lieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Theehandel Focke S. Klein,
i
I
L
No. 93.
Verscüijnt Donderdags en Zondags.
54ste Jaargang.
1915
M.J.H.KESSELS
ll
1
VOOR
Zondag 21 November.
3
BINNENLAND.
r
VEREENIGING VOOR
VROUWENKIESRECHT.
HARLINGEN.
ja
Mi
in pakjes, is geurig, krachtig,
waterhoudendwordt verkocht
in ons pakjes a 22 ct., in vierdel
pakjes a 27‘/2 cent, is in vele
winkels verkrijgbaar.
Voor wederverkoopers
Bij Wed. J. Lemstra, Bolsward.
W. v. d. Goot, Makkum.
&1
I
I
Bolswardsche Courant
Afzonderlijke
ging>
een
bij ’t
j
I
Kleins Thee,
samenwerking
vooravond
gebied van
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
NEDERLANDSCHEFABRIEK Til B||BR
VanMUZIEK-INSTRUMENTEN llhDUnW
rDÏTis de eenige zaak gedreven door Kessels
t- 'r J uil 7“
leende FABRIEK VAf MUZIEKINSTRUMENTEN
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
I
gedichtje
verre
Z/Toen ons kindje
werden met aan
einde klonk een
’T'!
naam
een hartelijk woord van dank aan den Spreker,
sprak het le gedeelte, zijne rede, meer tot
het verstand, in het 2e deel werd meer op
het hart, dus op het gevoel gewerkt.
Het was een schoone, leerzame, gevoelige
avond en de afdeeling had voorzeker geen
beteren propagandist kunnen bekomen, dan
Dr. van Eeden.
Spreekster vertrouwt dat er een groote
indruk door ’t gesprokene zal zijn gemaakt,
de vrees voor de inmenging der vrouw in
de regeeringszaken zal wel geweken zijn, en
er zullen zich, vertrouwt Spreekster, wel
eenige heereu en ook nog meerdere dames
bij de Secretaresse gaan aanmelden als lid.
(Applaus).
’t Is zeker wel 15 jaren geleden, dat ik
in Friesland optrad om te spreken over
sociale onderwerpen, zoo begon hij, en ’k heb
toen den indruk gekregen dat de Friezen bij
hun gevoel voor onafhankelijkheid zich ken
merkten door een degelijk verstand, en een
vrijen wil om wat zij goed oordeelen, ook
voor te staan, ’t Verbaasde hem dus eenigs-
zins uit Friesland een verzoek te ontvangen
omtrent de mondigverklaring der vrouwen. Ik
dacht zoo zegt hij dat dit hier al een
uitgemaakte zaak was. ’k Veronderstelde niet,
dat men de eene helft van ’t menschdom
buiten alles zou willen houden wat op poli
tiek gebied geschiedt. Ik wil thans op ver-
zoek het dan hebben over de vrouwenbewe-
De man met kracht en kloek verstand,
De vrouw volhardend met gevoel,
Zoo ’t tweetal werkt in harmonie,
Voert ’t zeker tol het goede doel.
Donderdagavond hield de V. v. V. alhier
haar eerste openbare vergadering in dit seizoen.
De opkomst was bevredigend, de. groote zaal
der Doele was zeker wel half gevuld, meest
dames en heeren uit den gegoeden stand,
ook eenigen van omliggende plaatsen.
Mevrouw BEEKHUIS opende de verga
dering met allen het welkom toe te roepen,
’t Verheugt de afd. hier dat men in zoo
grooten getale is opgekomen, en al verheelt
zich de gedachte niet, dat deze opkomst niet
zoozeer voortkomt uit belangstelling in het
vrouwenkiesrecht, maar meer om met den
Spreker van heden eens kennis te maken, toch
is het Bestuur overtuigd dat deze avond veel
goeds zal brengen en velen zullen worden op
gewekt om lid te worden onzer vereeniging.
Spreekster verheugt het zeer, dat Or. Fr. van
EEOEN op zoo sympathieke wijze de uit-
noodiging heeft willen aannemen en tot ons
heeft willen overkomen. Wij staan aan den
van gewichtige beslissingen op het
’t Vrouwenkiesrecht. Op den laat-
sten October is door de regeering ingediend
een voorstel tot Grondwetsherziening en
daarin wordt onder beperkende voorwaarden
ook het kiesrecht aan de vrouw toegekend.
Welke beperkingen er zullen worden gemaakt,
is nog niet bekend, doch hoe krachtiger er
wordt aangedrongen van de zijde der vrouwen
beweging, des te meer zal er door de regee
ring worden meegewerkt om ook de vrouw
haar rechten te geven. Hedenavond zal men
een juist inzicht kunnen krijgen in de moder
ne vrouwenbeweging, waartoe gaarne ’t woord
wordt gegeven aan den Spreker. (Applaus).
De Spreker doet zich in zijn rede kennen
als een aangenaam causeur. Hij spreekt vloeiend
en met gemak, geeft blijk van groote be
lezenheid en veel ervaring, is duidelijk en
goed verstaanbaar, terwijl hij zijn onderwerp
op boeiende wijze weet te behandelen, zoodat
men zonder inspanning hem kan volgen.
Door af en toe er een voorval of een kwink
slag in te lasschen, wist hij soms een gullen
lach op aller gelaat te tooveren. Van ’t ge
sprokene, waarvan de inhoud in ons motto
is bevat, geven wij een beknopte uiteen
zetting.
Koudum. Gisteren deed de echtgenoote
van den heer P. G. Piersma een weinig
Limburgsche antbraciet in de kachel toen
opeens een hevige ontploffing plaats had. Ue
kachel sprong geheel uitelkaar, de voorwerpen
op de schoorsteenmantel werden erg beschadigd
of geheel verbrijzeld. Een wonder mag het
genoemd worden dat beide echtgenooten
slechts kleine verwondingen opliepen maar
verder ongedeerd bleven. O. N
Reizen door militairen.
Naar de Avp. meldt, bestaat het voornemen,
om het vrij vervoer van militaire verlofgan
gers met ingang van 1 Januari a.s. in te
trekken en alsdan aan de met verlof vertrek
kende militairen een bijslag op hun salaris
toe te kennen. Voor het vervoer op de spoor
wegen zou voor de verschillende klassen een
gelijk militair tarief worden ingevoerd, onge
acht den af te leggen afstand, zoodat dus
alle militairen eenzelfde bedrag aan reisgeld
moeten betalen om hun woonplaats te bereiken.
De vóórnamen-belasting.
De voorgestelde vóórnamen-belasting zal
het gemak der administratie bevorderen, zoo
zegt minister Trenb in zijn toelichting.
Zal ze het waarlijk? zoo vraagt de onder-
de-streep-redacteur van het Hbl. twijfelend.
Hij wijst er op hoe in het Amsterdamsche
adresboek 260 Jansens staan, waarvan 18
met den voornaam J. en 46 met J. en een
of meer toevoegingen. Na de invoering der
vóórnamen-belasting zullen deze toevoegingen
wel weinig voorkomen. Resultaat: weinig
opbrengst en 64 Jan Jansens. Of daardoor
niet meer de verwarring bevorderd wordt dan
de vereenvoudiging?
Het afmakingssysteem.
Door 791 veehouders in de gemeente Zwolle-
rerspel is een verzoek aan den minister
gezonden, om een einde te maken aan het
afmakingssysteem van het aan mond- en klauw
zeer lijdende vee.
Zij zeggen in hun adres dat, nu men alom
Jezig is met het verbeteren van den veestapel,
door het afmakingssysteem slechts onnoodige
wrevel wordt opgewekt, waar iedere veehouder
er beslist van overtuigd is, dat het afmakings
systeem niets baat. De veehouders achten het
mond- en klauwzeer in verreweg de meeste
gevallen van onschuldigen aard, zoodat het
systeem doorzieken voor den veehouder een
rleinigheid is, vergeleken bij den grooten
linder en last, die het afmakingssysteem met
zich brengt.
meevallen, ’k Heb genoeg vertrouwen in de
vrouwelijke natuur dat de maatschappij er
niet onder zal lijden. (Applaus.)
In het tweede deel van den avond gaf de
Spreker ons eerst een fragment uit zijn werk
,/De Kleine Johannes”, en wel uit het 2e
deel, waar de twee kinderen gevlucht waren
op een Rijuschip.
In het gesprek dat zij voerden over ’t be
grip wat God is, wordt op naïef kinderlijke
wijze geschetst hoe Marion als bij intuïtie
de kennis bad dat God een vader is.
Vervolgens werd uit den len zang van
Ellen gereciteerd: z/’k Droomde ’t leven als
een groot woud.”
Als toegift werd gegeven
toen de Spreker ook de dichter
van huis wis, getiteld
glimlachte.” De stukjes
dacht gevolgd en
algemeen applaus.
en bij veel wat men reeds weet, za
ik toch trachten een nieuw licht op de zaak
te laten schijnen.
Hij is in Amerika eigenlijk in de zaak
der vrouwenbeweging gesleept; met een zeer
ontwikkelde dame beeft hij daarover veel
gesproken en geredetwist. Eerst gevoelde Spre
ker niet veel voor de zaak, en hij had op
een vergadering daar dan ook opgemerkt, dat
in naam de mannen de macht hadden, doch
de vrouwen in de daad de baas speelden en
hij ried de vergaderden aan wat voorzichtig
te zijn, want als zij de macht in naam wisten
te bekomen, omgekeerd de mannen wellicht
dan het inderdaad zouden hebben.
Om te weten waarom men er tegen gekant
is dat de vrouw zich met de politiek bemoeit,
dient men de tegenstanders der beweging eerst
te hooren, en Spreker heeft die bezwaren
begrepen. De vrouw is het bolwerk van het
individualisme; zij is vrij in haar huishoude
lijke omgeving en is daar zelfstandig, terwijl
de man roet zijn partijgenooten heult en meer
napraat. De bedoelde Amerikaansche dame
zei dan ook: De politieke vergaderingen zijn
een geharrewar, elke partij zet haar eigen
inzicht op den voorgrond en keurt anderer
beginsel af, dat is de vloek van het politiek
gedoe. Nu is dat in Amerika ook heel erg,
zegt Spr. en de dame was bevreesd haar per
soonlijke meening te zullen verliezen, wanneer
zij zich met die beweging afgaf.
Hier in Friesland, zegt Spr. is ook wel
veel verdeeldheid maar toch niet die hartstocht
als in Amerika, en de partijen hier getuigen
toch ook weer van een politiek leven. Een
Franscbman zei: de politiek is een vuile
keuken en daarin moet dus een schoon
maakster aan het werk. De vrouw moet dus
de gelegenheid hebben den boel mee op te
redderen en dat kan, ze zal zich wel zorg
vuldig weten vrij te houden van de politieke
smetten.
Waarom? De vrouw is uit haar aard con
servatief, maar zeer volhardend in ’t geen zij
eenmaal beoogt. Het oude conservatisme zal
moeten wijken voor de democratische strooming.
Ook in Engeland zal men dit thans gaan
inzien, er moet, een schoonmaak komen op
politiek terrein.
Wat is politiek? ’t Woord stamt af van
’t Grieksche polis, dat stand of staat beteekent.
Hieronder verstond men een groep gelijkge
zinden, die een geheel vormden, en alle anderen
als hun vijanden beschouwden. Die polis is
’t begin van een staat of een gezin. Was de
moeder de band en oorsprong van ’t gezin,
dit gezin is ’t begin van den staat, een creatie
van de mannen. Die oude staten waren roof
staten, en onze tegenwoordige staten zijn een
overgangsstadium zegt Spr. van wat het
eenmaal zal worden, één groot gemeenebest.
De geschiedenis van ’t menschdom wijst op
een langzame ontwikkeling. De polis roofden
bij hun buren, daar had de vrouw niets te
beteekenen, zij werd als een welkome buit
beschouwd. De overwinnaars sloegen de man
nen dood, de vrouwen werden meegesleept en
werden gedwongen de overwinnaars te volgen.
De grootere rijken doen nu nog in zekeren
zin wat de kleine staten voorheen deden. In
oude tijden vochten zelfs steden tegen elkaar.
Zij waren met wallen omringd vormden
dus ook eigenlijk zulke polis en zoo vocht
Bolsward vroeger met Sneek, doch dat kan
nu niet meer. Beide steden zijn deelen van
een rijk, de rijken worden grooter, Amerika
levert zelfs ’t bewijs, dat vele staten al een
geheel zijn geworden. De menschen be
hoeven elkaar niet te bestrijden, er is strijd
genoeg tegen de natuurkrachten, doch de
menschen moeten samenwerken. De krijg
van heden is nog een overblijfsel uit de toe
standen van vroegere tijden. Het imperialisme
leeft nog, de staatslieden uit zucht tot zelf
behoud klampen er nog aan vast, maar een
andere zienswijze zal allengs komen. De steden
kunnen elkaar al niet meer te lijf gaan, de
staten nu nog al, maar ook dat zal later niet
meer kunnen. Opmerkelijk is het, zegt Spr.,
dat geen van de thans oorlogvoerende rijken
het vrouwenkiesrecht bezit, dat teekent.
De beweging voor ’t vrouwenkiesrecht is
een symptoom van de gestadige evolutie van
’t menschdom. Er ontstaan eigenlijk eiken
dag nieuwe verhoudingen, en heel langzaam
is de ontwikkeling der staatkundige ver
anderingen. Was er in den ouden tijd een
aartsvaderlijk tijdperk, er is ook een aarts
moederlijk tijdperk geweest, het matriarchaat,
(waarover straks nader}.
Er komt langzamerhand een nieuw type
van de vrouw, een figuur die zich allengs
vormt. Het kiesrecht is niet het belangrijkste
in die beweging, het mondig worden der
vrouw de vrouw die zich de gelijke van
den man gevoelt dat is de hoofdzaak. Er
bestaat een tweeledige aanleiding tot den
strijd, n.l. het sociale onrecht en het soc.
materialisme. Dit zijn trouwens de twee
grootste euvels van dezen tijd. De tegen
woordige oorlog is er een uitvloeisel van,
want het verdwijnen van roof en strijd zal
ook een gevolg zijn van den vooruitgang
der ontwikkeling.
De baanbreeksters voor ’t recht der vrouwen
zijn aanvankelijk uitgelachen, ’t Is niet ge-
tnakkelijk met iets nieuws te komen, het bi-
reiden van een weg gaat steeds met bezwaren
gepaard. Daarbij komt dat de vrouw altoos
blijft het zwakke geslacht. In pbysieke kracht,
ja daa stemt Spr. toe dat de vrouw zwakker
is dan de man, maar in volhardingsvermogen
overtreft zij den man. Daarbij komen nog
de zorgen voor de huishouding en ’t moeder
schap, ook dit maakt dat de vrouw moet
achterstaan bij den man. Maar van vrouwen
op rijperen leeftijd heeft Spr. zeer veel goeds
gezien. Het matriarchaat, wat straks reeds
ge.uoetnd werd, was de regeling waarbij de
moeder van een huisgezin, als zij oud werd,
als een heilige althans hoogst wijze raad
geefster werd vereerd. Men leest ook dat de
sybillen werden geraadpleegd, een magische
waardigheid werd aan de oude vrouwen toe
gekend, en werkelijk hebben zij bij intuïtie
een wijsheid en gevoel van hoogeren aard,
werkte dit in slechten geest, dan zag men
er in heksen en toovenaressen.
De man mag dan hebben meer verstand
en kracht van oordeelen en redeneeren, maar
de logica der woorden is geen werkelijkheid,
de vrouw gevoelt fijner en inniger het diepe
wezen eener zaak. Op dit oogenblik beeft de
vrouw een schoone kans om de logica der
mannen te beoordeelen en te gevoelen.
Over den tegenwoordigen oorlog werpt de
een de schuld op den ander en de vrouw
zal wel iets gevoelen omtrent de absurde
begrippen der 93 Duitsche professoren.
Deze vrouwelijke intuïtie kan ook gevaarlijk
worden, de petroleuses der revolutie zijn er
een bewijs van, maar daarom is er evenwicht
noodig tusschen het mannelijk verstand en
het vrouwelijk gevoel. Bij het zeilen heeft
men een kompas noodig dit kan het
vrouwelijk gevoel zijn, waarbij de krachtige
arm des mans het roer richt. Het is een onrecht
de vrouw buiten alles te houden. Het verstand
en de kracht van den man in
met het gevoel der vrouw
Ook op het gebied van het sociaal mate
rialisme kan de vrouw grooten invloed uit
oefenen op den gang van zaken. Zij heeft
gevoeld dat het godsdienstige element niet
gemist kan worden bij den mensch, en ook
op materieelstandpuntgevoeltzij vaakdieperdan
de man. Het was een vrouw, Harriet Beecher
Stowe, die door haar boek ,,-de Negerhut”
waarheden in het licht stelde die wel.is waar
een oorlog veroorzaakten, doch waardoor de
slavernij althans in naam is afgeschaft.
De vrouw heeft op rijperen leeftijd werkelijk
vaak een diep inzicht in zaken. Er is dus in
het minst geen gevaar bij, de vrouw mede
zeggenschap te geven in den gang van zaken,
’t Was te wenschen, dat de vrouw over het
algemeen beter wist hoe het vaak toegaat,
dan zou ze anders oordeelen en meer bewust
zijn hoeveel onrecht haar nog wordt aangedaan.
En men behoeft werkelijk niet bevreesd te
zijn voor den invloed der vrouw. In de landen
waar ze het kiesrecht hebben, gaat het heel
goed, en er komt bij, als de vrouw bij na
denken eenmaal baar zinnen op iets heeft
gezet, weet ze te volharden om het te krijgen.
De vrouw zet door. De sociale gebreken zullen
er krachtiger door bestreden worden. Spr.
reeft dat in verschillende Staten van Amerika
duidelijk kunnen waarnemen. De sociale ge
breken als alcoholisme, prostitutie enz.
werden vooral door der vrouwen invloed
rracbtig bestreden.
Laten we, zoo besloot Spr. laten we het
er maar op wagen, ’t Zal heusch wel wat
Mevrouw Beekhuis bracht uit aller
hartelijk woord van dank
HET JUIST
zelf den oprichter der in Nederland zoo be-
