Nieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
Klein's Thee,
in ons pakjes thans 22 ct., in
vierdel pakjes 27'/2 ct. Gebro
ken Thee ook per ons.
Theehandel Focke S. Klein,
HARLINGEN.
No. 31.
Verscüijnt Donderdags en Zondags.
1916.
55ste Jaargang.
Zondag 16 April.
VOOR
afzonderlijke
a Cent.
DE GROOTEN EN WIJ.
BINNENLAND.
goed te
geheel
buiten de schooluren
de Voorber. Klas der
hoofd der Herhalings-
Toe-
boeren,
In vele winkels verkrijgbaar.
Voor wederverkoopers
Bij Wed. J. Lemstra, Bolsward.
W. v. d. Goot, Makkum.
er niet geheel anders
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 8 maanden.
Franco per post 50 Cents,
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar
van het
mr. P. C.
een welkom aan
waarvoor de zaal bijna
en daaraan
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
verontwaardiging in de kleine Staten over
gevallen als van de «Tubantia" en de «Palem-
bang” niet weet te onderdrukken. Zoo mag
men niet praten tegen een overwinnende groote
mogendheid. Voor de critiek van Amerika
moest men nog oppassen. Daar was een macht.
Doch critiek van zwakken over onrechtmatige
daden van grooten het moest verboden
zijn, meent dit blad.
De Tweede stem is die van drie groote
partijen (centrum, nationaal-liberalen en con
servatieven) uit den Rijksdag. Deze hebben
moties ingediend, waarbij het torpedeéren van
neutralen, zonder waarschuwing, in vollen
vrede dus, wenschelijk werd verklaard.
Sluipmoord als beginsel tegen bevriende
weerloozen dus... en van zulke elementen
verwacht men volkenrec^L
Want ook dit vergete men niet zoolang
dergelijke opvattingen bij één mogendheid
dqpr eene groote minderheid, zoo niet door
de meerderheid, worden verkondigd, zoolang
kan er van een internationaal recht geen sprake
zijn, zelfs al dachten de anderen er geheel
anders over.
En de anderen denken
over
Er komt bij enkelen slechts eenig schaamte
gevoel op ziedaar alles wat wij bij de
grooten bespeuren van de komst van het
volkenrecht in een verre toekomst.
Schilderijen.
Te Amsterdam heeft een belangrijke ver-
kooping van schilderijen plaats gehad, waarbij
hooge prijzen werden gemaakt. Een Bosboom
/Interieur der Port. Synagoge” ging voor
f 13,600,; een Israels //Moederzorgen” bracht
f 37,500 en een idem «Schemering” f 12,500
opJ. Maris //Avondschemering” kwam op
f 14,000 M. Maris //Portret” f 12,500
A. Mauve «Schapen op de hei” f37,000,
idem «De Ploeg” f26,000.
De geheele collectie, afkomstig van de
famijie Van Randwijk, bracht bijna drie ton op.
Alleen bruin brood.
De medewerker uit vakkringen
Alg. H. schrijft:
Blijkens hedenochtend gepubliceerde minis-
terieele circulaire, zullen van morgen af de
Nederlandsche meelfabrikanten geen tarwe
bloem meer mogen malen en zal met ingang
van 24 April door de broodfabrikanten en
bakkers slechts bruin brood gebakken mogen
worden. Wij keeren dus terug tot den toe
stand van pl.m. anderhalf jaar geleden, toen
eveneens het bakken van wittebrood door den
minister verboden werd. Alléén met dit ver
schil, dat destijds het bakken van kadetjes
en pain-de-luxe toegestaan werd (en waarvan,
zooals men weet, in ruime mate gebruik werd
gemaakt), terwijl in de hedenochtend ver
schenen circulaire van een dergelijk verlof
met geen enkel woord gerept wordt. Slechts
zij, die om gezondheidsredenen geen bruin
brood zullen kunnen gebruiken, kunnen van
den burgemeester vergunning bekomen witte
brood te gebruiken, mits onder overlegging
van een medisch advies. Wij vermoeden, dat
er heel wat Nederlanders een zwakke maag
zullen blijken te hebben.
Zonder in alle finesses van de oorzaken
dezer tarweschaarschte te willen afdalen, moet
ons toch de opmerking uit de pen, dat de
Minister in den aanhef zijner circulaire welis
waar wijst op de qualiteit van Amerikaansche
tarwe, oogst 1915, waardoor deze tarwe slecht
bewaarbaar was, doch dat de Minister overigens
zwijgt over het Amerikaansche patenCmeel.
Dit meel nu, waarvan in ons land honderd
duizenden balen opgeslagen hebben gelegen,
bleek na geruimen tijd op zolder gelegen te
hebben, in uitstekenden toestand te verkeeren
en zelfs was de bakwaarde der meeste soorten
vooruitgegaan. Nu blijkt o. i. uit de ministe-
rieele uiteenzetting niet recht, waarom, toen
de tarwe-aanvoer moest worden stopgezet, om
dat de qualiteit dier tarwe bewaren bemoei
lijkte, de minister niet regelmatig voortgegaan
is Amerikaansch patent-meel te koopen, waar
van iedere vakman weet, dat bet wèl tegen
liggen kan.
Het verdient o. i. alleszins waardeering,
dat de minister zooveel mogelijk, en vooral
in deze tijden, der Nederlandsche maal-industrie
werk wilde verschaften, doch het voedings-
vraagstuk van het geheele Nederlandsche volk
weegt toch zeker wel zwaarder!
De «Onder de Streep” schrijver van
het Alg. Hndbl. schrijft:
Jongen van 7 jaar zegt, thuiskomende van
school, tot zijn moeder
«Die Jan... heeft ook altijd wat.”
Moeder: «Wat heeft ie dan nou weer?”
Jongen: Nou heeft ie weer een nichie
gekregen.”
Sneek, 13 April. School, no. 2 kan er zich
op beroemen, gisteren avond op de bovenzaal
van «De Drie Friezen” een ouderavond te
hebben gehouden, die schitterend is geslaagd.
Uitgeschreven door de afdeeling «Volksonder
wijs” alhier, opende de voorzitter,
Andreae de bijeenkomst met
de talrijke aanwezigen,
te klein bleek te zijn.
’t Hoofd der school, de heer P. Ronner,
sprak over de gezondheid nu en vroeger op
school, een lezing die zeer veel bijval vond.
40 kinderen van de hoogste klas der school
droegen door het zingen (3-stemmig) van een
elftal liederen er niet weinig toe bij, dat ’t
publiek hoogst voldaan huiswaarts keerde.
Sneek, 14 April, ’t Jaar 2000, is voor
speld, zal de vrouw geheel den voorrang in
de maatschappij geven papa de huishouding
behartigen en moeder de vrouw er op uit,
om den kost te winnen.
’t Begint er in de onderwijzerswereld al
geheel naar te lijken.
Bij sollicitatiën naar onderwijzers(essen) be
trekkingen is de markt overladen met vrouwe
lijke gegadigden, bij aanmelding voor examens
tot toelating aan kweek- en normaalscholen
krioelt het van dames-kweekelingen. Vooral
ten onzent hebben we daar sprekende voor
beelden van.
Naar de betrekking van onderwijzer(es) met
acte Fransch aan school no. 1, dingen 7
vrouwelijke en 1 mannelijke sollicitantvoor
’t toelatingsexamen aan de Nórmaalschool
moesten 12 dames en een paar heeren worden
aangenomenvoor dito aan de voorber. klas
dier inrichting zijn twee jongens en 5 meisjes
geplaatst.
Alléén voor hoofd van school no. 3 waren
slechts mannelijke sollicitanten, omdat
vrouwelijke nog niet werden opgeroepen.
Sneek, 14 April. Stierf ’t hoofd van
school no. 3 8 Jan. plotseling, thans kan
diezelfde inrichting ’t verlies betreuren van
haar plaatsvervangend hoofd, den heer J.
Visscher, die gisteren na een smartvol lijden
in den ouderdom van ruim 61 jaren uitzijn
werkzaam leven werd weggerukt.
De overledene was
nog onderwijzer aan
Rijksnormaallessen en
school.
Niettegenstaande dien drukken werkkring
vond hij nog tijd, om als hoofdagent der
Fr. L. V. Mij. de belangen dier maatschapijij
voor Sneek, Wijmbritseradeel en IJlst te
behartigen.
Sneek, 14 April. Wegens den treurigen
toestand waarin school no. 1 bier verkeert
(urinoirs vlak bij de lokalen, donkere gangen,
verkeerde ventilatie enz. enz.), gaan onder
scheidene kinderen van de elite de school
verlaten en plaats nemen op de z.g. Christelijke
Jan van Nassauschool.
Lemmer. Dat onze Lemster visschers niet
voor levensgevaar terugdeinsen als het behoud
van leven en eigendom van hun evennaaste
in gevaar is, bewijst weenvöor de zooveelste
maal het volgende. Gistermorgen vertrok van
Amsterdam schipper A. Karei met zijn schip
«Ambuland” van Hoogezand. Dicht bier aan
de haven sloeg, toen hij door de wind ging,
zijn giek door midden, welks einde door
kleeden en luiken in het ruim drong. Het
schip was een speelbal der golven geworden,
slingerde hevig en was geregeld door water
massa’s bedolven. Onze visschers, dit bemer
kende, schoten ijlings toe en namen vrouw
en kinderen van boord af in hun schuit.
De geoefende handen van de visschers, die
aan boord waren gegaan, sjorden nu het zeil
over het gat in de luiken om zoodoende het
inslaan van ’t water te beletten. Met assistentie
van een paar aken en voor een stuk fok
kwam men, na het anker te hebben laten
schieten, eindelijk onder zeil en kwam het
schip bier deerlijk gehavend in de haven.
Een woord van hulde aan die wakkere visschers
is zeer zeker niet misplaatst. O. N.
De Amelandsche landbouw gaat zich
voor een deel verfijnen tot tuinbouw en
bloementeelt. Nadat hier een reiziger van een
Enkhuizer zaadhandel de dorpen had afgereisd,
in het belang dezer zaak, hebben ettelijke
landbouwers besloten, een gedeelte hunner
landerijen aan den bloementeelt te wijden.
Vooral de pas ontgonnen gronden komen hier
voor in aanmerking. Voornamelijk de z.g.
Oost-Indische kers wenscht men hier burger
recht te doen krijgen. Het zaad wordt door
de boeren van genoemde firma gratis betrok
ken; de opbrengst wordt aan haar afgedragen
tegen behoorlijke provisie natuurlijk, zoodat
Ameland feitelijk een agentschap wordt. Door
den heer B. Visser te Nes (A.) is een proef
genomen met den bouw van koolrapen. Een
proef, die uitstekend gelukt is: de vruchten
zijn heerlijk van smaak en flink van stuk.
Verder heeft F. de Jong, eveneens te Nes,
100 pondemaat land aan den zeedijk in bewer
king, om er mosterd te zaaien. Men ziet dus,
dat de landbouw op Ameland zich veelzijdig
gaat ontwikkelen, ’t Is te wenschen, dat een
en ander met succes bekroond wordt, alles
tot den bloei van onzen landbouw.
N. Harl. Ct.
Opkomst uitgesteld.
De opkomst van de miliciens der lichting
1916 en de landstorm, die van 1620 April
was vastgesteld, is voorloopig uitgesteld, wegens
de voorkomende gevallen van nekkramp in
verschillende plaatsen.
Geen wittebrood meer.
De regeering heeft besloten dat, met het
oog op den geringen tarwevoorraad vanaf 14
dezer geen tarwebloem' meer wordt gemalen en
dat vanaf 24 dezer niet anders dan tarwebrood
(van ongebuilde tarwe) het z.g. bruinbrood
zal mogen worden gebakken.
Geen kaas.
Op last van de Rijkscommissie van
zicht op de Kaasvereeniging mag van
die weigeren de hun opgelegde verplichting
tot het leveren van consumptie-melk na te
komen, geen kaas worden gekocht.
De „Prinses Juliana.”
De directie van de maatschappij «Zeeland”
heeft aan de Middelb. Ct. meegedeeld, dat er
haar niets bekend is van een voornemen der
Engelsche regeering, het wrak van de mailboot
«Prinses Juliana” zoo spoedig mogelijk op te
blazen. Het wrak is nog het eigendom der
maatschappij, en zij tracht alsnog er een
kooper voor te vinden. Natuurlijk zal op den
duur de Engelsche regeering de opruiming
van bet wrak ter hand nemen, wanneer dat
niet door anderen geschiedt. Maar daarvan is,
meent de directie, nu nog geen sprake.
Geworgd.
De 20-jarige stoker N. Ulrich, uit Rotter
dam, was Dinsdag in de stokerij van de
glasfabriek der firma Hasekamp, aan den
Havendijk te Schiedam, bezig met het smeren
van de machine, toen zijn kleeren door een
as werden gegrepen en opgerold, waardoor de
man werd geworgd. Toen men toesnelde om
hem te bevrijden, was de ongelukkige reeds
dood.
Het lijk is overgebracht naar het lijken-
huisje op de Algemeene Begraafplaats.
Arnh. Ct.
Eieren naar Pruisen.
Nu deze week en de vorige week 40 pCt.
der eierhoeveelheid in ons land ter beschikking
moest blijven, bleek dit op de prijzen voor
het buitenland wel van invloed te zijn. Voor
Pruisen steeg deze week de prijs reeds tot
f 1.55 per K.G. De eierkooplieden, welke
met het leveren van eieren voor de regeering
niet zooveel voordeel behalen, lieten de prijzen
zakken, zoodat in den Gelderschen Achterhoek
de prijs tot 57 cent per pond en dan nog
vrij blijvend daalde. Arnh. Ct.
De militaire relletjes te Lèiden.
Men meldt uit Leiden: De rust is onder
de militairen hier-ter-stede zoo goed als terug
gekeerd. Het geeft aan de betrokkenen een
gevoel van geruststelling dat hun grieven
worden onderzocht. Donderdag arriveerde
generaal-majoor J. van Delft, commandant der
le divisie, die een onderzoek heeft ingesteld in
de verschillende gebouwen waar de ontevreden
heid onder de militairen het grootst was.
N. v. d. D.
Wij moeten leeren denken over de betee-
kenis van het nationale moment, wij moeten
trachten ons een idee te vormen over een
nationale buitenlandsche politiek ziet daar
aansporingen, die thans terecht heel veel tot
het Nederlandsche volk gericht worden.
Wanneer wij ons echter tot denken zetten,
behooren wij eerst onze verhouding tot het
buitenland te zien, zooals die inderdaad is.
En aan dit goede inzicht ontbreekt nog zoo
heel veel.
In de eerste plaats dan dient men
begrijpen, dat de kleine staat zoo
anders tegenover het volkenrecht staat dan
de groote. Voor den kleinen staat is een
wezenlijk volkenrec^Z de hoogste zijner wen
schen. Gaat recht de internationale verhou
dingen inderdaad beheerschen, dan is het ge
daan met het recht van den sterkste, dan
hebben wij, kleinen, inderdaad dezelfde rechts
positie als de grooten, dan behoeven wij niet
meer zware offers te brengen om ons recht
zooveel mogelijk door macht te handhaven.
Voor ons is volkenw/z/ dus alles.
Voor de grooten daarentegen is het eene
beperking van macht, is het de onmogelijk
heid om zekere onrechtmatige voordeeïen
te bereiken. Aanvaarding van het recht
beteekent hier voor hen: Vrijwillig afstand
doen van macht, de onmogelijkheid om
zichzelf recht te verschaffen, om dus te be
reiken wat men zelf «recht” meent te zijn.
Doordringt men zich goed van deze tegen
stelling, dan ligt het voor de hand, dat de
kleinen voorzichtig en tactvol moeten optreden
bij de propaganda voor een recht, dat hun
slechts ten voordeel de anderen ook ten
nadeel kan strekken. Maar dan ligt het
ook voor de hand dat bij conflicten als de
tegenwoordige hoe langer hoe minder van
volkenrecht sprake is, dat men zich hoe minder
aan afspraken en tractaten houdt, zich hoe
langer hoe minder aantrekt van wat inter
nationale congressen en conferenties hebben
«besloten”.
Het is een groote fout in de publieke
opinie in Nederland geweest, dat zij deze
tegenstelling nooit goed gezien heeft, dat zij
nog altijd gelooft aan de mogelijkheden om
met tractaten en conferenties enz. nieuwe
toestanden in het leven te roepen.
De komst van internationaal recht, werke
lijk recht, zal geen zaak van vandaag of
morgen zijn. Ziedaar de groote waarheid, die
deze tijd leert.
Moet men dan heelemaal aan die komst
wanhopen
Neen maar er zal nog langen tijd van
geduldige propaganda verloopen voor wij zoo
ver zijn.
Er is in al die somberheid wel degelijk
een straal van hoop. Het is o. i. de om
standigheid, dat de strijdende naties zich zelf
gaarne de mooie rol geven, dat men met name
in de democratieën verontschuldigingen en
mooipraterij noodig heeft om rechtens onge
oorloofde daden toch te doen
een mooien vorm te geven.
Doch men hoede zich voor overdrijving.
Zeer terecht wijst Ons Land op twee stemmen
uit Duitschland, die aantoonen, hoe weinig
de spraakmakende gemeente zich daar nog
aantrekt van overwegingen van Volkenrechle-
lijken aard.
De eene stem is die van de betrekkelijk
gematigde Fossische Zeitung, die het afkeurt,
dat de Duitsche Diplomatie de stemmen van
Bolswardsche Courant
55
