lienws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
W
i
Theehandel Focke S. Klein,
HARLINGEN.
No. 37. Verscnijnt Donderdags en Zondags.
1916.
65ste Jaargang.
Zondag 7 Mei.
l!
VOOR
BINNENLAND.
100 o/o.
Aan het VERSLAG van den
Toestand en de Exploitatie
der Gemeentelijke Gas
fabriek te Bolsward, over
't dienstjaar 1915, ontleenen
wij het volgende:
In vele winkels verkrijgbaar.
Voor wederverkoopers
Bij Wed. J. Lemstra, Bolsward.
W. v. d. Goot, Makkum.
Sneek, 5 Mei.
gisterenavond in onze
il
Bolswardsche Courant
afzonderlijke
Totaal 40.380 H.L.
3-tal bedrijven industriegas werd
23.4765 h.L.
u
29735
u
38.770 H.L.
u
burgemeester zich boven
f 5.153.82
294.94
f 15.169.75
1032.65
- 2000.—
- 7.532.65
2.28
1.610 H.L.
9.867
1.200
U
H
1.12
6.58
1.40
0.17
H
V
II
H
H
H
U
0*
H
II
Hiervan werden
verkocht
Gebruikt voor
verhitting ovens 12.320
Gebruikt voor
ketels en eigen
gebruik
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Cokes.
Op 31 Dec. was in voorraad
Gemaakt gedurende 1915
uit 37 gaskachels, 34 comforen
Het aantal aan|
aan het eind van
aantal P.K. van
aan een
geleverd.
Op 31 December 1915 stonden in huur
en 1 gasoventje,
gesloten gasmotoren bedroeg
het jaar 17, met een totaal
633/4, terwijl bovendien nog
52 m.M.
48
36
36
38
41
38
40
707.870 M3.
Aan het eind des jaars waren aangesloten
739 gewone meters en 472 muntmeters per
gewonen meter was het gebruik pl.m. 644 M3.
en per muntmeter pl.m. 335 M3. gas.
De muntgas-installaties werden op kaarten
geregistreerd, waarvoor de leidingen, gelegd
vóór 1912, alle opgenomen werden. In 10
perceelen liggen muntgasleidingen, die niet
gebruikt worden.
Niet belegd saldo f 7.637.10
Hiervan zal zoo spoedig mogelijk belegd
worden f 5000.terwijl uit het restant
bestreden zullen worden de kosten van aankoop
van bet huis bij de fabriek, toebehoorende
aan de Gemeente, om dit te bestemmen tot
woning van den baas.
De inventariswaarde is weder f 1.779.88
hooger dan het vorig jaar door den meerderen
voorraad steenkolen en den hoogeren prijs
van die grondstof. Daar de fabriek geen
bedrijfskapitaal heeft, zal bij verdere stijging
van den inventaris waarop bij de ongekend
hooge koo'prijzen veel kans is op den
duur voor belegging van het Reservefonds
geleend moeten worden.
De verplichte aflossing bedraagt f 7000.
den wereldoorlog ook in de
over de
ons bedrijf en de uitkomsten
het afgeloopen dienstjaar zeer
van Landbouw.
’t Was weer rumoerig
Raadszitting.
was een der jongste leden
aangewezen den burgervader weer eens
waar men meende, dat deze
van zijn plicht was tekort
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
1.630 H.L.
38.750
Klein s Thee,
in ons pakjes thans 22 ct., in
vierdel pakjes 27‘/2 ct. Gebro
ken Thee ook per ons.
1, Langebrng
75, Sneekerweg
78, Cnossenlaan
84, Turfkade
106, Marktplein
135, Trek weg
139, Harlingerstr.
Gasverbruik.
Totaal werden afgeleverd 707.870 M3. gas,
waarvan
particulieren
gemeentegebouwen
publieke verlichting
fabriek, terrein
en woning
abonnement
condensatie, misw.
en verlies 16.153
werden verbruikt door
626.096 M3. of 88.45 0/(
7.954
46.600
Res. fonds op 31 Dec. 1915
waarvan belegd in
4 pCt. leening Gem.
Bolsward, 1 Mei 1914 f 4500.
4>ll2 pCt. leening
Gem. Amsterdam,
1 April 1914
5 pCt. leening
Staat der Nederl.
1 Februari 1915
Blijftin voorraad
op 31 Dec. 1915
Aangekocht zijn nog 44.110
K.G. gietkokes, waarvan ver
kocht 2100 K.G.
en gebruikt voor
verhitting ovens 42.010
Algemeen Overzicht.
Ondanks de bezwaren en moeilijkheden, die
als gevolg van
gasindustrie optraden, mogen wij
werking van
daarvan over
tevreden zijn.
Stoornissen van beteekenis kwamen niet
voor, hoewel de abnormale toestand soms veel
zorg en moeite veroorzaakte.
De aan voer der steenkolen, die geleverd
werden door de Scheepvaart- en Steenkolen
Mij., de Steenkolen Handels Ver. en den heer
H. C. A. Henny, was van dien aard, dat de
voorraad steeds ruim voldoende is geweest.
In de opgerichte Kolen Reserve Mij. werd
geen deel genomenals reserve werd aan
gekocht een partij Belgische fijnkolen in het
verwerken van deze kolen werd meer heil
gezien, dan in het vergassen van turf of het
invoeren van stoom in de retorten. Wel werd
dit laatste geprobeerd, maar wegens de niet
zeer gunstige resultaten en de vele bezwaren,
werd de proef spoedig gestaakt.
De meerdere opbrengst van de cokes en
den zwavelzuren ammoniak vergoedde ruim
schoots de meerdere uitgaaf voor de steenkolen.
De gasprijzen behoefden niet verhoogd te
worden en waren dus, vergeleken met de
prijzen der vaste brandstoffen, laag te noemen,
hetgeen hoofdzakelijk wel tengevolge had, dat,
hoewel het aantal meters in totaal slechts
vermeerderde met 34, het gasverbruik over
de meters toenam met 6.1 pCt.
Bestuur en Personeel.
De samenstelling van de Gascommissie bleef
onveranderd, in die van het personeel kwam
eenige wijziging, doordat de le fitter U. van
der Laan met ingang van 1 Maart werd
gepensionneerd. In diens plaats werd met
ingang van 17 Januari door B. en W.
voorloopig tijdelijk aangesteld tot baas-fitter
J. Jans, werkzaam aan de gasfabriek te
Meppel. Tengevolge van de mobilisatie waren
nog steeds eenige tijdelijke krachten in dienst.
Wegens de zich steeds uitbreidende admini
stratieve werkzaamheden wordt meerdere hulp
op bet kantoor op den duur noodzakelijk en
is door de Gascommissie, bij wijze van proef,
in Augustus tijdelijk een jongste bediende
aangesteld.
De uitkeeringen aan militieplicbtigen die
onder de wapenen waren, bedroegen totaal
f 143,45, wegens duurtetoeslag werd volgens
raadsbesluit uitgekeerd f 196.75, terwijl aan
ziekengeld werd betaald f 270.73.
Gasproductie.
De gedestilleerde 2.317.600 K.G. kolen
brachten volgens den fabrieksmeter op
707.965 M3. gas of per ton kolen 305 M3.
gas, tegen 290 M3. in 1914.
De grootste etmaalproductie had plaats
op 1 December en was 3065 M3. de kleinste
bedroeg op 9 Juni 1120 M3.
Het aantal inwoners der gemeente was op
31 Dec. 1915: 7255, zoodat de gasproductie
per inwoner bedroeg 97.58 tegen 92.93 M3.
in 1914.
Gemiddeld werd per etmaal gemaakt
1940 M3. gas tegen 1858 M3. in 1914.
Gasprijs.
Deze kon nog ongewijzigd blijven en was
voor licht- en kookgas 7 ct. voor muntgas
8 ct. en voor industriegas 6 ct. per M3.,
met reductie volgens het Tarief voor de levering
van gas, zooals dit nader bij Raadsbesluit van
29 Juli 1915 werd vastgesteld. Volgens deze
regeling werd over 1915 gerestitueerd f 77.13.
De bijbetaling door muntgasverbruikers, die
minder dan 180 M3. per jaar verbruikten,
bedroeg f 7.56.
Straatverlichting.
Het aantal lantaarns bleef 151 met 167
branders, waarvan 31 hangend, 134 staand
gloeilicht en 2 vleermuisbranders (op de trap
van het Stadhuis).
Om 11.15 uur worden 68 lantaarnlichten
gebluscbt, deze brandden ook alleen gedurende
9 maanden van bet jaar, welke termijn dit
jaar tot 8 maanden is beperktde overige
lichten brandden tot pl.m. uur vóór zons
opgang.
De automatische bediening der straat
verlichting beantwoordde ook dit jaar weer
aan de verwachtingen en de voordeelen,
daaraan verbonden, bleken niet onbelangrijk
te zijn. Het gebruik aan gas voor de P.V.
werd geraamd op 46.600 M3., terwijl geplaatst
werden 1001 staande kousjes (of 7.5 per
brander) 131 hangende kousjes (of 4.2 per
brander) 167 gaatjes glazen, 21 trekglaasjes,
69 stiften, 8 glasmantels, 5 ballons, 1 porc.
reflector en 42 div. ruiten.
Het aantal weigeringen der 149 automaten
bedroeg over bet geheele jaar 1.51 pCt.
Door de gemeente werd voor onderhoud
van en gas benoodigd voor de straatverlichting
vergoed f 3500.
Financieel Overzicht.
Het bruto winstsaldo bedraagt f 21.987.64
tegen f 18.288.455 over 1914.
Uit de opgenomen Verlies- en Winstrekening
blijkt, dat na afschrijving van f 7000 en na
betaling van f 3680 aan rente en f 1000
verplichte recognitie aan de Gemeente nog
een netto winst overblijft van f 10.307.64.
Hiervan wordt, ingevolge de verordening, de
helft uitgekeerd aan de Gemeente en de andere
helft komt ten goede aan het Reservefonds
der Gasfabriek.
Het Reservefonds bedraagt op
31 Dec. 1914 f 9.720.99
waarbij komt
Storting halve netto winst
over 1915
Gekweekte rente Bei. Res.
fonds over 1915
Sneek, 5 Mei. Van 4 candidaten der Rijks-
normaalschool, die heden voor de onderwijzers-
acte opgingen, slaagden er slechts 2; zoodat
van de 9 jongelui, die naar Leeuwarden togen,
nog maar slechts 3 in ’t bezit der acte zijn.
Nog 7 meisjes moeten 12 Mei worden ge
ëxamineerd.
Sneek, 5 Mei. In een heden avond ge
houden gecomb. vergadering van Vrijz. Demo
craten en Vrije Liberalen werden tot definitieve
candidaten voor de Prov. Staten gesteld de
h.h. O. Grebe, burgemeester van Idaardera-
deel en voorz. der Fr. Maatsch. van Land
bouw, K. J. van Hout, inspecteur der Onderl.
Brandwaarborg-maatschappij /zWoudsend” al
hier, P. Gaastra, theehandelaar te Work urn
en P. M. v. d. Zijpp te Warns, lid v. h.
Bestuur der Fr. Mij.
Naar verluidt,
weer
recht te zetten,
in de betrachting
geschoten.
Gelukkig dat onze
parvenutaal verre verheven acht, ja misschien
met medelijden bezield is jegens menschen,
die nog niet de wetten der wel voegelijk heid
kennen.
’t Ging wel niet zoo bar als eenige maanden
geleden, toen debuitenbladen zelfs verkondigden
hoe ditzelfde mannetje, tot groot pleizier van
enkele Raadsleden, ons gemeentehoofd ook ’t
haar op zijn manier eens duchtig uitkamde.
’t Bedoeld Raadslid zeiden we, wees den
Burgemeester op plichtsverzuim.
Met twee andere Raadsleden had hij den
Burgemeester verzocht een spoedeischende
vergadering te beleggen, en zulks wegens den
woningnood in de Gemeente.
Met 12 Mei nl. staan hier 26 gezinnen
op straat, en daaronder, naar men zegt, nette
familiën.
Met art. 40 der Gemeentewet, meende onze
held den voorzitter te overtuigen, dat hij zich
aan *t verzaken van zijn plicht had schuldig
gemaakt. Gelukkig dat, niettegenstaande de
harde noten die werden gekraakt, de Burge
meester zich niet uit ’t veld liet slaan. Aan
gezien er nog een paar adressen waren inge
komen, die wezen op den woningnood, stelde
de voorzitter voor, deze alle in besloten zitting
en niet na afloop van de agenda, te behandelen.
Hoewel enkele stemmen zich daar tegen
verklaarden, kreeg de voorzitter toch zijn zin.
In een vorige raadszitting staakten de stem
men bij de behandeling van ’t herzien van
’t nieuwe reglement voor ’t O. B. W. Met
7 tegen 7 stemmen kon men niet besluiten
of de verpleegden tot 19 zooals thans gebeurt,
in ’t gesticht moeten blijven of tot 21 jaar.
En curieus, thans staakten de stemmen over
die 19 of 21 weer, ’t Was daardoor ver
worpen.
Maar vwat is verworpen was toen de vraag.
En daar rolden ellenlange debatten en amen
dementen stapelden zich ’t een na ’t ander
op. Gelukkig, dat ’t kfanig raadslid IJtsma
den Gordiaanschen knoop doorhakte en voor
stelde, de amendementen te doen vervallen,
’t nieuwe reglement aan te nemen, maar daarbij
rekening houdende met de wenken van Ged.
Staten.
Met 7 stemmen (buiten stemming dr. Bouma)
nam men ’t voorstel Utsma aan.
De verbouwing van ons oud weeshuis tot
armhuis onderging weer vertraging.
Gestemd moest namelijk worden, of de
Gemeente die verbouwing in eigen beheer
zal nemen of dat ze publiek zou worden aan
besteed.
En de uitslag? De stemmen staakten, waar
door dat zaakje al weer moet worden uitge
steld. Naar ons werd verzekerd worden de
kosten van verbouwing door die vertraging
elke week ee» paar honderd gulden hooger.
De straatverlichting is te Harlingen
tot ongeveer de helft teruggebracht. De gas
fabriek heeft derhalve minder gas te leveren,
hetgeen nog minder wordt door den inge-
voerden zomertijd. De productie-kosten per
eenheid gas zullen derhalve moeten stijgen,
niet het minst ook door den steeds stijgenden
prijs en moeilijken aanvoer der grondstoffen,
zoodat de gascommissie vermoedelijk wel eens
een verhooging van den gasprijs onder de
oogen zal moeten zien. N, H. Ct,
-44.110 K.G.
Het gewicht van 1 H.L. gascokes aan
nemende op 42 K.G., zijn totaal voor de
generatoren verbruikt 559.460 K.G. cokes,
of per 100 K.G. verwerkte kolen 24 K.G.
(in 1914 22.4 K.G.) Hoewel de totale hoe
veelheid verwerkte kolen minder was dan over
het vorig jaar, heeft het gebruik van giet-
cokes voor de vuren geen gunstigen invloed
gehad op dit cijfer, daar wegens de goede
werking van de ovens een lager cokesverbruik
verwacht werd dan in het vorig jaar. Bovendien
veroorzaakte het verwijderen van de harde
slakken van deze cokes veel last en zou dit
op den duur zeer nadeelig zijn voordegenerator-
wanden. Het eenige voordeel, aan dezen maat
regel verbonden, was dan ook het sparen van
gascokes voor de afnemers.
Per ton kolen werden gemaakt 702 K.G.
cokes.
De éokesbries werd voor het grootste gedeelte
onder de stoomketels verstookt.
Na aftrek van de kosten van aankoop van
de gietcokes was de opbrengst van de verkochte
23.4765 H.L. cokes f 13.190.65, of per H.L.
gemiddeld 56.18 ct.
Aan kloploon werd ontvangen f 770.03 en
aan bezorgloon f 210.20, de totale opbrengst
der cokes bedroeg dus f 14.170.88 of ge
middeld per H.L. met inbegrip van klop- en
bezorgloon 60.36 ct., tegen 44.66 ct. in 1914.
Door bemiddeling van het Plaatselijk Steun
comité werden in de maanden November en
December afgegeven 773 bons voor 1 H.L.
kokes, tegen een prijs, die 20 pCt. lager was
dan de kasprijs. De kosten hiervan ad f 115.95
kwamen ten laste van de gasfabriek.
Zuivering.
Het gas was steeds vrij van teer, ammoniak
en zwavelwaterstof.
Drukking.
De automatische regulateur werkt zonder
stoornis en onderhield geregeld in het centrum
der stad een gelijkmatigedrukking van 38 m.M.;
aan den uitlaat van den regulateur varieerde
deze overdag van 56 tot 40 m.M., des nachts
werd de druk verminderd tot 34 m.M.
De drukking in het buizennet, gedurende
de uren van het grootste verbruik, blijkt uit
het volgende staatje:
Gasfabriek
Lantaarn No.
H
e
v
u
u
u
