Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Donderdag 28 October.
i
r
Verscnijnt Donderdags en Zondags.
54ste Jaargang.
1915.
No. 86.
i
i;
Hoe de oorlog veredelt.
BINNENLAND.
U it VVo nseradeel.
H
VOOR
H
n
w
0
Bolswardsche Courant
afzonderlijke
van
De Banier,
openbare
zoo
angstvallig
het 3e
bedrag
jtfV/j
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Molkwerum. Van den heer O. J. B. wonen
de onder Molkwerum, waren eemge in een
sloot staande aalfuiken (z.g. gelicht en hier
en daar stuk gesneden, blijkbaar met het
doel de zich in de fuiken bevindende visch
nog beter te kunnen bemachtigen. Aangifte
bij de politie volgde, met het resultaat dat
de daders door den rijksveldwachter T. Hidma
van Stavoren zijn opgespoord. O. N.
Stavoren. Thans heeft men reeds de
veerboot »R. van Hasselt”, op Stavoren
Enkhuizen, uit de vaart genomen, teneinde
centrale verwarming in de boot te kunnen
aanbrengen. Ook zullen nieuwe schroeven
worden aaugebracht. Eeu en ander zal, naar
we vernemen, wel een 14 dagen a drie weken
duren. De beide oude booten doen thans weer
dienst.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
mej. J. Groeneveld, onder-
om haar eene gratifi-
voor buitengewone
eveneens gesteld in handen
om advies daaromtrent uit te
ontroering en verontwaardiging. En met ons
zullen zij wel van meening zijn, dat miss
Cavell’s ter doodbrenging een vlijmende
kritiek geeft op de door de Duitschers zelf
in zoo uitbundige klanken verkondigde hoog
heid en superioriteit der Duitsche cultuur en
op het lang getroetelde en geknuffelde
meeninkje van den veredelenden invloed, van
de opvoedende kracht van den oorlog.
aan het
over dé
De heer Ypey (Witmarsum) vroeg B. en
W. een anderen grondslag te willen bepalen
voor het bepalen van den Hoofdelijken Omslag.
De thans gevolgde norm leidt tot bevoor
rechting, hier wordt voor de boeren een
te kleine maatstaf aangelegd.
En toen werd de vergadering gesloten.
Ws.
De Burgemeester moest op reis en droeg
toen het presidium over aan Wethouder
Piersma. Onder diens leiding is behandeld de
brug-kwestie te Makkum. De zoogenaamde
Ketting-brug moet vernieuwd. Nu konden
B. en W. een gebruikte krijgen, die over de
Zuid-Willemsvaart ligt, eigendom van Tb.
Biijlevens, aannemer te Made (N.B.)
Deze brug zou, met inbegrip van alles en
alles, als hij te Makkum klaar lag, kosten
f 3150. Een nieuwe moet f 4500 kosten.
Wat hebben onze vroede mannen lang over
deze zaak onderhandeld, 't Was een echt
bruggengesprek. Resultaat nieuwe brug.
Eene groote agenda, die nog al wat tijd
vorderde.
B. en W. deelden mede dat ze de kas
den Gem.-Ontvanger hadden opgemaakt.
Aan kasgeld moest aanwezig zijn en
was aanwezig f 9152.691/2,voor slik-
en turfgelden, idem, idem, f 240.061/2.
Een adres van ingezetenen en omwonenden
van Dedgum, om uitdieping der Dedgumer-
vaart, werd gesteld in handen van B. en W.,
om advies.
Een adres van
wijzeres te Burgwerd,
catie te willen verleenen
diensten, werd
van B. en W.
brengen.
O. Politiek, armvoogd in de 2e afdeeling,
verzocht zijne jaarwedde te verhoogen met
f 125. Zal in de volgende Raadsvergadering
worden behandeld.
Het kohier van schoolgeld over
kwartaal 1915, werd vastgesteld tot een
van f 617.30.
De nieuwbenoemde gemeente Ontvanger
T. de Jong, verzoekt om kassier te mogen
blijven der Coöp. Boerenleenbank Makkum c.a.
B. en W. stellen voor dit niet toe te staan. De
functionaris dient zich eerst eens flink in zijn
nieuw ambt in te wijden, zoodat het volgens hen
beter is den ambtenaar geheel te behouden
voor zijn betrekking. Aldus is besloten.
Op voorstel van B. en W. werd besloten
tot aansluiting aan het intercommunaal tele
foonverkeer van raadhuis en burgemeesters-
woning, en in beginsel tot het maken van
een installatie waardoor vanuit verschillende
vertrekken van het gemeentehuis onderling
zal kunnen worden gesproken.
De «verordening op de ontsmettingsrechten”
van 8 Mei j.l., werd, naar aanleiding eener
missive van Ged. Staten, gewijzigd.
De onderwijzeressen aan de O. L. Scholen
te Witmarsum, Arum en Burgwerd, vroegen
om extra belooning voor het handwerskonder-
wijs. B. en Wzich stellende op hetzelfde
standpunt als waarop zij zich immer hebben
gesteld, stelden voor, hierop afwijzend te be
schikken, de Raad ging hiermee accoord.
Enkele comtabiliteits-besluiten werden goed
gekeurd, t.w.: een aangaande het ontworpen
wegen-net en een betreffende het doen vaneen
extra uitgave voor den concierge, (cadeautje).
Tot lid van de Damescommissie voor het
onderwijs in de handwerken, werd benoemd
mej. Bartstrade Haan.
Het rapport van het onderzoek der begroe
tingen voor den dienst 1916 en vaststelling
der gem.-begrooting voor 1916.
Bij de algemeene beraadslagingen werd door
het lid Scheepsma aangem'erkt, of het ook
aanbeveling verdiende de voorgestelde salaris-
verhoogingen een tijdelijk karakter te geven,
zulks met het oog op de huidige tijdsomstan
digheden. Komen functien vacant naderhand,
dan wil Spreker weer de gewone salarissen
geven.
Tevens wees Spreker op het feit dat som
mige diaconieën hun plicht wel beter konden
waarnemen. Er wordt wel veel geschoven
naar de arm voogdij.
De Voorzitter raadde aangaande het eerste
beweren van den heer Scheepsma, groote voor
zichtigheid aan en wees o.a. op de steeds
drukker wordende bezigheden aan de secretarie,
welke beslist niet lichter zullen worden, integen
deel, Z.E. dringt dan ook sterk aan op
verhooging der salarissen van den len en 2en
ambtenaar op de secretarie.
De heer Bergsma (Makkum), bracht naar
voren dat de economische toestand onzer
gemeente niet ongunstig mag worden genoemd.
Hij hoopt dat van den rijken stroom van
zegeningen, dien velen in onze gemeente
genieten, enkele druppels mogen vloeien in
de gemeentekas. In de afdeelingen is er ge-
Ten slotte twee interpelaties. Eerst de heer
Vellinga, (Lollum), over de hulpbrug te
Lollum. Zij 't hier gezegd dat men wel door
en langs Lollum kan rijden, in weerwil van
de borden (Lollumerweg bij de Grauwe Kat
en bij den Waaxenser hoek aan den weg
Bolsward Wommels). Spreker vroeg hoe bet
zoo kwam dat de passage als versperd is
geproclameerd, ’t Zit geloof ik aan de boter-
fabriek, die op eigen kosten een hulpbrug lei
en nu tol vraagt.
Overigens stond deze Raadsvergadering al
heel in het teeken van salaris verhooging.
Vertelde ik straks van de ambtenaren ter
secretarie en den Gemeeute-architekt, hetzelfde
valt te zeggen van de gemeente-werklieden.
De wegwerkers krijgen f 50 meer per jaar en
zullen, bij wijze van tweede proefneming,
hunne «verlofdagen” behouden, de dienaren
van den heiligen Hermandad zagen hun
tractement met f 100 verhoogd. De concierge
is f 50 opgehaald, en de le ambtenaar
van den Burgerlijken Stand dito.
De Pingjumer toren wordt wat slecht van
dak. Zal worden verbeterd. (Mocht er dan
ook een nieuw torenuurwerk komen).
De dorpsreinigers behouden over 1916 den
toegekenden toeslag »an f 1 per week.
Sal^risverhooging f 50. En dan valt nog te
vermelden, dat ook de schoolschoonmaaksters
opslag krijgen, dito de telefoonhouder te
Witmarsum.
Het steuncomité Wonseradeel krijgt, als het
noodig is, eene subsidie van f 1000, terwijl
f 700 is uitgetrokken als bijdrage in de kosten
van den prov. keuringsdienst.
De nieuwbenoemde Gemeente-Ontvanger is
beëedigd.
De Arnh. Courant schrijft
Het is een buitengewoon treurige tijd voor
allerlei verouderde, zorgvuldig met kunst en
vliegwerk in het leven gehouden meeninkjes.
Want het is een tijd van geweldige, alles
overheerschende realiteit. Er waren er die aan
den veredelenden invloed van den krijg ge
loofden hij zou opvoedend werken, de nobele
instincten van den mensch naar voren brengen.
Jawel, zeker, best mogelijk. In den krijg
komen krachten van toewijding en opoffering,
van zelfbedwang en samenwerking tot ont
plooiing. Maar dit te erkennen, legt den
plicht op óók te erkennen, dat de andere
instincten, de lage, de verfoeilijke welig tieren
en we vreezen zeer, dat trots alle IJzeren
Kruisen, trots alle Legioens van Eer, deze
laatste instincten de overmacht hebben en den
winstpost der veredeling door een veel grooter
verliespost van moreele inzinking te niet doen
en overtreffen. Al de moed, al de persoonlijke
plichtsbetrachting, al de geestdrift en al de
vaderlandsliefde, die in dezen werelddeel-krijg
zich ontwikkelen en naar buiten gezien worden,
wegen niet op tegen den moreelen knak, dien
de heerschappij van het geweld heeft toe
gebracht aan honderdduizenden. Hoeveel
tientallen jaren zullen er voorbij moeten gaan,
voordat Duitschland’s schending van België’s
onzijdigheid en zijn vertrappen vaneen bevriend
rustig land, welks eenige schuld was, dat het
lag tusschen de Duitsche ijzeren vuist en de
zwakke plek van Frankrijk’s gepantserd
lichaam, zullen zijn vergeten Hoeveel diepe
teleurstelling, hoeveel geschokt geloof is niet
het gevolg geweest van die daad van ontrouw
aan gegeven woord en onderteekend verdrag I
Tegen iets dergelijks kunnen de nobele
persoonlijke of collectieve uitingen van
individuen der volkeren niet op. De concrete
slechte daad, door den grooten machthebbende
gepleegd, omdat hij de macht daartoe had,
drukt op al die mooie openbaringen. De
groote resultante van deze wordt tot niet
herleid en in een minus post gewijzigd.
De oorlog veredelend... 1
Maar de aanval op onbeschermde steden,
de moord gepleegd door gewapenden, aan wien
alles, op ongewapenden aan wien niets ge
oorloofd is? De wraak instincten, die de bevel-
voerenden er toe brengt om, als de brutale
vechtersbaas met den grooten mond uit den
Bijbel, Lamech, te zeggen «een man sla ik
dood om een wonde, een jongeling om een
buil”, die wraak-instincten verstikken de
uitingen van menschen-adel of menschen-
karakter, die de oorlog doet geboren worden.
Wie het groote slagveld overziet, waarop beide
soorten van instinct zich doen gelden, heeft
als totaal-indruk dien van walging en diepe
moedeloosheid over zooveel mensch-onteerend
gedoe.
Is dit overdreven? Is deeind-rekening van
het oorlogsbedrijf soms gunstig?
De eene ergernis volgt op de andere. En
de buitenstaander verbaast er zich over, dat
Duitschland, hetwelk voor de rechtbank der
meening sedert Augustus 1914 in
erbarmehjke positie is gekomen, niet
vermijdt, nieuwe reden tot ver
bittering te geven. Het kan blijkbaar wat
lijden, naar de meening van de Duitsche
machthebbenden.
Wat nu geschied is te Brussel, die
Engelsche pleegzuster in het holle van den
nacht ter dood gebracht op hoog Duitsch
bevel, die Engelsfche pleegzuster, welke een
daad had gedaan, waarvoor eene Duitsche,
had zij hetzelfde voor Duitschland verricht,
het IJzeren Kruis zou hebben verkregen, die
Engelsche pleegzuster, die te Brussel ook
Duitsche soldaten heeft verpleegd en aan wie,
toen zij veroordeeld zou worden, de gelegenheid
is benomen om met haar advocaat te spreken,
die Engelsche pleegzuster zal langen tijd
genoemd worden, wanneer er bewijzen worden
gegeven voor de stelling, dat de oorlog niet
veredelt, doch verwildert. Duitsche mannen,
hooge militairen, die wellicht zelf het zoo
vurig begeerde oorlogsmetaal op de borst
dragen, hebben een vrouw ter dood veroordeeld
en ter dood gebracht, die deed, wat zij als
vrouw van karakter moest doen.
Onze lezers kennen de bijzonderheden, de
bezwarende bijzonderheden, waarmede deze
gerechtelijke wandaad is geschied. Zij kennen
ook iets van de daardoor elders verwekte
Bij aankomst van den namiddag snel
trein alhier van 1.46 uur, bleek de machine
defect te zijn. We vernamen dat het aan de
vlampijpen lag. Men heeft onmiddellijk het
vuur uit de machine gehaald en deze in een
der loodsen ondergebracht. Een andere ma
chine moest van elders ontboden worden.
Een en ander bracht heel wat vertraging in
den treinenloop teweeg, o.a. vertrok de trein,
die anders om 3.50 van hier vertrekt, nu
ongeveer anderhalf uur later. O. N.
Snoek, 25 Oct. Niettegenstaande de wei
nige reclame die er aan gegeven was, waren
toch Zaterdagavond in de groote zaal van
«Amicitia” honderden opgekomen om te luis
teren naar de prachtige rede van ds. Horreus
de Haas over de stijging van de prijzen van
de verschillende levensmiddelen, (niet 't minst
van de melk, die thans reeds 14 ct. kost),
over de gevolgen van die stijging voor zieken
en zwakken en over de slappe houding van
den Burgemeester hier en de Landsautoriteiten
wegens ’t niet direct ingrijpen door krachtda
dige maatregelen. Aan ’t slot der vergadering
werd de volgende motie onder luide goedkeu
ring der menigte aangenomen
Burgers van Sneek, bijeen op een ver
gadering, 23 Oct. 1915 belegd door den
Sneeker Bestuurdersbond en de afdeeling
Sneek van de S. D. A. P. gezien den nood
in breede kringen veroorzaakt door de
hooge prijzen van verschillende levensmid
delen, gezien dat bovendien sinds eenigen
tijd de prijs der melk gestegen is tot het
ongehoord bedrag van 14 ct. per liter,
waardoor niet alleen een belangrijk voedings
middel voor velen onbereikbaar wordt, maar
met name tal van kinderen en zieken
onmiddellijk bedreigd worden met gevaar
van verzwakking en ondergang, protestee-
ren tegen deze exploitatie van de volks
massa door Boeren, Speculanten en Bezitters,
betreuren de slappe houding hier tegen
ingenomen door gemeentelijke en Landsauto-
riteit, dringen alsnog bij den Burgemeester
van Sneek en den Minister van Landbouw
aan op directe krachtige maatregelen tegen
dezen misstand en besluiten deze motie ter
kennis te brengen van den Burgemeester
en den Minister van Landbouw enz.
Aan het debat namen deel een vrije socia
list en een dame.
Sneek, 25 Oct. Bij de verkiezing op
heden van 6 notabelen in de Herv. Kerk
werden de aftredenden de h.h. L. J. Bakker,
J. H. Bont, A. F. Hingst, R. Nieveen, F.
H. Pijtersen en R. P. v. d. Zijl met alge
meene stemmen herkozen. De rechtsche
partij had geen candidaten gesteld, ongetwij
feld in de vaste overtuiging, dat men de
functie van toeziend voogd op de handelingen
van h.h. Kerkvoogden gerust in banden van
de Vrijzinnigen kan laten.
Oorlogswinsten-belasting
Het Kamerlid Teenstra schrijft
slot van een artikel in de Tel.
belasting op de oorlogswinsten
«Wie leest hoe de minister op spoed aan
dringt, en wie kent de voortvarendheid en de
werkkracht van den voorzitter, die behoeft
geen vrees te koesteren, dat er niet vlug zal
worden gewerkt. Het zou ons verwonderen
als op Oudejaarsavond ieder medeburger bij
het opmaken van de balans, niet tevens een
berekening zou kunnen maken over het
bedrag, dat de Staatscommissie van de eventueel
door hem gemaakte oorlogswinsten in de
schatkist wil doen vloeien”.
Workum, 26 Oct. Wegens het bedanken
van den heer P. Gaastra voor lid van den
Raad dezer Gemeente, is heden bij enkele
candidaatstelling gekozen de heer R. F. de
Boer, Chr. Hist.
sproken, algemeen, om aan de vele verzoeken
om salarisverhooging tegemoet te komen. Goed,
maar de H.O. zal daardoor worden ver
hoogd. Laat tot die verhooging medewerken
zij, die in dit jaar zoo ruim hunne verdiensten
zagen toenemen.
Overgegaan tot de behandeling van het
rapport, werd vastgesteld de salarisregeling der
3 ambtenaren ter secretarie, t.w. f 1100
2 verhoogingen van f 100, na 3 en 6
jaren), f 850 (idem verhoogingen),
f 600 4 jaarlijksche verhoogingen van
f 50). Voor het bekleeden van meer dan 2
nevenbetrekkingen wordt geen toestemming
gegeven. Het totaalbedrag der salarissen hier
aan verbonden mag niet worden overschreden.
De heer P. de Jong, te Bolsward, om voor
het uitgeven van het Raadsverslag f 100 meer
beschikbaar te stellen. De heer Ypey stelt
voor om nu of op geschikten tijd een ander
contract te maken met den huidigen Uitgever.
Hij prefereert eene opname van het officieel
verslag in de Jong’s advertentieblad. De Voor
zitter vindt dit idéé zeer goed en B. en W.
zullen deze zaak onder de oogen zien.
De Gem.-opzichter zal f 200 verhooging
van salaris hebben.
Zitting van den Gemeenteraad, Zaterdag
23 October 1915.
