lieuws- en Advertentieblad
Bolsward en Wonseradeel.
bi
I
1916.
No. 50.
Verscüijnt Donderdags en Zondags.
55ste Jaargang.
Donderdag 22 Juni.
VERWILDERING.
F;
et
k
VOOR
afzonderlijke
r
I
BINNENLAND.
het zeker
een
7-'
■f
e
1
r
t
gt
sn
le
d
I-
n
i.
!-
I
21 op 22 Februari 1907
aan den Hoek
Great Eastern.
rCÏ-
ABONNEMENTSPRIJS: 40 Cents per 3 maanden.
Franco per post 50 Cents.
nos. van dit Blad zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
ons land, in Engeland
was algemeen.
de kranten gevuld met
van bijzonderheden be-
ramp.
s van den mensch vonden
en nog jaren
van den 21sten
een vol-
n
ADVERTENTIEPRIJS: 17 regels 50 Cts. Vervolgens
10 Cts. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het bureau van dit blad is telefonisch aangesloten onder No. 4.
In den nacht van
strandde op de Noorderpier
van Holland de H Berlin” van
Meer dan tachtig personen verdronken.
De verslagenheid in
en in geheel Europa,
Wekenlang waren
roerende verhalen, tal
vattende omtrent die 1
De edelste gevoelens
uiting in diep medelijden
daarna werd de ongeluksdag
Februari 1907 herdacht.
Tachtig menschen geslachtofferd door de
woedende elementen, door den tot een orkaan
aangewakkerden storm in vereeniging met de
gevaarlijke wateren van onze westergrenzen.
Later kwam de tijding van de ramp het
stoomschip „Volturno” waarop tal van land
verhuizers, overkomen. Deze van Rotterdam
uitgevaren boot van de Uraniem Steamship Co.
brandde midden op zee uit. Een ander stoom
schip bracht te Rotterdam een deel der over
levenden aan.
Aandoénlijk waren de interviews in de bladen
verschenen, ons volk werden de tranen in de
oogen gebracht.
Het doorstane leed der overlevenden deed
de teerste gemoedssnaren trillen.
om de Socialisten aan
VOORUIT FRIEZEN.
Ons Noorden schrijft
Friesland Rechts
Kan dat? En nu reeds?
Ja zeker, er is nu tenminste reeds een
zéér goede kans! Reeds behooren van de 50
leden der Prov. Staten 20 tot de Rechterzijde.
In het district Franeker komen met uit
stekende kansen 4 Rechtsche candidaten in
herstemming met 2 Liberalen en 2“Socialisten.
In het district Leeuwarden is herstemming
tusschen 5 Socialisten, 2 Liberalen en 3
Rechtsche candidaten. De Socialisten en
Liberalen zijn daar dus op eigen krachten
aangewezen, terwijl de Rechtsche candidaten
bij eerste stemming ongeveer gelijk aantal
stemmen behaalden als de beide in herstemming
Smokkelen.
Zaterdag bemerkten de wachten op de brug
te Westervoort, dat, terwijl de trein, die om
1.39 uur uit Arnhem vertrekt, langzaam over
de brug reed, iemand een pak in den trein
wierp. Deze trein wordt voor het vertrek uit
Arnhem gevisiteerd en stopt in Zevenaar
niet. Op last van de douanen moest de trein
nu evenwel te Zevenaar stoppen. Men vond
toen in een derde klasse-wagen 20 K.G. vet
en 93 rijwielbanden. Deze artikelen werden
De duurte.
Bij de Tweede Kamer is ingekomen een
adres van de N. V. „De Courant” te A’dam,
ten geleide van 45301 verklaringen, betrekking
hebbende op 220.247 personen, waarbij de
onderteekenaren mededeelen, dat de duurte-
toestand hun niet langer veroorlooft, de kosten -
der meest noodzakelijke levensbehoeften uit
de inkomsten van het gezin te bestrijden.
Dit adres is verzonden naar de commissie voor
'de verzoekschriften.
De bemaling in Waterland.
Eindelijk komt er meer teekening in de
droogmaling van de polders, welke vóór
eenige weken nog blank stonden. De Broeker-
meer is thans, na veel oponthoud, zoover
gevorderd, dat men het electrische hulp-
gemaal wegens gebrek aan watertoevoer, heeft
moeten stilzettenwel ligt hier nog een plas,
doch dien zal men door middel van het
permanente gemaal zien te verwijderen. Ook
in de Buiksloter-, Belmer- en de Monnikmeer
wordt meer en meer land zichtbaar.
Roestbruin, troosteloos in hare kille doodsch-
heid, liggen die dorre vlakten, waar eens
weelderige landouwen groenden. Alles met
een dikke sliblaag bedekt, waar de heerschappij
van rèigers alleen betwist wordt door een
zwerm meeuwen, die krijschend op vischbuit
azen. Hier op een droog plekje ligt een ver
dronken schaap ontveld, in ’t matte Juni
zonnetje, ’t vleesch door ’t zoute water geloogd,
te verbleken en te verdrogen. De kleilaag is
hier reeds verhard, een enkel grassprietje
tracht zich er doorheen te boren.
Het Hemmeland bij Monnikendam, dat voor
kort weer onderliep, staat nog gedeeltelijk
onder water; bij deze uiterwaard toch moet
het vanzelf weer wegvloeien.
N. v. d. D.
Sneek, De aanbesteding van den bouw van
ons O. B. W. tot Armhuis, heeft j.l. Zaterdag
plaats gehad. Aannemer werd van de 4 in
schrijvers, C. Faber alhier, voor f 5989.
Verf- en stucadoorwerk is onder de aan-
nemingssom niet begrepen.
De geheele begrooting van de verbouwing
incluis centrale verwarming, bedraagt f 14000.
Zoo we meldden, draagt-'t O. B. W. f 7000
bij. Zoodat een som van f 7000, vrijzeker op
eenige honderden na, zal resten voor rekening
der Gemeente.
’t Zaakje moet in Sept, klaar zijn, waardoor
het is te voorzten dat onze oudjes v^lr den
a.s. winter hun nieuw verblijf zullen kunnen
betrekken.
Wonseradeel, 19 Juni. Als men een
gevoel van ergernis onderdrukte over de wei
nige medewerking, die van publieke zijde
getoond wordt, als van overheidswege een
verbod wordt uitgevaardigd, was’t vermakelijk
te zien, hoe zeer gepasseerden Zaterdag tal
van anders onschuldige burgers 't smokkel
bedrijf ter hand hadden genomen, ’t Begeerde
wittebrood, verboden spijs voor dien dag voor
ieder, die binnen de landpalen van onze
gemeente woonde, werd op allerlei listige
wijze binnengebracht, ’t Werd gestopt in leege
melkkannen, in vrouwenkleedingstukken, die
men gewoonlijk niet noemt, in kinderwagentjes
en verder onder allerlei mogelijke vermomming.
Toch heeft menigeen het heimelijk vervoerde
broodje na politie-visitatie weer moeten afstaan.
Friesche Coöp. Export-slachterij.
Heerenveen, 19 Juni. In de heden alhier
gehouden ledenvergadering van de Vereen.*
Friesche Coöp. Export-slachterij is met alge-
meene stemmen onbeperkte volmacht verleend
aan het bestuur en de commissarissen, om
over te gaan tot aankoop van terreinen en
het stichten van gebouwen, voor zoover wen-
schelijk of noodzakelijk mocht worden geacht.
De keuze van stichting gaat tusschen Akkrum,
Heerenveen (twee terreinen: achter den Heeren-
wal, of aan de Veenscheiding, ten Westen
van de spoorbaan) en Leeuwarden.
Er zijn nog 11 commissarissen benoemd in
verschillende deelen van de provincie. Het
aantal commissarissen bedraagt thans 31.
Uit den greidhoek.
Frieslands Greidhoek, 20 Juni. Zelden
of nooit heerschte er om dezen’ tijd zulk bar
koud weder als thans en ’t zal ook tot de
zeldzaamheden behooren, dat de hooioogst
zoo hoogst moeilijk ging als nu het geval is.
Toch worden in de enkele „gouden uren”,
als de zon even schijnt, alle krachten vereenigd
om toch in elk geval de zwadden, die reeds
weken liggen, te brengen in oppers, want
het moet van 't land worden verwijderd.
Sommigen hebben zoowaar eenig hooi in de
schuur gehaald; men moet echter niet vragen
of het wel goed droog is.
Anderen, vreezende voor sterke broeiing,
zijn bezig het aan een blok te maken buitens
huis; een enkele doet dit midden in het
miedland, om het later binnen te halen.
Het is om bijna wanhopig te worden;
vooral voor de kleinere veehouders is het een
toer, omdat de werkkrachten straks zeer
schaarsch zullen worden, als ’t mooie weer
ineens invalt. De verwachting, althans de
hoop is, dat er met den langsten dag een
gunstige verandering zal komen.
Een zonderling schouwspel is
wel, dat men de mannen op de maaimacbine
soms ziet zitten in dikke overjas met hand
moffen aan, als zaten ze op de arreslee.
Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.
Sneek. 19 Juni. De Statenverkiezing in
ons hoofkiesdistrict behoort weer tot het ver
leden.
De herkozenen kunnen weer rustig voor 6
jaren hun zetel innemen, dank zij de prach
tige organisatie in het kamp der Vrijzinnigen.
Dat schreeuwt om algemeen kiesrecht, en
als ’t op kiezen aankomt, blijven de heeren
thuis, ’t Ware te wenschen dat velen van dezen
het kiesrecht werd ontnomen en dat de vrouwen
de plaats van de gezinshoofden kwamen in
nemen. Men gaat liever op reis, uit zeilen,
uit visschen of men blijft uit gemakzucht
thuis met de gedachte: „Ze zullen het wel
buiten mij redden.”
Zoo staat ’t M. de R. met onze Vrijzinnigen
hier. En stel daar tegenover de A.-R.
partij in ons hoofdkiesdistriet. Daar is eerst
sprake van organisatie, ja van discipline durven
we haast zeggen.
Niet te vergeefs moesten we na den uitslag
der verkiezing van den overkant hooren: „Ja,
maar de Vrijzinnigen hadden ook veel
meer stemmen kunnen uitbrengen.”
We hebben hier nu voor goed troef gehad,
als we maar even vergelijken het totaal aantal
stemmen op de Linkschen (Vrijz. en S.D.A.P.)
en op de Coalitie uitgebracht. De eersten
behaalden en corps 13980 stemmen, de laatste
partij 27509.
Die cijfers geven te denken voor
genden keer.
Of ’t voor dien tijd een les is geweest?
We hopen het; maar we vreezen dat de toe
gebrachte slag van 1916 zijn werking voor
de gewichtige campagne, die ons in 1917
voor de deur staat, weer geheel zal missen.
’t Vereenigt U, strijdt schouder aan schouder
behoort in de Linksche gelederen niet thuis,
’t Verdeel, is voortaan de leus der Vrije mannen,
’t Heersch die van de tegenpartijen. De
tijd zal echter komen, wanneer al dat ver-
deelen een eind beeft genomen en twee par
tijen: Rood en Zwart de scepter zullen zwaaien.
Sneek, 19 Juni. Voor 't in de volgende
maand te houden toelatings-examen voor de
H. B. S. hebben zich aangegeven 41 jongens
en 7 meisjes;
Nu de kans op omzetting der Eerste Kamer
toch verkeken is, komen provinciale belangen
misschien meer op den voorgrond. Met het
bijna zekere vooruitzicht dat in Schoterland
5 Socialisten gekozen zullen worden ter ver
vanging van de 5 aftredende Liberalen, is
het de vraag of de Liberalen in Franeker zoo
hard zullen loopen
zetels te helpen.
Gaf de Leeuw. Courant niet reeds de ver
onderstelling dat een linksche meerderheid na
de herstemming wel eens kon bestaan uit
19 Socialisten en 8 Liberalen Aan de
Rechtsche kiezers om dat te voorkomen
Waar in Leeuwarden’s district nog ongeveer
4000 kiezers afwezig bleven, waaronder
misschien vele Rechtechen door het idee, dat
dat er toch geen kans was, maar die thans
door de cijfers, op hunne candidaten uit
gebracht, tot andere gedachten gekomen zijn,
blijft er voor Rechts toch zeker kans 3 zetels
te veroveren
lu Franeker zullen zeker de Rechtsche
kiezers zorgen, dat de 3 Rechtsche zetels niet
alleen behouden blijven, maar de vierde zetel
er bij trachten te winnen.
Waar andere provincies zoo’n hoopgevend
voorbeeld gaven is er voor optimisme alleszins
reden.
Flink aanpakken is dus de boodschap!
Mochten de Staten van Overijsel onverhoopt
dan al «om” gaan, dan was er een stevige
Friesche pleister op de wonde I
Dat geve God
Verdronken.
Dinsdagmorgen ongeveer half elf zijn vier
employ’s van het familiehotel te Paterswolde
met een roeibootje stilletjes op het meer gaan
varen, hebben van het bootje een primitief
zeilbootje gemaakt dat door den harden wind
is omgeslagen. Op hun geschreeuw kwamen
bootenverhuurders te hulp. Het gelukte hen
twee der inzittenden te redden. De twee ge
broeders M. en A. Hageman uit Amsterdam
afkomstig zijn helaas verdronken. O. N.
zzSpreek mij niet van den oorlog”.
Goed bedoeld door degenen, die zich de
moeite hebben getroost dit wijze woord op
een plaatje te drukken, dat jaslabël of blouse
siert; bij wijze van waarschuwing: „Wacht
U voor den hond” of, beter nog „hier liggen
voetangels en klemmen”.
Maar ’t geeft zoo weinig, ’t geeft heele-
maal niets.
Want bemoeien wij ons met den oorlog
niet, hij laat ons niet met rust. Hij demon
streert zich op elk gebied't is zelfs niet
meer mogelijk den oorlogsinvloed vóór te
wenden. Als de winkelier het ergste moet
doen wat hem in zijn winkeliersbestaan over
komen kon, als hij moet „neeverkoopen”,
omdat het gevraagde kluwtje touw wegens
het niet uitvoeren van de orders door den
grossier niet voorradig is: ’t Komt door den
oorlog.
Wanneer het vleesch door de groote massa
niet meer te betalen, zelfs het aanschaffen
van een behoorlijk maal aardappelen onbe
reikbaar is, wordt ’t door den oorlog ver
oorzaakt.
Speur met de sterkste zoeklichten naar de
Nederlanders die niet minstens eenmaal per
dag een deel van hun discours wijden aan
den oorlog, den meest geslepen rechercheur
zal het niet lukken, zoo ’n rara avis te ont
dekken.
Tenzij het met hem zou gaan als in bet
verhaal van den Amerikaanscben humorist
Mark Twain over den gestolen witten olifant
die aldus den loftrompet stak over de New-
Yorksche detectives: Groot zijn onze detec
tives. Geef ze slechts een spoor van een spoor,
breng hen daarna bij het voorwerp dat zij
zoeken en ze zullen het zeker vinden.
’t Zou, daarover zijn wij ’t eens, zelfs dien
geslepen New-Yorksche detectives moeilijk zijn
het Nederlandsche wondermensch te ontdekken,
dat, staande in het volle leven, niet in daden,
handelingen en denken door den oorlog meer
of min werd beinvloed.
Toch, aan den invloed van den krijg op
de denkwijze, op de moraal ook bij de neu
tralen, ook bij ons, wordt over ’t algemeen
weinig aandacht geschonken, hoewel deze
kant der kwestie een nader beschouwing ruim
schoots de moeite loont. Slaan we, to
begin with slechts even een blik op de
bevolking in onze grensdistricten.
Van oudsher bestond de categorie smokke
lende medeburgers, menschen wier grootste
genoegen en profijt daarin bestond de „douanen
op de linie” te verschalken.
’t Beroep werd niet bepaaldelijk „eervol”
beschouwd, het meerendeel der grensbevolking
ging de smokkelaars en stroopers uit den weg.
Thans?...
’t Aantal smokkelaars, nu de Oosterburen
met de sterk in koersgedaalde marken ram
melen, nam ontzettend toe.
Het smokkelen zelve werd in vele grens
districten een min of meer vrij onedel beroep...
„als ze je maar niet snappen!”...
Hoe zijn onze gevoelens verwilderd. Ver
wilderd door den oorlog.
Als de overlevenden van den grootsten,
bloedigsten zeeslag, die de historie kent, aan
onze westerstranden worden afgezet, och ja,
nieuwsgierig zijn wij naar de bijzonderheden
van het gevecht. We spellen de communiqué's
berekenen de gezamenlijke tonnenmaat der ver
loren Duitscbe, der in den grond geboorde
Engelsche schepen.
Vinden, al naarmate onze persoonlijke ge
zindheid, dit schepen verlies jammer, dat kranig.
Maar over de 7000 a 8000 menschen van
gelijke beweging als wij, wier familieleden
angstvallig de verlieslijsten naspeuren om
eenig bericht omtrent hunne dierbaren in den
slag te vernemen, wij denken er bijna niet
aan.
Hoogstens wordt de goedkoope deelnemings-
uiting geslaakt: Jammer voor de menschen,
mee naar den kelder gegaan
En van den landoorlog?
Als er voor Verdun honderdduizenden
vallen, als we lezen van een partieel gevecht,
waarbij tienduizend soldaten zijn gesneuveld,
smijten we in een nurksche bui de krant
weg, .mopperend „over dien oorlog die niets
opschiet”.
In het Duitscbe communiqué staat nu reeds
enkele dagen achtereen„dat het aan het
Engelsche front niet mogelijk was gevangenen
te maken”, d.w.z. dat zelfs zij, die niet meer
konden strijden in het kruisvuren werden
afgemaakt. Of in de Fransche communiqué’s
dat de in een loopgraaf gedrongen Duitschers
tot den laatsten man werden afgemaakt.
’t Doet ons niets.
Zoo heeft de oorlog onzen geest in ons
goeie neutrale landje verwilderd.
Zoo zijn zelfs wij, die gelukkig het oorlogs-
onheil niet over ons zagen komen, uit de
moreel loodlijn geslagen, als gevolg van de
verschrikkelijke gebeurtenissen in het groote
gekkenhuis, dat Europa heet. Laten wij ook,
zelfs op ons plekje grond, een toontje lager
zingen als er over „moderne beschaving”
wordt gesproken. Moderne verwildering
ware juister. De N. Courant.
en
voor
-
I
Bolswardsche Couran
*n
8
1
Jt.
t-
ic
et
IvC*
