitpompen en de zekerheidsgewichten. Beide
hebben reeds bewijzen geleverd van degelijk
heid, maar nochtans is het gebruik der zeker
heidsgewichten niet zonder zwarigheden.
Immers, een schip, dat ze uitwerpt, kan ze
slechts in de haven vervangen door anderen;
daarbij verliest het veel van zijn zwaarte en
de inhoud zijner ballasts is niet meer in staat
om het te doen duiken en daardoor juist
verliest het doel zijn roeping, en is de boot
niet meer geschikt voor zijn voornaamste doel
en wordt zij dan een speelbal van den vijand.
Het oog dringt niet door het water; ten
minste de draagkracht van het oog is er zoo
zwak, dat de bevelhebber van een duikboot
het voorste gedeelte van zijn schip niet zien
kan en dat de nieuwsgierige matroos, welke
een blik werpt door de patrijsglazen slechts
eenige meters van bleekgroen water te zien
krijgt.
Is de duikboot dan blind?
Ja en neen.
Zoodra hij tien meter of meer nederdaalt
is hij blind en heeft hij slechts het kompas
om zich te richten. In een duikboot is echter
onder water het kompas van weinig nut. De
electrische stroomen in de boot teweeggebracht
maken de naald wat meh noemt dol
heeft tot heden toe nog niets gevonden
dit te voorkomen.
De boot kan wel even klimmen en
tijd tot tijd den horizon komen nakijken
beloeren. Daartoe moet hij niet
boven, het is genoeg, dat zijn
deelte, de hut, met den waterspiegel gelijk
kome.
De hut is een torentje boven op het dek
en heeft wanden van glas, waarin de gezag
voerder zit, welke vandaar uit het oog heeft
op de werkingen in het want en tevens op
de zeeoppervlakte. Dreigt er gevaar, dan kan
de boot onmiddellijk duiken door middel der
roeren en zonder de ballasts aan
welke toch gevuld waren. Op een diepte van
10 meter of minder is de onderzeeër niet
meer blind en is het kompas niet zijn eenige
gids.
Dan toch kan hij gebruik maken van een
zeer kunstig voorwerp, waardoor hij in staat
is te zien, wat er aan de oppervlakte omgaat,
zonder de diepte van ’t duiken te veranderen:
dit voorwerp is de periscope. Dit is een
zienbuis, wier bovenste gedeelte, boven de hut
uitstekend, een doelopvanger (objectief) bevat,
welke over de wateren het beeld opzoekt der
voorwerpen, welke zich daar bevinden. In
den rechterhoek naar beneden weergekaatst
door een prisma, worden de lichtstralen langs
de buis van den periscope op des gezagvoer
ders tafel weergegeven en daar door een tweede
prisma en eene lens in natuurlijken stand
afgebeeld.
De periscope is als een verlenging van de
hut, maar is door zijn kleinere vormen vee)
minder blootgesteld. Ook is hij beweegbaar,
bij kan dalen en klimmen, en ook naar links
of naar rechts gedraaid worden. De periscope
is sedert 15 jaar bekend en zijne lengte is
minstens 5 meter en gaat soms tot 7l/2 meter.
Het verdedigingswapen van de duikboot is
het onzichtbaar maken en het aanvalswapen
is de torpilje. Deze meet 6 meter, weegt 1000
tot 1400 kilogram én kan op een afstand
van 10 kilometer het doel treffen. Elke duik
boot neemt er een dozijn mede en heeft door
gaans slechts één lanceerbuis.
De onderzeeër is wel een der merkwaar
digste uitvindingen van ’t menschelijke ver
nuft en wij hopen dat eens de tijd moge
aanbreken, waarop hij, het oorlogspad ver
latend, nog beter uitgerust, meer geschikt
voor het leven onder het water, de pionier
der wetenschap zal worden en het werktuig
tot de zeldzaamste navorschingen en ontdek
kingen. De Nieuwe Courant.
een subsidie uit te
f 800 een vraag van K. v. K.
haar subsidie tot f 300 te ver-
