Kieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
3de Christelijke Winterlezing.
Theehandel Focke S. Klein,
HARLINGEN.
Prijsverlaging
Klein s Thee,
1916
Verschijnt Donderdags en Zondags.
ööste Jaargang.
No. 7.
Zondag 23 Januari.
BINNENLAND.
VOOR
Afzonderlijke
schrijft in
De
tl
I
ver-
van
een
er
f
k
g
t
lil
u
e
a
,e
n
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar h 5 Cent.
naar Piaam
dan schade
beloopen.
Het bestuur voornoemd
D. TER HENNE, Voorz.
F. v. RINGH, Secr.
G. C. EISMA, Penningm.
A. BANNING.
H. BEEKHUIS.
J. MOOIJ.
F. de JONG.
S. ANDELA.
S. J. T. PLANTINGA.
Bolsward, 21 Jan. 1916.
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
Schenkt dan
arm en rijk, ieder
De collecte zal begin volgende week worden
gehouden.
kunnen wij niet
mensch kan men
en de ervaring
Wat buiten
het bereik der zintuigen valt, wordt door de
empiristen niet als waarheid aangenomen. Bij
het zoeken wat al of geen waarheid is, gaat
men dus te werk als bij de natuurweten
schappen. ’t Moet door proeven aangetoond
en bewezen kunnen worden, die methode wordt
ook toegepast op de geestelijke wetenschappen.
Prof. Opzoomer, in zijn tijd zzhet licht van
Nederland” genoemd, Heeft die richting voor
gestaan. De empiristen willen wat niet met
de zinnen is waar te nemen, niet als waarheid
erkennen. Nu zijn wij in onze zinnelijke
waarnemingen althans eenigszins bevooroor
deeld, en de waarheid wordt daardoor steeds
in een zeker licht gezet. Op rechterlijk gebied
moet de rechter afgaan op de gedane waar
nemingen, iets subjectiefs, en men moet daarbij
ook naar het objectieve streven. Het gevolg
van ’t empirisme is dan ook het materialisme.
De tweede richting is het rationalisme, afge
leid van ratio rede. Die richting gaat
Sneek, 20 Januari. De Raad van Wijm-
britseradeel vergaderde hedenmorgen 10 uur.
Aan ’t lezen der notulen besteedde men
weer, oudergewoonte, bijna 20 minuten.
Laat ons eerst meedeelen dat de Voorzitter
bij ’t begin der vergadering allen welkom
toeriep in de eerste zitting van’t nieuwe jaar
Dankbaar was ZEd. Achtb. voor de ont
vangen heilwenschen bij de jaarwisseling.
Moge, luidde ’t verder, veel in 1916
door u kunnen worden gedaan tot welzijn
onzer gemeente en tot bevordering van haar
bloei. Evenals onze jonge mannen op wacht
staan voor ’t vaderland, moet ’t ons een eer
zijn, wachters te zijn voor onze gemeentebe
langen.
In trouwe wachter lit him just kenne, dat
er wacht haldt, ek as oaren sliepe, dat er
warsckóget, ek as oaren der net nei hearre wolle.
’t Voornaamste punt van de agenda was ’t
voorstel B. en W. betreffende ’t verleenen
eener subsidie voor den aanleg van een locaal-
spoor door den Z.W.hoek van Friesland.
B. en W. stelden den Raad voor een sub
sidie te verleenen tot een bedrag van f 100.000
onder verplichting dat er bij Sneek, ter hoogte
van den watertoren een stopplaats komt, fe
Jutrijp-Hommerts een halte en dat de lijn
vóór 1 Jan. 1920 in exploitatie wordt gebracht.
Weinig discussie werd over dit belangrijke
punt gevoerd, ’t scheen al geknipt te zijn.
Baron Rengers vroeg waarom men niet op
een tram in plaats van op een locaalspoor had
aangedrongen. De Voorzitter deelde den vrager
mee, dat de wegen voor een tram geheel on
geschikt zijn.
Zonder hoofdelijke stemming werd daarna
conform 't voorstel van B. en W. besloten.
dus tegen de eerste in, 't denken, het verstand,
wordt daarbij vooral geraadpleegd. Het logische
denken, dat is daar de weg om tot de waar
heid te komen. Echter ook aan logica heeft
men niet genoeg zegt Spr. het komt aan op
de grondstellingen zelf, waarop die logica
berust. De empirist houdt zich vlak bij de
feiten, de rationalist staat vaak verder af en
kan toch door zijn logisch denken soms
dieper geestelijk indringen. De waarneming
door de zintuigen bedriegt menigmaal, het
denken gaat verder, maar toch ook het ratio
nalisme leidt vaak op dwaalwegen, het voert
tot realisme. Het practisch verstand zegt dat
denken ook voeren kan tot idealisme en
droombeelden. Onze waarnemingen zoowel als
ons denken zijn te veel gebonden aan tijd en
ruimte. Wij kunnen ons de dingen niet buiten
de begrippen tijd en ruimte voorstellen, wat
al blijkt dat men zich geen volkomen helder
denkbeeld kan vormen van de eeuwigheid en
alomtegenwoordigheid Gods. Oneindigheid is
voor ons begrip eigenlijk onbestaanbaar.
De sterrenhemel is verbazend groot en dan
zegt ons verstand al reeds dat er iets moet
zijn wat groot is boven ons begrip. Het ge
weten is de weg om te komen tot de vraag
wat is de waarheid. Het geeft ons een zede
lijk bewustzijn van een prikkel tot zoeken.
Het empirisme noch het rationalisme geeft
een voldoende oplossing, maar nu komt het
sceptilisme, afgeleid van twijfelen, en dat
redeneert zoo, dat het tot individualisme
voert, elk zijn eigen opvatting. Daarbij geldt
dan de leuslaat ons eten en drinken en
vroolijk zijn, en bekommer je verder maar
niet. Ja, eenige hoop heeft het scepticisme
ook nog, maar het wordt beschouwd als iets
haast onbereikbaars om
te komen. Spr. geeft een
Engelsch boek zzDreams”,
voorkomen en waar een
nagejaagd, door landen
door beklimming van
Een inbreker.
Woensdag is te Almelo ingebroken bij den
landbouwer van v. d. M., waarbij het een
en ander is ontvreemd. Als vermoedelijke
dader is gistermorgen gearresteerd zekere
E. D., die naar thans gebleken is sedert
eenigen tijd verblijf heeft gehouden in een
met takken overdekt hol in het Nyreesbosch.
In dat hol werden gevonden een paarden
deken en verder een kist met timmermans
gereedschap, de vorige week ontvreemd bij
den timmerman 8. te Almelo. Deze man
schijnt ook de dader te zijn van eenige andere
te Almelo gepleegde diefstallen. Voor een
paar jaar is hij uit de gevangenis te Almelo
ontvlucht en schijnt niet geheel toerekenbaar.
N. v. d. D.
Dekking der crisis-uitgaven.
Gisteren kwam het bericht van het Hbld.,
dat min. Treub binnenkort zal komen met
een voorstel tot dekking, van de thans weder
benoodigde 225 millioen, niet alleen door
leening, maar ook door heffing in eens.
De Minister van Financiën, tot wien de
N. R. Ct. zich om inlichtingen wendde,
wenschte het bericht noch te bevestigen, noch
tegen te spreken.
Evenwel vernam dat blad uit goede bron,
dat er inderdaad een voorstel zal komen om
een deel van de kosten te vinden door heffing
op de oorlogswinsten, een ander deel door
eene beperkte heffing ineens, terwijl het over
blijvende door leening zal moeten worden
gevonden.
Nog vernam de redactie dat de Staatscom
missie voor de belasting op de oorlogswinsten
haar advies nog niet heeft uitgebracht,
In ons pakjes thans 20 ct.,
in vierdel pakjes 25 ct. Ge
broken Thee 18 ct. per ons.
In vele winkels verkrijgbaar.
Voor wederverkoopers
Bij Wed. J. Lemstra, Bolsward.
W. v. d. Goot, Makkum.
eens een
dijkhuis,
vette hoogbeem-
Donderdagavond werd in ffDe Doele” de
aangekondigde Winterlezing gehouden, de 3de
in dit seizoen. De opkomst, het ruwe weder
in aanmerking genomen, was nogal bevredigend
te noemen. Wel waren weinigen uit de om
streken opgekomen, maar toch was de zaal
behoorlijk gevuld.
Ds. OP ’T HOLT opende met gebed en
door daarna een kort woord van welkom tot
den Spreker te richten, de bijeenkomst.
Or. J. C. DE MOOR van ’s Gravenhage,
begon met de opmerking dat men tegenwoordig
zooveel hoort van oorlogen, waardoor de aan
dacht zoozeer wordt gespannen, dat men haast
zou vergeten dat achter den wereldschen strijd
nog een veel gewichtiger strijd is. Aan den
oorlog zal door den vrede wel eenmaal een
einde komen, maar om in den geestelijken
strijd tot vrede te geraken is moeilijker, wijl
die vrede niet behoort tot dit leven. De vraag
wat waarheid is, geeft een strijd die groote
offers van ons vordert; de geestelijke voor
stelling om te weten te komen de waarheid,
is moeielijk. De mensch is geschapen naar
Gods beeld en daardoor is er een twee-eenig-
heid in ons hart om te zoeken naar de waar
heid en tegelijk het gevoel van onmacht.
Wij kennen maar ten deele, doch door Gods
genade kunnen wij een antwoord vinden op
de vraag: Wat is waarheid?
Spreker wil trachten een antwoord te geven
op die vraag. Reeds door Aristoteles is gezegd:
waarheid is de overeenstemming tusschen
denken en zijn. Die bepaling is juist, doch
niet genoegzaam, ’t Formeele geeft het niet,
wel het materiale, de geestelijke inhoud der
waarheid ligt dieper. Wat is ons denken en
wat is ons zijn? zijn vragen, die zich terstond
opdoen en dan nog: Kan er waarheid tusschen
die twee zijn? Als men nagaat op welke
manier Het denken buiten de openbaring
Gods heeft getracht een antwoord te geven
op de vraag: Wat is waarheid? ziet men
daarin derderlei richting, n.l. het empirisme,
het rationalisme en het scepticisme. Spreker
wil deze richtingen eerst in het kort behan
delen en in ’t tweede deel het antwoord
geven door de Goddelijke Openbaring ons
gegeven.
Empirie beteekent ervaring,
krijgen wij door onze zintuigen.
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).
Weldadige Stadgenooten
Het bestuur van de Vereeniging «Het
Groene Kruis” heeft het initiatief genomen
tot het houden van een openbare schaal-
collecte ten behoeve van
de slachtoffers van den watersnood
in Nederland.
Het zal zeker overbodig zijn, deze collecte
in uwe warme belangstelling aan te bevelen.
De dames, die het bestuur telken jare zoo
sympathiek steunen bij den verkoop van de
tuberculose-bloem, hebben zich bereid verklaard,
ook thans weder hare diensten te verleenen.
uw gaven met milde hand,
naar zijn vermogen.
Hoe komt het dan, dat Christenen onder
elkaar nog zooveel verschil hebben over de
waarheid vraagt Spr. En het antwoord
luidt: omdat zij nog bij hun denken te lijden
hebben van de zonde, de oude mensch nog
niet genoeg afgelegd hebben. Zij twisten
vaak over kleinigheden, de eenparigheid moet
meer de wereld toonen waarop de Christen
steunt die stervende bouwt op de genade
van Christus Jezus. Dat licht in den nacht
des levens geeft de hoogste waarheid van het
leven. Het kennen ten deele en het weten
ten deele houdt dan op en die dat gelooft is
gelukzalig door de gedachte dat hij eens zal
kennen het licht der waarheid.
Ds. Op ’t Holt dankte met een kort woord
den Spreker voor zijn stichtend woord, waarna
de Spreker met een dankbede de vergadering
sloot.
Deze rede was met tal van voorbeelden
toegelicht, welke in het verslag om de plaats
ruimte zijn weggelaten. Het betoog van den
Spreker was gemakkelijk te volgen, en de
aandacht van het publiek was dan ook tot
het einde zeer gespannen, merkbaar aan de
ademlooze stilte, die er heerschte.
achter de waarheid
voorbeeld uit een
waarin parabels
witte vogel wordt
van zelfverloochening,
rotsen en bergen om
daarna in het land der waarheid te komen.
Op den rand daarvan gekomen ontbreekt
echter de kracht om er binnen te gaan.
Slechts een veertje van den vogel krijgt hij
stervende in zijn» bezit. ’t Is een beeld
van ’t moeilijke van ’t onmogelijke om de
waarheid te vinden door eigen kracht. Met
de zinnen kunnen wij het niet, met het den
ken kunnen wij het niet, de vraag wegwerpen
dus in en door den
de waarheid niet kennen.
In het tweede deel der rede begon spreker
met te herinneren aan Pilalus’ woord Wal
is waarheid Dit sprak hij toen hij Jezus
voor zijn vierschaar had en trachtte Hem te
redden uit de handen der Joden, maar Christus
woordzzIk ben gekomen om der waarheid
getuigenis te geven.”, dit gezegde vond
Pilatus al te dwaas en toen sprak hij de
vraag: Wat is waarheid!
Om tot de kennis der waarheid te komen
moet ons die geopenbaard worden. Uit ons
zelven kunnen wij het niet. Even als don
Quichotte zich uit het moeras te trekken
door zichzelf aan de haren op te heffen gaat
nu eenmaal niet op, men moet om uit het
moeras te komen, verbinding hebben met
iemand of iets dat op vasten grondslag staat.
Christus Jezus is in de wereld gekomen om
getuigenis der waarheid te geven en Hij zeide
z/kom tot mij die belast en beladen zijt en
Ik zal u verkwikken”, ’t Is onvoldoende met
scherp vernuft de waarheid te leeren kennen.
Ons niet-kennen der waarheid is niet
een gebrek aan verstand’ maar ons verstand
is verduisterd door de zonde. De levenswet
is door het menschdom overtreden. God heeft
ons een voortreffelijk verstand gegeven doch
door de zonde missen wij den sleutel om het
slot waarachter de waarheid is, te openen.
En nu is ons een Middelaar gegeven, om tot
den vrede der waarheid te komen. Wij
moeten eerst echter anders worden, door
wedergeboorte. Daardoor kunnen wij den vrede
vinden en de waarheid kennen, door Christus
komt men tot de waarheids Gods. En hoe
komt men er toe Door ’t geloof. Dat
geeft ons de waarheid, en ’t bewijs is van
een hooger orde.
Het denkend verstand geeft het ons niet,
maar „een iegelijk die uit de waarheid is, die
hoort mijn stem” zei Christus. Een eenvou
dige evengoed soms beter dan een geleerde,
als men de kern des geloofs heeft, heeft men
de waarheid.
Heerenveen. Voor de Rechtbank alhier
stond heden terecht de 33-jarige predikant
T. Leendertz van Oosterwolde, wegens op
ruiing als onderteekenaar van het bekende
dienstweigeringsmanifest. Geëischt werd 3
maanden gevangenisstraf. De bekl. verdedigde
zich zelf.
De timmerman Jobs. K. te Bakhuizen,
beschuldigd van eene partij spijkers en andere
ijzerwaren, ter waarde van f 35, voor f 7.50
gekocht te hebben van drie Belgische ge
ïnterneerden, wetende, dat ze door diefstal of
verduistering waren verkregen, is deswege
veroordeeld tot 3 weken gevangenisstraf. De
eisch was 6 maanden gevangenisstraf.
O. N.
Harlingen. De tjalk zzEensgezindheid”
schipper H. Brouwer, thuisbehoorende te
Harlingen, Woensdag vertrokken naar den
Helder, en gesleept door de sleepboot (/Voor
waarts”, is gistermiddag onderweg gezonken.
De lading aardappelen ging verloren. De
opvarenden, twee mannen, een vrouw en drie
kinderen werden gered. O. N.
Sloten. Al spelende geraakte het 4-jarig
dochtertje van den arbeider ten W. alhier te
water. Op het hulpgeroep van een ander
zusje kwam de moeder toesnellen, die zonder
zich te beraden te water sprong en haar
dochtertje wist te redden. O. N.
De watersnood.
De zz Amsterdammer”
Telegraaf:
Ik heb van mijn leven
gadering meegemaakt in een
allerlei ronde dijkgraven en
raden en verwonderlijk was de af keer, die
deze smeuïge ingelanden hadden van water.
Het wijntje, dat zij dronken, was uitstekend,
er ging zelfs een middeleeuwsche beker rond,
ter grootte van een klein oxhoofd, die in
één teug moest worden geledigd. En het
lukte den meesten! Als er dien avond
Noordwester ware opgestoken, dan zou
van het ronde en vooral vette gezelschap
niemand zijn thuisgekomen.
Of de heeren die af keer van het water
ook in practijk brachten bij het versterken
van hun dijken? Men kan het gevoel niet
van zich afzetten, dat men in menigen polder
te zeer op de zeedijken heeft vertrouwd en
de binnendijken tot koek heeft laten ver
worden, waardoor het water nu lustig heen
spoelt.
Maar dat allemaal zou niets beteekend
hebben, indien er wat meer voortgang ware
gemaakt met de afsluiting van de Zuiderzee.
Ik heb nu al ergens een berekening ingezien,
waaruit blijkt, dat de afsluitdijk van Wieringen
ons minder zou gekost hebben
en verlies thans in Waterland
I
Bolswardsche Courant
5
1/
L
r
i
i
i
i
t
1
