Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
i
3
No. 90.
Verscüijnt Donderdags en Zondags.
54ste Jaargang.
1915.
3
De Duitsciie handel met Holland.
Donderdag II November.
BINNENLAND.
Voor het Kantongerecht.
VOOR
eindje
we
1
Bolswardsche Courant
afzonderlijke
het
in
i
van
dit bedrag is het gebleken
en
het
en
■^3
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
misschien wel wat
millioenen denken. Maar al te
dergelijke tegenvallers moeten
Zitting van Vrijdag 5 November 1915.
er
tot
rekeningen, die ook
worden aangeboden.
De oorlog deed ons
lichter over
veel van
toch niet hebben.
ADVERTENTIEPRIJS: 1—7 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
cijfers nog eens onder de oogen te
even over na te denken, al stemmen
zeker scepticisme tegenover
thans weer
renten, aan
afwachting van
Invaliditeitswet,
geraamd.
Inplaats van
ruim 11 millioen gulden te zijn.
En inplaats van de geschatte 22.400
kostelooze rentetrekkers waren op 31 Dec.
1914: 112.048.
De constante waarde hunner rente zegt
de heer Treub in zijn Memorie van Antwoord
is dus te stellen op 71 millioen of 57
millioen gulden meer dan waarop in art. 20
der Invaliditeitswet was gerekend.
Het is goed, zegt de Nieuwe Cl., deze
nemen en
ze
de be-
zijn of
Wonseradeel. Zaterdag j.l. is door den
E.Achtb. heer Burgemeester bekend gemaakt,
dat zijn E.Achtb. in staat is den prijs der
melk in alle dorpen te stellen op 9 cent per
liter, ondermelk cent en karnemelk 4
cent. Voor ’n veertien dagen dreigde een
melknood, maar daar is toen in voorzien door
van de fabrieken melk beschikbaar te stellen
a 10 cent per liter. Thans is ook een
regeling getroffen waardoor de gewone melk-
slijters bet verschil tusschen den prijs die de
fabriek geeft, en den prijs die zij maken,
door tus’chenkomst van den burgemeester
vergoed kunnen krijgen.
De verkoop van visch wordt nog voortge
zet, ook groenten, erwten en boonen zullen
men slechts nog reëele
men de waren gezien
niet alleen het monster,
neen de waren in haar geheel, en dan koopen.
Alleen met goede firma’s zaken doen en met
haar directe vertegenwoordigers en slechts
met de directe vertegenwoordigers der Duitsche
firma’s werken. Dat is de tegenwoordige basis
voor zaken doen.
In Duitschland heeft men den binnen-
landschen handel door het maken van maxi-
mum-prijzen reeds lang in vaste banen geleid
en tegen uitwassen in den handel wordt met
alle gestrengheid opgetreden. In de laatste
dagen is de regeering er toe overgegaan, ook
den buitenlandschen handel op een verstandige
basis te plaatsen.
Op de eind-stations worden bewakings-
centralen gesticht, die elke ingevoerde partij
controleeren, en eiken prijs, elk koopcontract
moeten weten. Deze centralen regelen dan de
prijzen en de aanbiedingen. Zij treden op
tegen de firma’s die door overvragen de prijzen
opdrijven. En op den duur zullen zij hun
eigen agenten naar Holland sturen, die voor
de Duitsche firma’s inkoopen zullen doen.
was 8 Sept., des
Toen weer de vraagDus eiken Zondag
avond heb je te veel
Antwoord: Neen, neen, mijnheer, te veel
niet! Dat overkomt mij maar heel zelden.
Eisch f 3,of 2 dagen.
De heer Kantonrechter acht deze boete wel
noodig om bekl. een lesje te geven dat bij
ook op Zondagavond niet over den voet mag
stappen.
De vonnissen inzake de in extenso en de
bij verstek behandelde strafzaken werden nog
denzelfden dag uitgesproken.
Naar wij vernamen is voor de vier door
ons omschreven zaakjes de eisch bevestigd.
Een veertigtal beklaagden op de rol, de
opkomst heel gering, gevolg zitting spoe
dig afgeloopen.
1. S. W. te Burgwerd vervoerde 2 Oct.
op den weg bij Burgwerd melk op een kar,
waaronder een hond gespannen was. Deze
had geen muilband om, zooals dat bij Pro
vinciaal Reglement is voorgeschreven.
Daar deze hond bekend stond als kwaad
aardig, daar hij voorheen reeds mannen in
de broek en in de hand heeft gebeten, had
de politie nog wel expres de waarschuwing
gedaan: „Denk er om, dat je den hond den
muilband om doet!” Toen dan ook op
den bewusten Zaterdagavond de agent deze
kar met hond zonder band ontmoette, was
een proces het gevolg.
Bekl. is heden verschenen, hij bekent, dat
hij vergeten had den hond den muilband om
te doen. Hij was dien avond wat laat en
door de drukte vergat hij het. In den regel
rijdt de zoon van den boer met de melk,
doch deze was toen soldaat geworden, zoodat
het vervoer van de melk nu zijn baantje werd.
Rekening houdende met de verontschuldi
gende omstandigheden, eischt de heer Ambte
naar f 2,of 2 dagen.
2. H. B. te Arum reed 5 Oct., des
morgens ook met een kar, waaronder een
ongemuilbanden hond, en de bestuurder van
de kar had ook geen nummerbewijs bij zich,
dus twee vliegen in een klap.
Bekl. bekent, en zegt, dat hij er onschuldig
in liep. Zijn baas was ziek en nu moest hij
met de kar den boer op. Hij wist niet hoe
het hoorde, ’t was pas den tweeden dag dat
hij reed. Hij heeft sedert ook alles in
orde, het nummerbewijs was er wel, maar hij
wist niet dat hij ’t bij zich moest hebben.
Hij heeft het nu in zijn boekje, en de hond
krijgt altoos den band om als hij voor de
kar komt.
Eisch f 1,of 1 dag.
Op de vraag van den heer Kantonrechter
of hij dit veel of weinig vindt, antwoordt
bekl. gulhartig, dat hij zich daarvan niets
aantrekt. De baas zal ’t wel betalen.
3. P. de R. van Hemelum reed 25 Sept,
’s avonds meer dan een half uur na zons
ondergang op de fiets, zonder licht te branden.
De politie bekeurde hem.
Bekl. zegt, dat hij daar dien avond wel
gereden heeft, maar dat heeft de politie niet
gezien. De politie heeft vrijzeker de ver
onderstelling gemaakt, dat het zoo was, maar
toen hij den agent ontmoette, liep hij bij
zijn rijwiel, en de agent heeft ook niets
gezegd. Het verwonderde hem zeer, dat later
bij zijn oude lui een dagvaarding kwam.
’t Geval is eigenlijk zoo, vervolgt bekl.
ik werk tegenwoordig bij mijn broer te
Oldeboorn. Die is in dienst, maar komt hij
met verlof een paar dagen thuis, dan moet
ik mijn vader weer helpen. Op den be-
wusteu Zaterdagavond ging ik om 3 uur uit
Oldeboorn en dacht genoeg bij daglicht thuis
te zijn. Ik kreeg oponthoud en ’t werd
onder de hand donker. Voor Harich reeds
heb ik wel een half uur bij de fiets geloopen,
en zoo werd het nog veel later, voor ik
thuis was. Maar een goede kennis kwam
mij inhalen, die had een flink helder licht,
en daar reed ik toen achteraan, maar dat
heeft de politie niet gezien, meen ik.
Deze meening is niet juist, het procesver
baal zegt anders.
De heer Ambtenaar rekening houdende met
de omstandigheden, vraagt f 1,of 1 dag.
Dat valt beklaagde nog al mee, hij heeft
de hand al in den zak, zeker om ’t maar
dadelijk af te doen, doch vraagt eerst nog
Waar gaat bet biljet van die boete nu naar
toe, naar mijn ouders te Hemelum?
als ik dan juist in Oldeboorn ben?...
De heer Kantonrechter stelt hem gerust
en zegt hem, dat dit wei terecht komt; er
wordt wel behoorlijk tijd gegeven om die
boete te voldoen.
4. D. K. te Arum
avonds over zijn bier.
Bekl. bekent en heeft verder niets te ver
tellen.
De heer Kantonrechter vraagt hem hoe het
zoo was? Of hij meermalen dronken is?
Bekl. antwoordtr ondweg Zondagavonds,
anders nooit.
tot regeeringsprijs beschikbaar worden gesteld.
In onze uitgestrekte gemeente is zeker het
goed uitvoeren der regeeringsmaatregelen geen
kleinigheid, en aller medewerking en waar-
deering is zeker noodig om ze naar wensch
te doen slagen. O. N.
Heerenveen. Inzake het treurige ongeluk
te Stobbegat, waarbij de boerenknecht Boersma
van Katlijk door den sneltrein werd overreden
en gedood, vernemen we nader het volgende:
Boersma was met zijn meisje te avond praten
geweest bij de zuster van laatstgenoemde, te
Stobbegat woonachtig. Te ongeveer 9 uur,
gingen ze op stap huiswaarts naar Nieuwe-
brug, tot welk doel ze den spoorweg moesten
oversteken. Boersma keerde nog even op z’n
schreden terug, zeggende nog even bij den
sluiswachter v. d. Veen sigaren te willen
koopen het meisje liep onderwijl een
door.
De sneltrein passeerde juist. ’t Duurde
lang, dat B. van zijn boodschap terugkeerde,
’t meisje werd daarover ongerust en ging
eveneens terug. Ze ontdekte op de spoorbaan
bloedige sporen en kwam helaas tot de
droevige ervaring dat er een ernstig ongeluk
was gebeurd. Ze deed van haar treurig be
vinden mededeeling aan den brugwachter
aldaar en gezamenlijk toog men op verder
onderzoek uit. Op verren afstand vond men
brokstukken van lichaamsdeelen. Boersma
was door den trein totaal vermorzeld. Men
verdiept zich in gissingen hoe het mogelijk
is dat B. zulk een ongeluk is overkomen,
aangezien hij toch den trein heeft moeten
knnnen zien en booren.
Het geval verwekt hier algemeene deelne
ming. O. N.
Oranjewoud. Bij een gehouden klopjacht
alhier door Graaf Van Limburg Stirum met
nog een viertal heeren zijn in totaal ruim
550 stuks wild, hazen, konijnen enz. ge
schoten. O. N.
Uitwellingerga, 6 Nov. De veehouder
T. J. was deze week in den Geeuwpolder
alhier nog bezig met de machine te maaien,
merkwaardigheid in dezen tijd
N. Sn. Cl.
De inwoners werden
minder; uitgevoerd over de grenzen f 130 en
daarboven. Met margarine was bet evenzoo.
Dergelijke toestanden zijn ongezond en on
houdbaar. Zoowel de Hollandsche als de Duit
sche kooplui worden daardoor benadeeld en
het nadeel, dat de Hollandsche handel zal
treffen, is nauwelijks te schatten. Reeds nu
is het zoover gekomen, dat bijna geen Hol
landsche firma zonder zekerheidsstelling levert.
Daarentegen verlangt de Duitsche koopman
tegenwoordig beslist betaling over de grenzen.
Een wederkeerige kredietverhouding bestaat
niet meer. Gelijk oversteken.
Meermalen is het gebeurd, dat van Duit
sche zijde de waren niet geaccepteerd werden
en de Hollandsche firma’s dan grootesommen
voor niets hadden besteed. Dan viel daar ge
woonlijk niet veel aan te doen, want in den
tegenwoordigen tijd is een gerechtelijke ver
volging in Duitschland niet gemakkelijk, en
een executie is niet te bereiken.
Daarentegen is het den Duitschen hande
laren in Holland ook niet steeds naar wensch
gegaan. Vele waren zijn verkocht te leveren
in Emmerik en deze hebben Duitschland nooit
gezien. Daarbij komt nog een ander bezwaar.
In Amsterdam en Rotterdam zijn kleine
beurzen ontstaan in hotels, waar men alles
koopen kan. Ontelbaar zijn de zaken, die
eiken dag gedaan worden en zeer zeldzaam
is het geval, dat werkelijk waren voorhanden
zijn. Van honderd koop-contracten wordt er
nauwelijks een nagekomen. In de bureaux der
vertegenwoordigers van enkele groote firma’s
hoopten zich deze contracten op en ook de
vedokkendste aanbiedingen van waren, die
slechts in de fantasie van den agent bestaan
hebben.
Tegenwoordig kan
zaken doen, wanneer
heeft. Eerst zien
Voorzeker een
van het jaar.
Workum, 8 Nov.
heden morgen ongeveer halftien opgeschrikt
door het luiden der brandklok. Verschrikt
snelden de meeaten de deur uit om te ver
nemen waar de brand was uitgebroken. Al
spoedig kwam men het te weten dat het
hooi van den melkboer Th. Ykema in huis
in brand stond. Gelukkig wist men het
vuur in het begin te blusschen, zoodat de
brandspuiten, die reeds op weg waren naar
het perceel, geen water behoefden te geven.
Het voor een oogenblik in spanning ver-
keereod publiek kon spoedig worden gerust
gesteld. De meeste brandweermannen keerden
halverwege tot het perceel genaderd, terug.
Naar men zegt, stond bet hooi te dichtbij
den schoorsteen, dat door de warmte daarvan
in brand is geraakt.
Als dit maar niet weer een klein brand
alarm is voor een grootere brand. Het is
niet te hopen. De Banier.
De misrekening.
Volgens de opgaven van minister Talma
destijds aan de Kamer gedaan, gebaseerd op
de berucht geworden financieele nota van
prov. Kluyver, werden de kosten der gratis-
70-jarigen uit te keeren in
de volledige invoering der
op 2.8 millioen gulden
Het leek ook van belang deze „Duitsche
stem” over onzen handel, schrijft het Alg. H.
eens te laten hooren.
Eenige prijzen van de vele, die in boven
genoemd artikel genoemd worden, hebben wij
zoover dat mogelijk is, gecontroleerd en dan
vernamen wij, dat de meeste wel juist kunnen
zijn, andere echter wat overdreven.
Ieder zal het wel met den Duitscher eens
zijn, dat de prijzen zeer opgedreven zijn,
vooral als men wist, dat de levensmiddelen
voor Duitschland bestemd waren. Echter zijn
de Duitschers zelf ook wel de oorzaak van
deze prijsopdrijving, daar Duitsche en Oosten-
rijksche agenten verschillende waren voor de
meest buitensporige prijzen opgekocht hebben.
Van Duitsche zijde schrijft men aan
Alg. H. bet volgende
In de laatste maanden zijn er
handelsverkeer tusschen Duitschland
Holland toestanden ontstaan, zooals zij te
voren nog nooit bestaan hebben. Vraag en
aanbod hebben dergelijke prijzen te voorschijn
geroepen, dat iemand, dien den toestand kalm
beziet, het niet zou gelooven, wanneer bij
zelf niet handelsman ware. Ten eeiste hebben
nog zeer veel Hollandsche kooplieden van den
èconomischen toestand in Duitschland een
volmaakt verkeerde voorstelling. In Duitsch
land heeft de oorlog ongetwijfeld een duurder
worden van alle dingen en speciaal van
levensmiddelen veroorzaakt, maar zoodanige
prijzen, als in Holland gevraagd worden,
betaalt men in Duitschland zeer vaak niet
eens in den detail-verkoop. Sedert Oostenrijk
zijn agenten naar Duitschland en naar Holland
zendt, zijn de prijzen zoo in de hoogte gegaan,
en de laatste prijsopdrijvingen zijn daarna
nog gekomen, toen een aantal Poolsche Joden
in Holland kwamen en met grooten ijver zich
op den handel wierpen.
De prijzen, die voor Russisch Polen, Lodz
enz. betaald worden, zijn abnormaal hoog en
zijn slechts te verklaren, in verband met de
duurte aldaar. Zij maken het den reëelen
Duitschen koopman bijna onmogelijk in
Holland te koopen, wanneer hij niet van te
voren zeker wil zijn met verlies te zullen
werken.
Wat daarvan het gevolg is geweest, blijkt,
om kort te gaan, uit eenige voorbeelden. In
Duitschland betaalt men voor glycerine 2 M.
tot 2 M. 50, terwijl hier voor goede soort
glycerine f 1.75 en meer gevraagd wordt, d. i.
bij den tegenwoordigen stand der geldmarkt
bijna 4 Mark.
In Holland kost carbid 21 gulden, Zweden
levert franco te Hamburg voor 24 Kronen.
Voor ham wordt in Holland ongeveer f 2.80
gevraagd, in Duitschland vijf Mark. Kaarsen
kosten hier f 1.40 1.60, Oostenrijk levert
voor f 1 1.05. Marmelade kost in Holland
40 65 gulden per 100 K.G., in Duitschland
2540 Mark. Hollandsche kaas wordt in
Duitschland met 2.40 M. in detailverkoop
betaald. Tegenwoordig vraagt men in Holland
voor volvette meer dan 3 M.
Uien worden in Duitschland met prijzen
ten hoogste 2830 M. betaald. In
Holland wordt voor den export 20 gulden
en meer gevraagd. Plokworst was in Duitsch
land ongeveer 60 cent per kilo goedkooper
dan hier. Aardappelmeel noteerde met 25 tot
80 gulden, wat natuurlijk niet te betalen was.
Koffie was in verschillende prijzen te ver
krijgen. Deze varieerden van 40 tot 60 gulden
de goedkoope soorten waren slecht en de
betere te duur. De beste „Santos” kostte in
Duitschland 49 gulden. Ongelooflijk waren
de geruchten over rubber,-lijnolie, margarine,
leder en metalen, die hier verspreid werden.
Het was een uitgemaakte zaak, dat Duitsch
land deze waren noodig had en toen kwamen
de fantastische prijzen. Leder steeg tot f 8.75
per kilo, om daarna weer snel te dalen, toen
bet niet gekocht werd. Voor rubber (Hevea
Krep) werd f 30 en meer per kg. verlangd,
terwijl het Duitsche inkoopbureau in Berlijn
waardoor alle rubber-inkoopen geschieden
moeten, hoogstens 24>/2 gulden betaalt.
Een rare geschiedenis was het met lijnolie
en margarine met consent. Daarbij was er
voor beide in bet geheel geen consent. Lijnolie
was vrij, daar er tot aan 28 October geen
uitvoerverbod bestond. Er kon dus ook geen
consent voor bestaan. Margarine is onder
zekere voorwaarden altijd uit te voeren en
daarvoor zijn geen consenten. Lijnolie kostte
in Holland 50 gulden per 100 Kg, en nog
